Search

Orta Anadolu'nun en önemli volkanlarından biri olan Erciyes (3917 m) tipik bir stratovolkandır.Bazaltik bileşimli ürünlerden riyolitik bileşimlere kadar çeşitlilik gösteren Erciyes volkanının en önemli faaliyetlerini dasitik-riyodasitik dom yerleşimleri ve bunlarla ilişkili olan genç patlama ürünleri oluşturmaktadır. Bu çalışma kapsamında Erciyes ana konisinin etrafında 41 adet dom belirlenmiş ve örneklenmiştir. Domlar ve domlarla ilişkili piroklastik birimlerin mineralojik- petrografik ve jeokimyasal özellikleri incelenmiş, mineral kimyası çalışmaları gerçekleştirilerek volkanizmanın oluşumunda etkili olan süreçler anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca domlardan U/Th yöntemi ile zirkon minerali kristallenme yaşları ve (U-Th)/He yöntemi ile patlama yaşları elde edilerek zaman-mekan içerisinde domların yerleşimi ortaya çıkarılmıştır.Elde edilen yaş verilerine göre domlar 2 tip yaş aralığına ayrılmıştır. 1. Tip 368-239 bin yıl yaş aralığında olan Pleistosen yaşlı domlar olup bunlar, Gökdağ Tepe (368 ± 27 ka), Üç Tepeler (342 ± 26 ka), Şeyharslanın Tepe (331 ± 17 ka), Ali Dağ (275 ± 17 ka), ve Lifos Tepe (239 ± 12 ka) domlarıdır. 2.Tip ise Holosen yaşlı domlar olup bunlar Yılanlı Dağ (11,8±1,1 ka), Perikartın Tepe (11,4 ± 0,9 ka), Dikkartın Tepe (9,4±1,4 ka), ve Karagüllü Tepe (7.2 ± 0.7 ka) domlarıdır. Holosen yaşlı domların ortak özelliği volkanizmanın patlamalı faaliyetler ile başlayıp, dom yerleşimi ile sona ermesidir. Erciyes volkanizmasında en genç patlamanın Erciyes'in kuzeyinde bulunan Karagüllü Tepe domuna ait olup, domun 7.2 ± 0.7 bin yıl püskürme yaşı olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında elde edilen bu veri bugüne kadar daha önce yapılmış olan çalışmalar da değerlendirildiğinde Erciyes volkanizmasına ait elde edilmiş en genç yaş verisidir. Yapılan petrografi çalışmalarında kayaçların mineral parajenezleri belirlenmiş olup örnekler genel olarak plajiyoklaz, piroksen ve amfibol mineral bileşimini sunmaktadır. Karagüllü Tepe domunun biyotit mineralini içermesi ile diğer domlardan farklı olduğu belirlenmiştir. Minerallerin gösterdikleri mineralojik ve dokusal özellikler nedeniyle incelenen volkanik kayaçların oluşumunda magma karışımı süreçlerinin etkili olduğu görülmektedir.Ana element jeokimyasal analiz sonuçlarına göre Erciyes stratovolkanına ait dasitten riyolite kadar değişen ürünlerin kalkalkali karakterde olduğu tespit edilmiştir. Ana oksit elementlerine karşılık SiO2 ile olan değişim diyagramlarında volkanik kayaçların oluştuğu magmada fraksiyonel kristalleşme süreçlerinin etkili olduğu görülmektedir. Eser element jeokimyasal analiz sonuçlarına göre ise fraksiyonel kristalleşme ile birlikte magmanın kabuksal kirlenme süreçlerinin de etkisi altında kaldığı tespit edilmiştir. Erciyes (3917 m), one of the most important volcanoes of Central Anatolia, is a typical stratovolcano. The most important activities of Erciyes volcano varying from basaltic composition to rhyolitic compositions are dacitic-rhyodacitic dome emplacements and related young explosive products. In this study, 41 lava domes are identified and sampled around Erciyes main cone. Mineralogical, petrographical and geochemical features of domes and dome-related pyroclastic units were investigated and mineral chemistry studies were carried to understand the processes that are effective in the formation of volcanism. In addition, U/Th zircon mineral crystallization ages and (U-Th)/He explosion ages were obtained from domes and emplacement of domes in time-space has been revealed. According to the data obtained, age of the domes present two age ranges. Range 1, between 368-239 ka, called Pleistocene domes: Gökdağ Tepe (368 ± 27 ka), Üç Tepeler (342 ± 26 ka), Şeyharslanın Tepe (331 ± 17 ka), Ali Dağ (275 ± 17 ka), and Lifos Tepe (239 ± 12 ka). Range 2, Holocene domes: Yılanlı Dağ (11,8±1,1 ka), Perikartın Tepe (11,4±0,9 ka), Dikkartın Dağ (9,4±1,4 ka), and Karagüllü Tepe (7.2 ±0.7 ka).The common feature of the Holocene domes is that the volcanism begins with explosive activities and ends with dome emplacement. The youngest eruption in the Erciyes volcanism belongs to the Karagüllü Tepe dome where is situated to the north of Erciyes and it's explosion age is 7.2 ± 0.7 ka. This finding is the youngest age data obtained from Erciyes volcanism within the scope of this study when it is compared with the previous studies.According to the petrography studies mineral paragenesis of the rocks are determined and samples are generally consist of plagioclase, pyroxene and amphibole minerals. It is determined that Karagüllü Tepe dome is different from other domes by containing biotite minerals. Due to the mineralogical and textural features of minerals indicate that magma mixing processes are effective in the generation of volcanic rocks.According to the results of the major element geochemical analysis of the Erciyes products ranging from dacite to rhyolite belongs to the calc-alkaline character. It was seen that the fractional crystallization processes in the magma formed by the volcanic rocks. According to the trace element geochemical analysis, along with the fractional crystallization, crustal contamination processeseffected magma too. 175