Search

Erythrai, one of the 12 Ionian cities mentioned by Herodotus, is located on the West coast of the Karaburun (Mimas) peninsula, overlooking the Chios (Chios) Island, in the Ildırı Gulf, just North of the Modern Çeşme district of İzmir. The subject of this article is the imported commercial amphoras from the Roman Period, which were unearthed during the past excavations in Erythrai. The density of imported amphora groups dating from the Early Empire to the 7th century AD (Chios, Rhodos, Kapitan II, LR 2, LR 3, Ephesus 56, Samos-Cistern/Agora M 273, Pinched-Handle (Zemer 41), Agora M54, LR 1, LR 4, LR 5-6, Berythus ve Agora M 334, Spatheia, Amrit, Zeest 80, Castrum-Perti, Dressel 24, Bag-Shaped) is an indicator of the change in the trade shares of the centers that carried out commercial relations with the city throughout the historical process. In Erythrai, which produced amphorae at the same time as Chios, the presence of locally produced Dressel 24 Similis amphoras as well as examples produced in Chios is quite remarkable. In addition, the presence of all chronological variants of Agora F65-LR 3 amphorae from the Meander Valley reveals the intense commercial relationship in the region., Heredotus’un bahsettiği 12 Ion kentinden biri olan Erythrai, İzmir’in Çeşme ilçesinin hemen kuzeyindeki Ildırı körfezinde, Karaburun (Mimas) yarımadasının Khios (Sakız) Adası’na bakan batı kıyısında yer alır. Erythrai’da yürütülmüş geçmiş dönem kazılarıyla gün yüzüne çıkmış Roma Dönemi ithal ticari amphoraları, bu makalenin konusunu oluşturur. Erken İmparatorluktan MS 7. yüzyıla kadar uzanan ithal amphora gruplarının yoğunluğu (Khios, Rhodos, Kapitan II, LR 2, LR 3, Ephesus 56, Samos-Cistern/Agora M 273, Pinched-Handle (Zemer 41), Agora M54, LR 1, LR 4, LR 5-6, Berythus ve Agora M 334, Spatheia, Amrit, Zeest 80, Castrum-Perti, Dressel 24, Bag-Shaped), tarihsel süreç içerisinde Kent'le ticari ilişkiler yürüten merkezlerin ticaretteki paylarının değişiminin göstergesidir. Khios ile aynı tarihlerde amphora üretimi yapan Erythrai’da, yerel üretim Dressel 24 Similis amphoralarının yanı sıra Khios’da üretilmiş örneklerinde varlığı oldukça dikkat çekicidir. Bunun yanı sıra Meander Vadisi bölgesi üretimlerinden Agora F65-LR 3 amphoralarının kronolojik tüm çeşitlerinin de varlığı bölgedeki yoğun ticari ilişkiyi gözler önüne serer.

Andriake, Likya Bölgesi kentlerinden Myra’nın Akdeniz’e açılan önemli liman yerleşimidir. Limanda 2009 ve 2012 yıllarında Sinagog ve Şarap İşlikleri’nde yapılan kazılarda ele geçen bir grup Roma Dönemi tavası bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Antik Çağ mutfaklarının vazgeçilmez parçası olan tavalar, τάγηνον (tagenon), σείσων, sartago, sartagoris, sartagines, frixorium, frixorii, patina-patinae, patella-patellae, fretelae, bridum gibi birçok farklı isimle anılmıştır. Yemek pişirme, kızartma, yağ kızdırma ve sos yapımı için tercih edilen tavalar kendine özgü forma kavuştuğu Klasik Dönem’den itibaren yoğun bir şekilde kullanılmışlardır. Andriake’de ele geçen otuz adet tava parçası iki farklı tipte (Tip 1, Tip 2) incelenmiştir. MS 1-3. yüzyıla tarihlenen Tip 1 tavaları Phokaia’dan ithal edilmiştir. Oldukça yaygın kullanılan bu tip tavaları birçok antik kentte görmek mümkündür. MS 1. yüzyıl sonları ile 3. yüzyıl ortalarına tarihlenen Tip 2 tavalarının üretim yeri belirsizdir. Ancak bu tipin her kentte yerel ihtiyacı karşılamak için üretilmiş olabileceği düşünülmektedir. Andriake’de Phokaia üretimi tavaların ele geçmesi, MS 1-3. yüzyıllar arasında ana kent Myra’nın limanı aracılığıyla Batı Anadolu Bölgesi’ndeki üretim merkezlerinden seramik ithal ettiğini göstermektedir., Andriake is an important port settlement of Myra, one of the cities of the Lycian Region, opening to the Mediterranean. The subject of this study is a group of Roman Period pans unearthed during the excavations in the port, in the Synagogue and Wine Workshops in 2009 and 2012. Pans, an indispensable part of ancient kitchens, are named wıth varıous names such as τάγηνον (tagenon), σείσων, sartago, sartagoris, sartagines, frixorium, frixorii, patina-patinae, patella-patellae, fretelae, bridum. The pans, which are preferred for cooking, frying, frying oil, and making sauces, have been used extensively since the Classical Period, when they gained their unique form. Thirty pan fragments recovered from Andriake were examined in two different types (Type 1 and Type 2). Type 1 pans dated back to the 1-3rd centuries AD were imported from Phokaia. It is possible to see these types of pans, which were widely used, in many ancient cities. The production place of Type 2 pans, which are dated back to the end of the 1st century AD and the middle of the 3rd century AD, is uncertain. However, it is thought that this type may have been produced in every city to meet local needs. The discovery of Phokaian pans in Andriake, shows that it imported ceramics from the production centers in the Western Anatolia Region through the port of the main city, Myra, between the 1-3rd centuries AD.

Antikçağın zengin ve güçlü kentlerinden biri olan Stratonikeia, farklı inanç ve geleneklere sahip birçok kültüre ev sahipliği yapmıştır. MÖ 4. yüzyılda suru genişleyen ve genel anlamda planlaması yapılmış olan kent, Hellenistik Dönem'de özellikle MÖ 2. yüzyılda Gymnasion gibi büyük ölçekli yapıların inşa edildiği ve Erken İmparatorluk Dönemi ve sonrasında da anıtsal yapıların artarak devam ettiği bir siyasi yerleşim merkezi olmuştur.Lagina Hekate Kutsal Alanının bir yol ile Stratonikeia'ya bağlı olması, bu yol boyunca halen yürütmekte olduğumuz kazılar neticesinde ortaya çıkan farklı dönemlere ait yeni yerleşmeler ve nekropol alanları bölgeyi daha da önemli kılmıştır. Bu çalışmada Stratonikeia'nın koroplastik sanatına ve üretimine ilişkin kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır. Stratonikeia ve çevre kırsal yerleşimlerin inanç sistemi ve yoğunluğu oluşturan Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi koroplastik sanatına ilişkin önemli veriler sunan pişmiş toprak figürinler, kent içinden çevre yerleşmelere, kutsal alandan nekropolis alanlarına kadar pek çok farklı kontekst içinde karşımıza çıkmaktadır.Stratonikeia koroplastik sanatı konu olarak çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Bu zengin koroplastik malzeme içinde günlük yaşamdan tiyatro oyunlarına, oyuncaklardan oyun araçlarına, figürlü mangal tutaçlarından inançlara kadar farklı konularda terrakotta eser görmek mümkündür. Çoğunluğu müze kurtarma kazılarından gelen bu eserler Muğla, Milas ve Bodrum Sualtı Arkeoloji müzelerinde muhafaza edilmektedir. Stratonikeia, one of the rich and powerful cities of the Ancient Age, hosted many cultures with different beliefs and traditions. The city, whose walls expanded in the 4th century BC and was planned in a general sense, became a political settlement center during the Hellenistic Period, especially in the 2nd century BC, where large-scale buildings such as Gymnasion were built and the monumental buildings continued to increase in the Early Imperial Period and thereafter.The fact that the Lagina Hekate Sanctuary is connected to Stratonikeia by a road, the new settlements and necropol areas of different periods, which have emerged as a result of the excavations we are conducting along this road, have made the region even more important. In this study, a comprehensive assessment of Stratonikeia's coroplastic art and production was made. Terracotta figurines, which provide important data on the Hellenistic and Roman Imperial Period coroplastic art that constitutes the belief system of Stratonikeia and the surrounding rural settlements, come across in many different contexts from the city to the surrounding settlements, from the sanctuary to the necropolis areas.Stratonikeia coroplastic art has a wide range of subjects. It is possible to see terracotta artifacts on different subjects from daily life to theater plays, toys to game tools, figured barbecue handles to beliefs, in this rich coroplastic material. These artifacts, mostly from museum rescue excavations, are preserved in Muğla, Milas and Bodrum Underwater Archeology museums. 915

Su, her canlının yaşamında olduğu gibi insan hayatının sürdürülebilmesi için de gerekli olan en temel elementtir. Geçmişten günümüze insanoğlu su temin etmek amacıyla birçok su yapısı inşa etmiştir. İnşa edilen su yapılarından biri olan barajlar, `Anadolu'da Roma Dönemi Barajları` başlıklı çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Roma Dönemi'nde baraj yapılarının hem suyu depo etmek hem de suyun zararlı etkilerinden korunmak amacıyla inşa edildiği görülmektedir. Günümüz baraj yapılarıyla da benzerliklerinin olduğu görülen bu yapılar, Romalı mühendislerin bu alanda ne kadar ileri seviyede oldukları hakkında bilgi vermektedir. Bu çalışmada, Anadolu'da inşa edilen Roma Dönemi barajlarının, lokalizasyonu, araştırma tarihçesi, işlevi, yapım teknikleri, kullanılan malzeme ve tarihlendirmeleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bu bilgiler verilirken Roma Dönemi'nde Anadolu'da inşa edilen barajlar kendi aralarında karşılaştırılarak benzerlik ve farklılıklar ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca Roma baraj mühendisliğinin daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla Anadolu dışında inşa edilen ve Roma Dönemi'ne tarihlendirilen baraj yapıları ile de karşılaştırmaları yapılmıştır. As for all living beings, water is also the most essential element for the survival of human life. From past to present, people have built many water structures in order to provide water. Dams, one of the structures built, are the subject of my `Roman dams in Anatolia` titled research. The dams of the Roman period may be considered as structures built both to store water and to be protected by its harmful effects. These structures, which seem to have similarities with today's dam structures, provide information about how advanced the Roman engineers were in this area.In this research, information is given about the localization, research history, function, construction techniques, material used and dating of the Roman dams built in Anatolia. While providing this information, similarities and differences were revealed by comparing the dams built in Anatolia during the Roman period. Furthermore, in order to better understand Roman dam engineering, comparisons were made with dam structures built outside of Anatolia and dated to the Roman Period. 177

İznik kenti bulunduğu konum dolayısıyla birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bunlardan biri de Roma İmparatorluğudur. İmparatorluk sınırları genişledikçe darphanelerde basılan paralar da o kadar geniş alana yayılmaktaydı. İznik Doğu ve Batı'nın geçiş güzergahında olması dolayısıyla farklı bölgelerde basılan sikkelerin toplandığı merkez konumundaydı.2014 yılında keşfedilen İznik Gölü kıyı şeridinde sular altında kalan bazilika planlı yapıda açılan sondajlarda birçok sikke ele geçmiştir. Bu sikkelerin çoğu Roma Geç İmparatorluk Dönemi sikkeleridir. Bu tezin amacı sikkelerin kataloğu oluşturularak arkeolojik veriler ışığında bazilika yapısının tarihi ile bağlantılı olarak incelemektir. Ancient Nicaea had been home to many civilizations by virtue of its location. One of those civilizations was The Roman Empire. As enlarging the borders of the empire, so the minted coins had spread on a large area. Nicaea had a position as a center of gathering coins that minted at different regions due to be located in passing route of the East and the West.Many Roman coins had been found in the trenches of underwater basilica discovered in 2014 at the shoreline of İznik Lake. Much of these coins belong to Late Roman period and are from different mints at different regions. The point of the thesis is to examine the coins relatedly the history of the basilica structure by cataloging the coins together in the light of archaeological data. 133

Arkeolojik araştırma ve kazılarda en yoğun ve yaygın olarak ele geçen malzeme seramiklerdir. İznik'te yapılan araştırmalar ve kazılar neticesinde, bölgenin en önemli üretiminin çinileri olması popülerliğini günümüze kadar korumasını sağlamıştır. Son dönemlerde adından çokça bahsettiren İznik, 2014 yılındaki sualtında keşfedilen Bazilika yapısıyla da gündemde olmuştur. İznik Gölü içerisinde bulunan bazilika yapısındaki araştırmalar ve kazılar neticesinde ele geçen en yoğun buluntu grubu seramiklerdir. Bazilikanın oluşturulan seramik tipolojisi içerisinde kase, tabak, testi/sürahi, çanak, tencere/güveç, amphora, kandil gibi günlük kullanıma ait masa, mutfak, depolama ve taşıma kapları yer almaktadır. Yapılan karşılaştırmalar ve değerlendirmeler sonucunda seramik buluntularının yoğunluk gösterdiği dönem Roma Dönemi'dir. Ceramics have been the most widely and extensively found material in archaeological research and excavations. As a result of the researches and excavations carried out in İznik, the tiles being the most important production of the region and it has kept its popularity until today. The city of İznik, which has been frequently mentioned in recent times, has been on the agenda with the basilica structure discovered underwater in 2014. The most extensive group of artifacts are ceramics as a result of the researches and excavations in the basilica structure in İznik Lake. The prepared ceramic typology of the basilica includes table, kitchen, storage and transport wares for daily use such as bowl, plate, jug, dish, pot/stewpan, amphora and oil lamp. The period in which the ceramic finds were concentrated was the Roman Period as a result of the comparisons and evaluationsThe ceramic finds, which are evaluated with a typological and chronological classification, have been tried to find an answer to this question: Do the ceramic finds belong to the basilica structure or can we speak of the existence of another structure? 121

Bu çalışma, Efes Müzesi'nin koruması altındaki bir grup kemik ve fildişi eseri kapsamaktadır. 71'i kemik ve 3'ü fildişi olmak üzere, toplamda 74 adet eser incelenmiştir. Sayısal çoğunluğu, kazı dışı yollarla müzeye gelen eserler oluşturmaktadır. 3 adet kemik eser ise müzenin yaptığı Selçuk Tavşantepe Kurtarma Kazısı ile Turgay Dereli Arsası Kurtarma Kazısı kontekst buluntulardandır. Eserlerin 5'i bugün Efes Müzesi teşhirinde olup; 69'u Efes Müzesi arkeolojik eser deposunda korunmaktadır.Çalışmada; kemik ve fildişi teknolojisine değinilmiş, eserlerin bulunduğu yerler hakkında bilgilere yer verilmiştir. Ancak; kazı dışı yollarla müzelere teslim edilen eserler buluntu yeri ve stratigrafi konusunda bilgi sağlamadıklarından geldikleri yere göre değerlendirilmeleri bize pek fikir verememektedir. Bu nedenle, çalışma kapsamındaki eserler kazılarda bulunan ve araştırmacılar tarafından çalışılan benzer eserler yardımıyla incelenmeye ve analoji oluşturulmaya çalışılmıştır.Eser yelpazesinin geneli kişisel ve günlük kullanım için üretilmiş eşyalardır. Bazı eserlerin kesin işlevi tam olarak belirlenememiştir. Tipoloji oluşturan gruplar kendi içerisinde; oluşturmayanlar ise fonksiyonları açısından değerlendirilmeye alınmıştır.Tüm eserler için, katalog çalışması ve fotoğraflama işlemleri gerçekleştirilmiş; şekil, tablo ve levhalarla çalışma desteklenmiştir.Anahtar Kelimeler: Kemik, Fildişi, Kemik Eser, Efes, Efes Müzesi. This work comprises a group of bone and ivory artifacts under the protection of Ephesus Museum. In total, 74 artifacts have been examined, of which, 71 are bone and 3 are ivory. Majority of them are of non-excavatory origin. 3 of the bone artifacts are part of the context foundings of the Recovery Excavations of the Lands of Turgay Dereli and of Selçuk Tavşantepe. Many of these artifacts are today at Ephesus Museum, 5 of them on display and 69 of them in the archeologic storehouse.In these work, bone and ivory technologies are adressed; some information about the excavation locations where they were first discovered are also included. However, those artifacts that were delivered to the museums via non-excavatory ways do not provide any information as to their place of discovery or their stratigraphy, hence a consideration of their origins does not give us any insight. Hence, the artifacts concerned in this work have been examined by analogy to similar artifacts discovered and investigated by researchers in other excavations.A wide range of the artifacts are tools manufactured for personal and daily usage. The exact function of some of the artifacts could not be ascertained. The groups forming a certain typology are considered in unison, but those that do not are treated according to their specific functions.All the artifacts are catalogued and photographed and the work is enriched with figures, tables and plates.Keywords: Bone, Ivory, Bone Artifact, Ephesus, Ephesus Museum. 224

'Trakya'da Roma İmparatorluk Dönemi Tanrıça Kültleri' başlıklı çalışma, doğuda Pontos Euksinos (Karadeniz), batıda Aksios (Vardar) Irmağı, kuzeyde Istros (Tuna) Nehri ve güneyde Ege Denizi'ne kadar olan bölgede tespit edilen epigrafik ve arkeolojik malzemenin incelenmesi sonucu oluşmuştur.Coğrafi konumu nedeniyle diğer kültürlerle etkileşime açık olan Trakya Bölgesi dini anlamda da diğer kültürlerle etkileşime girmiştir. Bu nedenle çalışmada, tanrıça kültleri siyasi ve ekonomik ilişkiler ile etkileşimde oldukları bölgelere göre (Anadolu, Yunanistan, Mısır) gruplandırılarak ele alınmıştır. Bölgede (Bendis, Hipta, Kotytto, Aksiokersa, Perke/Thrake ve Phosporos gibi) Ana Tanrıça ile özdeşleştirilen Thrak Tanrıçaları geleneğinin ardından, Roma İmparatorluk Dönemi'nde tapım gördüğü belirlenen tanrıçalar (kültlerin Roma İmparatorluk Dönemi öncesi de dikkate alınarak) incelenmiştir. The study on the 'Goddess Cults in the Roman Imperial Period in Thrace' is the result of the researching epigraphic and archaeological material that is identified Pontos Euksinos (Black Sea) in the east, Aksios (Vardar) River in the west, Istros (Tuna) River in the north and the Aegean Sea in the south.Due to its geographical location Thrace region, which is open to interaction with other cultures has also interacted with other cultures ecclesiastically. Therefore, in the study, the cults of the goddess are discussed in detail according to the regions that they are interacting with political and economic relations (Anatolia, Greece, Egypt). Following the tradition of the Thrak Goddesses identified with the Mother Goddess(such as Bendis, Hipta, Kotytto, Aksiokersa, Perke / Thrake and Phosporos) the goddesses worshiped during the Roman Imperial Period (also cults are in pre-Roman Imperial Period) are examined. 162

Uygarlık ve kültür tarihinin önemli bir boyutunu oluşturan din toplumsal kimliklerin oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Toplumların zaman içerisinde gelişirken kazandıkları yaşam biçimleri ve ortaya çıkan ihtiyaçları, tanrı ve tanrıçaların inanç sistemindeki rollerini belirlemiştir. Kabul edilen dinsel inançlar toplumsal düzen içerisinde kült aracılığı ile kendini göstermiştir. Kültler kurban, adak, libasyon ve yakarış gibi temel öğeler ile somut olarak ifade edilmiştir. Yapılan bu çalışmada, Ovalık Kilikya'da Hellenistik ve Roma Çağında tanrı ve tanrıçaların dinsel yaşamdaki yerleri, nitelikleri ve işlevleri, epigrafik belgeler ışığında incelenmiştir. Epigrafik belgeler, nümizmatik ve arkeolojik veriler ile desteklenmiştir. Bölgenin inanç sistemi içerisinde yerel kültlerin yanında Yunan ve Doğu inanışlarının etkisi gözlemlenmiştir. Örneğin Anazarbos'a özgü bir dağ tanrısı olan Olybris adındaki tanrının kente ait yazıtlarda Zeus Olybris olarak da anıldığını görürüz. Kentin yerel dağ tanrıçası Kassaleitis adındaki tanrıça da Aphrodite ile özdeş tutulup Aphrodite Kassaleitis olarak anılmıştır. Bu demek oluyor ki yerel kültler ile üzerine gelen Yunan tanrı kültleri birbiriyle özdeşleştirilerek tapınıma devam edilmiştir. Doğu Akdeniz'in önemli liman kenti olan Aigeai'da ise deniz tanrısı ağırlıklı bir tapınım olduğu görülmektedir. Ayrıca yeri tespit edilememiş olsa da kentin, antik dünyanın önemli Asklepios kutsal alanlarından birine ev sahipliği yaptığı bilinmektedir. Bölgeye uzun zaman başkentlik yapmış olan Tarsos kentinde kült izlerine ait yeterince yazıt ele geçirilememiştir. Kentin üzerine modern kent yerleşiminin kurulması veya liman kenti olup tarihi eser kaçakçılığına maruz kalması gibi nedenlerle kanıtlar yok edilmiştir. Bölgenin dinsel yaşamındaki Doğu etkisinin en dikkat çekici olanı, Mısır pantheonundaki İsis ve Serapis'in Ovalık Kilikya'da birden fazla yazıt ile belgelenmesidir., Religion, which is an important dimension of civilization and cultural history, played an important role in the formation of social identities. The lifestyles and emerging needs of the societies, which they gained by the time of progress, determined the roles of gods and goddesses in the belief system. Accepted religious beliefs have manifested itself in the social order through the cult. The cults are expressed with basic elements such as sacrifice, offer, libation and prayer. In this study, in Ovalık Cilicia, the places, qualities and functions of gods and goddesses in the Hellenistic and Roman Periods were examined in the light of epigraphic documents. Epigraphic documents are supported by numismatic and archaeological data. In the region's belief system, the influence of Greek and Eastern beliefs was observed alongside local cults. For example, we can see that the god, Olybris, a mountain god of Anazarbos, was also referred to as Zeus Olybris in the city's inscriptions. The goddess Kassaleitis, the local mountain goddess of the city, was also identified with Aphrodite as Aphrodite Kassaleitis. This means that the local cults and the cults of Greek gods were identified with each other and worship continued. It is seen that Aigeia, which is an important port city of the Eastern Mediterranean, has a sea-god worship. It is also known that the city is home to one of the most important Asclepius sacred areas of the ancient world. In the city of Tarsos, which had long been a capital of the region, inscriptions of cult traces could not be captured. Evidence has been destroyed due to reasons such as the establishment of a modern urban settlement on the city or being the port city and the exposure to historical artifacts. The most notably aspect of the Eastern influence in the religious life of the region is that Isis and Serapis in the Egyptian pantheon were documented in Ovalık Cilicia with more than one inscription.

Anadolu, sahip olduğu coğrafi ve jeopolitik konumuyla her zaman önemli bir yere sahip olmuştur. Batı Anadolu ise, coğrafi pozisyonuyla birçok avantaja sahiptir. Batı Anadolu konumu itibarıyla Akdeniz dünyasında kilit noktalardan biri haline gelmiştir. Anadolu erken dönemlerden itibaren seramik üretiminde önemli bir bölge olmuştur. Bölgede yüzyıllar boyunca süregelen seramik üretimi sonucunda köklü bir gelenek meydana gelmiştir. Bu noktada Batı Anadolu’da Geç Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemlerindeki kaliteli seramik gruplarından doğu sigillatalar ve kırmızı astarlı seramikler ön plana çıkmaktadır. Tarihsel süreçte önemli bir konuma sahip olan Küçük Asya’nın Roma Dönemiyle birlikte önemli bir eyalet haline gelmesi, bölgenin seramik üretiminde büyük rol oynamıştır. Küçük Asya topraklarında Geç Hellenistik Dönem’den itibaren, imparatorluk topraklarına ve ötesine yayılım göstermiş kaliteli seramikler üretilmiştir. Roma Dönemiyle birlikte büyük bir endüstri haline gelmiş olan seramik üretimi, dönem ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle, dönemin kaliteli seramikleri, Batı Anadolu’daki bölgelerin ticari ilişkileri hakkında bilgiler sunmaktadır., Anatolia always had an important place with its geographical and geopolitical position. Western Anatolia has many advantages with its geographical position. West Anatolia has become one of the key positioins in the Mediterranean world. The Anatolian region has a long and important history in ceramic production since the prehistoric times. At this point, eastern sigillatas and red-slipped ceramics among the high-quality fine ceramic groups during the Late Hellenistic and Roman Imperial Periods in Western Anatolia. The fact that Asia Minor, which had an important position in the historical process, became an important province within the Roman Period played an important role in the ceramic production of the region. The ceramics production, which has become a major industry in the Roman Period, has an important place in the economy of the period. For this reason, fine ceramics provide information about the commercial relations of the regions in Western Anatolia.

Antik Çağda Paphlagonia olarak adlandırılan bölge sınırları içerisinde yer alan Sinope, yaklaşık 41.2 - 43.5 paralelleri ve 34.5 - 35.3 meridyenleri arasında bulunmakta ve etrafını Samsun, Çorum, Kastamonu ve Karadeniz çevrelemektedir. Anadolunun en kuzeyinde bir yarımada üzerinde yer alan kent, Karadenizde en erken kurulan ve sikke darp eden kentlerden biridir. Sinope, önemli bir ticaret ve kültür merkezi olması özelliğini tarih boyunca sürdürmüştür.Çalışmada Sinop 2015 yılı İncedayı mahallesi kazılarında ele geçen Roma Dönemi Definesi incelenmiştir. Definedeki 162 bronz sikke temizlenmiş, sadece 135 sikke okunabilmiştir. Geriye kalan 27 sikke ise aşırı korozyon nedeniyle çalışmaya dahil edilmemiştir. Definedeki sikkelerin toplam 12 imparatorun saltanat yıllarını kapsadıkları belirlenmiş ve define sikkeleri 17 farklı imparator adına basılmıştır. Definedeki imparator, imparatoriçe ve imparatorların caesarlık dönemlerine ait olan sikkelerin dağılımına bakıldığında en fazla III. Gordianus'a ait sikke görülmektedir. Sikkeler imparatorlarına göre kronolojik olarak sıralanmıştır. Tanımlanan sikkelerin darphaneleri ve darp yılları belirlenmiştir. Definedeki sikkelerin tamamına yakını (134) definenin ele geçtiği Sinope, sadece 1 sikke Trapezus darplıdır. Definedeki en erken sikke (MS 159) ile en geç sikkeyi (MS 260) göz önünde bulundurursak aynı dönemde bu sikkelerin piyasada olduğu, hepsinin kullanımının devam ettiği için sikkelerin sirkülasyonu açısından önemlidir. Erken tarihli sikkeler 100 yıl gibi bir süre boyunca değerlerini koruyup kullanımda kalmışlardır. Gallienus zamanında darp edildikten hemen sonra dolaşımdan çekilen sikke olma özelliği gösteren definenin oluşturulma şekli, dolaşımdaki sikkelerin tasarruf amaçlı değil, acil durum nedeniyle toplanmış olduklarını gösterir. Sonuç olarak define içerisindeki en geç tarihli sikkeden yola çıkılarak definenin gömü tarihi belirlenmiştir. Definenin, MS 3.yy ortalarında gerçekleşen Goth istilasından Sinope'nin de etkilendiğini gösteren ilk arkeolojik veriler olabileceği söylenebilir. Böyle bir istilanın definenin gömü tarihine bakıldığında; MS 260 tarihinde veya hemen sonrasında gerçekleştiği söylenebilir. Sinope, which is located within the boundaries of the region called Paphlagonia in antiquity, is located between the parallels of 41.2 - 43.5 and the meridian of 34.5 - 35.3 and surrounds Samsun, Çorum, Kastamonu and Karadeniz. Located on a peninsula in the northernmost part of Anatolia, the city is one of the earliest established and smashed coins in the Black Sea. Sinope has been an important trade and cultural center throughout history.In study, Roman Period Hoard uncovered during the excavations of Incedayı quarter of Sinop 2015 was examined. 162 bronze coins in the Hoard were cleaned, only 135 coins were read. The remaining 27 coins were not included in study due to excessive corrosion. The coins in the Hoard were determined to cover the reigns of 12 emperors and the Hoard coins were printed on behalf of 17 different emperors. When we look at the distribution of the coins belonging to the emperor, empress, and emperors, which belong to the periods of civilization, the highest number of III. Gordianus coins are seen. The coins are sorted chronologically according to their emperors. The mints and mints of the defined coins were determined. Nearly all of the coins in the defeat (134) Sinope, where the Hoard was found, is only 1 coin Trapezus. Considering the earliest coin (159 AD) with the earliest coin (260 AD) in the hoard, these coins are on the market in the same period and it is important for the circulation of coins because all of them are still in use. Early coins remained in use for 100 years. Gallienus shows that the coin that has the feature of being a coin withdrawn from the circulation immediately after being assaulted in time has been collected due to emergency rather than savings.As a result, the burial date of the Hoard was determined based on the latest coin in the Hoard. It can be said that the hoard may be the first archaeological data showing that Sinope was affected by Goth invasion in the mid 3rd century AD. Looking at the burial history of such an invasion; It can be said that it happened on or after 260 AD. 140

Bir sınır şehri konumundaki Edirne'nin ilk yerleşim alanını konu eden tezimde, günümüze değin parça parça da olsa korunmuş Hadrianopolis kenti surları incelenmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde antik Trakya Bölgesinin coğrafi sınırları çizilmiş, bölgede yaşamış olan Trak kabilelerinin yerleşim alanları ile ilgili bilgiler verilirken, kültür ve yaşamlarından anektodlar sunulmuştur. Farklı imparatorlukların sınırları içerisinde kalmasının ardından bir Roma eyaletine nasıl dönüştüğü anlatılmıştır.İkinci bölümde Edirne tarihi irdelenmiş olup, şehrin farklı zamanlarda farklı isimlerle anıldığı anlatılmış, özellikle Antik Çağ kaynaklarında şehrin anlatıldığı bölümler kronolojik şekilde nakledilmiştir.Üçüncü bölümde Osmanlı Devleti tarafından feth edilişinden başlanmış olup, seyyahlar ve kent tarihçilerinin Hadrianopolis kalesi surları hakkında vermiş oldukları bilgiler aktarılmıştır. Surlardan günümüze kadar varlığı devam etmiş olan alanların fotoğrafları ve bilgileri aktarılmış, kale ve yakın çevresinde yapılmış olan sondaj ve kurtarma kazıları sonucu açığa çıkartılmış olan sur kalıntıları incelenmiştir.Sonuç bölümünde Hadrianopolis kentinin benzeri olan castrumlardan örnekler verilmiş, sondaj ve kurtarma kazısı alanları harita üzerinde işaretlenmiş, ortaya çıkartılmış olan sur kalıntıları değerlendirilmiş, surlara ait bir öneri çizimi gerçekleştirilmiştir. Kente girişi sağlayan kapılar ile ilgili öneriler sunulmuştur. This thesis, which discusses the first settlement of Edirne, a city which has a frontier town position, the city walls of the ancient city of Hadrianopolis, which maintained its existence fragmentarily until today are axamined.In this first chapter, the borders of ancient Thrace are drow, information regording the settlement areas of the Thracian tribes living in the region as well as anecdotes from their culture and life, is given. How Edirne is transformed into a Roman state after remaining within the limits of different empires, is explained.In the second chapter, Edirne's history is examined. The different names of the city, which were given in different periods, are investigated. The sections where Edirne is described in the texts of ancient authors are described in a chronological order.The third chapter starts with the conquest of the city by the Ottoman State and continues with the information given by the travelers and urban historians regording the city walls of Hadrianopolis. The photos and informations of the surviving parts of the city walls are cited. The remains of city walls which were unearthed after drilling and rescue excavations conducted around the city walls and their immediate surroundings are examined.In conclusion, examples of castrums which are similar to the Hadrianopolis cities are given. The drilling and rescue excavation areas are marked on the map, the unearthed remains of city walls are examined, and an advisory drawing belonged to the city walls are made. Some suggestions are affered for the gates which provide entrance to city. 155

ÖZETCoğrafi konumu itibariyle çok ayrıcalıklı bir öneme sahip olan Ainos'ta, çalışma konumuzu oluşturan Taşaltı Nekropolü'nde, 1986-1999 yıllarında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında bulunan ve Edirne Müzesi envanterinde kayıtlı 98 adet Roma Dönemi terrakotta figürini incelenmiştir. 98 adet figürin üzerinde yapılan çalışmalar sırasında tipolojik değerlendirmeleri ve analojileri yapılarak, üretim merkezlerinin saptanması ve ticari ilişkilerinin belirlenmesi çalışılmıştır. Bu doğrultuda elde edilen veriler katalog şeklinde düzenlenmiştir. Tüm araştırma ve değerlendirmeler sonucunda, ilk etapta 98 olarak belirlenen figürin sayısı, farklı döneme ait olduğu anlaşılan iki figürinin kapsam dışı bırakılmasıyla 96 olarak değiştirilmiştir. Bu figürinlerin ağırlıklı olarak MÖ 1. yy. ile MS 1. yy.'a tarihlendikleri görülmüştür. Benzer örnekleri ile yapılan karşılaştırmalar neticesinde hangi kentlerle ticari ilişkilerin olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca benzer örneklerine rastlanılmayan ve Roma Dönemi figürin üretim merkezlerinde aynı atölye imzası görülmeyen figürinler sayesinde Ainos'ta figürin üretiminin olabileceği sonucuna varılmıştır. ABSTRACT98 Roman terracotta figurines recorded in the inventory of Edirne Museum and were found during the excavations carried out between 1986-1999 in the Ainos Taşaltı Necropolis that has a very privileged importance in terms of geographical location, and are our study subject were examined.During the studies carried out on 98 figurines, typological evaluations and analogies were carried out to determine the production centers and their commercial relations. The data acquired in this direction are arranged as a catalog.As a result of all the researches and evaluations, the number of figurines identified as 98 in the first stage was changed to 96 by excluding two figurines belonging to different periods. It is seen that these figurines were mainly dated to 1st century BC and 1st century AD. As a result of comparisons made with similar examples, it has been understood which cities have commercial relations. In addition, it was concluded that figurines could be produced in Ainos thanks to the figurines that did not have similar examples and did not have the same workshop signature in the Roman figurine production centers. 246

Thyateira Antik Kenti‟nde 2012-2015 yılları arasında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında çok sayıda Roma seramik örneği ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmada incelenen seramik örnekleri Tepe Mezarlığı ve Hastane Höyük alanından ele geçen buluntulardan oluşmaktadır. Çalışmamızda incelenen 104 seramik örneği, 13 guruba ayrılarak değerlendirilmiştir. Büyük çoğunluğu günlük kullanım seramiklerinden oluşan eserler MS 1. yüzyıl ile MS 7. yüzyıl arasına tarihlenen buluntulardan oluşmaktadır. Tepe Mezarlığı alanından bulunan eserler sadece 2012 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında bulunan buluntulardan oluşurken, Hastane Höyük alanı buluntuları 2012 ile 2015 yılları arasında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında bulunan eserlerden oluşmaktadır. Erken Roma Dönemi‟nden başlayarak, Geç Roma Dönemi‟ne kadar tarihlenen seramik buluntuları ciddi bir Roma iskanını kanıtlar niteliktedir. Özellikle Tepe Mezarlığı alanı, ŞŞ-8 plan karesinde yapılan kazı çalışmalarında yoğun olarak ele geçen Roma Dönemi‟ne tarihlenen buluntular bu açıdan önemli bilgiler vermektedir. ĠÇĠNDEKĠLER KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ............................................................................... iv ÖZET ....................................................................................................................................... v ABSTRACT ........................................................................................................................... vi ÖNSÖZ .................................................................................................................................. vii TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................. xii RESİMLER DİZİNİ ............................................................................................................. xiii LEVHALAR DİZİNİ ........................................................................................................... xiv KISALTMALAR DİZİNİ ..................................................................................................... xv GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 3 1. THYATEIRA ANTİK KENTİ ............................................................................................ 3 1.1. Tarihçesi ....................................................................................................................... 3 1.2. Yapılan Araştırmalar .................................................................................................... 7 2. BÖLÜM .............................................................................................................................. 9 2. THYATEIRA ROMA DÖNENMİ SERAMİK BULUNTU YERLERİ ............................ 9 2.1. Tepe Mezarlığı ............................................................................................................. 9 2.2. Hastane Höyük ........................................................................................................... 10 3. BÖLÜM ............................................................................................................................ 12 3. 2012-2015 YILLARI ARASI THYATEIRA ANTİK KENTİ ROMA DÖNEMİ SERAMİKLERİ ........................................................................................................... 12 3.1. Amphora .................................................................................................................... 12 3.1.1. Amphora T1 ..................................................................................................... 12 3.1.2. Amphora T2 ..................................................................................................... 15 3.1.3. Amphora T3 ..................................................................................................... 15 3.1.4. Amphora T4 ..................................................................................................... 16 ix 3.2. Bakraç ........................................................................................................................ 16 3.2.1. Bakraç T1 ......................................................................................................... 16 3.3. Çanak ......................................................................................................................... 17 3.3.1. Çanak T1 .......................................................................................................... 17 3.4. Çömlek ....................................................................................................................... 18 3.4.1. Çömlek T1 ....................................................................................................... 18 3.4.2. Çömlek T2 ....................................................................................................... 19 3.5. Çömlekcik .................................................................................................................. 19 3.5.1. Çömlekcik T1 .................................................................................................. 20 3.5.2. Çömlekcik T2 .................................................................................................. 21 3.5.3. Çömlekcik T3 .................................................................................................. 21 3.5.4. Çömlekcik T4 .................................................................................................. 21 3.6. Kandil ......................................................................................................................... 22 3.6.1. Kandil T1 ......................................................................................................... 22 3.6.2. Kandil T2 ......................................................................................................... 23 3.7. Kase ........................................................................................................................... 23 3.7.1. Phokaia Kırmızı Astarlıları (Geç Roma C) ..................................................... 24 3.7.1.1. Kase T1 ............................................................................................... 25 3.7.1.2. Kase T2 ............................................................................................... 25 3.7.2. Metalik Astarlı ................................................................................................. 26 3.7.2.1. Kase T1 ............................................................................................... 26 3.7.2.2. Kase T2 ............................................................................................... 27 3.7.2.3. Kase T3 ............................................................................................... 27 3.8. Kapak ......................................................................................................................... 27 3.8.1. Kapak T1 ......................................................................................................... 28 3.8.2. Kapak T2 ......................................................................................................... 28 3.9. Tabak ......................................................................................................................... 29 x 3.9.1. Tabak T1 .......................................................................................................... 29 3.9.1.1. Tabak T1a ............................................................................................ 29 3.9.1.2. Tabak T1b ........................................................................................... 31 3.9.1.3. Gri Hamurlu ........................................................................................ 31 3.9.2. Tabak T2 .......................................................................................................... 32 3.9.3. Tabak T3 .......................................................................................................... 33 3.9.4. Tabak T4 .......................................................................................................... 33 3.9.5. Tabak T5 .......................................................................................................... 34 3.10. Tava ......................................................................................................................... 34 3.10.1. Tava T1 .......................................................................................................... 34 3.11. Testi ......................................................................................................................... 35 3.11.1. Testi T1 .......................................................................................................... 35 3.11.1.1. Oinochoe ........................................................................................... 35 3.11.2. Testi T2 .......................................................................................................... 37 3.11.2.1. Yuvarlak ağızlı testi T1a ................................................................... 37 3.11.2.2. Yuvarlak ağızlı testi T1b ................................................................... 37 3.12. Unguentarium .......................................................................................................... 38 3.12.1. Unguentarium T1 ........................................................................................... 38 3.12.2. Unguentarium T2 ........................................................................................... 39 3.12.3. Unguentarium T3 ........................................................................................... 39 3.12.4. Unguentarium T4 ........................................................................................... 40 3.13. Terra-Sigillata .......................................................................................................... 40 3.13.1. Fincan ............................................................................................................ 42 3.13.1.1. Fincan T1 ........................................................................................... 42 3.13.1.2. Fincan T2 ........................................................................................... 43 3.13.2. Kase ............................................................................................................... 44 3.13.2.1. Kase T1 ............................................................................................. 44 xi 3.13.3. Tabak ............................................................................................................. 45 3.13.3.1. Tabak T1 ........................................................................................... 45 3.13.3.2. Tabak T2 ........................................................................................... 46 3.13.3.3. Tabak T3 ........................................................................................... 46 4. TARTIġMA VE SONUÇ ................................................................................................ 47 5. KAYNAKLAR ................................................................................................................. 53 6. KATALOG ....................................................................................................................... 57 7. LEVHALAR .................................................................................................................. 124 ÖZGEÇMĠġ ....................................................................................................................... 128

Pisidia Bölgesi Torosların oluşturduğu dağlık konumu gereği yerel kültür özelliklerini koruyabilmiştir. Bilimsel çalışmalarla yeni yeni gün yüzüne çıkan Pisidia Bölgesi araştırılması gereken çok fazla sorulara sahiptir. Bu sorulardan biri bölge genelinde yol sisteminin gelişimi ve bu sistemin uygarlıklar tarafından ne amaçlarla kullanıldığı olmuştur. Tezin ortaya çıkmasında etkin olan bu soru çok geniş bir dönemi kapsayacağından, bölgede planlı yol sistemi olarak inşa edilmiş olan Roma İmparatorluk Dönemi yol ağları incelenmiştir. Askeri amaç güden bu yolların aynı zamanda ticari olarak da önemli oldukları ve bölge ekonomisinde üstlendiği kritik rolün ve kültürel anlamda bölgeye kattıklarının ele alınması amaçlanmıştır. `Pisidia Bölgesi Roma İmparatorluk Dönemi Yolları` bölgenin yol sistemlerini kara yollarının açıklanmasına yönelik yapılmış bir çalışmadır. Daha önce bölgede yapılan yol araştırmaları Pisidia bölgesinin genelini bir bütün halinde ele almamış, sadece bölgesel araştırmalar sürdürülmüştür. Tez çalışması sırasında 19. yüzyılın başından başlayarak söz konusu bölgede yapılan, özellikle Roma İmparatorluk Dönemi Yolları ile ilgili çalışmalar güncel literatür de takip edilerek bir araya getirilmiştir. Bu bilgiler bir araya getirilirken özellikle miltaşlarının incelenmesi ve tablolanması çalışmanın daha anlaşılır olmasını sağlamıştır. Yürütülen çalışmalarda bir araya getirilen veriler göstermektedir ki,, Anadolu'nun tamamında Hititler ile birlikte devlet otoritesinin başladığı süreçten itibaren, merkezi bir yönetimin varlığı ile birlikte yollar sistemli olarak inşa edilmeye başlanmıştır. Denetlenmesi ve güvenliklerinin sağlanması bir yönetim politikası olarak benimsenmiştir. Pisidia Bölgesi için Roma İmparatorluk Döneminde en önemli yol ise Via Sebaste'dir. Bu kapsamda dağlık bir bölgenin yol akslarının çözümlenmesi ile Pisidia Bölgesi'nin iç kısımlarında kalan yerleşimlerin ana yol ağı olan Via Sebaste'ye nasıl ilişkilendirilebileceği tez içerisinde çözümlenmeye çalışılmıştır. Asıl amacı kara yolları olan tez içerisinde nehir ve göl taşımacılığı ile ilgili bölgenin güzergâhlarına da değinilmiştir. Anahtar kelimelerPisidia, Roma İmparatorluk Dönemi, Via Sebaste, Miltaşı, Yol Ağları `Roads of Roman Imperial Period in Pisidia Region` is a study which has been prepared to explain the systems of the region. Previous road surveys in the region did not include the entire Pisidia, but only local studies were conducted. In the scope of this thesis, the surveys especially about the paths of Roman Imperial Period from the beginning of 19th century, were brought together from the road current literature. Especially the examination and tabulation of milestones made the study more successful while these information were gathered. A table of milestones developed during our study, helps to understand the road system of the region.Pisidia Region has been able to preserve its local cultural characteristics due to the mountainous position of the Taurus Mountains. Pisidia Region has many questions to be searched. One of these questions is the development of the road systems throughout the region and how this system has been used by diffirent civilizations occupied the region. This question is the subject of this thesis, which, the road networksnets of the Roman Imperial Period, that make itself felt as the best planned system in the region. At the same time, it is intended to address the commercial importance and their critical role in the regional economy and their contribution to the region in terms of cultural activities and military purposes.The roads system have entered a systematic order by the presence of a central government. The roads system of the region has been systematically organized since the Hittetie Period. Inspecting and ensuring their security were adopted as a management policy. The most important line for the region during the Roman Imperial Period was Via Sebaste. Therefore, in this thesis, we tried to examine how the settlements in the inner parts of Pisidia can be connected to Via Sebaste, the main road work, by analyzing the path axes of the mountainous region. In the thesis which accepts highways as a main study, the routes of the river and lake transportation of the region concerned.Key WordsPisidia, Roman Imperial Period, Via Sebaste, Milestone, Road Network 208

Günümüzde hemen hemen her alanda kullanılan cam, antik çağın oldukça erken dönemlerinde keşfedilmiş ve önemli bir hammadde olarak işlev görmüştür. Başlangıçta daha çok zengin sınıf için, gösteriş amaçlı kullanılan cam, farklı yapım tekniklerinin gelişmesiyle birlikte, endüstriyel bir madde olarak kullanılmış ve üretimin hızlanmasıyla birlikte toplumun her kesimine hitap eder hale gelmiştir. Özellikle kase, bardak ve şişe gibi farklı kap formlarında karşımıza çıkan cam eserler, toplumsal hayatın önemli bir parçası olmuş ve yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Samsun Müzesi envanterinde de çok sayıda cam eser mevcuttur. Çoğu satın alma olmasına karşın, büyük oranda sağlam ele geçmiş olması, eserlerin mezar buluntusu olduğunu düşündürmektedir. Bu eserlerin genel bir değerlendirmesi daha önce yapılmamış ve literatüre kazandırılmamıştır. Söz konusu eserlerin değerlendirilmesi ve kullanıldığı döneme dair olası bir tarih belirlenebilmesi, hem bölgenin siyasi tarihi açısından hem de benzer örneklerin hangi coğrafyalarda nasıl bir yayılım gösterdiğinin belirlenebilmesi açısından oldukça önem arz etmektedir. Bununla birlikte, müze envanterinde bulunan eserlerin üretim yeri veya üretim geleneğine dair genel bir çerçevede veri elde edebilmemize de olanak verir. Bu doğrultuda Samsun Müzesi envanterinde bulunan cam eserlerin, Doğu Akdeniz kültürleriyle olasılıkla dolaylı olarak bir etkileşime girdiği veya Doğu Akdeniz kültürünün geniş bir coğrafyaya yayıldığı düşünülebilir. Dolayısıyla eserlerin üretim yerine dair kesin bir bilgi verilemese bile, uzun bir tarihi geçmişe sahip Amisos ya da onun çevresinde Roma döneminde kurulan Neoklaudiopolis gibi kentlerin var olması, bu bölgede de cam üretimi olabileceğini düşündürmektedir. Ancak kazı çalışmalarının yetersiz olması buna dair bir tahmin yürütülmesini imkansız kılmaktadır. Bu bağlamda eserlerin Doğu Akdeniz kökenli olduğu ve bu kültürlerin, Anadolu'nun diğer bölgelerinde olduğu gibi, Samsun ve çevresine de yayılım gösterdiği sonucuna varılır.Anahtar Kelimeler; Cam, Cam Üretimi, Samsun, Samsun Müzesi, Antik Camlar Glass, used in almost every area today, was discovered in the early stages of antiquity and functioned as an important raw material. Initially, used for the wealthy class more and for the purpose of affectation, glass was used as an industrial material together with the development of different construction techniques and has been addressed to every segment of society thanks to acceleration of production. Glass vessels, especially in different container forms such as bowls, cups and bottles, become an important part of social life and were used intensely. There are numerous glass vessels in the Samsun Museum inventory. Although most of them were purchases, the fact that these vessels are largely intact suggests that these artifacts were found in tombs. A general evaluation of these vessels has not been done before and has not been published in the field literature. The determination of a possible date for the evaluation and use of such vessels is very important in terms of determining the political history of the region as well as in which geographies the similar examples spread. However, it also allows us to obtain data in a general framework of the production location or production tradition of the vessels contained in the museum inventory. In this regard, the glass vessels in the inventory of Samsun museum may be thought to have an indirect interaction with Eastern Mediterranean cultures or that Eastern Mediterranean culture spread to a wide geography. Thus, even if certain information about the production place of vessels could not be given, existence of cities such as Amisos, which had a long history, or Neoklaudiopolis, which was founded during the Roman period, suggests that there might be glass production in this region. However, the lack of excavation works makes it impossible to predict an estimate. In this context, it is concluded that these vessels are of Eastern Mediterranean origin and that these cultures spread to Samsun and its surroundings, as in other regions of Anatolia.Keywords; Glass, Glass Production, Amisos, Samsun Museum, Ancient Glass 346

Toplumu oluşturan bireylerin aidiyet gösterdiği etnik kimlik o toplumun kültürünüoluşturan temel öğelerden biridir. Toplumların gelişimini ve kültürel yönelimlerini anlamakiçin epigrafik ve arkeolojik verilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Son dönemaraştırmaları göstermiştir ki mimari kalıntılar bir toplumun kültürü hakkında epigrafikveriler ve antik kaynakların anlatımları kadar işlevsel veriler sunmaktadır. Mimari yapılarınkültür materyali olarak değerlendirilmesine yönelik yaklaşımlar konut mimarisinin buanlamda özel bir yere konumlandırılmasını sağlamıştır. Bu bağlamda önceki çalışmalardasosyal olarak sadece aile ve günlük yaşantıyı yansıttığı düşünülen konut mimarisininaslında toplumsal kültür kavramı ile yakından bağlantılı olduğu görülmüştür.Yeni dönem arkeolojik yaklaşımlar kültürel kimlik ve bunun dayandığı temelleriaraştırırken önceden kabul görmüş terminolojik tanımları yeniden değerlendirmeyeyönelmiştir. Bunun sonucunda, Roma İmparatorluğu ve imparatorluğun farklıcoğrafyalarda kurduğu sosyo-politik yapılanmanın tek yönlü bir kültür emperyalizmindenöte, hükmeden ve hükmedilen arasında karşılıklı bir kültür etkileşimine neden olduğunadair görüş kabul görmeye başlamıştır.Bu çalışmada Roma İmparatorluğu'nun yerel kültüre etkisi ve yerel kültüre aittoplumsal kimlik kavramının Roma etkisinde nasıl şekillendiği Anadolu'daki GeçCumhuriyet ve Erken İmparatorluk Dönemi konut örnekleri temel alınarak irdelenmiştir.Roma'ya özgü olan yapıların anlaşılması için önce İtalya'daki konut örnekleriincelenmiştir. Bu incelemede üst sınıfa ait konut örnekleri ele alınarak `Romalılık`kavramının konut mimarisine yansımaları anlaşılmaya çalışılmış, konutun bir kültür ifadesiolarak ne gibi veriler sunabileceği değerlendirilmiştir. Bu çalışma Roma İmparatorluğu'ndayer alan Batı Anadolu'dan Aphrodisias, Ephesos, Priene kentleri, Anadolu'nun güneyindenKremna ve Sia kentleri ve Güneydoğu Anadolu'dan bir sınır yerleşkesi olan Zeugma kentiseçilerek, bu kentlerdeki konut mimarisi üzerinden incelemeler yapılmıştır. Bu kentlerdeyer alan farklı konut mimarisi özellikleri gösteren Roma etkisine yoğun bir şekilde maruzkalmış Aphrodisias, Ephesos, Kremna, Zeugma kentleri ve Roma kültüründen daha az etkilendiği düşünülen Sia ve Priene kentleri, soyut olan kültürel kimlik, kültürel etkileşimgibi kavramların somut örneklerini göstermek amacıyla incelenmiştir. Individuals who constitute the society and the ethnic identity to which they feel asense of belonging are the fundamental elements of that society's culture. In order to beable to understand the development and cultural orientation of a past society, all epigraphicand archeological data should be considered. Recent studies demonstrate that architecturalevidence has the potential to contribute to the understanding of the culture of a society asmuch as the epigraphic data and ancient resources. The approach that views architecturalremains as cultural material puts domestic architecture in a particular position. In thiscontext, domestic architecture, which previously has been considered to be reflecting onlythe family and daily life, is now perceived to be closely related to the concept of societalculture.Recent approaches in archeology tend to reconsider the preconceived terminologywhile researching cultural identity and the foundations of it. As a result of this, the RomanEmpire and the socio-politic structure it established in different geographies came to beseen as a mutual cultural interaction between the ruler and the ruled, rather than a one-waycultural imperialism.In this study, the influence of the Roman Empire on the local culture and how theconcept of social identity of the local culture was shaped under the influence of Rome isexamined on the basis of Late Republic and Early Imperial Period domestic examples inAnatolia. For this study, Italian domestic examples have been reviewed in order tounderstand the Roman domestic architecture. Residences of upper classes are evaluated asan expression of 'Romanness' and how housing could provide insights as an expression ofculture. In this respect, the cities of Aphrodisias, Ephesos and Priene in Western Anatolia,the cities of Kremna and Sia in the south of Anatolia and the city of Zeugma which is aborder settlement in the Southeast are selected as examples of the regions under theinfluence of the Roman Empire. Cities of Aphrodisias, Ephesos Cremna, and Zeugmawhich were subject to Roman influence quite intensely, Priene and Sia which wererelatively less affected have been evaluated to point out concrete examples of abstractconcepts such as cultural identity and cultural interaction. 169

Antiokheia ad Orontem (Asi Kıyısındaki Antakya / Asi'deki Antakya), Hellenistik Doğu'nun siyasal ve kültürel bakımından en önemli kentlerinden birisi olmuştur. MÖ 323'te Büyük İskender'in ölümünün ardından, Suriye topraklarını işgal eden I. Seleukos Nikator tarafından babası adına MÖ 300 yılında Antiokheia kentini kurmuştur. Dilimize arapça Al Antakiyye'den Antakya olarak geçmiş ve hala aynı adla anılmaktadır. Kentin ilk kazıları 1932-1939 yılları arasında Fransız manda yönetiminde gerçekleştirilmiştir. 2011 yılndan itibaren başlayan Antakya Hipodrom ve Çevresi Kazıları devam etmektedir. Bu tez kapsamında 2011-2016 yılları arasında Antakya Hipodrom ve Çevresi Kazıları'nda bulunan toplam 64 adet pişmiş toprak kandil ve kandil parçaları ele alınmıştır.Çalışma dört bölümden oluşmaktadır.Tezin birinci bölümünde Antiokheia kentinin tarihsel süreci, Antakya ve Çevresindeki ilk çalışmalar, Hipodromun ilk kazıları ve Antakya Hipodrom ve Çevresi Kazıları ( 2011' den beri devam etmekte) ile bu kazı kapsamında Küçük Dalyan 18 numaralı parsel CC21 Sondaj kazıları anlatılmıştır. İkinci bölümde, antik çağda aydınlatma araçları mum, meşale ve kandil konuları ele alınmıştır. Tezin konusunu oluşturan pişmiş toprak kandillerin tarihsel süreci, kandilin bölümleri ( kaide,gövde,burun, kulp, discus vs.), kandilin sosyal yaşantı içerisinde kullanım alanları, Kandil yapım teknikleri (El ile, Çark ile ve Kalıp yapımı ile) açıklanmıştır.Üçüncü bölüm ise değerlendirme bölümü olup Antakya Hipodrom ve Çevresi Kazıları'nda bulunan pişmiş toprak kandilleri 7 ana tipe ayrılmış ve bu tipler içine girmeyen parçalar kandil parçaları olarak ayrı bir başlık altında değerlendirilmiştir.Her tip ilk olarak form olarak tanımlanmıştır. Hamur katkı maddeleri tespit edilerek hamur rengi ve astar renkleri belirtilmiştir. Tipolojik olarak benzerleri bulunarak atölyesi ve yayılım alanları tespit edilmeye çalışılmı ve tarihlendirme önerisinde bulunulmuştur.Dördüncü bölümü ise sonuç kısmını oluşturmaktadır. Değerlendirilen kandiller en erken örnekleri MÖ 1. yüzyıl'a ait olduğu ve en geç örnekleri ise MS 11. -13. yüzyıl'a ait olduğu tespit edilmiştir. Sözü edilen kandillerin bir çoğunun Antiokheia atölyesine ait olduğu anlaşılmıştır. Özellikle I. Tip içerisinde yer alan bitkisel bezeme olaraka kullanılan mersin yapraklı bezemeler Antiokheia'ya ait yerel bir bezeme olduğu tespit edilmiştir. Aynı tipin içinde radyal şua olarak tanımlanan bezemenin ise ithal bir bezeme olduğu ancak bu örneklerin Antiokheia atölyesine ait olduğu anlaşılmaktadır. Diğer 6 tipin anadolunun bir çok yerleşimde görüldüğü ve bu örneklerin Antiokheia atölyesine ait olduğu tespit edilmiştir. The city of Antioch (Antiokheia ad Orontem / Antioch on the Orontes) was among the most important political and cultural centers of the Hellenistic East. Following the death of Alexander the Great in 323 BC, Seleukos Nikator was given Syria and founded Antiokheia in 300 BC. The first excavations in the city were carried out between 1932-1939, during the French Mandate. In 2011, systematic research and excavations have been reinitiated in the area, as the Excavations at the Hippodrome of Antioch and Its Vicinity. This thesis deals with terra cotta lamps and fragments which have been found during the excavations between 2011-2016.The text is arranged in four chapters; Chapter 1 summarizes the history of the city and the research history, excavations carried out at the Hippodrome of Antioch and Its Vicinity (since 2011) as well as the Sounding CC21 carried out in Küçükdalyan Parcel 18.Chapter 2 deals with ancient illumination devices such as candles, torches and oil lamps. It presents a history of ancient lamps, their parts (base, body, nozzle, handle, discus, …), their development, production techniques, usage areas and manufacturing techniques (hand-molded, wheel thrown, or impressed into a mold).Chapter 3 evaluates the terra cotta lamps found during the excavations at the Hippodrome of Antioch and Its Vicinity. Here, 7 different types of lamps have been identified according to their form and decorative features, those which can not be attributed to any of these groups have been evaluated as a separate group. For each group, the oil lamps have been analyzed under four captions. These are: 1) material (clay, colour) and typological pecularities, 2) decorative aspects, 3) analogy based on parallels fom nearby sites and museums, and 4) dating based on analogy.Chapter 4 presents the conclusion. The earliest examples of the material studied date from the 1st c. B.C. and the latest date from between 11th-13th c. A.D. 174

İstanbul'un Roma İmparatorluk Dönemi yerleşimleri hakkında bugüne kadar sınırlı sayıda çalışma yürütülmüştür. Genellikle sur içinde yoğunlaştığı düşünülen yerleşimlerin, gerçekleştirilen çok sayıdaki kurtarma kazısı sayesinde oldukça geniş bir alana yayıldığı düşünülmüştür. Küçükçekmece Göl Havzası (Bathonea?) Kazısı, 2007-2009 yılları arasında yürütülen yüzey araştırmalarında tespit edilen zengin kültürün saptanmasının sonucu olarak, 2009 yılında Bakanlar Kurulu'nun kararı ile başlatılmıştır. Çalışmaların ilk yılından itibaren tüm buluntu gruplarında oldukça zengin bir kontekst ele geçmiştir. Metal grubunda ise yoğunlukla bronz olmak üzere, altın, demir ve kurşun buluntular tespit edilmiştir. Bu grubun içerisinde sikkeler kolay tanımlanabilir olduğundan ve herhangi bir işlevsel özellik tanımlanması gerekmediğinden konuyla ilgili uzmanlar tarafından çalışılıp yayınlanmıştır. Bunun dışında yer alan metal nesneler ise kullanım alanlarına göre sınıflandırılmış, yapım teknoloji açısından incelenmiş ve etnoarkeolojik olarak değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışmalar ile yerleşimin dönemi içerisindeki madencilik anlayışı, teknik altyapısı, diğer bölgeler ile etkileşimi ve sosyal yaşamda metalin yeri gibi sorulara yanıtlar aranmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Metal, Bronz, Demir, Kurşun, Üretim, Madencilik, Teknoloji. A limited number of studies have been conducted on the Roman Imperial Period's settlements of Istanbul. The settlements, which are generally thought to have intensified inside the city walls, are thought spread over to very large area as a result of numerous rescue excavations. The Küçükçekmece Lake Basin (Bathonea?) Excavation was initiated in 2010 with the decision of the Council of Ministers as the result of the discovered rich culture during surface research conducted between 2007 and 2009. A very rich context was found in all find groups from the first year of the study. In the metal group, gold, iron, lead and mostly bronze findings, were found. Coins group are easily identifiable and no need to be identified functional properties. has been published by our relevant coins experts. Other Metal objects groups are classified according to their usage area, production technology and evaluated as ethnoarchaeological. Through these studies, it was tried to find answers to the questions such as the understanding of mining within the era of settlement, technical infrastructure, interaction with other regions and the importance of metal in social life.Key Words: Metal, Bronze, Iron, Lead, Production, Ironworks, Ancient Technology. 157

2. yüzyıldan itibaren endüstriyel ölçekte üretilmeye başlanan Afrika Kırmızı Astarlı seramikleri, önce Batı Akdeniz daha sonra da Doğu Akdeniz'de pazar hakimiyetini ele geçirmiştir. Bu seramikler Batı Anadolu kıyılarında da sıkça ele geçmektedir. Roma döneminde üretime başlamış ve daha sonra üretimlerini imparatorluğun sınırlarına kadar göndermeyi başarmış bu Geç Roma seramikleri, 1. yüzyıldan 8. yüzyıl başlarına kadar üretimlerine devam etmişlerdir. Özellikle 3. yüzyılın sonlarında başlayan yükselişleri, 4. yüzyılda doruk noktasına ulaşmıştır. Kuzey Afrika'da bugünkü Tunus ve Cezayir civarında üretilen bu kaplar özellikle üretildikleri bölgede seramik pazarını üretimin sona ermesine kadar domine etmişlerdir. Buna karşılık Geç Antik Dönem'de önemli bir seramik üretim merkezi olan Batı Anadolu kıyılarında farklı bir senaryo karşımıza çıkmaktadır. Her ne kadar 5. yüzyılla birlikte Afrika Kırmızı Astarlı seramiklerinin yoğunluğunda düşüş yaşansa da Phokaia üretimi seramikler pazarı tamamen ele geçirememiştir.Batı Anadolu'daki bu seramiklerin dağılımı incelenirken, bu dağılımı etkilemiş olabilecek ekonomik ve siyasi olaylar göz önünde bulundurulmuştur. Bu bağlamda 2. yüzyıl ve 7. yüzyıl arasındaki dönem siyasi ve ekonomik olarak incelenmiştir. Batı Anadolu kıyılarında bugüne kadar yayınları yapılmış Afrika Kırmızı Astarlı seramikleri baz alınarak yapılan araştırmada, bu seramiklerin bölgesel olarak dağılımı ile dönemlere göre ithalinde gösterdiği yoğunluk değişikliklerinin araştırılması oluşturulmaktadır. African Red Slip wares, which started to be produced on the industrial scale from 2nd century onwards, first had the market dominance in the Western Mediterranean and later in the Eastern Mediterranean. It is also commonly encountered in the Western Anatolian coasts. This Late Roman pottery group, which started production in the Roman period and later managed to send their goods to the edges of the empire, continued their production from the beginning of the 1st century to the 8th century. Their increase started at the end of the 3rd century, and reached its peak in the 4th century. These wares, produced in North Africa, around Tunisia and Algeria, have dominated the ceramic market in the region until the end of production. On the other hand, a different scenario is encountered in the Western Anatolian coasts, which is an important center of pottery production in the Late Antiquity. Even though the density of African Red Slip Ware is declining with the 5th century, LRC productions couldn't fully dominate the market. In examining the distribution of these ceramics in Western Anatolia, economic and political events that may have affected this distribution were taken into account. In this context, the period between 2nd century and 7th century was examined politically and economically. In the research conducted based on African Red Slip Ware, which have been broadcasted on the coasts of Western Anatolia, it is aimed to investigate the distribution of these ceramics by regional distribution and the changes in density according to periods. 89

Tarım, insanlığın yerleşik hayata geçmesi ile başlayıp çağlar boyu önemini yitirmeden ve ihtiyaç dahilinde şekillenerek bugüne kadar süre gelen en önemli geçim kaynakları arasındadır. Tarım ve akabinde yerleşik hayata geçilmesi barınma gibi temel bir ihtiyacın daha da şekillenmesine zemin hazırlamıştır. Teknolojinin ilerlemesi ve üretimin şekillenmesi ile önceleri çobanların saz kamıştan yaptıkları kulübeler ile çıkan yapı tipi kırsal alanlarda zaman içinde ev tipi mimariye dönüşmeye başlamıştır. Üretim talebinin artması ve üretimin şekillenmesi, mahsullerin saklanması ve korunması gibi önemli unsurları da gündeme getirmiş, önceleri basit bir mimariye sahipken zaman içinde silo, ambar, ahır gibi önemli bölümlerin eklenmesi ile kompleks halini alan çiftlik yerleşimleri doğmaya başlamıştır. İnsanlığın zaman içinde şehir hayatındaki tüm imkanları ve lüksü kırsala taşıma isteği özellikle Roma Dönemiyle birlikte cumhuriyetin sonlarına doğru büyük malikanelere dönüşen villa rustika mimarisini almış, İmparatorluğun hemen hemen tüm bölgelerine yayılmıştır.Özellikle pastoral yaşamın canlandırıldığı sahnelerde karşılaşılan villa rustika mimarisinin en sade örneklerinden en gösterişli örneklerini Roma'nın Kuzey Suriye ve Kuzey Afrika bölgelerinde mozaik sanatında önemli ölçüde yer verildiği görülmektedir. İlk örnekleri İS 2. yüzyıl itibariyle görülen yoğunluğu ise İS 4-6. yüzyılda olan mozaikler üzerindeki villa rustikalar önemli bir görsel arkeolojik kanıttır. Agriculture is one of the most important sources of livelihood that has started with the settled life of humanity and has been continuing without losing its importance for ages and shaped by necessity. Agriculture and then transition to settled life paved the way for further shaping of a basic need such as housing. With the advancement of technology and the shaping of production, the building type, which initially emerged with huts made by shepherds from reeds, began to turn into home-style architecture in rural areas.Increasing demand for production and shaping of production, storage, and protection of crops have also brought up essential elements. In the past, while having a simple architecture, over time, the farm settlements became complex with the addition of important parts such as a silo, storage, and barn. The desire of humankind to move all the opportunities and luxury of the city life to the countryside in time led to the formation of the villa rustica architecture which turned into large mansions towards the end of the Republic especially with the Roman Period. And this architecture was spread to almost all parts of the Empire. The most straightforward and most spectacular examples of villa rustica architecture, which especially encountered in scenes from which the pastoral life is depicted, have an essential place in the mosaic art of the provinces of North Syria and North Africa of Rome. Villa rustica depictions on mosaics, which of the first samples seen in the 2nd century AD and the density was in 4th-6th century AD, are an important visual archaeological evidence. 142

Anadolu insanoğlunun yerleşimine sahne olmaya başladığı çok erken dönemlerden beri yaşamın oluşturduğu her türlü kültür parçasına tanıklık etmiş ve önemli bir merkez olma özelliğini her alanda sürdürmüş bir coğrafyadır. Tarih boyu misafir ettiği halkların birbirleriyle etkileşimleri sonucunda kültür zenginliği sürekli olarak artmış, tarihi süreçte geride araştırılacak birçok unsur bırakmıştır. Bu coğrafyada hayat bulmuş ve tüm dünya tarihine damga vurmuş dinler de bu unsurlar arasında yer almaktadır. Çalışmamızın konusunu oluşturan Mithra kültü de bu dinlerden birini oluşturmaktadır. Ortaya çıkış tarihi tam olarak bilinmeyen kült yaklaşık olarak M.Ö. 2000'lerden Hıristiyanlık tarafından yok olmaya mahkum edildiği M.S. 4. yy. sonlarına kadar Hindistan, İran, Anadolu ve Avrupa'yı içine alan oldukça geniş bir coğrafyada tapınım görmüştür. Bu yolculuk sırasında bir geçiş yolu olarak kullandığı Anadolu'da geride tapınak, sikke, yazıt ve kabartmalardan oluşan bir dizi arkeolojik kalıntı bırakmıştır. Tapınımla ilgili bilgiler genel olarak bu kalıntılardan ve antik kaynaklardan edinilmektedir. Bu verilerin sınırlılığı kültün sırlarını üyelerinden başkasına açmayan gizli yapısından kaynaklanmaktadır. Anadolu'da tapınım gördüğü bölgelerde Mithraizm'in bıraktığı kanıtlar bu coğrafyanın tarihi kültür yapısıyla ilgili bir parçasının daha aydınlanmasını sağlayacak veriler sağlamaktadır., Anatolia is a geography that has witnessed all kinds of clay formed by life and has continued to be an important center in every field since it started to be the scene of the settlement of human beings. As a result of the interactions of the peoples that have been hosted throughout the history, the cultural richness has increased continuously, leaving many elements to be investigated in the historical process. Religions that have come to life in this geography and have marked the history of the whole world are among these elements. The Mithra cult which forms the subject of our study is one of these religions. The cult, of which the exact date of the emergence is unknown, has been worshipped in a wide geography including India, Iran, Anatolia and Europe from approximately 2000s B.C. until it was doomed by Christianity at the end of the 4th century. During his journey in Anatolia, which it used as a passageway, he left behind a series of archaeological remains consisting of temples, coins, inscriptions and reliefs. Information about worship is generally obtained from these ruins and ancient sources. The limitation of these data is due to secret structure of the cult, which does not open those secrets anyone, but the members of it. The evidence that Mithraism left behind in the regions it had been worshipped in Anatolia provides data which enlighten another historical and culture part of it.

Toga, Roma vatandaşlarına özgü bir elbisedir. Elbisenin kökeni hem antik kaynaklarda hem de günümüz modern kaynaklarında belirsizliğini halen korumaktadır. Antik kaynaklara araştırmacılar tarafından yapılan atıflar sonucunda varsayımlar Etrüskler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Günümüz araştırmacıları var olan somut heykeltıraşlık eserleri ışığında elbisenin gelişimini MÖ 1. yüzyılın ilk çeyreğinden başlatmışlardır. MÖ 1. yüzyıldaki elbise Yunanların himation'u ile oldukça benzerdir. Toga, yarı dairesel formuyla bu dönemde Yunanların himation'undan ayrılmıştır. Elbise formunda Augustus Döneminde köklü bir değişim yaşanmıştır. Köklü değişimle elbise tam dairesel formludur ve giysiye birden fazla bölüm eklenmiştir. Elbise de ikinci değişim MS 2. yüzyılın sonu 3. yüzyılın başında yaşanmıştır. Bu tarih aralığında Augustus Dönemi formundan çok farklı bir modelleme ile karşılaşılmıştır. Karşılaşılan modellendirmenin kökeni olarak Mısır rahiplerinin elbiselerine işaret edilmiştir. Bunun yanı sıra bu değişimin altında yatan sebepler nüfus araştırmalarıyla ilişkilendirilmiştir. Elbise de son değişiklik ise; MS 4. yüzyıl sonunda yapılmıştır. Çalışma kapsamında 52 Arkeoloji Müzesinde bilimsel inceleme ve gözlemlerde bulunulmuştur. Arkeoloji Müzelerinden 33 adet yayımlanmamış eser kayıt altına alınmıştır. Kayıt altına alınan eserlerin tanımlama ve tarihlendirme çalışmaları 59 yayımlanan eserle birlikte yapılmıştır. Sonrasında kataloga eklenen eserler ait oldukları gruplara yerleştirilmiştir. Burada yapılan çalışmayla elbisenin dört farklı tipi tipoloji ve stil gelişimi kapsamında 6 ana başlık, 8 alt başlık altında değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma da toplam 92 adet yontu incelenmiştir. Eserler arasında Anadolu'ya özgü yanılsamaların olduğu örnekler ayrı bir başlık altında değerlendirilmiştir. Sonrasında heykellerin tipolojik, kronolojik ve mekânsal dağılımları ortaya konulmuştur. Toga is defined as an outer garment of Roman citizens and its origin remains uncertain in both ancient and modern sources despite the references ofancient period historians indicate that its origin may went back to Etruscan period. Solid proofs as sculptural remains from ancient era helped scholars to date the origin of toga in the first quarter of the first century BC and it was similar to Greek himation. Nevertheless, toga had a semicircular form that differed it from the Greek himation. Its features had radically changed during the age of Augustus. Now it took a circular form and multiple sections had added to it. The second change was also fundamental and dated to the end of the 2nd century to the beginning of the 3rd century. Its origins went back to 1st century and was similar to the clothes of the Egyptian Monks. This change was also correlated with the census. The number of Roman citizens had vastly increased, therefore, the people who wore toga wanted to separate themselves from ordinary citizens. The last change in toga was taken place in the 4th century AD. For this study, 52 archaeology museum are visited and 33 unpublished toga sculptures are documented. Their identification and chronology are determined with 59 published sculptures. Their typological and stylistic developments are analyzed under 6 major and 8 minor headings. Here, 92 toga sculptures are evaluated for the study. Some sculptures have shown Anatolian features thus they are analyzed under a different heading. This study tried to explain the sculptures' typology, chronology and their distribution in the areas. 439

Bu yüksek lisans tezinin amacı, antik Ionia bölgesinde yer alan, günümüzde İzmir ili Çeşme ilçesine bağlı Ildır köyünde bulunan Erythrai kentinin Roma İmparatorluk Dönemi tarihi ve sikkelerine, yayımlanmış yazıtlar, antik kaynaklar, modern araştırmalar, arkeolojik kalıntılar ve sikke katalogları aracılığı ile ışık tutmaktır. Kentin tarihi, kuruluşundan Roma İmparatorluk Dönemine kadar genel hatları ile ele alınmış, Roma İmparatorluk Dönemi tarihi ise antik kaynaklar, yayımlanmış sikke ve yazıtlar derlenerek bu tez için oluşturulmuş kataloglar üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kentin bu dönemdeki ekonomik ve idari yapısı, kültleri, agonları ile kent tarihi kronolojik olarak ele alınmış, tez adına oluşturulan yazıt ve sikke kataloglarından elde edilen bilgiler ile desteklenilmeye çalışılmıştır. Kente ait yayımlanmış olan sikkeler, kazı sikkeleri içerisinde bulunan Roma İmparatorluk dönemi sikkeleri, online müze koleksiyonları ve müzayedelerden derlenerek bir katalog oluşturulmuştur. I.Philippus ve I.Valerianus dönemlerine tarihlenen, Erythrai ve Khios arasında yapılmış olan Homonoia anlaşması adına basılmış olan sikkeler de katalog içerisinde yer almaktadır. Sikkeler üzerinde görülen tipler, lejantlar, memur adları, kontrmarklar ve sikkelerin ölçüleri tez içerisinde bulunan katalog üzerinden değerlendirilmiştir. Erythrai Roma İmparatorluk dönemi sikkelerinin basımı Augustus'un imparator olması ile başlamış, dönemsel kesintilere uğrayarak Gallienus dönemi dahil olmak üzere darp edilmeye devam etmiştir. İmparator veya ailesinin portrelerini taşıyan ve taşımayan olmak üzere ayrılmış olan toplam 69 sikke serisine ait 383 örnek katalogda yer almaktadır. Katalogda 69 sikke serisinin 24'ü imparator ailesi portresi taşımayan 143 örnek, 45'i portre taşıyan 240 örnek ile yer almaktadır. Bu sikke serilerinin 7'si ise Khios ile yapılan Homonoia anlaşması adına basılmış sikkelerdir. The purpose of this post-graduate thesis is to enlighten the history and coinage of Erythrae in the Roman Imperial Period, which is located in Çeşme/Ildır village at the present time and Ionia in ancient times, through published inscriptions, ancient authors, modern researches, archaelogical evidences and coin catalogues. Erythrae's history from enstablishment to the Roman Imperial Period processed in general, and Roman Imperial Period is processed through ancient authors and catalogues compiled from published coins and inscriptions of the city for this thesis. City's economic and administrative structure, cults, agons, and history of the city chronology is processed and supported with the evidence from inscription and coin catalogues within the thesis. Published coins from the catalogues, coins gathered from the excavations, online museum collections and auctions are compiled to build a catalogue. Homonoia coins of Erythrae and Chios that has been dated to I.Philippus and I.Valerianus are included in catalogue. Coins are examined by their typology, legends, countermarks, officers, diameters and weights through the coins in the catalogue. Erythrae's Roman Provincial coinage starts with Augustus and city kept minting coins including Gallienus period with periodical gaps. Total number of 69 coins with or without imperial portrait and 385 examples of those coins are included in the catalogue. 45 of those coins have imperial portraits on obverses with total of 241 examples. 24 coins which does not have imperial portraits has a total number of 145 examples. 7 coins included in the catalogue are minted for Homonoia treaty of Erythrae and Chios. 185

''Hellenistik ve Roma kültürünün Suriye'nin Kuzey ve Orta Bölgesi'ndeki kutsal alanlarla olan etkileşimi'' ele alınmıştır. M.Ö. 323 yılından itibaren Yunan ve Hellenistik uygarlığının başlamasıyla Suriye toprakları bu medeniyetin etkisinde kalmıştır ve bu dönem boyunca bir yandan Yunan kültürü yayılırken, diğer yandan Yunan halkı diğer halklarla birliktelik kurmuş, Yunanlar ve Doğulu değerler ve kültürler iç içe geçmiştir. Bununla birlikte bu dönemde yerel dille Yunan dili etkileşmiş, mimarlık ve sanat alanına da kültürel hayatın bütün yönleri nüfuz etmiştir. M.Ö. 64 yılından itibaren, Suriye, Roma egemenliğine girmiş ve bu kültürel miras Roma egemenliğinde devam etmiştir. Bu aşama sırasında Suriye yeni rönesanstan birçok yönden etkilenmiş, özellikle mimari yapı ve dini tesisler yeniden kurulmuştur. Ayrıca çoğu tapınaklar ve kült alanları birden fazla mimari aşama içerir ve her aşamada farklı özelliklere sahiptir. Bu nedenle bu aşamaların uğradığı değişimi bilmek için gerek yerel tanrıların ve tapınakların gerekse Yunan ve Roma tapınakların mimari özelliklerine göre incelemiştir.Bu araştırma beş ana bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde; konu, kapsam, amaç, önem ve yöntem ele alınmıştır. İkinci bölümde; kısaca Suriye tarihinden bahsedilmiştir. Eski Çağlardan Roma Dönemi sonuna kadar tarihe genel bakış ele alınmıştır. Üçüncü bölümde; Suriye'nin Kuzey ve Orta bölgelerinde bulunan kentlerin kutsal alanlarının standartları, Eski Doğu'daki Kutsal alanlara genel bakış, Suriye'nin Kuzey ve Orta bölgesi'ndeki hem Eski Doğu ve Arkaik hem de Hellenistik ve Roma Dönemlerinde kutsal alanları hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü bölümde; tezin konusu olan Hellenistik ve Roma Dönemi, Suriye'nin Kuzey ve Orta Suriye bölgelerinde bulunan şehirlerdeki tapınak ve kutsal alan planları çizilmiş, mimari özellikleri ve bezemelerinden bahsedilmiştir. Son bölümde analiz, değerlendirme, sonuç, görüşler ve araştırma ile ilgili tablolar ve kaynakçalar gösterilmiştir. ''Hellenistic and Roman Cultural Influences on the Sacred Places in Northern and Central Regions of Syria'' is discussed. As of 323 BC, Syria began to be influenced by the Greek civilization or was called Hellenistic civilization. During this period, cultural values and civilizational among the Greek and Eastern peoples have become intertwined with each other. The influence also included many aspects of cultural life such as architecture, art and the interaction of the Greek language with the local language as well. After entering the region to rule the Roman Empire from 64 BC, during this period the cultural heritage that existed in the previous period has been preserved and Syria has witnessed a new era of the urban renaissance, in particular the reconstructed architectural buildings and religious facilities. In addition, most of the temples and sacred places in Syria have more than one architectural stage and each stage has its own characteristics. Accordingly, the stages of change in these temples and their architectural characteristics, in addition to the local Gods, the Greek and Roman Gods, which were dedicated to these temples.This research is divided into five chapters. In the first chapter; The subject, scope, purpose and method are discussed. In the second chapter; The history of Syria was briefly discussed, the period from Ancient Near East until the end of the Roman Empire. In the third chapter; The standards of the sacred places of cities in northern and central Syria, an overview of the sacred places in regions of the Near Ancient East, also the temples were discussed in the northern and central parts of Syria during the Archaic, Hellenistic and Roman periods. In the fourth main chapter; the regions of northern and central Syria during the Hellenistic and Roman periods the sacred places were mentioned, in addition to their architectural characteristics and decorations also some of its plans have also been redrawn. In the last chapter; it contains the evaluation, results, opinions and all tables related to the research and bibliography. 193

Bu çalışma ile birlikte çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan ve zengin coğrafi özelliklere sahip olan Antalya yöresinde, yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen Roma Dönemi kandilleri hakkında bilgiler sunulmuştur.Bağış, satın alma ve zor alım yoluyla elde edilen Antalya Müzesi Roma Dönemi kandilleri için tarihlendirme çalışması yapılarak katalog oluşturulması sağlanmış ve sonuç olarak elde edilen katalog sayesinde ileride yapılacak olan çalışmalara ışık tutulması amaçlanmıştır.Çalışma kapsamında ilk olarak kentin coğrafi konumu ve antik kaynaklardaki tarihi anlatılmıştır. Antik çağda aydınlatmada kullanılan materyaller ve tezimizin asıl konusunu oluşturan kandil bölümleri, yapım teknikleri ve kullanılan yerleri hakkında bilgiler verilmiştir.Çalışmada bağış, satın alma ve zor alım yoluyla alınan 103 adet kandil değerlendirilmeye alınmıştır. Bunlardan 72 adet kandilin benzerlerinden yola çıkılarak tipoloji yapılmış ve benzer örnekler ışığında tarihlendirilmeye çalışılmıştır. Benzerleri bire bir bulunamayan örnekler ise gerek form gerekse burun yapısından kullanıldığı dönemler içerisine tarihlenmiştir. Tez konumuzun başlığını oluşturan Antalya Müzesi Roma Dönemi Kandilleri 16 başlık altında gruplara ayrılıp incelenmiştir. Ele geçen kandiller için katalogların taraması yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda eserlerin en erken MS 1. yüzyılı en geç ise MS 6. yüzyılı kapsadığı görülmektedir.Anahtar sözcükler: Aydınlatma, Kandil, Antalya Müzesi, Roma Dönemi In conjunction with this study, information was presented about the Roman Lamps that were obtained as a result of studies conducted in Antalya region which hosts various civilizations and has rich geographical features.Dating process was carried out for Roman Period lamps in Antalya Museum that had been obtained by means of donation, acquisition and legal expropriation, and the objective was to shed light on future studies with the catalog created.Within the scope of the study, geographical location of the city and its history in ancient sources were described, then general information about the history of the Antalya Museum was given. Information was given about materials used for illumination in the Ancient Period and lamp parts constituting the main subject of this dissertation, construction techniques and places of use.In the study, 103 pieces of lambs received through donations, acquisition and legal expropriation were evaluated. Among these pieces, typology was applied on 72 of them based on similar ones, and dating was applied in the light of such examples. Examples without any exact similar were dated to the period in which both form and nasal structure were used. Roman Period Lamps of Antalya Museum, which constitutes the title of this dissertation, were divided into groups and analyzed under 16 titles. Catalog scanning was carried out for uncovered lamps. As a result of these examinations, it was observed that the earliest works dated back to 1st century AD and at the latest back to 6st century AD.Keywords: Lighting, Lamp, Antalya Museum, Roman Period 187

Tokat ili Sulusaray ilçesinde yer alan Sebastopolis antik kentinde 1987-1990 yılları arasında yürütülen, bir kurtarma kazısı olarak başlayan ve ardından 2013-2018 yılları arasında Dr. Şengül Dilek FUL bilimsel başkanlığında, Tokat Müzesi tarafından gerçekleştirilen kazı faaliyetlerinde, hamam ve kilise sektörlerinde çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmalarda Sebastopolis'in bahse konu sektörlerinde ele geçen, taşınabilir nitelikteki arkeolojik malzemenin çoğunluğunu oluşturan seramikler bu tez çalışmasının temelini oluşturmaktadır. Bahse konu seramikler öncelikli olarak sınıflandırılmış, teknik çizimleri yapılıp, dijital ortama aktarılmıştır. Bu temel belgeleme işlemi işlemi ardından, tipolijik anlamda analojileri yapılarak ele alınan seramiklerin Roma Dönemi'ne ait olanları gruplandırılarak, tanımlanmış ve tarihlendirilmiştir. Bilimsel kazı çalışmalarında önceki süreçte, uzun süre boyunca definecilerin yarattığı tahribat nedeniyle tabakalanma odaklı değerlenedirmenin mümkün olmadığı kentte, bahse konu eserleri tarihlendirilmesi stratigrafik değerlendirme göze alınmadan sadece stil kritiği ve analojik irdeleme ile sınırlı bir şekilde incelenmiştir. Bu nedenle, kent yapılarının tarihi süreçleri hakkında yorum yapmak güç olamakla birlikte, seramiklerin buluntu seviyeleri göz önüne alınarak olası yorumlamalara gidilmiştir. Geç Hellenistik - Geç Roma Dönemi aralığına tarihlendirilen seramikler kentin Roma Dönemi iskânı için önemli veriler sunmaktadır. Roma Dönemi seramiklerinin büyük çoğunluğunun hamam sektöründen elde edilmesi, yapının Roma Dönemi'ne ait olduğunu ve MS 3. yüzyıldan ortalama MS 6. yüzyıla kadar kullanılmış olabileceğini ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: Sebastopolis Antik Kenti, Geç Hellenistik Seramiği, Roma Seramiği In the ancient city of Sebastopolis in the district of Sulusaray in Tokat province, started as a rescue excavation between 1987-1990. After than between 2013 - 2018 Dr. Şengül Dilek FUL conducted scientific activities in the excavation activities carried out by the Tokat Museum and in the bath and church sectors. The ceramics that constitute the majority of the portable archaeological material uncovered in these sectors of Sebastopolis constitute the basis of this thesis. These ceramics were classified as priority, technical drawings were made and transferred to digital media. Following this basic documentation process, the Roman ceramics which were dealt with by analogy in a typological sense were grouped, defined and dated. In the city, where stratification focused assessment was not possible due to the destruction caused by treasure hunters for a long time, the stratigraphic evaluation of these works was not considered. it is only limited to style critics and analogical analysis through be examined. For this reason, it has been difficult to comment on the historical processes of urban structures and possible interpretations have been made by considering the finds levels of the ceramics. The ceramics dated to the Late Hellenistic - Late Roman period provide important data for the Roman settlement of the city. Most of the Roman ceramics were obtained from the Roman bath sector. therefore, it is dated to the Roman Period and may have been used from the 3rd century AD to the 6th century AD.Key Words: Sebastopolis Ancient City, Late Hellenistic Pottery, Roman Pottery 176

Çalışmamızın konusu, Bursa Arkeoloji Müzesi teşhirinde bulunan Hellenistik ve Roma Dönemleri'ne tarihlenen yedi adet mezar stelini kapsamaktadır. Eserler müzede yerinde incelenmiş, tanımı yapılmış ve fotoğraflanmış, literatür araştırması yapılarak, benzer örneklerin saptanmasına çalışılmıştır. Tezin ilk bölümünde Mysia Bölgesi'nin coğrafi konumu, stellerin buluntu yerleri ve Bursa Arkeoloji Müzesi hakkında bilgi verilmiş olup, ikinci bölümle beraber ilk stelimizin katalog çalışması ile tez konusu mezar stelleri ile konuya giriş yapılmıştır. Konu kapsamı içerisinde çalışma alanımızda bulunan Bursa ve çevre illerden getirilen eserler ikonografik ve epigrafik açıdan incelenip, çevre bölgelerde bulunan veya müzelerde sergilenen eserlerle form ve stilistik karşılaştırmaları yapılıp, değerlendirilmiştir. Amacımız daha önce yayınlanmış ve yayınlanmamış stelleri revize etmektir.Anahtar Kelimeler: Bursa, Mysia, Kuzeybatı Anadolu, steller, heykel sanatı, epigrafi, Hellenistik Dönem, Roma Dönemi. The subject of our study includes seven grave steles dating to the Greco-Roman and Roman Periods in the Bursa Archeology Museum. The artifacts were examined on-site in the museum, were identified and photographed, and a literature search was conducted to identify similar examples. In the first part of the thesis, information was given about the geographic location of the Mysia Region, the places of the steles and the Bursa Archeology Museum. Within the scope of the subject, the works brought from Bursa and surrounding provinces in our study area were examined in terms of iconographic and epigraphical aspects and form and stylistic comparisons were made with the works in the surrounding regions or in museums. Our goal is to revise previously published and unpublished steles.Keywords: Bursa, Mysia, Northwestern Turkey, stele, sculpture, epigraphy, Hellenistic period, Roman period. 114

`Hellenistik ve Roma Dönemi'nde Küçük Asya'daki Kütüphaneler` adlı bu çalışmada tarih boyunca tüm dönemlerde önemli bir yeri olan, arşiv ile kütüphane binalarının özellikleri ve bulunduğu yerler kronolojik bir sıralama ile ele alınmıştır. Bu çalışmada Hellenistik ve Roma öncesi dönemlere de değinilerek bu yapıların gelişimine dikkat çekilmektedir. Sadece yapı değil, kütüphane ve arşiv binalarının önemi üzerinde de durulmuştur.Yazının bulunuşu ile birlikte, gelişen medeniyetlerde bilgilerin depolanması ihtiyacı kütüphane ve arşivlerin MÖ 3000 yıllarında ortaya çıkmasına neden olmuştur. Saray, tapınak ve özel arşivler ortaya çıkmıştır. Bu yapı türleri, tez çalışması içerisinde belirtilmiştir. Her dönemde önemli olan bu yapılar, zaman içinde daha da gelişmiş ve kültürler arası etkileşim ile her uygarlıkta inşa edilmişlerdir. Kütüphane ve arşivlerden ele geçen tablet, papirüs ve parşömenlerin içeriğinde genelde ticari, siyasi, dini ve edebi konular yer almıştır.Küçük Asya Hellenistik ve Roma Dönemi kütüphaneleri; türlerine, mimari özelliklerine ve konumlarına göre incelenmiştir. Ancak Küçük Asya'da bulunan Hellenistik ve Roma dönemine ait kütüphane ve arşiv yapılarının birçoğunun kalıntıları günümüze kadar ulaşmadığı için, mimari kalıntıları olmayan kütüphane ve arşiv yapıları antik kaynakların aktardığı bilgiler kadarı ile ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Kütüphane, Arşiv, Yazının Gelişimi, Kütüphane Türleri, Hellenistik ve Roma dönemi, Küçük Asya In this study entitled `Libraries in Asia Minor in Hellenistic and Roman Period` the characteristics and the location of archive and library buildings, which have an important place in all periods throughout history, were studied. In this study, referring also to the pre-Hellenistic and pre-Roman periods, attention is drawn to the development of these structures. Not only the structure, but also the importance of archives and library buildings has been emphasized.With the invention of the writing, it became necessary to store information in developing civilizations. This requirement led to the emergence of libraries and archives in 3000 BC. Palaces, temples and private archives have emerged. Such types of structures, were mentioned in this study. These structures, which were important in every period, over time more developed and they were built in every civilization with intercultural interaction. The contents of whiting materials such as tablets, parchments and papyrus etc., unearthed in libraries and archives, were generally trade, politics, religion and literature.The Hellenistic and Roman archives and libraries of Asia Minor were analyzed according to their types, architectural features and location. However, since most of the library and archives belonging to the Hellenistic and Roman Periods in Asia Minor do not reach to the present day, the libraries and archives which are not architectural remains have known as much as the information transmitted by ancient sources.Keywords: Library, Archive, Development of Writing, Library Type, Hellenistic and Roman Period, Asia Minor 254

TEZ11859 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 213-214) var. x, 215 s. : res. (bzs. rnk.), tablo ; 29 cm. İnsanoğlu çağlar boyunca dini ritüellerinin bir sonucu olarak bir takım yapılar ve objelerle kiGiyi ölümsüzleGtirme çabası içerisinde bulunmuGlardır. Ortaya koydukları ebedi istirahatgahlar, ölen kiGinin toplum içerisindeki statüsüne göre GekillenmiG ve kullanılmıGlardır. Gnsanlığın Shanidar Mağarasında baGlayan dini ritüelleri ve ölüye olan saygı Roma Döneminde en üst seviyeye ulaGmıGtır. Anadolu toprakları üzerinde, hem bilimsel kazılar hem de yüzey araGtırmaları sonucunda farklı dönemlere ait birçok mezar tipi tespit edilmiGtir. Roma Dönemine ait izlerin yoğun olarak görüldüğü Urfa bölgesinde yine bu döneme ait kaya mezarlarına da sıkça rastlanmaktadır. Yaptığımız ön araGtırma neticesinde tez çalıGma konusu olarak belirlediğimiz alandaki nekropol ve mezarlar, imkânlar dâhilinde incelenmiG, belirli bir tipolojik düzen içerisinde anlatılmaya çalıGılmıGtır. Mankind, throughout the ages, has been involved in an attempt to immortalize people by some architectural constructions and objects as a result of religious rituals. The eternal resting places they have established have been shaped and used according to the status of the deceased in society. Religious rituals and respect for the dead, which began in the Shanidar Cave of mankind, reached the highest level in the Roman period. As a result of both scientific excavations and surface surveys on Anatolian soil, many types of graves belonging to different periods have been identified. The rock tombs of this period are also frequently encountered in the Urfa region where traces of the Roman period are seen intensely. As a result of the preliminary research that we have conducted, the necropolis and tombs we have identified as the thesis study were examined within the means and tried to be explained in a certain typological order.

Antik Dönem'de insanın aydınlanma gereksinimini sağladığı en önemli materyallerden biri kandil, Tarihsel süreçte her daim gelişim ve değişim içerisinde olmuştur. Kullanım yeri ve amacı çeşitlilik gösteren kandiller, kazılarda azımsanamayacak düzeyde ele geçen bir buluntu çeşitidir. Bursa Arkeoloji Müzesi deposunda yer alan kandillerden 41 adedi bu çalışmaya konu edilmiştir. Söz konusu kandiller kendi içerisinde tipolojik özelliklerine göre 10 grupta incelenmiştir. Bu çalışmada yer alan en erken döneme ait kandil örneği MÖ 1.yüzyıl 2.yarısına tarihlenmektedir. En geç döneme tarihlenen kandil ise MS 6.yüzyıla aittir., In ancient times, one of the most important materials that provided the human need for enlightenment, oil lamp has always been in development and change in the historical process. Oil lamps, whose use and purpose are varied, are a kind of finds that cannot be neglected during excavations. 41 of the oil lamps in the depot of the Bursa Archaeological Museum were the subject of this study. These oil lamps were examined in 10 groups according to their typological characteristics. In this study, the earliest oil lamp sample in the BC. It is dated to the second half of the 1st century. Oil lamp dated to the latest period AD. It belongs to sixth century.

Afyon Arkeoloji Müzesi envanterine kayıtlı 14 adet Kapı betimli mezar stelinin incelendiği bu yüksek lisans tezinde, Bölgenin tarihi coğrafyasına ve ölü gömme gelenekleri ile mezar tiplerine değinilmiştir. Daha sonra konumuzu oluşturan kapı betimli mezar stelleri hakkında genel bilgiler verilip, malzeme, işçilik, ikonografi ve kronoloji açısından değerlendirilmiştir. Steller öncelikle tiplerine göre sınıflandırılmış, daha sonra üzerlerinde yer alan bezeme ve yazıtlarla değerlendirilmeye çalışılmıştır.Ev-mezar geleneğinin bir yansıması olan bu kapı betimli mezar stelleri Phrygia bölgesine özgü tiplerdir. Sadece Phrygia bölgesi ve tek tük de olsa komşu sınır bölgelerde karşımıza çıkmaktadırlar. Yerel atölyelerde yapıldığı düşünülen bu steller birçok gruba ve alt tipe sahiptir. Hepsindeki ortak nokta ise merkezde bir kapı motifinin işlenmiş olmasıdır. Alınlık ve süsleme elemanları ise atölyeye ve bölgeye göre farklılık göstermektedir. Bu tip steller genellikle M.S. 2.- 3. yüzyıllar arasına tarihlendirilmektedir. In this master thesis, which examines 14 grave steles with door description registered in the inventory of the Afyon Archeology Museum, historical geography of the region and burial traditions and grave types are mentioned. Afterward, general information is going to be given about the grave steles with door depictions, and they are evaluated in terms of materials, workmanship, iconography and chronology. Initially, these steles are classified according to types, then they were evaluated with the decoration and inscriptions on them.The door tomb steles, a reflection of the house burial tradition, are typical of the Phrygia region. They are encountered only in the Phrygia an deven bordering regions. These steles, thought to be made in local workshops, have many subgroups and subtypes. The common point in is that a door motif is processed in the center of all of the steles. Fascia and ornamental elements vary according to the workshop and region. These types are generally dated between the 2nd and 3nd centuries A.D. 98

Roma sanatı Etrüsk sanatının içinden doğmuş fakat Yunan sanatından esinlenilerek oluşan bir sanattır. Roma İmparatorluğu yapılarındaki tasarımlar, kullanılan yöntemler, mimari düzenler, özellikle kamu yapıları ve yapıların işlevlerine göre incelenen Bolu Müzesi'nden Roma Dönemi Sütun Başlıkları çalışmamızda ana konuyu oluşturmaktadır. İmparatorlukta Hadrianus Dönemi ile Anadolu'da yoğun olarak yaşanan imarlaşma hareketleri, Severuslar Dönemi'nde de devam etmiş ve bu imarlaşma hareketleri Claudiopolis kentinde de gözlemlenmiştir. Kent özellikle Hadrianus Dönemi'nde ayrıcalıklara sahip olmuş ve mimari yapılaşmanın yoğunlaştığı görülmüştür. Bolu Müzesi'nde sergilenen sütun başlıkları da bu yapılaşmanın kanıtıdır.Bolu Müzesi'nde Roma Dönemi'ne ait; ion, korinth ve kompozit başlıkları biçim ve bezeme açısından farklı dönemlere aittir. 3 grup olarak ayırdığımız bu sütun başlıkları, tarihlendirilmeleri esas alınarak gruplandırılmıştır.Anahtar Kelimeler; Claudiopolis, Sütun Başlığı, Roma Mimarisi, Hadrianus Dönemi Roman art is an art which was born from Etruscan art but inspired by Greek art. Roman Period capitals from the Bolu Museum which are examined according to the designs, methods, architectural arrangements, especially public structures and functions of the buildings of the Roman Empire forms the main topic of our study.The urbanization movements occurred in Hadrianus period of the empire in Anatolia had also continued in Severus period. Additionally, these movements were also observed in Claudiopolis city. The Claudiopolis city, had many privileges in Hadrianus period resulting in the traces of architectural settlements in the city. The capitals exhibited in Bolu Museum are evidence of these settlements.İonic, corinthian and composite capitals of the Roman period at Bolu Museum belong to different periods in terms of form and decoration. These capitals, which classified as three types, were grouped on the basis of their dating.Keywords; Claudiopolis, Column Capitals, Roman Architecture, The Hadrianus Period 149

Antik dönemde Frigya sınırlarında bulunan, günümüzde bölgeler arası kavşak noktasında yer alan Afyonkarahisar'ın ünlü mermer ocakları ve üretim atölyeleri sayesinde Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi zengin bir stel repertuarına sahiptir. Çalışmada Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi'ndeki 31 adet kapı tipi stel çalışılmıştır. Stellerin bazılarının buluntu yerleri bilinmekte ancak bir kısmı nereden ve kim tarafından müzeye getirildikleri bilinmemektedir. İn-situ şeklinde stel ise hiç bulunamamıştır.Bu çalışma ile stellerin atölyeleri belirlenmiştir. Afyonkarahisar dışındaki atölye üretimi stellerinin varlığından dolayı farklı atölye özellikleri incelenerek tipolojileri oluşturulmuştur. Eserlerin Synnada, Dokimeion, Akmonia, Appia, Tembris Merkez atölye ve Amorium üretimi oldukları anlaşılmıştır. Stellerin üzerindeki betimlerden ve yazıtlardan stel sahiplerinin cinsiyetleri, yaşları ve dikenler hakkında bilgi edinilmiştir. Stellerin MS 2. yüzyılın başından MS 3. yüzyılın ortasına kadar bir üretim aralığında üretildikleri anlaşılmıştır.Anahtar Sözcükler: Frigya, Afyonkarahisar, Roma Dönemi, Kapı tipi stel Afyonkarahisar Archaeology Museum has a rich stele repertoire thanks to the famous marble quarries and production workshops of Afyonkarahisar, which are located at the crossroads of the region today and at the border of Phrygia in ancient times. In the study, 31 door type stele in Afyonkarahisar Archaeology Museum were studied. The findspots of some of the steles are known. However, it is unknown that from where and who brought them to the museum. There were no steles in-situ. In this study, ateliers of the steles were determined. Due to the existence of the atelier production steles outside of Afyonkarahisar, the features of the different ateliers were examined and their typologies were created. It was understood that artifacts were the production of Synnada, Dokimeion, Acmonia, Appia and Tembris Central ateliers. The information about the steles, descriptions and inscriptions on the stele, the gender, ages of the stele holders. It was understood that the steles were produced from the beginning of the AD 2nd century to the middle of the AD 3rd century.Keywords: Phrygia, Afyonkarahisar, Roman Period, Door type stele 224

Araştırmamızda Doğu Karadeniz çevresinin Tarih Öncesi ve Tarihi Çağları ile ilgili bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, giriş bölümü hariç olmak üzere sekiz bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Doğu Karadeniz coğrafyası hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde ise, Doğu Karadeniz’in Tarih Öncesi Çağlarından bahsedilmektedir. Üçüncü, dördüncü ve beşinci bölümde, Tarih Çağlar’dan sonra Doğu Karadeniz’de yaşayan halklardan bahsedilmektedir. Altıncı bölümde ise, Kolonizasyon dönemini ile ilgili bilgiler içermektedir. Yedinci bölümde ise, Doğu Karadeniz’de Hellenistik Dönem ile ilgili bilgiler yeralmaktadır. Sekiz bölümde ise, Hellenistik ve Roma Döneminde Doğu Karadeniz’deki arkeolojik araştırmaları ile ilgili bilgiler yeralmaktadır. Araştırmamızda Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Tarih Öncesi Çağlar’ından itibaren Roma Dönemi’nin sonuna kadar olan kısımla ilgili bilgi verilmektedir. Sonuç olarak tüm bölümlerde Eskiçağ’da Doğu Karadeniz Bölgesi ile ilgili bilgi verilmeye çalışılmıştır., In this study it was aimed to give information about Pre-Historic and Ancient ages of Eastern Blacksea neighborhood. This thesis consists of eight chapters except for the introduction. In the first chapter some information about the Eastern Blacksea geography was given. In the second chapter the Pre-Historic Ages of Blacksea was mentioned. In the third, fourth and fifth chapters folks living in the Eastern Blacksea after the Ancient Ages were mentioned. Information about the Period of Colonization was given in the sixth chapter. In the seventh chapter there is information about the Hellenistic Period in the Eastern Blacksea. In the eighth chapter information regarding the archeological researches in the Eastern Blacksea during the Hellenistic and Roman period was given. In the thesis information about the Eastern Blacksea Region between the periods of Pre-Historic Ages till to the end of Roman Period was given. To conclude, it was aimed to present information regarding the Eastern Blacksea Region in Ancient Period in all sections.

Roma Mumya Portreleri, Mısır'ın Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altında olduğu dönemde, M.S.1.-3. Yüzyıllar arasında mumyalanmış cesetlerin üst bölümüne yerleştirilmiş, ahşap panolar üzerine resmedilmiş portre resimlere verilen bir isimdir. Mısır'ın Fayyum bölgesinde mumyaların konulduğu tabutlara çizilen bu gerçekçi betimlemeleri içeren portreler, çeşitli freskler dışında bugüne ulaşmış olan tek Roma Dönemi Portre türü olarak bilinmektedir. Portrelerin çoğunluğu Mısır'ın Fayyum bölgesindeki yer altı mezarlıklarından çıkarıldığı için Fayyum Portreler olarakta bilinmektedir. Mısırlı'lar, öldükten sonra ruhun yaşadığına ve o ruhun kendi vücudunu aradığına inandıklarından, mumya yapımına önem vermişlerdir. Grekler de ölülerini gömerken Mısır geleneklerinden etkilenerek, ölülerini mumyalamaya başlamışlardır. Daha sonradan iktidara gelen Romalı'lar bu geleneği kendi ölüleri için uygulamışlardır. Fakat kendinden öncekilerden farklı olarak mumyaların yüzlerine yerleştirilmiş maskların yerine ölen kişiye ait iki boyutlu mumya portreleri yaptırmışlardır. Roma Mumya Portreleri, Mısır sanatından ziyade Klasik Yunan Sanatı ve Roma etkilerini yansıtırlar. Böylelikle üç kültürün etkileri bir arada görülmektedir. Bu portrelerin yapılma amacı, portresi yapılan kişinin öteki dünyadaki yolculuğunda, adeta bir kimlik belgesi olarak ona eşlik etmesidir., The Roman Mummy Portraits were built in the period when Egypt was under the rule of the Roman Empire, It is a portrait given to portraits depicted on wooden panels placed in the head of mummified corpses for 1.-3. Centuries AD. Portraits containing these realistic depictions of the coffins tombs placed in the Egyptian Fayyum area are known as the only Roman period portrait that have reached today, apart from the various frescoes. Fayyum is also known as portraits because the majority of the portraits are extracted from the underground cemeteries in the Egyptian Fayyum area. Since the Egyptians believed that after the soul had lived the soul and that the soul called for their own body, they gave importance to making the mummy. The Greeks, while burying their dead, were influenced by Egyptian traditions and began to mummify their deaths. The Romans, who later came to power, practiced this tradition for their own measurements. But instead of the masks placed in the hundreds of the mummies, unlike their predecessors, they built two-dimensional mummy portraits of the deceased person. The Roman influence from Egyptian art. In this way, three cultural influences are seen together. The purpose of these portraits is that the person who is portrayed accompanies him as an identity document in his journey to the other world

Klasik Çağ'da, Konya ve Karaman'ı içine alan bölgeye Lykaonia denilmektedir. Lykaonia adının ise, Hititler dönemindeki Lukka'dan kaynaklandığı kabul edilir. Antik kaynaklarda Lykaonia'ya ilişkin olarak çok değişik sınır tanımlamaları verilmektedir. Bunun en önemli sebebi, bölgenin Dağlık Klikia'ya, İsauria, Pisidia ve Kappadokia gibi yönetilmesi güç bölgelerin merkezinde yer almış olmasıdır. MÖ I. binden günümüze kadar kesintisiz yerleşime sahne olan bölge Hellenistik Çağ'da "polis" şeklinde teşkilatlandırılmıştır. Bölge, MÖ 25 yılında Galatialı Amyntas'ın ölümü sonucu Roma tarafından Asia eyaletinin oluşturulmasıyla Roma egemenliğine girmiştir. Doktora tez çalışmamızın konusu, Türkiye'deki arkeoloji müzelerine bilimsel kazılarla veya satın alma ve müsadere yolu ile kazandırılmış, sikke teşhirinde sergilenen ve deposunda bulunan Antik Dönem'e ait Lykaonia sikkelerinin incelenmesidir. Lykaonia Bölgesi'nde sikke basan kentlerin, başlangıcından Roma Dönemi'ne kadar olan sikke gelişimi gözlemlenerek bölgede bulunan sikkelerin envanterleri yapılarak grafik verilere ulaşılmıştır. Bu veriler "Grek Sikkeleri" ve "Roma Sikkeleri" başlıkları altında toplanmıştır. Bu başlıklar altında verilen katalogların ardından sikkelere dair değerlendirme yapılmıştır. Bu bilgilerin bir araya getirilerek değerlendirilmesi sonucunda kentlerin darp etmiş oldukları sikkeler üzerinde betimlenen konuların yorumlanması ile o kent hakkında bilgi sahibi olunmuştur. Bu sikkeler Lykaonia Bölgesi üzerine ilerde yapılacak bilimsel araştırmalara katkı sağlaması açısından da önemli birer belge niteliğindedir., In The Classical Age, it is called Lykaonia, which includes Konya and Karaman. Lykaonia is acceptable to have originated from Lukka during the Hittite period. In ancient sources, there are many different definitions of boundaries concerning Lykaonia. The most important reason for this is that the region is located in the center of the power-managed regions, such as Mountainous Cilicia, Isauria, Pisidia and Kappadokia. The region that has interruptedly been settled in since 1st century BC till today was organized as "police" in Hellenistic age. The region entered into the domination of Roma by being created of Asia State by Roma as the result of Amyntas from Galatia in 25 BC. The subject of our doctoral thesis study is to review the Ancient Period's Lykaonia coins which have been brought in archeological museum in Turkey via scientific excavations or purchasing or confiscation and also exhibited for coin display. The graphics data were reached by taking inventory of the coins in the region by observing the coin progress of cities in Lykaonia region from the beginning to Roma period. These data were collected under the titles of "Greek Coins" and "Roma Coins". Evaluations were performed on the coins after the catalogs given under these titles. After evaluating all these data, we are knowledgeable about the city by commenting the subjects represented on the coins minted by cities. These coins are accepted as significant records regarding the contribution for future scientific works about Lykaonia region.

İnsanoğlu doğum, yaşam ve ölüm döngüsünün bir parçası olduğundan dolayı, gerek ölüm gerekse ölümden sonraki yaşam tarih boyunca toplumları cezbetmiştir. İnsanların ölen yakınlarını bir çukur açarak gömmeleri, zaman içerisinde mezarların ziyaret edilmesi ve dolayısıyla mezar yerlerinin işaretlenmesi gerekliliğini de doğurmuştur. Bu süreçten günümüze ulaşan ve mezarı örten toprak yığınının üzerine dikilerek mezarın yerini belirleyen mezar stelleri, tarih boyunca bu topraklarda çeşitli toplumların yaşadığının en önemli somut kanıtları olarak dönem insanına ve yaşantısına ışık tutmuştur. Günümüzde ise steller, mezar taşları olarak hayat bulmaya devam etmektedir. Çalışma kapsamında, Konya Arkeoloji Müzesi'nde teşhir edilen 25 adet üçgen alınlıklı ve iki adet saptanamayan mezar steli çeşitli yönleriyle değerlendirilmiştir. Steller üzerinde yer alan figürler, çoğunlukla aynı tiptedir ve tek başlarına, çift olarak ya da aile oluşturacak şekilde birkaç kişi yan yana betimlenmiştir. Bu ana figürlere de çeşitli hayvan figürleri ile motif ve objelerin eşlik ettiği görülmektedir. Müzede yer alan steller ayrıntılı olarak ele alınmadan önce, Lykaonia adının kökeni, bölgenin sınırları, coğrafi konumu, tarihi coğrafyası ve araştırma tarihi hakkında bilgi verilmiştir. Ardından antik çağda mezar stelleri ve stellerin gelişimine değinilmiş, müzede yer alan ve iki alt başlıkta incelediğimiz steller tipolojik, stilistik, ikonografik ve kronolojik açıdan değerlendirilerek benzerleriyle karşılaştırılmıştır., Both death and life after death have been an attracting topic for societies throughout history, because human being is a part of the cycle of birth, life and death. At the beginning, people have buried their dying relatives by digging a hole. This, have revealed also the necessity of visiting graves over time and marking grave places. The grave steles which have reached to the present day from this process and determining the location of the grave by being planted on burial mound, shed light on the period person and their life as one of the most important concrete evidence of various societies living in this land throughout history. At the present time, grave steles continue to be used as grave stones. Within the scope of work, 25 grave steles with triangular pediment and two undetectable grave steles exhibited in the Konya Archaeological Museum have been evaluated from various aspects. The figures on the steles have been depicted same type and singly, in pairs or as family. These main figures are accompanied various animal figures with motif and objects. It is given information about the origin of Lykaonia name, the borders of the region, geographical location, historical geography and history of research, before the grave steles in the museum aren't evaluated in detail. Then, is mentioned that the development of grave steles and steles in ancient age. The steles in the museum which we examined in two subtitles have been evaluated in terms of typological, stylistic, iconographically and chronological and have been compared with the like examples.

Isparta Müzesi'nde ve Burdur Müzesi'nde çok sayıda ostothek gövdesi ve ostothek kapağı müzelerin envanterinde kayıtlıdır. Ostothek gövdeleri ve kapakları, bölgenin yakınında bulunan antik yerleşimlerden kazılar, kurtarma kazıları veya satın alma yoluyla müzelere kazandırılmıştır. Pisidia Bölgesi Ostothekleri Vazo Formlu, Kare ve Diktörtgene yakın formlu olmak üzere üç tipe ayrılır. Kapaklar ise Aslan Figürlü, Konik Formlu veya Üçgen Çatı Formundadırlar. Ostothek gövdeleri üzerinde işlenen motifler ve figürler çeşitlilik göstermektedir. Yerel stil özelliklerini yansıtan ostothekler aynı zamanda, bölgenin geçiş yollarının üzerinde olması nedeni ile, içinde farklı bölgelerin stil özelliklerini ve ikonografisini de barındırmaktadır. Bu çalışmada Pisidia Bölgesi Ostothekleri'nde görülen benzer yönleri ve farklılıkları incelenerek tipoloji oluşturulmuş, ayrıca bölgede görülen yerel etkiler ve farklı bölgelerden sentezlenen sanat özellikleri kültürel bağlamda değerlendirilmiştir. In the museums of Isparta and Burdur there are several ostothecs from the region. They are with and without a lid. These ostothecs are brought to light by excavations and emergency excavations or they were purchased. The Pisidian ostothecs are in the shape of a vase or square and rectangular shaped and thus there are three main types. The lids are designed as a lying lion or have the shape of a pediment or they are conical. The figures and motifs displayed on boxes of the ostothecs are manifold. The ostothecs give evidence of the characteristics of a local style and - since they originate from a transitional zone - at the same time they combine style characteristics and iconography of different regions. This work is an attempt to get to a new synthesis by evaluating the local characteristics of the ostothecs from Pisidia and those which are adapted from different regions. Similar and different features traced on Pisidian ostothecs have been investigated and a typology has been constituted. In addition artistic features from diffrent regions which were synthesized and became regional have been traced back to their origional cultural context. 172

Karadeniz Bölgesi'nin geçmişini aydınlatmayı amaçlayan arkeolojik araştırmaların henüz istenen düzeyde olmadığı dikkati çekmektedir. Bununla birlikte, son yıllarda artan ilgi, Karadeniz Arkeolojisi adına sevindirici bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Tez konusunun belirlenmesinde, Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Roma İmparatorluk Dönemi'ne ait çalışmaların çok az sayıda olması etkendir. Çalışma konusu olan coğrafyanın sınırlanmasında, günümüz Türkiye kara sınırları dikkate alınmıştır.Tez çalışmasında incelenen Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi, antik dönemde Pontus Bölgesi'nin tamamını ve Galatia ve Paphlagonia Bölgesi'nin bir kısmını kapsamaktadır. Batıda Halys Nehri, güneyde Kappadokia, kuzeyde Karadeniz ve doğuda Kolkhis Bölgeleri'ni içine almaktadır; sınırları zamanlara göre değişim göstermektedir. Anadolu toprakları, MÖ 133'te III. Attalos'un vasiyetiyle Roma Cumhuriyeti'ne bırakılmış; MÖ 129'da Roma'nın Asya eyaleti olarak ilan edilmiş ve bu tarihten sonra `Asia Minor` olarak anılmıştır. MÖ 74 yılında Bithynia, MÖ 63 yılından sonra, Bithynia- Pontus Eyaletleri'nin kurulmasıyla Karadeniz'de Roma egemenliği sağlam bir yapı kazanmıştır.Tez konusu kapsamında, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Amasya, Tokat, Gümüşhane ve Bayburt İlleri'nin Roma İmparatorluk Dönemleri'ndeki durumları araştırılmıştır. Roma İmparatorluk Dönemi'ne ait arkeolojik eserler, müzelerde ve ören yerlerinde çok sayıda bulunmasına rağmen ve bu döneme ait yerleşimlerle ilgili kapsamlı bir araştıştırma olmadığı dikkati çekmektedir.Anahtar kelimeler: Arkeoloji, Anadolu, Roma, Karadeniz, Yerleşim. It is noteworthy that the archaeological investigations aiming to illuminate the past of the Black Sea Region are not yet at the desired level. However, the growing interest in recent years can be regarded as a welcome development on behalf of the Black Sea Archeology. In the determination of the thesis topic, it is effective that the studies of the Roman Imperial Period in the Middle and Eastern Black Sea Region are few. In the limitation of the geography that is the subject of study, today's land boundaries of Turkey are taken intoconsideration.The Middle and Eastern Black Sea Region studied in this thesis study covers the whole of Pontus and part of Galatia and Paplagonia in Roman Period. The boundaries of the region, roughly delimited by the Halys River in the west, Cappadocia in the south, the Black Sea in the north and the Koklhis in the east have been changed at different times. Anatolian lands were left to Rome by the will of Attalos III in 133 BCE. and they were declared as the Asia state of Rome in 129 BCE and called `Asia Minor`. Roman domination in the Black Sea has gained a solid structure with the establishment of Bithynia in 74 BCE and Bithynia-Pontus provinces after 63BCE.Within the scope of the thesis topic Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Amasya, Tokat, Gümüşhane and Bayburt provinces' Roman Imperial Period were investigated. Despite the large number of materials of the Roman Imperial Period are found in museums and ruins, the lack of extensive research on Roman Imperial Period settlements has led to this research.Key words: Archeology, Anatolia, Rome, Black Sea, Settlement. 412

Amorium kenti tarihin farklı dönemlerinde iskân görmüş bir yerleşmedir. Bununla birlikte önemini Geç Antik Çağ'da artırmıştır. Bu dönemde Bizans Anadolusu'nun en önemli kentidir. Kent kendi adıyla bir hanedan çıkartarak stratejik açıdan önemini, siyasete de taşıyarak belirleyiciliğini göstermiştir. Destanlara ve şiirlere konu olabilecek kadar önemli olan şehir Arap ve Bizans ana kaynaklarında kendinden sıkça bahsettirmiştir. Amorium'da otuz yıldır devam eden bir kazı projesi vardır. Bu bağlamda arkeolojik veriler de tarihçilerin kullanım alanı içindedir. Dünya üzerinde bu büyüklükte bir alanda kazı yapılan tek Bizans kenti de burasıdır. Şehir 838'de Müslüman Araplarca büyük bir yıkım yaşamıştır. Şiirlere ve destanlara konu olan kuşatmadan sonra kent kendini toparlamıştır. Arkeolojik veriler bu durumun en önemli kanıtı niteliğindedir., City of Amorium had many civilizations throughout its unique history. However city attained its greatest prominence in late antuquity, when it became a major provincial center. In this period it was the most important city in Byzantine Anatolia. It was also the hometown of a short-lived dynasty named after the city, which also proves its strategic importance. Some major events depicted as poems and stories are recorded in great details in both Byzantine and Arab sources. Archaeological excavations carried out for the past 30 years and historical evidences are also used by historians. This is the only Byzantine City survived without too much modern occupation distraction, wwhich allows uninterrupted excavations on the most extensive area in Byzantine excavations history. The most famous episode in the history of Byzantine Amorium took place in 838 when Muslim Arabs sacked the city. These events are recorded in some detail by both Byzantine and Arab writers, but the excavations have revealed actual physical evidence for the destruction of the city.

Antik dönemin Ionia bölgesinde önemli bir kent olan Smyrna, kent merkezinde konumlandırılan Agora ile antik çağdan beri dikkat çekmiştir. Smyrna kentinde ilk kazı çalışmaları 1932-1941 yılları arasında Müze Müdürü Selahattin Kantar ve Rudolf Naumann tarafından başlatılmıştır. Bu kazı çalışmaları yalnızca Agora ile sınırlı kalmıştır. 1996 yılına gelindiğinde kentte kazılar yeniden aktif hale gelmiştir. Ancak bu kazılar da yine Agora ile sınırlı kalmıştır. 2007 yılı itibariyle İzmir'deki arkeolojik çalışmalar Smyrna'nın diğer arkeolojik alanlarına yayılırken Agora yine yoğunluklu olarak çalışmaların odaklandığı alan olmuştur. Bu çalışmalar sonucu Agora, bizlere farklı dönemlere ait birçok özellik sunmuştur. Hellenistik, Roma ve Erken Bizans Dönemlerinde aktif olarak işlev görmüş Agora'nın, Batı Portikosu dışında kuzeyindeki Bazilika yapısı ortaya çıkarıldığı gibi hemen batısında kendisi ile ilişkili Bouleuterion ve Mozaikli yapılarla bağlantılı olduğu tespit edilmiştir. Smyrna Agorası Mozaikli Yapısı'ndan elde edilen buluntular, kentin ve oldukça geniş olan Agora'nın çok katmanlı bir yerleşim dokusuna sahip olması sebebiyle dönemsel olarak çeşitlilik göstermiştir. Bu sebeple yapı üzerinde tarihsel açıdan kesinlik sağlayan tabakalara ulaşılamamıştır. Elde edilen seramik buluntuları, karşılaştırma yöntemi ile değerlendirilmiş ve tarihlendirilmiştir. Yapı'nın İS. 2. yüzyılın sonlarında inşa edildiği bilgisiyle, tez kapsamı içinde Mozaikli Yapı kazı çalışmalarında elde edilmiş Roma Dönemi seramikleri incelenmiştir. İncelenen seramik grupları içinde Roma Dönemi'nde özellikle servis amaçlı kullanılmış olan Terra Sigillata ve Geç Roma kırmızı astarlı seramikleri önem taşımaktadır. Bununla birlikte pişirme kapları, servis/sofra kapları ve diğer seramik formları da detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Smyrna city, which is an important city in the Ion region of antiquity, has been attracting attention since ancient times with its agora structure located in the city center. The first excavations in the town of Smyrna were initiated by the Director of Museum Selahattin Kantar and Rudolf Naumann between 1932 and 1941. These excavations were limited to Agora only. In 1996, the excavations in the city became active again. However, these excavations were also limited to the Agora. As of 2007, excavation works are still continuing. The result of these studies, Agora, presented us with many features from different periods. The Agora, which had been actively functioning in the Hellenistic, Roman, and Early Byzantine periods, was found to be connected to Bouleuterion and Mosaic buildings related to itself just west of the Basilica structure to the north of West Porticos.The finds obtained from the Smyrna Agora Mosaic Structure have periodically varied because the city and the rather large Agora have a multi-layered settlement texture. For this reason, the strata that provide historical certainty on the structure could not be reached. The obtained ceramic finds were evaluated and dated by comparison method. Structure's by the knowledge that it was built in the end of the 2nd century, the Roman period ceramics obtained during the excavations of the mosaic structure were investigated within the scope of the thesis. Among the ceramic groups studied, Terra Sigillata and Late Roman red slipped ceramics, which have been used for service in the Roman period, are of particular importance. However, cooking ware, serving / tableware and other forms of ceramics have been dealt with in detail. 166

Bu çalışmada Burdur Müzesi envanterinde yer alan müzeye bağış ve tescil yoluyla kazandırılmış 27 mezar, 23 adak steli olmak üzere toplam 50 adet stel tanıtılmıştır. Steller belirli bir konteks içerisinde olmadığından tarihlendirme önerilerinde ve stellerin kökeninin belirlenmesinde, stellerin formu, figürlerin stilistik özellikleri ve epigrafik verilerden faydalanılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde Pisidia Bölgesi'nin tarihi coğrafyası ve kazı ve araştıma tarihçesinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde mezar stelleri mimari formlarına göre ayrılarak tipoloji oluşturulmuş ve steller farklı bölgelerdeki benzer örnekleri ile karşılaştırılmıştır. Üçüncü bölümde mezar stellerinde yer alan figürler, duruş özelliklerine göre başlıklar halinde sunulmuş ve figürlerin stilistik özellilikleri ve epigrafik verileri doğrultusunda tarihleme önerileri yapılmıştır. Dördüncü bölümde adak stelleri yazıtlarından ve ikonografik özelliklerinden yola çıkılarak değerlendirilmiştir. Katalog bölümünde stellerin herbirine ayrı ayrı katalog numarası verilerek, hem mimari hem de figür özellikleri ayrıntılı olarak tanıtılmıştır. Değerlendirme ve sonuç bölümünde, çalışmada ele alınan stellerden hareketle bölgenin mezar sanatının etkileşim alanları belirlenmiş ve stellerin olası kökenlerine değinilmiştir. Adak stellerinde ise etkileşim alanlarının yanı sıra bu stellerin bölge kültünün çeşitliliğine sağladığı katkılara da değinilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda mezar stellerinin en erken örneğinin M.Ö. 2.-1. yy. en geç örneğinin M.S. 4. yy.'a, adak stellerinin ise M.S. 2.-3. yy. aralığında bir döneme ait olabileceği önerilebilir. Karşılaştırma örnekleri doğrultusunda Pisidia Bölgesi'nin Lydia, Phrygia ve Isauria Bölgesi ile etkileşim içinde olduğu görülmüştür., This study focuses on 27 grave and 24 votive steles from the Burdur Museum, acquired either by registery or donations. Since the steles do not have an archaeological context, their datation and origins were determined based on the forms of the steles, stylistic characteristics of the figures and the epigraphic data. The first chapter focuses on the historical geography, as well as the excavation and research history of Pisidia. Throughout the second chapter, a typology has been established based on the architectural forms on the grave steles and the studied steles are compared to the similar examples from other regions. In the third chapter, the figures are catagorized according to their posture features and dating proposals were formulated according to the stylistic characteristics and the epigraphic data. The fourth chapter encompasses an evaluation of the votive steles according to their inscriptions and iconography. The conclusion presents an overall assessment of the Pisidian funerary art and interaction with other regions based on the studied examples, a discussion of the origins of the steles and finally, an evaluation of the regional variety of the cults concerning the votive steles, as well as the interregional interactions. The catalogue section introduces each stele by giving them individual inventory numbers, detailed descriptions and photos. The study concludes that the earliest example of the grave steles might be dated to the 1st century BCE and the latest to the 4th century CE, while the votive steles are dated to a period between the 2nd and 3rd century CE. The similarities between the studied steles and parallel examples point towards an interaction of Pisidia with Isauria, Phrygia and Lydia regions.

Anamur Müzesinde Bulunan Geç Roma Dönemi Bronz Sikke Definesi başlıklı yüksek lisans tez çalışmamızda, Anamur Müze Müdürlüğü'ne 2007 yılında bir Taşınır Kültür ve Tabiat Varlığı koleksiyon izin belgesi bulunan, ruhsatlı bir koleksiyoner tarafından getirilen ve müze koleksiyonuna satın alınarak kazandırılan 4199 adet sikke incelenmektedir. Söz konusu sikkeler, 295-346 yılları arasına; I.Constantius, I.Licinius, II.Licinius , I.Constantinus, Fausta, Helena, Crispus, Delmatius, Hanniballianus, Theodora, II.Constantinus, Constans, II.Constantius dönemlerine ait bulunmaktadır. Geç Roma İmparatorluk Dönemi sikkeleri, birçok çalışmaya konu olmuştur. Ancak tez çalışmamız, bu kadar fazla sayıda sikkenin, imparator ve imparatoriçe tipleri, ön ve arkayüz lejandları, en önemlisi de darphane, atölyelerine göre sınıflandırılarak, tek tek incelenmesi ve kronolojik olarak tarihlendirilmesi konusunda yapılan özgün bir çalışma olması açısından önemlidir. Ayrıca, aynı ön ve arka yüzde aynı lejanda sahip oldukları ve aynı darphanede basıldıkları için tamamen aynı oldukları düşünülen sikkelerdeki ufak noktalama veya yazım farklılıklarının ne kadar önemli olduğunu ve bu detayların kronolojiyi nasıl değiştirdiğini tezimizde göstermeye çalışmaktayız. The objective of this thesis is the study of 4199 pieces of coins which were brought to Anamur Museum by a collector. All the coins belong to the period of Roman Tetrarchy. As reported by the collector, the coin hoard was found at Bozyazı, Tekmen mahallesi, Aksaz district of Mersin. This location can be identfied as the ancient settlement of Melania near Arsinoe in Rough Cilicia.Within this study, the preliminary classification were made according to the emperors. After that, the material was re-categorized based on the reverses. The final step during the evaluation of the coins was made according to the mint marks. Slight differences on the those mint marks were important for the dating of the coins. The historical context of the period the coin hoard belongs to was important. For this reason, information on the ruling emperors of the time was given along with the empresses and their costumes and directions on the coin depictions. In addition to these, Gods and Godesses on the reverses, their personifications; the obverse and reverse legends were presented and their varieties expressed.Another topic discussed within this study is the Cilician history in the Late Roman Period and the military activity in the region during the time the coins were minted, especially in the context of Diocletian's economic reform. 391

Roma İmparatorluk Dönemi, Hellenistik karakterli Küçük Asya kentleri içinsiyasi, sosyal ve dini anlamda dönüm noktası olan önemli bir süreci temsil etmektedir.Bu sürecin henüz başında, Erken İmparatorluk Dönemi'nde şehircilik faaliyetleriningelişiminde Romanizasyon ve İmparator Kültü gibi olgular önemli rol oynamıştır. PaxRomana'nın getirdiği barış ve refah ortamıyla birlikte kentler, imparatorluk ideolojisiniyansıtan yapılar ile donatılmaya başlanmıştır.Bu çalışma kapsamında, Pamphylia Bölgesi'nde gerçekleşen kazı ve araştırmalarışığında Julius – Claudiuslar ve Flaviuslar Dönemi'ne tarihlenen yapılar bütüncül birbakış açısıyla değerlendirilmiştir. Araştırmalarda söz konusu yapıların yalnızca kentbazında ele alınıp bir bütün halinde incelenmemiş olması, önemli bir eksikliktir. Buçalışmada, Perge, Side, Lyrbe ve Attaleia kentlerindeki on farklı yapı incelenerekdönemin siyasi koşulları ile birlikte bölgenin şehircilik anlayışı üzerine tespitleryapılmıştır. İncelenen kamusal, anıtsal ve dini mimari örneklerinin ana hatlarıylaHellenistik Dönem özellikleri barındırdığı görülmektedir. Bununla birliktePamphylia'ya özgün formlar sunan Roma etkili yapıların da şehircilik faaliyetleriiçerisinde yer bulduğu anlaşılmıştır. Roman Imperial Period represents an important political, social and religiousturning point for Asia Minor cities with Hellenistic character. At the very beginning ofthis process, during Early Imperial Period, important facts such as Romanization andEmperor Cult played an important role in the development of urbanist activities. Alongwith the peaceful and prosperous atmosphere brought by Pax Romana, cities werestarted to be decorated with constructions reflecting the ideology of emperorship.Within the scope of this study, under the light of excavations and researches thattook place in Pamphylia Region, constructions belonging to the period of Julio Claudianand Flavian are evaluated from a holistic perspective. In the researches that took placeuntil today, the mentioned constructions not being taken on the basis of cities and notbeing evaluated from a holistic approach is an important lack. In the study, byevaluating ten different constructions from Perge, Side, Lyrbe and Attaleia,confirmations were made on understanding of unbanism in the region together with thepolitical conditions of the period. The evaluated public, monumental and religiousarchitectural examples generally show to carry characteristics of Hellenistic Period.Together with this, Roman effected constructions presenting authentic forms ofPamphylia are also understood to find place within the urbanist activities. 224

Heykel ve portre sanatı içinde yer alan imago clipeata yani tondo büstleri ve tondo portreleri, yuvarlak bir çerçeve veya kalkan içine yerleştirilmiş tanrıların, tanrıçaların, imparatorların, ünlü kişilerin ve ataların tasvir edildiği bir büst türüdür. Tondo büstleri ve tondo portreleri sadece mimari dekorasyon unsuru olarak kullanılmadığı gibi ayrıca anıt mezar odalarında, tapınakların alınlık kısımlarında, kamuya ait önemli binaların iç duvarlarında ve sivil mimari kapsamına giren `domus` adı verilen ve Roma sivil mimarisi kapsamında olan tipik Roma evinin `alae` adı verilen odalarında kullanılmaktadır. Bu eserlerin kullanım amacı, büstü yapılan kişiyi onurlandırmak, anmak ve eğer büstü yapılan kişi imparatorsa tanrılaştırmaktır. Bu tip eserlerin üretimi ve kullanımı, tıpkı Yunanistan ve Roma İmparatorluğunda olduğu gibi, Anadolu'da Hellenistik Dönem'de başlamış olup, Roma Dönemi'nde yaygınlaşmıştır. Anadolu'da çok sayıdaki antik kentte yapılan kazılar neticesinde, başta Aphrodisias olmak üzere, tondo büstleri ve tondo portrelerinin varlığı tespit edildiği gibi kullanım amacı ve alanı açısından da çeşitlilik göstermektedir. Dolayısıyla, bu tez çalışmasında Anadolu'daki antik kentlerde bulunmuş olan hemen hemen tüm tondo büstleri ve tondo portreleri, üretim tarihi, üretimde kullanılan hammadesi, stilistik özellikleri ve kullanım amaçları göz önünde tutularak bir araya getirilerek derlenmiş ve kataloglandırılması yapılmıştır. Bu tez çalışmasında tondo büstü – tondo portresi veya imago clipeata'nın doğuşu, gelişimi, yayılışı, kullanım alanı ve amacının araştırılması hem Anadolu'da bulunan örnekler hem de Anadolu dışında bulunan örnekler yoluyla geniş bir perspektifte ele alınmıştır. Bu araştırmalar çeşitli fotoğraflar, resimler ve çizimlerle desteklenmiştir.Bu noktadan yola çıkılarak, Anadolu'nun imago clipeata üretimi konusunda ne kadar ileri bir seviyede olan bir bölge olduğu vurgulanmıştır. Anadolu'daki heykeltraşların tondo büstü üretimi konusundaki ustalığı ve yaratıcılığına özellikle değinilmiştir. Bütün bu çalışmalardan sonra, gözlemlenmiştir ki imago clipeata kavramının Anadolu'dan çıktığı ve Hellenistik ve Roma Dönemlerinde buradan yayıldığı anlatılmak istenmiştir. Tondo bust – tondo portrait or imago clipeata, a type of sculpture and portrait art, which is used in reference to the images of gods, goddesses, emperors, famous people and ancestors on round shields. These round shield busts and portraits are not only used in architectural sculptural decorations in monumental tombs but also in pediments on the temples, sarcophaguses, inner walls of the important public buldings, and in the `alae` rooms in a typical Roman `domus` house which is a type of Roman civil architecture. The purpose of the usage of tondo busts and tondo portraits is to honorify, to commemorate and to deify if the bust is belonged to an emperor or a king.In Anatolia, the production and usage of this type of artworks started in Hellenistic Period and it became widespread in Roman Period as in Greece and Roman Empire. As a result of the excavations done in many ancient cities in Anatolia, especially in Aphrodisias, the existence of using tondo busts and tondo portraits is identified apparently and these investigations demonstrate the great variety of using tondo busts and tondo portraits as an artwork. Therefore, in this thesis statatement, almost all the the tondo busts and tondo portraits found in Anatolia are gathered and compiled regarding to their dates, raw materials, stylistic features and their purposes of usage. In this thesis statement, the emergence, development, spread, purpose and the using areas of tondo busts – tondo portraits or imago clipeata are investigated by means of the examples found in both Anatolia and outside of Anatolia in a wide perspective. These investigations are supported with photos, pictures and drawings. From this point of view, it is emphasized that Anataolia is such a remarkable region to demonstrate the high level of the production of tondo busts and tondo portraits. The craftmanship and the creativity of the Anatolian sculptors regarding to the production of tondo busts and tondo portraits are referred steadily.After all over these studies, it is observed that the concept of imago clipeata derives from Anatolia, and it became widespread from here in Hellenistic and Roman Period. 215

Bu çalışmada Antik dönemin Karia ve Ionia sınırları dâhilinde yer alan, günümüz Aydın ilinin Arkeoloji Müzesi'nin sikke envanterinde bulunan 117 adet Roma İmparatorluk Dönemi sikkesi ele alınmıştır.İncelenen sikkelerin 34 İmparator ve 1 İmparatoriçeye ait olduğu anlaşılmıştır. Kronolojik sıralama yapılarak 35 sikke sahibinin yaşamları hakkında bilgiler verilmiştir. Toplamda 117 adet sikkenin en erken tarihlisi Domitianus (MS 81–96) dönemine, en geç tarihlisi ise Honorius (MS 393–423) dönemine aittir. Arcadius 11 adet ile katalogda en fazla sikkesi olan imparatorlardır. Julia Domna 1 adet sikke ile katalogda yer alan tek kadındır. Kronolojik olarak imparatorluğun geç dönemlerine doğru katalogda sikke sayısında artış olduğu görülmektedir.İncelenen sikkelerde 8 farklı ön yüz tipi ve 16 farklı arka yüz tipi kullanılmıştır. Ön yüzde imparatorların portreleri farklı tiplerde yer almaktadır. Işın taçlı büst ve diademli büst en çok kullanılan ön yüz tipleridir. Arka yüzde tanrılar, tanrıçalar, personifikasyonlar, mimari öğeler ve agonistik öğeler bulunmaktadır. Jüpiter ve Victoria en çok kullanılan arka yüz tipleridir.Sikkelerin ön yüz ve arka yüzlerinde bulunan lejandlar, imparatorluk dönemi sikkelerinin genelinde olduğu gibi Latince ile yazılmışlardır. Ön yüz lejandlarında imparator isimleri ve unvanları bulunmaktadır. Ön yüz lejandları genelde IMP ve DN unvanları ile başlamaktadır. Arka yüz lejandlarında genelde imparator unvanlarına ve personifikasyonlara yer verilmiştir. Ayrıca bazı sikkelerde darphane sembolleri de Latince harflerle verilmiştir. Bu sembollerden yola çıkılarak en çok sikke basımının Kyzikos darphanesinde yapıldığı görülmektedir.Sikkeler katalogda kronolojik sıralamaya göre verilmiş, birden fazla sikkesi olan imparatorların sikkeleri tam tarihlerinin tespit edildiği ölçüde sıralanmıştır. Katalog incelendiğinde sikkelerin en detaylı bilgileri olan ön ve arka yüz lejandları ve bunların açıklamaları, sikkenin metali, çapı, gramı, saat yönü, müze envanter numarası, müzeye geliş şekli, referansı ve tespit edildiği kadarıyla birimine ulaşılacaktır.Sonuç olarak 34 imparator ve 1 imparatoriçeye ait olan 117 adet sikkenin yer aldığı çalışmada Roma İmparatorluk Dönemi sikkeleri hakkında detaylı bilgi sahibi olunmuştur. Bu çalışma aynı zamanda Aydın ilinin yer aldığı bölgenin arkeolojik bakımdan önemini bir kez daha kanıtlamıştır.Anahtar Kelimeler: Aydın Müzesi, Roma, Sikke, İmparator. In this study, 117 coins from Roman Empire were discussed which are found at the coin inventory in Aydın Museum of Archeology located within the borders of Caria and Ionia of the Ancient period.It was discovered that these coins belong to 34 Emperors and 1 Empress. The chronological order of these 35 coins give us information about the owners. Among the total 117 coins, the coin with the earliest date belongs to Domitianus period (AD 81-¬96) while the coin with the latest date belongs to Honorius period (AD 393-¬423). 1st Philippus and Arcadius are the emperors that have the maximum amount in the catalog with 11 coins. Julia Domna is the only woman in the catalog with 1 coin. When we look to the late periods of the empire, we can see that the amount of the coins are increasing chronologically.The examined coins have 8 and 16 different types of front and rear faces respectively. There are different types of emperor portraits on the front face. Circle and royal crowned effigies are the most preferred front face types. There are imprints of gods and goddesses, personifications, architectural and agonistic items on the rear face of the coins. Jupiter and Victoria are the most preferred rear face types.The legends on the front and rear faces of these coins were written on Latin language as usual for all coins of imperial period. There are names and titles of the emperors on front face legends which usually start with IMP and DN titles. Rear face legends contain emperor titles and personifications generally. Also Latin letters were used on some coins as mint symbol. In consideration of these symbols, we can see that the most of these coins were produced in Kyzikos mint.The coins in the catalog are in chronological order, and the coins of the emperors that have more than one coin were organized according to the exact date of determination. When you view the catalog, you can access to front and rear face legends and the explanations of them as the most detailed information as well as the metal used in these coins, their diameter, weight, clockwise of these coins, museum inventory numbers, transportation method, reference and unit numbers as determined.We had detailed information about the coins used in Roman Empire as a result of this study on 117 coins belonged to 34 emperors and 1 empress. This study also proved the archeological significance of the region which contains Aydın province once more.Keywords: Aydın Museum, Rome, Coin, Emperor. 131

Roma Plastik Sanatında Apotheosis konulu bu tezimde Roma Dönemi kabartmalı eserlerde işlenen İmparator ve İmparatoriçelerin tanrısallaştırılması ele alınmıştır. Apotheosis; Bir insanın ilahlaştırılması ya da tanrılar katına yerleştirilmesi, tanrı ya da tanrıçaların eşliğinde göğe yükselmesi anlamına gelmektedir. Bu kavram ilk olarak tanrıların insanlaştırılması (antropomorfizm) üzerine şekillenmiş daha sonra aynı düşünce sistemi "heros" kavramıyla insanlar ve tanrılar arasında bir kahramanlar kültü olarak kabul görmüştür. Daha sona, Roma İmparatorluk Dönemi'nde kendisini yenileyip, geliştirmiş ve resmiyet kazanmıştır. Roma tarihi boyunca birçok farklı kültüre ev sahipliği yapmıştır. Buda Roma'nın çok zengin bir kültür ve inanç sistemine sahip olmasını sağlamıştır. Bu farklı inanca sahip insanların yönetimini kolaylaştırmak ve bu kültürler arasında birlikteliği sağlamak amacıyla dinde düzenlemeler yapılmıştır. Bu konuda da en önemli düzenlemeleri İmparator Augustus yapmıştır. Augustus; dini, siyasette bir propaganda aracı olarak kullanmıştır. Augustus'un din propagandasıyla da Apotheosis Roma sanatına girmiştir., In this thesis on Apotheosis in Roman Plastic Arts, the deification of Emperors and Empresses in the Roman relief works was dealt with. Apotheosis; The deification of a person or placement on the level of the gods means that he or she is raised in the presence of God or gods. This concept was first shaped on the anthropomorphism of the gods, and later on as a hero among the people and the gods, with the concept of "heros". Later, in the Roman Empire period, it renewed itself, developed it and became official. Throughout Roman history, he has hosted many different cultures. This led Rome to have a very rich culture and belief system. Augustus; religion, politics as a means of propaganda. Apotheosis also entered the Roman art through the religious propaganda of Augustus. Religious arrangements have been made in order to facilitate the management of these people with different beliefs and to ensure coexistence among these cultures. The most important regulations in this regard were made by Emperor Augustus

Lykaonia Bölgesi, Prehistorik Dönemlerden itibaren birçok medeniyete ev sahipliği yapmış verimli bir coğrafyanın merkezinde yer almaktadır. Bölge, Orta Anadolu'nun merkezinde bulunmasından dolayı kültürel bir yoğunluğa ve çeşitliliğe sahip olmuştur. Lykaonia Bölgesinin, en stratejik yeri ise hiç şüphesiz Takkeli dağdır. Konya ovasına hâkim bir noktada yer alan Takkeli Dağ'da, Hitit Döneminden Osmanlı Dönemine kadar yerleşim izleri görmek mümkündür. Takkeli Dağda, 2012 yılında yapılan yüzey araştırması ile ilk sistemli çalışmalar başlamıştır. 2013 yılında ise Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğünün izni, Necmettin Erbakan Üniversitesi ve Selçuklu Belediyesinin ortaklaşa yürüttüğü proje kapsamında kazı çalışmaları başlatıldı.2015 yılındaki çalışmada açığa çıkartılan 25 adet kaya mezarı tez çalışmasının konusunu oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında bölgenin tarihi ve coğrafyası, ölü kültü, mezar mimarisinin yanı sıra bölgeler arası etkileşim hakkında bilgiler sunulmuştur. Tipoloji ve analoji çalışmaları sonucu Takkeli Dağ'da açığa çıkartılan mezarlar mimari özelliklerine göre Roma Dönemine tarihlendirilmektedir., The Lykaoniaregion is located in the center of a geography that has hosted many civilizations for centuries. The region has a cultural concentration and diversity due to its central location in Central Anatolia. The most strategic place in the region is undoubtedly Mount Takkeli which is located a place dominating the Konya plain. It may be seen the settlement traces from the Hittite period to the Ottoman period in Mount Takkelli The first systematic studies at Mount Takkeli was started with a surface survey in 2012. The following year, the excavations were initiated within the scope of the project jointly conducted by the Necmettin Erbakan University and Selçuklu Municipality, with the permission of the Ministry of Culture, Culture and Heritage Directorate. In the scope of this thesis, 25 rock tombs excavated in 2015 were studied. The history and geography of the region, death cult, grave architecture as well as interregional interaction were examined and the findings were given. The result of typology and analogy studies revealed that the tombs excavated in Mount Takkeli are dated to the Late Roman Period in terms of their architectural characteristics.