Search

Merhum David Henry French tarafından yakın zamanda edisyonu yapılan ve Ankara’daki İngiliz Enstitüsü tarafından online ortama konulan etkileyici miltaşları corpus’u, geç Cumhuriyet’ten Geç İmparatorluk Dönemi’ne kadar Roma yolları boyunca dikilmiş 1200’den fazla taşın derinlemesine ve kapsamlı bir bilgisini sunmaktadır. Miltaşları, Roma dünyasının gücünün en sık epigrafik görünümü olsa da, modern aktiviteler onları yok etme eğilimindedir ve sonuç olarak onlar ortadan kaybolmadan bu kalıntıları toplamak her zamankinden daha acil durumdur. Bu makale, miltaşlarının dengesiz coğrafik ve kronolojik yayılımını incelemektedir. Bunlar, hemen hemen tüm Küçük Asya boyunca dağılmış görünmektedir ve temel olarak Anadolu platosunun kuzey batı bölümüne yoğunlaşmıştır. Ayrıca, birçoğu Geç Antik Çağ’da, özellikle de geç 3. yüzyıl ile erken 4. yüzyıl arasında, yani Diocletianus’dan Constantinus’a kadar geçen dönemde yapılmış, kazınmış ve sık sık yeniden kullanılmıştır. Bu iki imparator, Küçük Asya’da nadiren seyahat etmesine rağmen bu yolla aşırı şekilde temsil edilmişlerdir. Bölgede bulunan Geç Antik Dönem miltaşları hakkında yapılan çalışmaya göre, bir yöneticinin gelişiyle miltaşlarının artması arasında yakın bir ilişki mevcuttu. Bu miltaşları, yalnızca yeni bir imparatorun onuruna yerel topluluklar tarafından dikilen hanedanlığına ait eserlerdi. Bu sebepten pratik amacını kaybederek 6. yüzyılın başında tamamıyla Küçük Asya’dan kayboldular.

Myra -L imyra Yolu Üzerinde İki Mil Taşı Bu makalede biri Limyra'nın 10 km kadar kuzeyinde, Arykandos Vadisi'nin girişinde; diğeriyse Myra'da, Nikolaos Kilise'sinin içinde bulunan iki mil taşı incelenmektedir. Söz konusu mil taşları, Lykia sahili boyunca devam eden ve Stadiasmus Patarensis Anıtı (STR 54-67) ile Tabula Peutingeriana'da (706f.) verilen yol güzergahında bulunmaktadır. Mil taşları üzerindeki yazıtların birbirine yakın dönemlere tarihlenmesiyse, bunların Limyra ile Myra arasındaki yol güzergahında (Patara Yol Kılavuz Anıtı'nda STR 59) bulunduklarını ve söz konusu yolun bu dönemlerde tamir görmüş olabileceğini düşündürmektedir. 1b ve 2c-2 yazıtlarının harf karakterleri arasındaki benzerlik de bu sonucu doğrulamaktadır. İlk mil taşının buluntu konumu ve üzerinde milia passuum bulunmamasıysa, onun kavşak ya da benzeri, önemli bir noktaya dikildiğine işaret etmektedir. Finike Ovası'nın alüvyonlu yapısından dolayı, Myra'dan gelen yol Arykandos Vadisi'ne açılan boğaza kadar Gülmez Dağı'nın doğu eteğini takip etmiş ve mil taşının bulunduğu noktada Başgözçay'ı geçerek Limyra'ya ulaşmış olmalıdır. Dolayısıyla, söz konusu mil taşının, Arykanda ve Myra'dan Limyra'ya ulaşan yolların oluşturduğu kavşak noktasında dikildiği anlaşılmaktadır. Güzergahın Fenike Ovası'nı aştığı nokta bu şekilde belirlenebilirken, Limyra kazı ekibi tarafından 1994 yılında Bonda Tepesi'nde bulunan yazıtlı bir anıt, yolun Myra'ya ulaştığı kısmın saptanmasını sağlamıştır. Taşıdığı yazıta göre, anıt barışın sağlanmasına ve yolların yapımına duyulan şükran vesilesiyle İmparator Claudius'a ithaf edilmiştir. Anıtın hemen önünden geçen antik yol ise, Bonda Tepesi'nin sarp batı yamacı boyunca birçok kıvrımla alçalarak lagünün denizle birleştiği noktada düze inmektedir. Patara Yol Kılavuz Anıtı'nda Myra ve Limyra arasındaki güzergahın Masikytos Dağı üzerinden geçtiği yönünde verilen ek açıklama Bonda Tepesi'nin dik yamaçlarını tırmanan bu kıvrımlarda anlam kazanmaktadır. T. Marksteiner'in de belirttiği gibi, bu yol araba taşımacılığı için pek uygun değildir. Bu nedenle taşımacılık için başka bir güzergah seçeneğinin bulunduğu düşünülmelidir. Kullanımı en azından İ.S. 6. yüzyıldan itibaren artmış gözüken alternatif güzergah için Vita Nikolai Sionitae'da yer alan iki ayrı anlatım temel oluşturmaktadır: a) Nikolaos Kutsal Topraklar'dan geri dönüşünde, Myra teritoryumundaki manastırına gidebilmek için Limyra'nın limanı Phoiniks'te (modern Finike) karaya çıkmak ister; b) Myra'dan manastırına giderken yolu üzerinde Stratiotes olarak bilinen (Haritada 15 numaralı kulenin yakınlarında olmalı) mevkide çocuk sahibi olabilmek için onun duasını dileyen bir çiftle karşılaşır. Tragalassos'a (Muskar?) bağlı Pharroa Köyü (Karabel) yakınlarında bulunan manastırının (Hagios Sion) Alacahisar'daki kiliseyle özdeşleştirilmesi yanında modern araştırmalar sayesinde elde edilen bilgilerle Nikolaos'un izleyebileceği olası güzergah saptanabilmektedir. Buna göre, söz konusu güzergah Gülmez Dağı'nın kuzeydoğu eteklerini takip ederek Asarönü üzerinden Alacadağ Köyü civarına ulaşmaktadır. Daha sonra güneybatıya yönelerek Alakilise üzerinden Muskar'a (Tragalassos?) ulaşan antik yol (Haritada Route II) burada bir kavşak oluşturmaktadır. Bir güzergah Nikolaos'un manastırı ile özdeşlenen Alacahisar'daki kiliseye ve oradan da Çağman (Plakoma) istikametine doğru devam ederken (Haritada Route III) diğer güzergah da Gödene üzerinden Myra'ya ulaşmaktadır. Yol boyundaki birçok kule ve kilise onun uzun süreli kullanımına ışık tutmaktadır. Yazıtların Çevrisi: 1. Limyra Yakınındaki Mil Taşı: a. “Lykia halkının seçkin metropolis'i Limyra'nın yurttaşları dindar ve bahtiyar Augustus'lar C. Aur. Val. Diokletianus ve M. Aur. Val. Maksimianus ile şanlı Kaisar'lar Fl. Val. Konstantius ve Gal. Val. Maksimianus için (bu mil taşını diktiler).” b. “(Lykia halkının seçkin metropolis'i Limyra'nın yurttaşları) Fl. Arkadius, Fl. Honorius ve Genç Fl. Theodosius'u (onurlandırdılar).” 2. Nikolaos Kilisesi'ndeki Mil Taşı: a. “Myra halkının metropolis'i tanrısal ve şanlı Kaisar Gal. Val. Maksimianus'u (onurlandırdı).” b. “Myra halkının metropolis'i ve seçkin efendimiz Secundus Cassius tanrıların pek sevdiği Augustus'lar Valentinianus, Valens ve Gratianus'u (onurlandırdı).” c. “(Myra halkının metropolis'i) Augustus'lar Fl. Gratianus, Fl. Valentinianus, Fl. Arkadius ve Fl. Honorius'u sonsuz Augustus'lar olarak (onurlandırdı).”

Two Milestones on the Road from Myra to LimyraThe author presents two milestones, each with three inscriptions dating from the 3rd and 4th centuries AD. The one was found in the bed of the river Başgözçay, near the modern town of Turunçova, the other in the Church of Nicholas in Myra. Both milestones once stood on the road from Myra to Limyra. In a detailed commentary Takmer then undertakes to reconstruct possible routes of this road using topographical, archaeological, epigraphical and literary evidence to support his view., Myra -L imyra Yolu Üzerinde İki Mil Taşı Bu makalede biri Limyra'nın 10 km kadar kuzeyinde, Arykandos Vadisi'nin girişinde; diğeriyse Myra'da, Nikolaos Kilise'sinin içinde bulunan iki mil taşı incelenmektedir. Söz konusu mil taşları, Lykia sahili boyunca devam eden ve Stadiasmus Patarensis Anıtı (STR 54-67) ile Tabula Peutingeriana'da (706f.) verilen yol güzergahında bulunmaktadır. Mil taşları üzerindeki yazıtların birbirine yakın dönemlere tarihlenmesiyse, bunların Limyra ile Myra arasındaki yol güzergahında (Patara Yol Kılavuz Anıtı'nda STR 59) bulunduklarını ve söz konusu yolun bu dönemlerde tamir görmüş olabileceğini düşündürmektedir. 1b ve 2c-2 yazıtlarının harf karakterleri arasındaki benzerlik de bu sonucu doğrulamaktadır. İlk mil taşının buluntu konumu ve üzerinde milia passuum bulunmamasıysa, onun kavşak ya da benzeri, önemli bir noktaya dikildiğine işaret etmektedir. Finike Ovası'nın alüvyonlu yapısından dolayı, Myra'dan gelen yol Arykandos Vadisi'ne açılan boğaza kadar Gülmez Dağı'nın doğu eteğini takip etmiş ve mil taşının bulunduğu noktada Başgözçay'ı geçerek Limyra'ya ulaşmış olmalıdır. Dolayısıyla, söz konusu mil taşının, Arykanda ve Myra'dan Limyra'ya ulaşan yolların oluşturduğu kavşak noktasında dikildiği anlaşılmaktadır. Güzergahın Fenike Ovası'nı aştığı nokta bu şekilde belirlenebilirken, Limyra kazı ekibi tarafından 1994 yılında Bonda Tepesi'nde bulunan yazıtlı bir anıt, yolun Myra'ya ulaştığı kısmın saptanmasını sağlamıştır. Taşıdığı yazıta göre, anıt barışın sağlanmasına ve yolların yapımına duyulan şükran vesilesiyle İmparator Claudius'a ithaf edilmiştir. Anıtın hemen önünden geçen antik yol ise, Bonda Tepesi'nin sarp batı yamacı boyunca birçok kıvrımla alçalarak lagünün denizle birleştiği noktada düze inmektedir. Patara Yol Kılavuz Anıtı'nda Myra ve Limyra arasındaki güzergahın Masikytos Dağı üzerinden geçtiği yönünde verilen ek açıklama Bonda Tepesi'nin dik yamaçlarını tırmanan bu kıvrımlarda anlam kazanmaktadır. T. Marksteiner'in de belirttiği gibi, bu yol araba taşımacılığı için pek uygun değildir. Bu nedenle taşımacılık için başka bir güzergah seçeneğinin bulunduğu düşünülmelidir. Kullanımı en azından İ.S. 6. yüzyıldan itibaren artmış gözüken alternatif güzergah için Vita Nikolai Sionitae'da yer alan iki ayrı anlatım temel oluşturmaktadır: a) Nikolaos Kutsal Topraklar'dan geri dönüşünde, Myra teritoryumundaki manastırına gidebilmek için Limyra'nın limanı Phoiniks'te (modern Finike) karaya çıkmak ister; b) Myra'dan manastırına giderken yolu üzerinde Stratiotes olarak bilinen (Haritada 15 numaralı kulenin yakınlarında olmalı) mevkide çocuk sahibi olabilmek için onun duasını dileyen bir çiftle karşılaşır. Tragalassos'a (Muskar?) bağlı Pharroa Köyü (Karabel) yakınlarında bulunan manastırının (Hagios Sion) Alacahisar'daki kiliseyle özdeşleştirilmesi yanında modern araştırmalar sayesinde elde edilen bilgilerle Nikolaos'un izleyebileceği olası güzergah saptanabilmektedir. Buna göre, söz konusu güzergah Gülmez Dağı'nın kuzeydoğu eteklerini takip ederek Asarönü üzerinden Alacadağ Köyü civarına ulaşmaktadır. Daha sonra güneybatıya yönelerek Alakilise üzerinden Muskar'a (Tragalassos?) ulaşan antik yol (Haritada Route II) burada bir kavşak oluşturmaktadır. Bir güzergah Nikolaos'un manastırı ile özdeşlenen Alacahisar'daki kiliseye ve oradan da Çağman (Plakoma) istikametine doğru devam ederken (Haritada Route III) diğer güzergah da Gödene üzerinden Myra'ya ulaşmaktadır. Yol boyundaki birçok kule ve kilise onun uzun süreli kullanımına ışık tutmaktadır. Yazıtların Çevrisi: 1. Limyra Yakınındaki Mil Taşı: a. “Lykia halkının seçkin metropolis'i Limyra'nın yurttaşları dindar ve bahtiyar Augustus'lar C. Aur. Val. Diokletianus ve M. Aur. Val. Maksimianus ile şanlı Kaisar'lar Fl. Val. Konstantius ve Gal. Val. Maksimianus için (bu mil taşını diktiler).” b. “(Lykia halkının seçkin metropolis'i Limyra'nın yurttaşları) Fl. Arkadius, Fl. Honorius ve Genç Fl. Theodosius'u (onurlandırdılar).” 2. Nikolaos Kilisesi'ndeki Mil Taşı: a. “Myra halkının metropolis'i tanrısal ve şanlı Kaisar Gal. Val. Maksimianus'u (onurlandırdı).” b. “Myra halkının metropolis'i ve seçkin efendimiz Secundus Cassius tanrıların pek sevdiği Augustus'lar Valentinianus, Valens ve Gratianus'u (onurlandırdı).” c. “(Myra halkının metropolis'i) Augustus'lar Fl. Gratianus, Fl. Valentinianus, Fl. Arkadius ve Fl. Honorius'u sonsuz Augustus'lar olarak (onurlandırdı).”