Search

Dit werkdocument is een deelresultaat van het overkoepelende project ‘Monitoring duurzame landbouw’ waarin de duurzaamheid van de Nederlandse primaire landbouw wordt gemonitord. De doelstelling voor dit deelproject is het opstellen van de methodologie om de duurzaamheid van de Nederlandse landbouw kwantitatief te meten. Er wordt een methodologisch kader gepresenteerd dat gebruikt is om het onderwerp af te bakenen, het schaalniveau vast te stellen en relevante thema’s en indicatoren te selecteren. Verder worden ‘witte vlekken’ geïdentificeerd, thema’s waarvan de duurzaamheid op dit moment nog niet goed vastgesteld kan worden.

Duurzame Landbouw in Beeld 2010 geeft de resultaten weer van de Nederlandse land- en tuinbouw op alle relevante duurzaamheidsaspecten. Zowel de meest recente cijfers als de langetermijnontwikkelingen worden gepresenteerd. Naast de resultaten voor de sector als geheel worden de sectoren akkerbouw, opengrondvoedingtuinbouw (fruit en groente), opengrondsierteelt (bloembollen en boomkwekerij), glastuinbouw, rundveehouderij, varkenshouderij en pluimveehouderij afzonderlijk behandeld. Trefwoorden: duurzaamheid, landbouw, akkerbouw, tuinbouw, sierteelt, veehouderij, varkens-houderij

Dit onderzoek richt zich op de percepties over de ontwikkeling van de systeeminnovatie ’Functionele agrobiodiversiteit’ als één van de graadmeters voor de verduurzaming van de landbouw. Hiertoe zijn interviews gehouden met respondenten uit de primaire sector, beleid, onderzoek, maatschappelijke organisaties en de retail. Uit de interviews komt naar voren dat de ontwikkeling van functionele agrobiodiversiteit zich nog steeds in een experimenteel stadium bevindt. Het opvullen van kennislacunes en de financiering van functionele agrobiodiversiteit als ecosysteemdienst worden als de twee belangrijkste uitdagingen gezien van de komende tijd.

Om inzicht te krijgen in de verduurzaming van de landbouw, is het nodig om, naast cijfers, een beeld te hebben van bewegingen binnen de sector. In dit rapport zijn percepties rondom duurzaamheid, voortgang, knelpunten en handelingsopties beschreven aan de hand van drie systeeminnovaties op basis van interviews met diverse kennisdragers. De drie onderzochte systeeminnovaties staan nog in de voorontwikkelingsfase, maar zullen in de toekomst als het voldoende van de grond komt wel dege-lijk bijdragen aan de verduurzaming van de landbouw. Het uiteindelijk vermarkten van duurzaam ge-produceerde producten tegen een meerprijs lijkt volgens de respondenten een belangrijke uitdaging om de innovatie daadwerkelijk van de grond te krijgen. Trefwoorden: kwalitatieve monitor, systeeminnovatie, duurzaamheid, landbouw

Dit onderzoek richt zich op de percepties over de ontwikkeling van de systeeminnovatie ‘Gesloten voer-mest kringlopen’ als één van de graadmeters voor de verduurzaming van de veehouderij. Hiertoe zijn interviews gehouden met respondenten uit beleid, onderzoek en ketens. Uit de interviews komt naar voren dat de ontwikkeling van de gesloten voer-mest kringlopen in de voorontwikkelingsfase zit, èn dat een grote diversiteit omtrent de percepties heerst. Een belangrijk knelpunt is de economische haalbaarheid van mestverwerking. Als belangrijkste drijvende krachten achter het veranderingsproces worden genoemd de toenemende fosfaatschaarste op lange termijn, alsmede toenemende energieprijzen. Verder gaven respondenten aan dat voor het kunnen beoordelen van de vooruitgang meer feiten en cijfers beschikbaar zouden moeten zijn.

Dit onderzoek richt zich op de percepties over de ontwikkeling van de systeeminnovatie Integraal duurzame stallen (ID-stallen) als één van de graadmeters voor de verduurzaming van de veehouderij. Hiertoe zijn interviews gehouden met respondenten uit beleid, onderzoek en ketens. Uit de interviews komt naar voren dat de ontwikkeling van integraal-duurzame stallen in de voorontwikkelingsfase zit.

Als onderdeel van de monitoring van de ontwikkeling naar een meer duurzame landbouw, zijn in 2006 zeven dialogen gehouden. Deelnemers aan deze dialogen zijn op zoek gegaan naar de ambities voor een duurzame landbouw. Het maatschappelijk draagvlak bleek een vaak genoemde ambitie, net zoals het beperken van de belasting voor het milieu. Ook ambities over continuïteit, innovatie en kwaliteit van het landschap zijn naar voren gekomen. De deelnemers hebben voor de verschillende ambities aangegeven in hoeverre deze al zijn gerealiseerd. Men blijkt het minst tevreden te zijn over de profitkant. De planet-kant scoort beter en de vorderingen op het gebied van people-ambities zijn met een voldoende tot goed beoordeeld. De dialogen hebben een aantal aanbevelingen opgeleverd om de ambities te realiseren. Het onderwijs zou een rol kunnen vervullen in innovatie en het verbeteren van het imago van de landbouwsector. Het Ministerie van LNV zou ondernemerschap en werkgeverschap moeten stimuleren en zorgen voor bedrijfseconomisch gunstige randvoorwaarden. De landbouwsector zelf moet samenwerking opzoeken en de productieprocessen waar mogelijk aanpassen aan de duurzaamheidprincipes. Trefwoorden: ambities, dialogen, duurzame landbouw, participatieve monitoring, people, planet, profit

Dit rapport beschrijft en analyseert een serie gestructureerde sectordialogen als onderdeel van een monitoringsmethodiek voor de verduurzaming van de landbouw. Deze dialogen zijn in 2006 in opdracht van het Ministerie van LNV georganiseerd met de volgende doelen: 1) Welke ambities hebben de verschillende sectoren op het gebied van het verduurzamen van de landbouw en 2) hoe vindt de sector dat zij er op dit moment voorstaat in haar ontwikkeling naar een duurzame landbouw? In een kritische reflectie wordt de kwaliteit en effectiviteit van de uitgevoerde sectordialogen behandeld. In een vergelijking met een kwantitatieve monitoringsmethodiek wordt de toegevoegde waarde van de dialogen als (aanvullend) onderdeel van een meer omvattende methodiek voor de monitoring van verduurzaming van de landbouw bediscussieerd. Trefwoorden: lerende monitoring, participatieve monitoring, dialogen, duurzame landbouw

In opdracht van de WOT Natuur & Milieu zijn in 2006 in totaal zeven dialogen georganiseerd door LEI, WING (Wageningen UR) en het Instituut voor Milieuvraagstukken IVM, Amsterdam. Dialogen zijn gehouden in zes sectoren: de varkens-, melkvee- en pluimveehouderij, de glastuinbouw, de akkerbouw en de opengrondsteelten. Daarnaast is een afsluitende, zevende, dialoog georganiseerd over thema’s gebaseerd op de uitkomsten van de voorafgaande zes sectordialogen. Dit werkdocument bevat het basismateriaal uit de dialogen