Search

Bu araştırma, colchicine kullanılarak üç diploid çayır yumağı (F. pratensis Huds.) çeşidinden yapay tetraploid bitkiler elde etmek ve diploid çeşitler ile bunların tetraploid materyallerini bazı sitolojik ve morfolojik özellikler yönünden karşılaştırmak amacı ile yapılmıştır. Üç diploid çeşidin her birinden kök uzunluğu 3-5 mm. olan (ilk yaprak koleoptili delmeden) 1500 tane fide seçilmiş ve 3 eşit bölüme ayrılarak her birine 24,27 ve 30 C ' de 3 saat süre ile % 0.2' lik colchicine işlemi uygulanmıştır.Etkilendirme işleminden sonra fideler ilki musluk suyunda ve diğerleri saf suda olmak üzere 7 kez yıkanarak büyütme kasalarına şaşırtılmıştır. Üç aylık ilk büyüme döneminde fideler, morfolojik özelliklerinden yararlanılarak `etkilenen ve etkilenmeyen fideler olarak ayrılmış ve etkilenen fideler saksılara alınmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir; 1. Mikroskobik incelemeler sonucunda S. 215, Senu ve Sal- fat çeşitlerinde sırası ile % 1.6, 3.9 ve 2.8 oranında tetraplo id bitki elde edilmiştir. 2. Diploid çayır yumağında 2n=14 kromozom ve her genomun da 4 tane satellit yapı bulunmaktadır. Kromozomların 5 tanesi median, 2 tanesi ise submedian sentromere sahiptir. 3. Tetraploid çayır yumağında kromozom sayısı diploidlerinin 2 katı (2n=28) olup, diploidler ile yapay tetraploidlerinin karyotipleri arasında belirgin bir farklılık bulunmamıştır. 4. Çeşitler arasında fark bulunmakla birlikte diploid bit kilerde genellikle meiosis (MI, Al ve tetrad dönemi) bölünmenin düzenli olduğu görülmüştür. Fakat, diploid bitkilerde düzenli139 meiosis ile tohum tutma arasında yakın bir ilgi bulunamamıştır. 5.Tetraploid bitkilerde meiotik düzen yönünden çeşitler arasında fark bulunduğu ve meiotik düzensizliklerin diploidlerine göre biraz daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur.Tetraploid bitkilerde diploidlerin aksine tohum tutma oranı daha yüksek bulunmuştur. 6. Üç çeşitte de tetraploid bitkilerin diploidlerine göre daha gümrah geliştiği ve tetraploidlerde kardeş sayısı azalırken, yaprak uzunluk, genişlik ve kalınlıkları ile birlikte stoma uzunluğunun da arttığı ve farklılıkların çok önemli olduğu görülmüştür. 7. Tetraploid bitkilerde salkım ekseni uzunluğu üç çeşitte de artmış ve farklılıklar S. 215 ve Senu çeşitlerinde çok önemli, Salfat çeşidinde ise önemli olmuştur. Salkımda bulunan başakçık ve tohum sayısı tetraploidlerde artmış ve bu özellikler yönünden ploidi seviyeleri arasındaki fark Senu çeşidinde çok önemli, S. 215 ve Salfat çeşitlerinde önemsiz bulunmuştur. Salkım sıklığı ve başakçıkta bulunan tohum sayısı yönünden diploid ve tetraploidler arasındaki farkın önemsiz olduğu anlaşılmıştır. 8. Tetraploid bitkilerde tohum tutma oranı üç çeşitte de artmış ve diploidlerle aralarındaki fark Senu çeşidinde çok önemli, S. 215 ve Salfat çeşitlerinde önemsiz olmuştur. 9. Tetraploid bitkilerde tohumların bin tane ağırlığının üç çeşitte de arttığı ve bu özellik yönünden diploidlerle aralarındaki farkın çok önemli olduğu saptanmıştır. Tohumların çimlenme gücü ise S. 215 ve Senu çeşitlerinin tetraploidlerinde artarken, Salfat çeşidinde azaldığı ve aralarındaki farkın Senu ve Salfat çeşitlerinde çok önemli, S. 215 çeşidinde ise önemsiz olduğu görülmüştür.140 10. Tetraploid bitkilerde yeşil ot verimi üç çeşitte de arttığı halde kuru ot verimi yalnız Senu çeşidinde artmış ve diploidlerle aralarındaki fark Senu çeşidinde hem yeşil ve hem de kuru ot verimi yönünden çok önemli iken, S. 215 ve Salfat çeşitlerinde önemsiz olmuştur, i This study was carried out to obtain artificial tetra- ploid plants from three diploid meadow fescue variety (F,pra- t ens is Huds.) by using colchicine and to compare the diploid varieties with their tetraploid material from the standpoint of some cytological and morphological characteristics. From each of the three diploids, 1500 seedlings were chosen (before the first leaf had pierced through the coleop- tlle) whose root lengths were 3-5 mm. and th^y were divided into three equal groups. Then the colchicine treatment of 0.2% was applied to each of them at 24, 27 and 30 C for the period of three hours. After the treatment the seedlings were washed 7 times, the first of which was in tap water. and the subsequ ent ones in pure water and then they were transplanted into the growth flats. In the first growth period of three months, the seedlings were divided as `effected and ineffected seed lings` by using their morphological characteristics and the effected ones were trans fered to pots. The results obtained can be summarised as follows; 1. At the end of observations under the microscobe, tet raploid plants were obtained in S.215, Senu and Salfat at the rate of 1.6 %, 3.9 and 2.8 respectively. 2» Diploid meadow fescue seemed to have 2n=14 chromoso mes and each of its genomes had -4 satellite structures. 5 of the chromosomes had median centromeres while the other two po ssessed submedian centromeres. 3. The number of chromosomes in tetraploid meadow fes- k142 cue was twice (2n=28) as many as the ones in diploids. Any cer tain difference was not found between the diploids and the kar yotypes of their artificial tetraploids. 4. Although some differences were found among the vari eties, it was understood that in diploid plants meiotic (MI,AI and tetrads) divisions were generally regular. Yet any close relation between the regular meiosis and the seed set was not seen in diploid plants. 5. It was observed that, in tetraploid plants, tnere we re differences among the varieties in terms of meiotic regula rity, while the meiotic irregularities were proved to be hig her in comparison with their diploids. In tetraploid plants, the seed set rate was found higher than the diploids. 6. The tetraploid plants grew more vigorously as compa red to their diploids in all three varieties. In tetraploids, the length, the widens ss and the thickness of the leaves, to gether with the stoma length, increased while the tiller num ber decreased and the differences were very significant. 7. In tetraploid plants, rachis was found longer in all three varieties and the differences were very important in S.215 and Senu varieties, but less important in Salfat varie ty. The spicula and the seed number of panicle increased in tetraploids and from the standpoint of these characteristics, the difference between ploidi levels were found very important in Senu variety but in Si 215 and Ealfat varieties this diffe rence was not so significant. It was observed that the diffe rence between the diploids and the tetraploids was insignifi cant from the standpoint of panicle density and seed number of the panicle. 172

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında yazlık olarak 2015 yılında yürütülmüştür. Araştırmada, alternatif Tarm 92 arpa çeşidi ile bundan elde edilen 32 mutant genotipin M₄ generasyonunda verim ve verim öğeleri ile bazı fenolojik özellikler incelenmiştir.Tarm 92 çeşidinde ekim olgunlaşma dönemi 87.7 iken mutant genotiplerde bu dönem 84.3-93.3 arasında değişmiş ve erkenci genotipler ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tarm 92 çeşidinde bitki boyu 77.0 cm ve mutant genotiplerde ise 60.3-76.0 cm arasında değişmiş ve çok sayıda kısa boylu mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tarm 92 çeşidinde tane verimi 318.0 kg/da iken yüksek verimli mutant genotiplerin verimi 318.7-412.3 kg/da arasında değişmiş ve bunlardan 16 mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tarm 92 çeşidinde bin tane ağırlığı 56.31 g ve ham protein oranı %10.96 iken bu iki özellik mutant genotiplerde 54.19-60.0 g ve %8.62 -13.20 arasında değişmiş ve birçok mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Bu iki özellik ve yüksek tane verimi birlikte düşünüldüğünde 2 mutant genotipin malt ve 2 mutant genotipin ise yemlik kullanımı yönünden standart çeşitten üstün olduğu belirlenmiştir.Sonuç olarak, yüksek tane verimleri ve diğer üstün özellikler birlikte değerlendirildiğinde özellikle 13, 14, 4, 6 ve 17 nolu mutant genotiplerin Erzurum ekolojik koşullarına uygun maltlık ve yemlik yazlık çeşitlerin geliştirilmesi yönünden oldukça ümitvar oldukları kanısına varılmıştır. This research was carried out under the ecological conditions of Erzurum in summer 2015 in the growth season. In the reseacah, yield and some yield companents of alternative Tarm 92 barley cultivar are compared with M₄ generantion of its 32 synthetic mutant genotypes.While the sowing-maturity period in Tarm 92 cultivar was 87.7 days, it differs between 84.3-93.3 days in mutant genotypes and the difference between the standart cultivar and genotypes of early maturity were found to be significant. While the plant height in Tarm 92 cultivar was 77.0 cm and it ranged from 60.3-76.0 cm in mutant genotypes and the difference between standart cultivar and many mutant genotypes were found to be significant. While the grain yield in Tarm 92 cultivar was 3180 kg/ha, many mutant genotypes with high grain yield had a range from 3187-4123 kg/ha and the difference between Tarm 92 cultivar and its 16 mutant genotypes was found significant. While 1000-Seed weight in Tarm 92 was 56,31 g and crude protein rate was 10.96%, these properties ranged from 54.19-60.0 g and from 8.62-13.20% in mutant genotypes and the difference between the standtart cultivar and its many mutant genotypes were found significant. When the two. Properties and high grain yield were considered together it was determined that 2 mutant genotypes were better than the standart cultivar for malt and 2 mutant genotypes were better for feed use.As a result, considering high grain yield and other better properties, especially mutant genotypes with numbers 13, 14, 4, 6 and 17 can be used effectively for malt cultivars and feeding as spring barley cultivars in ecological conditions of Erzurum. 59

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında 2017 yazında yürütülmüştür. Araştırmada, alternatif Tarm 92 arpa çeşidi ile bundan elde edilen 31 mutant hattın M4 generasyonu verim ve bazı verim öğeleri yönünden değerlendirilmiştir.Tarm 92 arpa çeşidinde ekim-olgunlaşma dönemi 92,0 gün iken mutant hatlarda bu dönem 89,0-97,7 arasında değişmiş ve erkenci 2 mutant hat ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tarm 92 çeşidinde bitki boyu 80,7 cm ve mutant hatlarda ise 65,0-89,7 cm arasında değişmiş ve kısa boylu 11 mutant hat ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tarm 92 çeşidinde tane verimi 295,5 kg/da iken yüksek verimli mutant hatlarda tane verimi 303,9 - 383,1 kg/da arasında değişmiş ve bunlardan 15 mutant hat ile arasındaki fark önemli olmuştur. Tarm 92 çeşidinde bin tane ağırlığı 55,4 g ve ham protein oranı %9,5 iken bu iki özellik mutant hatlarda 52,7-63,8 g ve %7,4-11,5 arasında değişmiş ve birçok mutant hat ile arasındaki fark önemli bulunmuştur.Sonuç olarak, yüksek tane verimleri ile diğer üstün özellikleri birlikte değerlendirildiğinde özellikle 11, 1, 23 ve 4 nolu mutant hatların bölgemiz sulu koşullarına uygun maltlık ve yemlik yazlık çeşitlerin geliştirilmesi yönünden oldukça ümitvar oldukları kanısına varılmıştır. This research was carried out under the ecological conditions of Erzurum in summer 2017. In the research, grain yield and some yield characteristics of Tarm 92 barley cultivar with M4 generation of its 31 synthetic mutant lines were compared.Sowing-maturity period in cultivar Tarm 92 was 92,0 days while it ranged from 89,0 to 97,7 days in synthetic mutant lines. There was a significant difference between Tarm 92 cultivar and 2 mutant lines in terms of earlines. Plant height in Tarm 92 cultivar was 80,7 cm while it ranged from 65,0 to 89,7 cm and the difference between Tarm 92 cultivar and 11 short mutant lines were found to be significant. Grain yield in Tarm 92 cultivar was 2955 kg/ha whereas it varied between 3039 to 3831 kg/ha in high yielding mutant lines and the difference were significant between Tarm 92 cultivar and 15 mutant lines. While 1000-seed weight in Tarm 92 cultivar was 55,4 g and crude protein rate was 9,5%, these two properties ranged from 52,7 to 63,8 g and from 7,4 to 11,5% in mutant lines and the difference between the standart cultivar for malt and feeding its many synthetic mutant lines were to be significant.As a result, taking into account considering high grain yield and other better properties, especially synthetic mutant lines 11, 1 , 23 and 4 were found to be promising in the development of new as spring barley cultivar in the ecological conditions of Erzurum. 60

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında 2011-2012 yetiştirme döneminde yürütülmüştür. Araştırmada, ekmeklik Kırik buğday çeşidi ile bundan elde edilen 32 mutant hattın M4 generasyonunda verim ve bazı verim öğeleri incelenmiştir.Ekmeklik Kırik buğday çeşidinde ekim-olgunlaşma dönemi 327,3 gün iken mutant hatlarda 325,0-330,3 gün arasında değişmiş ve Kırik çeşidi ile erkenci mutant hatlar arasındaki fark önemli bulunmuştur. Kırik çeşidinde bitki boyu 119,7 cm olmuş, mutant hatlarda ise 110,3-124,7 cm arasında değişmiştir. Kısa boylu SMH 26, SMH 30, SMH 7 ve SMH 3'ün yatmaya dayanıklılık yönünden oldukça ümitvar olduğu gözlenmiştir. Kırik buğday çeşidinde tane verimi 339,80 kg/da iken mutant hatlarda 269,33-451,47 kg/da arasında değişmiş ve yüksek tane verimli SMH 26 ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Kırik buğday çeşidinde bin tane ağırlığı 47,74 g olmuş, mutant hatlarda ise 41,88-49,94 g arasında değişmiş ve 4 mutant hat ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Kırik çeşidinde ham protein oranı %12,03 iken mutant hatlarda %11,28-14,39 arasında değişmiş ve 23 mutant hat ile arasındaki fark önemli olmuştur.Sonuç olarak, bazı mutant hatlar tane verimi, ham protein oranı ve yatmaya dayanıklılık yönünden standart çeşide göre üstünlük sağlamıştır. Özellikle 26, 3, 7 ve 22 nolu mutant hatların yatmaya dayanıklı, tane verimi ve ham protein oranı yüksek yeni mutant buğday çeşitlerinin geliştirilmesi yönünden oldukça ümitvar oldukları kanısına varılmıştır. This research was carried out under the ecological conditions of Erzurum in 2011-2012 growth season. In the research,the yield and some yield properties of alternative Kırik bread wheat cultivar at M4 generation of 32 mutant lines were compared .Sowing-maturity period in Kırik bread wheat cultivar was 327,3 days while it ranged from 325,0 to 330,3 days in mutant lines and the difference between the standard cultivar and early mutant lines were found to be significant. The plant height in Kırik cultivar was 119,7 cm and it ranged between 110,3-124,7 cm in mutant lines. SMH 26, SMH 30, SMH 7 and SMH 3 with short height were observed to be promising in terms of lodging resictance. While the grain yield in Kırik bread cultivar was 3398,0 kg/ha, it was 2693,0 to 4514,0 kg/ha in mutant lines and the difference between SMH 26 with high grain yield and Kırik cultivar was found to be significant. The kernel weight in Kırik bread culltivar was 47,74 g and it ranged between 41,88 to 49,94 in mutant lines and the difference between Kırik cultivar and 4 mutant lines were found to be significant. While crude protein rate in Kırik bread wheat cultivar was 12,03%, it was between 11,28 to 14,39% in mutant lines and the difference between many mutant lines and Kırik bread cultivar was found to be significant. As a result, some mutant lines were better than standart bread cultivar in terms of high grain yield, crude protein rate and lodging tolerance. Especially SMH 26, SMH 3, SMH 7 and SMH 22 were found to be promising in the development of new mutant bread wheat cultivars with high grain yield, crude protein rate and lodging tolerance. 60

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında sulu taban arazide yazlık olarak 2015 yılında yürütülmüştür. Araştırmada, alternatif Kırik buğday çeşidi ile bundan Gama ışını uygulanarak elde edilen 34 mutant genotipin M4 generasyonunda bazı fenolojik özellikler ile verim ve verim öğeleri incelenmiştir.Kırik çeşidinde ekim-olgunlaşma dönemi 100,3 gün iken mutant genotiplerde bu dönem 99,3-102,3 arasında değişmiştir. Kırik çeşidinde bitki boyu 85,3 cm ve mutant genotiplerde ise 76,3–96,7 cm arasında değişmiş ve çok sayıda kısa boylu mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Kırik çeşidinde tane verimi 282,5 kg/da iken yüksek verimli mutant genotiplerin verimi 302,8-381,6 kg/da arasında değişmiş ve bunlardan 23 mutant genotip ile arasındaki fark önemli olmuştur. Kırik çeşidinde bin tane ağırlığı 40,9 g ve ham protein oranı %12,5 iken bu iki özellik mutant genotiplerde 41,0-45,5 g ve %12,5-13,8 arasında değişmiş ve bir çok mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur.Sonuç olarak birçok mutant genotip tane verimi ve ham protein oranı yönünden standart Kırik çeşidinden üstün bulunmuştur. Özellikle 29, 11, 15, 30 ve 1 nolu mutant genotipler Erzurum ekolojik koşullarında tane verimi ve ham protein oranı daha yüksek yeni mutant buğday çeşitlerinin geliştirilmesi yönünden ümitvar bulunmuştur. This research was carried out on irrigated flat land under ecological conditions of Erzurum as sprin or heat in 2015. In the research, some phenological properties and yield and yield componentes of alternative Kırik wheat cultivar and its 34 M4 mutant genotypes obtained by gamma rays were compared.Sowing-maturity period in Kırik cultivar was 100,3 days while it ranged from 99,3 to 102,3 days in mutant genotypes. While plant height in Kırik cultivar was 85,3 cm, it ranged from 76,3 to 96,7 cm in mutant genotypes and the differences between Kırik cultivar and some short mutant genotypes were significant. While grain yield in Kırik cultivar was 2825,0 kg/ha, the mutant genotypes with high yield had grain yield ranging from 3816,0 to 3028,0 kg/ha and the difference between Kırik cultivar and its 23 mutant genotypes was significant. While the one thousand kernel weight in Kırik cultivar was 40,9 g and crude protein rate was 12,5%, these two properties ranged from 41,0 to 45,5 g and from 12,5 to 13,8% in mutant genotypes and the differences between the Kırik cultivar and many mutant genotypes were significant. As a result, many mutant genotypes were better than standart Kırik cultivar in terms of grain yield and crude protein rate. Especially mutant genotypes 29, 11, 15, 30 and 1 were found to be promising in the development of new wheat cultivars with higher grain yield and crude protein rate for the ecological conditions of Erzurum. 58

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında sulu taban arazide yazlık olarak 2015 yılında yürütülmüştür. Araştırmada, alternatif Tokak 157/37 arpa çeşidi ve bundan Gama ışınlaması ile elde edilen 32 mutant genotipin M5 generasyonunda verim ve verim öğeleri ile bazı fenolojik özellikler incelenmiştir.Tokak 157/37'de Ekim-olgunlaşma dönemi 90.3 gün iken mutant genotiplerde bu dönem 83.7-94,0 arasında değişmiş ve erkenci genotipler ile arasındaki fark önemli olmuştur. Tokak 157/37'de bitki boyu 80,7 cm ve mutant genotiplerde ise 65,3 – 80,7 cm arasında değişmiş ve çok sayıda kısa boylu mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Tokak 157/37'de tane verimi 309,9 kg/da iken yüksek verimli mutant genotiplerin verimi 310,2-388,5 kg/da arasında değişmiş ve bunlardan 10 mutant genotip arasındaki fark önemli olmuştur. Tokak 157/37'de bin tane ağırlığı 67,8 g ve ham protein oranı %11,1 iken bu iki özellik mutant genotiplerde 46,4-68,6 g ve %9,11-12,5 arasında değişmiş ve bir çok mutant genotip ile arasındaki fark önemli bulunmuştur. Bu iki özellik ve yüksek tane verimi birlikte düşünüldüğünde 5 mutant genotipin malt ve 2 mutant genotipin ise yemlik kullanım yönünden standart çeşitten üstün olduğu belirlenmiştir.Sonuç olarak, yüksek tane verimleri ve diğer üstün özellikleri birlikte değerlendirildiğinde özellikle 80, 56 ve 65 nolu mutant genotiplerin bölgemiz sulu koşullarına uygun maltlık ve yemlik yazlık çeşitlerin geliştirilmesi yönünden oldukça ümitvar oldukları kanısına varılmıştır. This research was carried out on an irrigated flat land under ecological conditions of Erzurum as spring barley in summer 2015. In the research, yield and yield components and some phenological properties of alternative barley cultivar Tokak 157/37 and M5 generation of its 32 mutant lines obtained by gamma rays were compared.Sowing-maturity period in Tokak 157/37 was 90.3 days while it ranged from 83.7 to 94.0 days in mutant lines. There was a significant difference between Tokak cultivar and some of its mutant lines in terms of earliness. While plant height in Tokak 157/37 was 80.7 cm, it ranged from 68.0 to 87.4 cm in mutant lines and the differences between Tokak and many short mutant lines were found to be significant. While grain yield in Tokak 157/37 was 3099 kg/ha, the mutant lines with high yield had a range from 3102 to 3885 kg/ha and the difference between Tokak and its 10 mutant genotypes was significant. While 1000-seed weight in Tokak 157/37 was 67.8 g and crude protein rate was 11.1%, these two properties ranged from 46.4 to 68.6 g and from 9.11 to 12.5% in mutant lines and the difference between the standard cultivar and its many mutant lines were found to be significant. When these two properties and high grain yield were considered together, it was determined that 5 mutant genotypes were better than the standard cultivar for malt and 2 mutant genotypes were better for feed use.As a result, taking into account, considering high grain yield and other better properties, especially mutant genotypes with numbers 80, 56 and 65 can be used effectively for malt cultivars and feeding as spring barley cultivars in the summer conditions of our region. 68

This research was carried out on an irrigated flat land under ecological conditions of Erzurum in summer 2014. In this research, yield and yield components of two-row Tokak 157/37 barley cultivar and of M4 generation of its 32 mutant lines obtained by gamma radiation were compared. Sowing-maturity period in Tokak cultivar was 89,3 days while it varied between 87,0 and 93,6 days in mutant lines. There were significant differences Tokak cultivar and some of its mutant lines in terms of earliness. While plant height in standard cultivar was 79,5 cm, it was varied between 70,3 and 84,4 cm in mutant lines. In terms of having short plant height and lodging tolerance, mutant lines 16, 17 and 32 were better than the others. While 1000-seed weight was 67,79 g and raw protein content 11,13% in Tokak cultivar, they varied between 50,10 and 65,99 g, and between 9,04 and 10,78% in mutant lines. According to relationships between these characters and malt characters, 4 mutant lines were found better than standard cultivar. 2 mutant lines were found better than standard cultivar according to feed use. Seed yield in Tokak cultivar was 291,8 kg/da whereas it varied between 292,8 and 371.2 kg/da in 14 mutant lines. Therefore, seed yield in mutant lines was 0,3 and 27,2% higher than the standard cultivar. Mutant lines 6, 11 and 32 were better than the standard cultivar for some characters such as grain yield, lodging tolerance, earliness, 1000-seed weight and crude protein content and so they were thought as valuable sources for new breeding studies about two-row spring barley cultivar. As a result, considering their high yield, 1000-seed weight and raw protein content, it seems likely lines that 6, 18 and 24 can be used as malt cultivars and line 6 and 11 as a feeding barley cultivar breeding. Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında taban arazide sulamalı olarak 2014 yılı yazında yürütülmüştür. Araştırmada 2 sıralı Tokak 157/37 arpa çeşidi ve bundan gama ışınlaması ile elde edilen 32 mutant hattın M4 generasyonunda bazı fenolojik özellikler verim ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılmıştır. Tokak çeşidinde yetişme süresi 89,3 gün iken mutant hatlarda 87,0-93,6gün arasında değişmiş ve erkencilik yönünden kimi mutant hatlar ile arasındaki fark önemli olmuştur. Standart çeşitte bitki boyu 79,5 cm olmuş, mutant hatlarda ise 70,3-84,4 cm arasında değişmiş ve kısa boylu ve yatmaya dayanıklılık yönünden 16, 17 ve 32 nolu hatlar üstünlük sağlamışlardır. Tokak çeşidinde bin tane ağırlığı 67,79 g ve ham protein oranı %11,13 iken bu özellikler mutant hatlarda 50,10 – 65,99 g ve %9,04- 10,78 arasında değişmiştir. Bu iki özellik ile malt kalitesi arasındaki ilişki düşünüldüğünde 4 mutant hat ve yemlik kullanım yönünden de 2 hat standart çeşitten üstün bulunmuştur. Tokak çeşidinde tane verimi 291,8 kg/da iken daha üstün olan 14 mutant hattın verimi 292,8-371,2 kg/da arasında değişmiş ve standart çeşide göre %0,3-27,2 düzeyinde daha fazla tane verimi sağlamışlardır. Tane verimi ile birlikte yatmaya dayanıklılık, erkencilik, bin tane ağırlığı ve ham protein oranı gibi özellikler yönünden 6, 11 ve 32 nolu mutant hatlar standart çeşitten üstün olup, yapılacak 2 sıralı yazlık arpa ıslahı çalışmalarında değerli kaynak materyal oldukları düşünülmektedir. Sonuç olarak, yüksek verimleri yanında bin tane ağırlığı ve ham protein oranı gibi özellikler birlikte dikkate alındığında 6, 18 ve 24 nolu hatlar maltlık, 6 ve 11 nolu hatlar ise yemlik arpa çeşitlerinin geliştirilmesi yönünde ümitvar görünmektedir. 65

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında taban arazide 2006-2007 yetiştirme döneminde yürütülmüştür. Araştırmada alternatif özellikli Kırık buğday çeşidi ve bundan iyonize radyasyonla elde edilen 40 mutant hattın M4 generasyonunda verim ve verim öğeleri karşılaştırılmıştır.Kırık çeşidinde ekim-olgunlaşma süresi 324,0 gün iken mutant hatlarda 322,7-326,7 gün arasında değişmiş ve standart çeşit ile hem geççi ve hem de erkenci hatlar arasındaki fark önemli bulunmuştur. Kırık çeşidinde bitki boyu 120,0 cm olmuş, mutant hatlarda ise 111,4-127,0 cm arasında değişmiştir. Kısa boyluluk gösteren SMH 11, 40 ve 25'in yatmaya dayanıklılık yönünden oldukça ümitvar olduğu gözlenmiştir. Kırık çeşidinde tane verimi 359,05 kg/da iken mutant hatlarda 343,98-470,68 kg/da olmuş ve yüksek tane verimine sahip 26 mutant hat ile Kırık çeşidi arasındaki fark önemli bulunmuştur. Standart çeşitte ham protein oranı %12,00 iken mutant hatlarda %11,30-13,77 arasında değişmiş ve 16 mutant hat ile standart çeşit arasındaki farkın önemli olduğu saptanmıştır. Kırık çeşidinde bin tane ağırlığı 47,87 g olmuş ve mutant hatlarda ise 41,80-49,93 g arasında değişmiştir.SMH 29 ve 11 tane verimi ve ham protein oranı, SMH 18 yatmaya dayanıklılık yönünden standart çeşide göre üstünlük sağlamıştır. Sözü edilen mutant hatlar tane verimi ve ham protein oranı daha yüksek, yeni çeşitlerin geliştirilmesi yönünden ümitvar bulunmuştur. Erkencilik yönünden daha gerçekçi bir değerlendirme yapabilmek için alternatif özellik gösteren bu genotiplerin yazlık olarak yetiştirilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Buğday ıslahı, mutant buğday, ekmeklik buğday, yazlık buğday. This research was carried out under the ecological conditions of Erzurum on a flat land in 2006-2007 growth season. In the research, the yield and yield elements of Kırık wheat variety with alternative characteristics and M4 generation of 40 mutant lines obtained from that variety by gamma radiation were compared.While the sowing-maturity period in Kırık variety was 324,0 days, it differed between 322,7-326,7 days in mutant lines and the difference between the standard variety and lines of both early and late maturity were found to be significant. The plant height in Kırık variety was 120,0 cm and it differed between 111,4-127,0 cm in mutant lines. SMH 11, 40 and 25 with short height were observed to be promising in terms of lodging tolerance. While the grain yield in Kırık variety was 359,05 kg/da, it was 343,98-470,68 kg/da in mutant lines and the difference between 26 mutant lines with hight grain yield and Kırık variety was found to be significant. While crude protein rate in standard variety was 12%, it was between 11,30-13,77% in mutant lines and the difference between 16 mutant lines and the standard variety was found to be significant. The kernel weight in Kırık variety was 47,87 g and in mutant lines it differed between 41,80-49,93.SMH 29 and 11 were better than the standard variety in terms of grain yield and crude protein rate and SMH 18 was better in terms of lodging tolerance. Mentioned mutant lines were found to be promising in the development of new varieties with higher grain yield and crude protein rate. In order to make a more realistic evaluation in terms of earliness, it is necessary to grow these genotypes showing alternative properties in spring-sowing.Keywords: Wheat breeding, mutant wheat, bread wheat, spring wheat. 58

Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarında taban arazide sulamalı olarak 2004 yılı yazındayürütülmüştür. Araştırmada 2 sıralı Tokak 157/37 arpa çeşidi ve bundan gama ışınlaması ileelde edilen 41 mutant hattın M6 generasyonunda verim ve verim öğeleri karşılaştırılmıştır.Tokak çeşitinde ekim-olgunlaşma süresi 91,7 gün iken mutant hatlarda 84,0-95,3gün arasındadeğişmiş ve erkencilik yönünden kimi mutant hatlar ile arasındaki fark önemli olmuştur.Standart çeşitte bitki boyu 76,6 cm olmuş, mutant hatlarda ise 68,0-87,4 cm arasında değişmişve kısa boylu ve yatmaya dayanıklılık yönünden 21, 25 ve 35 nolu hatlar üstünlüksağlamışlardır. Tokak çeşidinde bin tane ağırlığı 68,80 g ve ham protein oranı %10,58 iken buözellikler mutant hatlarda 45,67-70,43 g ve %8,50-12,63 arasında değişmiştir. Bu iki özellik ilemalt kalitesi arasındaki ilişki düşünüldüğünde 13 mutant hat ve yemlik kullanım yönünden de 2hat standart çeşitten üstün bulunmuştur. Tokak çeşidinde tane verimi 316,8 kg/da ve buna göredaha üstün olan 15 mutant hattın verimi 322,5-419,2 kg/da arasında değişmiş ve standart çeşidegöre %2,0-32,3 düzeyinde daha fazla tane verimi sağlamışlardır. Tane verimi ile birlikteyatmaya dayanıklılık, erkencilik, bin tane ağırlığı ve ham protein oranı gibi özellikler yönünden13, 19, 21 ve 25 nolu hatlar standart çeşitten üstün olup, yapılacak 2 sıralı yazlık arpa ıslahıçalışmalarında değerli kaynak materyal oldukları düşünülmektedir. Sonuç olarak, yüksekverimleri yanında bin tane ağırlığı ve ham protein oranı gibi özellikler birlikte dikkatealındığında 13, 21 ve 25 nolu hatlar maltlık, 19 nolu hat ise yemlik arpa çeşitleriningeliştirilmesi yönünde ümitvar görünmektedir.2006, 54 sayfaAnahtar Kelimeler: Arpa ıslahı, mutant arpa, maltlık arpa, yemlik arpa, yazlık arpa This research was carried out on an irrigated flat land under ecological conditions ofErzurum in summer 2004. In this research, yield and yield components of two-rowTokak 157/37 barley cultivar and of M6 generation of its 41 mutant lines obtained bygamma radiation were compared. Sowing-maturity period in Tokak cultivar was 91,7days while it varied between 84,0 and 95,3 days in mutant lines. There were significantdifferences Tokak cultivar and some of its mutant lines in terms of earliness. Whileplant height in standard cultivar was 76,6 cm, it was varied between 68,0 and 87,4 cm inmutant lines. In terms of having short plant height and lodging tolerance, mutant lines21, 25 and 35 were better than the others. While 1000-seed weight was 68,80 g and rawprotein content 10,58% in Tokak cultivar, they varied between 45,67 and 70,43 g, andbetween 8.50 and 12,63 % in mutant lines. According to relationships between thesecharacters and malt characters, 13 mutant lines were found better than standard cultivar.2 mutant lines were found better than standard cultivar according to feed use. Seed yieldin Tokak cultivar was 316.8 kg/da whereas it varied between 322.5 and 419.2 kg/da in15 mutant lines. Therefore, seed yield in mutant lines was 2,0 and 32,3% higher than thestandard cultivar. Mutant lines 13, 19, 21 and 25 were better than the standard cultivarfor some characters such as grain yield, lodging tolerance, earliness, 1000-seed weightand crude protein content and so they were thought as valuable sources for newbreeding studies about two-row spring barley cultivar. As a result, considering theirhigh yield, 1000-seed weight and raw protein content, it seems likely lines that 13, 21and 25 can be used as malt cultivars and line 19 as a feeding barley cultivar breeding.2006, 54 pages.Keywords: Barley breeding, mutant barley, malting barley, feeding barley, springbarley cultivar. 64

Bu araştırma, autotetraploid çayır yumağı (Festuca pratensis Huds.J'nın C2 generasyo- nundaki aneuploid bitkilerin seçilmesi ve eutetraploid bitkiler ile diploid ve aneuploid- lerin bazı sitolojik ve morfolojik özellikler yönünden karşılaştırılması amacı ile yapılmıştır. Senu çeşidinin autotetraploid C2 generasyonuna ait toplam 500 tohum (50x10) ve kontrol olarak aynı çeşidin diploidlerinden 50 tohum büyütme kasasına ekilmiştir. Fideler belirli büyüklüğe eriştikten sonra öncelikle poliploid görünüşlü olanlardan başlanılmak üzere teker teker toprak saksılara şaşırtılmıştır. Somatik kromozomların sayılması için uygun büyüklüğe gelen bitkilerden kök ucu örnekleri alınmış ve mitotik kromozom incelemelerinde `kök ucu ezme` yöntemi kullanılmıştır. Meiotik özelliklerin incelenmesi için salkım örnekleri Camoy solüsyonunda Ökse edildikten sonra `acetoarmin ezme` yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Farklı ploidi seviyelerindeki bitkileri bazı morfolojik özellikler yönünden karşılaştırmak için bitkiler klon halinde yetiştirilmiştir. Mitotik kromozom incelemeleri sonucunda bitkilerin % 48.67'sinin eutetraploid, % 43.77'sinin diploid, % 6.41*inin aneuploid ve % 1.13'ünün triploid olduğu saptanmıştır. Diploid çayır yumağı bitkilerinde meiosis (anafaz I ve tetrad) bölünme genellikle düzenli olmuş.ancak bunlarda düzenli meiosis ile tohum tutma arasında yakın bir ilgi bulunamamıştır. Oysa, tetraploidlerde meiotik düzensizlikler diploidlerden biraz daha fazla olmakla birlikte bunlarda tohum tutma oranı diploidlerine göre daha yüksek olmuştur. Normal krornozomlu anafaz grubu sayısı eutetraploidlerde aneuploidlerden,hyperploid- lerde de hypoploidlerden daha yüksek bulunmuştur. Boyanan çiçek tozu oram ise eutetraploidlerde hem diploid ve hem de aneuploid ve triploidlerden daha yüksek olmuştur. Eutetraploid bitkilerin diploidlerine göre daha gümrah geliştiği ve bu bitkilerde ortala ma kardeş sayısının diploid ve aneuploidlerden daha düşük olduğu halde yeşil ve kuru ot veriminin bunlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Eutetraploid bitkilerde salkım yapılarının daha büyük ve salkım ekseni uzunluğu ile salkım sıklığı, salkımda bulunan başakcık, çiçek ve tohum sayısının diploidlerinden daha yüksek olduğu saptan mıştır. Tohumların 1000-tane ağırlığı eutetraploidler ile aneuploidlerde diploidlerden daha yüksek olduğu halde çimlenme gücü yönünden yalnızca tetraploid ve diploidler ile aneuploidler arasındaki fark önemli olmuştur. This study was carried out to select aneuploid plants from the C2 generation of autotetraploid meadow fescue (Festuca pratensis Huds.) and to compare eutetraploid plants with diploids and aneuploids in terms of some cytological and morphological characteristics. A total of 500 (50x10) seeds from the autotetraploid C2 generation of Senu variety and 50 seeds from the diploid of the same variety were sown into the growth flats. After certain growth, the seedlings were individually transfered to pots starting from the ones with a poliploid sight. In order to count somatic chromosomes, root-tip samples were taken from the plants with proper growth and `root-tip squash` method was used in the observation of mitotic chromosomes. In order to study meiotic properties, after the fixation of panicle sample in Carnoy solution, `aceto-carmin squash` method was used. The plants were grown in clons to compare the plants with diffrent ploidi levels in terms of some morphological properties. As a result of mitotic chromosome observation it was found that 48.67 % of the plants were eutetraploid, 43.77 % diploid, 6.41 % aneuploid and 1.13 % triploid. In the diploid meadow fescue plants meiotic (anaphase I and tetrad) division was generally regular but a close relationship between the regular meiosis and seed set could not be found. However in the tetraploids although meiotic irregularities were somewhat greater than diploids, the seed set rate was higher than the diploids. The number of anaphase groups with normal chromosomes was found greater in eutetraploid than aneuploids and hyperploids than hypoploids. Stained pollen rate was higher in eutetraploids than both in diploids and in aneuploids and triploids. It was determined that eutetraploid plants grew more abundantly than their diploids and that although the avarage tiller number was less in these plants than diploids and aneuploids, fresh matter and herbage yield was higher than these. It was also found that in eutetraploid plants panicle structures were bigger and that rachis and panicle density, spicula and seed set number were greater than their diploids. Although 1000- grain weight of seeds was greater in eutetraploids and aneuploids than diploids, the difference only between tetraploids and diploids and aneuploids from the seed germination standpoint was found to be important. 68