Search

Depositie van ammoniak is een van de grootste bedreigingen voor de vitaliteit van de Nederlandse natuurgebieden. De scenario's uit de 4e Milieuverkenning geven aan dat in 2010 de ammoniakemissie zal afnemen van 144 kton tot 102 kton (reductie tov 1995 van 30%) en in 2020 tot 92 kton (reductie tov 1995 van 40%). Voor 2020 is een scenario opgesteld waarbij is aangegeven wat maximaal haalbaar is door inzet van extra technische en volume maatregelen (2020). Bij een dergelijk maximaal scenario kan in 2020 de emissie tot maximaal 50 kton (65% t.o.v. 1995) gereduceerd worden. Als het natuurbeleid maatgevend is voor het ammoniakbeleid, is de benodigde emissiereductie minstens 70% t.o.v. 1980 (emissie 1980: 234 kton). Het spanningsveld tussen landbouw en natuur aangaande de ammoniakproblematiek is dus groot. Dit is mede het gevolg van de ligging van de intensieve landbouwgebieden op de arme zandgronden, waar ook juist de meest voor verzuring en vermesting gevoelige natuur zich bevindt. Bij het zoeken naar oplossingen is het daarom goed om enerzijds te kijken naar mogelijkheden om de emissies te verlagen en de effecten te verminderen en anderzijds de ruimtelijke samenhang tussen landbouw en natuur te ontkoppelen. Deze opties zijn hier als 2 afzonderlijk sporen bekeken: 1: spelen met doelen ; de ruimtelijke koppeling tussen landbouw en natuur blijft bestaan maar er wordt maximaal gebruik gemaakt van tal van beheersmaatregelen en aanvullend beleid om de ammoniak emissies en de effecten op de natuur te verminderen. 2: schuiven met functies ; de landbouw en natuur worden ruimtelijk gescheiden door in sommige regio's de emissie te verlagen zodat er in andere gebieden juist een verhoging van emissies kan plaatsvinden, terwijl de natuurdoelen daar nog volledig gerealiseerd kunnen worden. Conclusies van deze studie zijn: 1) Wanneer er wordt uitgegaan van de huidige ruimtelijke verdeling van emissiegebied (landbouwactiviteit) en natuur (EHS), zal het spanningsveld, ondanks forse emissiereducties, blijven bestaan ; 2) Effectgerichte maatregelen en het aanleggen van bufferzones dragen bij aan het verminderen van de spanning tussen ammoniakdeposities uit de landbouw en natuur maar kunnen dit niet geheel oplossen ; 3) Ruimtelijke scheiding van intensieve landbouw en kwetsbare natuur kan extra ruimte geven voor het oplossen van de spanning tussen landbouw en natuur.

In dit rapport is een vergelijking gemaakt tussen berekende en gemeten concentraties van ammoniak, waarbij voor de gemeten concentraties de passieve monsternemingsmethode is toegepast. Op 184 locaties in drie ROM gebieden (Zuid-Oost Friesland, de Gelderse Vallei en Noord-Oost Brabant) zijn ammoniak concentratiemetingen verricht in de periode van februari 1996 tot en met januari 1997. Voor de berekening van de concentraties is gebruik gemaakt van het OPS-model en emissies afkomstig van verschillende bronnen. De gebruikte emissies verschillen van elkaar wat betreft het beschouwde gebied, de resolutie en het onderliggende aggregatieniveau. De gemeten concentraties zijn een factor 2 hoger dan de berekende concentraties. De onderschatting van de metingen is voor alle drie de studiegebieden ongeveer even groot. Rekening houdend met de onzekerheidsmarges in de berekeningen kan gesteld worden dat de berekeningen maximaal 60 a 65% van de gemeten concentraties kunnen verklaren. Op basis van vergelijkende meetstudies is het uitermate onwaarschijnlijk dat het verschil tussen gemeten en berekende concentratie verklaard kan worden door een overschatting van de gemeten concentraties. Indien men het resterende verschil, in de genoemde gebieden, wil verklaren door verandering van de emissieniveaus, zullen de huidige emissies met 50 a 70% verhoogd moeten worden. De vergelijking van de metingen met de modelberekeningen laat zien dat het OPS-model in staat is de ruimtelijke variatie in de gemeten concentraties goed weer te geven, wanneer zowel metingen als berekeningen worden gemiddeld per 5x5 km gridcel. Op basis van emissies met een resolutie van 5x5 km kan ongeveer 80% van de ruimtelijke variatie op 5x5 km schaal worden verklaard. Binnen een 5x5 km grid komen echter grote ruimtelijke variaties van concentratie- en depositiewaarden voor (tot een factor 10). Voor berekeningen van concentraties en deposities op ecosysteemniveau leveren emissiegegevens met een hoger ruimtelijk detail (bijv. 500x500 m en individuele stal- en opslagemissies als puntbron) realistischer schattingen.