Search

In deze brochure is kennis bijeengebracht over de ecologie en het beheer van planten en dieren in de droge dooradering van het cultuurlandschap.

De monitoring van het agrarisch natuurbeheer richt zich tot dusver met name op het in beeld brengen van de abundantie (aantallen) van de doelsoorten. Het primaire effect van het agrarisch natuurbeheer is evenwel de beïnvloeding van de habitatkwaliteit. Deze veranderde habitatkwaliteit vertaalt zich op termijn als het goed is in een verandering van de abundantie van de doelsoorten. Om snel zicht te krijgen op de effectiviteit van het beheer, is monitoring van de habitatkwaliteit daarom noodzakelijk. In dit onderzoek wordt onderzocht in welke mate remote sensing (satellietbeelden) kan worden ingezet voor het monitoren van de habitatkwaliteit.

Aansluitend op de in eerder onderzoek vastgestelde aantrekkelijkheid van greppelplasdrassen voor weidevogels, is onderzocht of deze plasdrassen ook een effect hebben op de overleving van kievitskuikens tot vliegvlug. In drie weidevogelrijke gebieden (Alblasserwaard, Eemland en Fries/Gronings grensgebied) zijn circa 10 gezinnen met greppel-plasdras en 10 zonder plasdras vergeleken, waarbij per gezin de moeder en één of twee kuikens waren gezenderd. Anders dan verwacht kon geen effect op de overleving van kievitkuikens worden aangetoond. Het voorjaar was koud en droog, de predatiedruk groot, mogelijk is dit van invloed geweest. Opvallend was de overall matige conditie van zowel kuikens als adulte vrouwtjes, hetgeen indiceert dat er voor de kievit een generiek probleem is, waar plasdrassen in de huidige vorm geen verbetering in brengen. Er zijn sterke aanwijzingen dat de greppel-plasdrassen een te geringe invloed op de gewasgroei hadden (te weinig groeionderdrukking) en daarmee onvoldoende habitatverbetering opleveren voor kieviten. Additioneel is verkend of greppel-plasdrassen de emissie van broeikasgasemissies kunnen beperken. Dit blijkt niet of nauwelijks aan de orde te zijn. Op de plasdras zelf mag enige verlaging van emissie worden verwacht, maar op gebiedsniveau niet, omdat plasdrassen slechts op een beperkt deel van weidevogelgebieden betrekking hebben.

Aansluitend op de in eerder onderzoek vastgestelde aantrekkelijkheid van greppelplasdrassen voor weidevogels, is onderzocht of deze plasdrassen ook een effect hebben op de overleving van kievitskuikens tot vliegvlug. In drie weidevogelrijke gebieden (Alblasserwaard, Eemland en Fries/Gronings grensgebied) zijn circa 10 gezinnen met greppel-plasdras en 10 zonder plasdras vergeleken, waarbij per gezin de moeder en één of twee kuikens waren gezenderd. Anders dan verwacht kon geen effect op de overleving van kievitkuikens worden aangetoond. Het voorjaar was koud en droog, de predatiedruk groot, mogelijk is dit van invloed geweest. Opvallend was de overall matige conditie van zowel kuikens als adulte vrouwtjes, hetgeen indiceert dat er voor de kievit een generiek probleem is, waar plasdrassen in de huidige vorm geen verbetering in brengen. Er zijn sterke aanwijzingen dat de greppel-plasdrassen een te geringe invloed op de gewasgroei hadden (te weinig groeionderdrukking) en daarmee onvoldoende habitatverbetering opleveren voor kieviten. Additioneel is verkend of greppel-plasdrassen de emissie van broeikasgasemissies kunnen beperken. Dit blijkt niet of nauwelijks aan de orde te zijn. Op de plasdras zelf mag enige verlaging van emissie worden verwacht, maar op gebiedsniveau niet, omdat plasdrassen slechts op een beperkt deel van weidevogelgebieden betrekking hebben.

Het kennissysteem voor Agrarisch Natuurbeheer, Beheer-op-Maat (BoM), is in 2019 op een aantal aspecten aangepast aan de wensen van de gebruikers (beheercollectieven). De kaartlagen die aan de basis staan van het kennissysteem – de openheid van het landschap, de bodemvochtigheid, de aanwezigheid van verstorende bronnen en de zwaarte van het gewas – zijn geactualiseerd en/of verfijnd. Daarnaast is de kentallenanalyse toegevoegd. De kentallenanalyse geeft voor een werkgebied naar keuze de belangrijkste kentallen omtrent de effectiviteit van het weidevogelbeheer weer. De kentallen worden daarbij gepresenteerd in de vorm van figuren, met als doel in één oogopslag inzicht te geven in de knelpunten en verbetermogelijkheden omtrent het weidevogelbeheer in een specifiek gebied. De gebruikersvriendelijkheid van het systeem is verbeterd door de gebruikersaccounts te koppelen aan gebiedsbegrenzingen zoals die worden toegepast in de boerenlandvogelmonitor van LandschappenNL. Ten slotte zijn belangrijke stappen gezet voor de uitbreiding van het kennissysteem naar de overige leefgebiedtypen: open akkers, droge dooradering en natte dooradering.

Dit rapport doet verslag van de uitkomsten van tien jaar uitvoering van Boeren voor Natuur op vier boerenbedrijven in Zuid-Holland en Overijssel. Daarnaast gaat het rapport in op de vraag wat nodig is voor een bredere toepassing.

In 2014 moesten de provincies een concept ontwerp-Natuurbeheerplan 2016 opstellen. De provincie geeft daarin aan wat ze waar wil bereiken. Alterra heeft de provincie Noord-Brabant hierbij geholpen. In de provincie Noord-Brabant was al enorm veel kennis over agrarisch natuurbeheer. De vraag was vooral hoe je die kennis bij de nieuwe spelers krijgt en hoe je het nieuwe natuurbeheerplan formuleert zodat het voldoet aan de eisen die de stelselherziening stelt. Passend binnen het ‘korset’ van de agrarische natuurtypen en het nationaal doelenkader. Het is een gezamenlijke zoektocht geworden met een handreiking voor de collectieven als resultaat. Dit is ‘maatwerk voor Noord-Brabant’.

Welke waarde hebben percelen met greppel plas-dras voor kuikens van de grutto?

In 2014 moesten de provincies een concept ontwerp-Natuurbeheerplan 2016 opstellen. De provincie geeft daarin aan wat ze waar wil bereiken. Alterra heeft de provincie Noord-Brabant hierbij geholpen. In de provincie Noord-Brabant was al enorm veel kennis over agrarisch natuurbeheer. De vraag was vooral hoe je die kennis bij de nieuwe spelers krijgt en hoe je het nieuwe natuurbeheerplan formuleert zodat het voldoet aan de eisen die de stelselherziening stelt. Passend binnen het ‘korset’ van de agrarische natuurtypen en het nationaal doelenkader. Het is een gezamenlijke zoektocht geworden met een handreiking voor de collectieven als resultaat. Dit is ‘maatwerk voor Noord-Brabant’.