Search

This report is part of a series reports about the monitoring and evaluation of the program Nitrogen reduction and Nature improvement (‘Programma SN’) and concerns the progress and effects of nature measures (ex post). For this first report, insufficient data were available to evaluate the progress and effects of nature measures. The conclusions and recommendations therefore focus primarily on the nature policy context within which this evaluation takes place. In addition, specific recommendations are given to enable evaluation of the progress and effects of nature measures in the future, as this report should be published every two years., Dit rapport maakt deel uit van het werkprogramma voor de monitoring en evaluatie van het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering en betreft de voortgang en effecten van natuurmaatregelen (ex post). Voor dit eerste rapport waren onvoldoende data voorhanden om de voortgang en effecten van natuurmaatregelen te evalueren. De conclusies en aanbevelingen richten zich daarom vooral op de natuurbeleidscontext, waarbinnen deze evaluatie moet plaatsvinden. Daarnaast worden specifieke aanbevelingen gegeven om de evaluatie over de voortgang en effecten van natuurmaatregelen in de toekomst wel mogelijk te maken, aangezien dit rapport tweejaarlijks moet verschijnen.

In dit rapport worden handvaten geboden aan het Ministerie van LNV om keuzes te maken ten aanzien van de monitoring van biodiversiteit in landelijk gebied, hetgeen in deze studie beperkt is tot de monitoring van soorten, al dan niet in relatie tot de ecosystemen waar zijn deel van uit maken. Er is een begrippenkader opgesteld en er wordt ingegaan op de informatiebehoefte uitgaande van drie thema’s/perspectieven: natuurkwaliteit, omgevingscondities en functionele biodiversiteit. Ook wordt kort ingegaan op de mogelijke toepassingen van monitoringgegevens, bijvoorbeeld het evalueren van beleid, het creëren van draagvlak voor beleid of kennisontwikkeling ten behoeve van beleid. Beide aspecten (de informatievraag en de toepassing van de informatie) zijn namelijk van invloed op keuzes ten aanzien van te monitoren soorten, de meetstrategie en -methoden en de inzet van deskundigen, niet-deskundigen en/of vrijwilligers. -Aan de basis van een eenduidige en samenhangende monitoringssystematiek ligt kennis en informatie over de taxonomie, beschermingsstatus en ecologie van soorten. Deze kennis en informatie is momenteel versnipperd, inconsistent en niet goed toegankelijk. Een van de adviezen van deze studie is dan ook om deze kennis en informatie via een centraal systeem te ontsluiten en te onderhouden. Wat betreft de monitoring van natuurkwaliteit is het wenselijk om bestaande monitoring- en beoordelingssystemen (o.a. de soortenlijsten van de beheertypen, habitattypen, basiskwaliteit natuur) beter op elkaar af te stemmen en uit te gaan van een gradiënt van ‘basiskwaliteit’ naar ‘topkwaliteit’ natuur. Wat betreft de monitoring van omgevingscondities is afstemming met andere beleidsdossiers (bv. water, bodem, stikstof en klimaat) van belang. Dit thema (omgevingscondities) is in deze studie nog onvoldoende onderzocht om tot een selectie van te monitoren soorten over te gaan. Dit vergt een nadere uitwerking van de informatiebehoefte. Wat betreft de monitoring van functionele bio

n response to the article of Hallman et al . (2017) on the drastic decline in biomass of insects in 31 natural reserves in Germany and the subsequent report of Kleijn et al. (2018) on the data and knowledge gaps on the trends in insect populations in The Netherlands a debate was carried out by the house of representatives. During this debate a motion was filed and accepted on the development of long-term monitoring and research program on the trends in insect populations in agricultural areas. In response to this the Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality asked Wageningen Environmental Research to develop a vision and a plan of action for the monitoring of insects in The Netherlands. The starting points of this vision, apart from the existing biodiversity policy, are the foreseen transition in the agricultural sector as mentioned in the vision of the Minister of Agriculture, Natura and Food Quality on the circular agriculture and the expected contribution to the conservation and restoration of biodiversity. In doing so the connection and coherence between agriculture and nature has been given special attention, as most of the biodiversity is restricted to natural areas and natural areas are of utmost importance for the restoration of biodiversity in agricultural areas. A comprehensive set of indicators is proposed based on the three dimensions of a nature inclusive circular agriculture, namely caring for the conservation and restoration of biodiversity, better use of functional biodiversity and lowering the impact on biodiversity. A first proposal has been made how to operationalize these indicators and how to make use of existing monitoring programs, plans/initiatives and pilots., Naar aanleiding van het artikel van Hallmann et al. (2017) over de drastische achteruitgang in biomassa van vliegende insecten in ongeveer 31 natuurgebieden in Duitsland en het daaropvolgende rapport van Kleijn et al. (2018) over data- en kennishiaten in de ontwikkeling van insectenpopulaties in Nederland, is een debat gevoerd in de Tweede Kamer. Tijdens dat debat is een motie ingediend en ook aangenomen, te weten de Motie Moorlag over het opzetten van een langjarig monitorings- en onderzoeksprogramma naar insectenpopulaties in agrarisch gebied. Het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit heeft daarom aan Wageningen Environmental Research (WENR) gevraagd een visie en plan van aanpak op te stellen voor de monitoring van insecten in Nederland. Uitgangspunten van deze visie zijn, naast het bestaande biodiversiteitsbeleid, de beoogde transitie in de landbouwsector zoals verwoord in de visie van de minister van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit op de kringlooplandbouw en de verwachte bijdrage hiervan aan het behoud en herstel van biodiversiteit. Hierbij is nadrukkelijk gekeken naar de verbinding tussen landbouw en natuur, omdat veel biodiversiteit is teruggedrongen tot natuurgebieden en het herstel van de biodiversiteit in agrarisch gebied ook sterk afhankelijk is van omringende natuurgebieden. Een samenhangende set van indicatoren wordt voorgesteld, uitgaande van drie dimensies van een natuurinclusieve kringlooplandbouw, te weten het zorgen voor behoud en herstel van biodiversiteit, het beter benutten van functionele biodiversiteit en het verlagen van de impact op biodiversiteit. Een voorzet wordt gegeven hoe deze indicatoren te operationaliseren en hoe daarbij gebruikgemaakt kan worden van bestaande monitoringsprogramma’s, plannen/initiatieven en pilots.

In dit rapport worden de resultaten van de analyse van de Natura 2000-doelensystematiek in de be heerplannen beschreven. Onder Natura 2000-doelensystematiek wordt hier verstaan de wijze waarop de Natura 2000-doelen op landelijk en gebiedsniveau zijn geformuleerd. Hiervoor is een toetsingskader opgesteld aan de hand van de voorwaarden die er zijn gesteld aan het formuleren en uitwerken van de doelstellingen op Europees en nationaal niveau. Er wordt geconcludeerd dat de implementatie van de Natura 2000-doelensystematiek in de beheerplannen, ofwel de nadere uitwerking van de Natura 2000-doelen in de beheerplannen, niet aan alle toetsingscriteria voldoet. In dit rapport worden op basis van de resultaten alleen aanbevelingen gedaan voor verbeteringen van de Checklist beheerplannen. In het hoofdrapport (Schmidt et al., 2016) wordt nader ingegaan op mogelijke oorzaken en gevolgen. Voor een vervolg wordt aanbevolen de resultaten terug te koppelen aan de voortouwnemers en opstellers van de beheerplannen, om meer inzicht te krijgen in de toepasbaarheid van de Natura 2000-doelensystematiek in de praktijk.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een verkennend onderzoek ten behoeve van de evaluatie van de Natura 2000-doelensystematiek en Natura 2000-doelen. Advies wordt gegeven over verbeteringen in wijze van formulering van de Natura-doelen en over het bijstellen van de Natura-doelen vanwege de ontwikkelingen die tussentijds (vanaf 2006 tot 2015) hebben plaatsgevonden en op basis van de huidige kennis en informatie.

In dit rapport is onderzocht of de Natura 2000-doelen op landelijk en gebiedsniveau gecorrigeerd en/of bijgesteld moeten worden. Enerzijds betreffen het bijstellingen op basis van de veranderingen die hebben plaatsgevonden tussen 2006 en 2015 onder invloed van nieuwe vestiging van soorten of herintroducties, anderzijds betreffen het correcties op basis van voortschrijdend inzicht, nieuwe kennis en verbeterde informatie. Op basis van de actueelste informatie en kennis zijn de Natura 2000-doelen voor de vogelsoorten van de Vogelrichtlijn en habitattypen (Annex I) en soorten (Annex II) van de Habitatrichtlijn geëvalueerd. Advies wordt gegeven over het bijstellen en corrigeren van de Natura 2000-doelen landelijk en op gebiedsniveau.