Search

Verschillende bolontsmettingsmiddelen worden in te hoge concentraties in het oppervlaktewater gevonden. Telen met toekomst ontwikkelde samen met een groot aantal toeleveranciers en adviseurs een integrale aanpak om de problemen op te lossen. Veel is al bereikt, maar er is ook nog veel te doen, zoals het verbeteren van inzicht in emissieroutes.

De afgelopen acht jaar ondervonden bloembolgewassen zoals hyacint, Muscari, dahlia en iris in toenemende mate problemen met zachtrot : agressief snot zoals de gedupeerde telers deze bacterieziekte noemden. Agressief rot heeft geleid tot grote teeltkundige problemen en economische schade. De bacterieaantasting wordt veroorzaakt door Erwinia chrysanthemi, Erwinia carotovora subspecies carotovora, de veroorzaker van het zogenaamde "oude witsnot" tast ook bolgewassen aan, maar geeft meestal veel minder problemen. Vanaf 2004 tot eind 2007 is onderzoek aan Erwinia verricht binnen het PT-project 'Beheersing van Erwinia in bloembollen', besmettingsroutes, invloed van gewasrotatie en de productieketen op incidentie, overleving en beheersing van met name Erwinia chrysanthemi

Het is bekend dat de plantpathogen bacterie Xanthomonos hyacinthi hyacinten en nauw-verwante bolgewassen kan aantasten en 'geelziek' kan veroorzaken. Veel minder bekend is dat deze geel-gepigmenteerde Gram-negatieve bacterie ook andere bolgewassen kan infecteren en hierin in toenemendemate schade veroorzaakt. Onderzocht wordt of geelziek in bijzondere bolgewassen aantoonbaar is met de detectietechnieken ontwikkeld voor X. hyacinthi of dat er mogelijk sprake is van andere Xanthomonas-pathovars. Voor de teelt van hyacint is het van groot belang om vast te stellen of hyacinten op het veld gemakkelijk via deze bolgewassen geïnfecteerd kunnen raken

In 2001-2003 nam Augustaziekte epidemische vormen aan. Terugkijkend in de geschiedenis van de tulpenteelt lijkt er een periodiciteit te zijn in de uitbraak van deze ziekte en wel met een interval van circa acht tot tien jaar. In 2002 werd opnieuw onderzoek gestart bij PPO-bloembollen naar deze virusziekte. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van deze en eerdere onderzoeken

De voormalige 'plantaardige' Proefstations van Wageningen Universiteit zijn opgegaan in een nieuwe organisatie te weten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO). Deze organisatie maakt deel uit van de Plant Science Groep (PSG), waarbinnen samengewerkt wordt met het PRI en de leerstoelgroep virologie van WU. Binnen deze organisatie richt het PPO zich vooral op het praktijkgericht onderzoek. Daarnaast wordt door PPO (BBF en Glastuinbouw) samengewerkt met de Bloembollenkeuringsdienst (BKD), Naktuinbouw en PD. Het onderzoek bij PPO BBF wordt hoofdzakelijk uitgevoerd op de locatie Lisse. De kantoren en laboratoriums zijn daar gehuisvest evenals de kassen en proefvelden waar het onderzoek kan worden uitgevoerd. Een overzicht van de werkzaamheden bij PPO

Tot voor enkele jaren heeft de bloembollenteelt niet veel problemen ondervonden veroorzaakt door wortelknobbelaaltjes. De situatie veranderde met de opkomst van Meloidogyne chitwoodi en Meloidogyne fallax. Uit onderzoek bleken gladiool en dahlia belangrijke waardplanten te zijn voor deze aaltjes

Hyacint mosaïk virus: ziektebeelden, virusverspreiding, bestrijding, opbrengstderving, cultuurgevoeligheid, vatbaarheid (resistentie) en kwaliteitskeuring

Bij de teelt van vele gewassen blijven bestrijdingsmiddelen noodzakelijk. De bloembollenteelt is hiervan een voorbeeld. Bij het telen van lelie- en tulpenbollen wordt respectievelijk 104 en 23 kilo actieve stof per hectare per jaar gebruikt, tegenover bijvoorbeeld 0,8 kilo bij snijmaïs. Bloembollenteelt vindt in Nederland op zo'n 23.000 hectare plaats door 2710 bedrijven

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

De milieueffectenkaarten van Telen met toekomst helpen telers bij het kiezen van de meest milieuvriendelijke gewasbeschermingsmiddelen. De verspreiding en het gebruik ervan verschilt per sector. In de boomkwekerijsector zijn de kaarten op grote schaal verspreid. Zeker de helft van de telers kent ze en past ze in meerdere of mindere mate toe. In de bollenteelt is het gebruik nog relatief gering. Om de informatie aantrekkelijker te maken en meer draagvlak te krijgen, zijn de kaarten voor de bollenteelt aangepast aan specifieke wensen.

In wisselwerking tussen onderzoekers, adviseurs en het bedrijfsleven ontstaan vaak waardevolle praktijktips voor de telers. Zo ook in de bloembollenteelt. De aanleiding is vrijwel altijd een vraag vanuit de praktijk. Loonwerkers, adviseurs, toeleveranciers en onderzoekers hebben al diverse vragen aangepakt. Drie voorbeelden geven aan hoe de uitgaven verduurzaming ondersteunen.

Deze herziene adviesbasis geeft een overzicht van bemestingsadviezen voor bolgewassen, gebaseerd op openbare onderzoeksresultaten. Daarmee geeft de adviesbasis de huidige consensus over de economisch optimale bemesting van bolgewassen weer. De vorige uitgave dateert van 2004. De belangrijkste wijziging in de huidige uitgave betreft het advies voor organische bemesting, op basis van onderzoek naar de afbraaksnelheid van organische stof ende beschikbaarheid van nutriënten uit organische meststoffen. Daarnaast is er onderzoek verricht aan de stikstofbehoefte van tulp, hyacint, Zantedeschia, lelie en gladiool. Dit heeft niet tot structurele aanpassing van adviezen geleid.

Ruim twee jaar werken de PPO-onderzoekers Maarten de Kock en Casper Slootweg nu aan het PlAM-virus in lelie. Die tijd heeft veel inzichten opgeleverd, vinden beide onderzoekers. Meest recent is het gegeven dat het virus zich ook door de grond van de ene naar de andere lelieplant verplaatst, en dat waarschijnlijk zonder hulp van een ander bodemorganisme. Hoe kan een teler uit het virus blijven?

Deze herziene adviesbasis geeft een overzicht van bemestingsadviezen voor bolgewassen, gebaseerd op openbare onderzoeksresultaten. Daarmee geeft de adviesbasis de huidige consensus over de economisch optimale bemesting van bolgewassen weer. De vorige uitgave dateert van 2004. De belangrijkste wijziging in de huidige uitgave betreft het advies voor organische bemesting, op basis van onderzoek naar de afbraaksnelheid van organische stof ende beschikbaarheid van nutriënten uit organische meststoffen. Daarnaast is er onderzoek verricht aan de stikstofbehoefte van tulp, hyacint, Zantedeschia, lelie en gladiool. Dit heeft niet tot structurele aanpassing van adviezen geleid.

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

Onlangs is de nieuwe 'Adviesbasis voor de bemesting van bloembolgewassen' verschenen. Hierin zijn het nieuwste onderzoek en ontwikkelingen in de praktijk verwerkt, zodat de bemestingadviezen weer up-to-date zijn.

Vijf bollentelers nemen deel aan het project 'Natuur breed' en leggen natuur- en landschapselementen aan op hun bedrijf volgens een bedrijfsnatuurplan. Aan deelnemende bedrijven worden subsidies verstrekt door overheden en landschapsbeheerders

Voor de bestrijding van plagen in de bloembollenteelt is men sterk afhankelijk van chemische middelen. In de bewaring van bloembollen, waaronder irisbollen, heeft men maar één middel (pirimifos-methyl, merknaam Actellic 50) waar plagen in bewaarruimten mee kunnen worden bestreden. Knelpunten ontstaan als middelen wegvallen. Voor de wolluisplaag in iris, die voorkomt bij de bewaring van bollen bij 30°C, zijn cultuurmaatregelen en detectiemethoden ontwikkeld die samen een wolluisplaag kunnen voorkomen. Deze door de Universiteit van Leiden in samenwerking met het Laboratorium voor Bloembollenonderzoek (LBO, nu Praktijkonderzoek Plant en Omgeving, PPO) ontwikkelde methode wil men in de praktijk nog niet toepassen. De inpasbaarheid en het risico op schade is een hoge drempel voor het toepassen van deze alternatieve manier van plaagbeheersing op de irisbewaarbedrijven. In dit project werden de knelpunten geanalyseerd en waar mogelijk oplossingen aangegeven.

Vuurbestrijding in bolgewassen. Doel is het opstellen van een beheersstrategie waarin detectie, alternatieve bestrijdingsmethoden en chemische bestrijdingsmethoden worden gecombineerd met teelt- en cultuurmaatregelen. Gegevens in bijgaande tabellen: 1) Vuurbestrijding 2001, middel, dosering en aantal bespuitingen; 2) Milieubelasting van de verschillende vuurbestrijdingsmiddelen

Evaluatie van de resultaten van biologische teeltsystemen voor bloembollen op zandgrond op PPO-proefbedrijven De Zuid (periode 1994-1997) en De Noord (periode 1995-1999). Zowel knelpunten in de teelt (onkruidbestrijding, het verkrijgen van goed uitgangsmateriaal, bestrijding van vuur en virus, en bemestingsstrategie) als de bedrijfseconomische resultaten voor de biologische en geïntegreerde teelt van tulp, narcis, hyacinth, lelie, krokus en dahlia worden besproken. Rapport: Biologische bloembollenteelt-ervaringen Proefbedrijven De Noord en De Zuid. Rapport nr. 401, PPO Lelystad

Veel excuses om de Kennismiddag van PPO niet te bezoeken zijn er niet. Voor elke bloembollenteler, exporteur of bolbloementeler is er wel iets dat de moeite waard is om kennis van te nemen. Vrijdag 11 februari 2011 bieden onderzoekers en toeleveranciers een schat aan kennis aan tijdens de Kennismiddag

Sinds 2006 is Arabismozaïekvirus (ArMV) een probleem voor de export van tulpen en lelies. Het virus kan symptoomloos aanwezig zijn in planten en de verspreiding gaat via vrijlevende aaltjes in de grond. In dit onderzoek wordt uitgezocht welke bolgewassen en groenbemesters door ArMV kunnen worden geïnfecteerd, of er besmette percelen zijn en of er andere vectoren zijn. Er wordt gekeken naar detectiemethoden en varianten van het virus. Ook het verloop van het virus op percelen en mogelijkheden om het virus te beheersen zijn onderdeel van het project.

Sinds 2006 is Arabismozaïekvirus (ArMV) een probleem voor de export van tulpen en lelies. Het virus kan symptoomloos aanwezig zijn in planten en de verspreiding gaat via vrijlevende aaltjes in de grond. In dit onderzoek wordt uitgezocht welke bolgewassen en groenbemesters door ArMV kunnen worden geïnfecteerd, of er besmette percelen zijn en of er andere vectoren zijn. Er wordt gekeken naar detectiemethoden en varianten van het virus. Ook het verloop van het virus op percelen en mogelijkheden om het virus te beheersen zijn onderdeel van het project.

Voor de broei van gewassen als tulp, hyacint en narcis is assimilatiebelichting feitelijk niet nodig (de voor groei benodigde energie zit namelijk al in de bol). Wat wel nodig is, is zgn. stuurlicht om bolbloemen van de gewenste kwaliteit (lengte, gewicht, bladkleur, bloemkleur, poot/nek verhouding etc.) te produceren. LED’s produceren alleen licht van een gewenste golflengte waarbij geen warmtestraling (infrarood) vrijkomt. Dit maakt het mogelijk LED’s dicht boven het gewas te hangen, waardoor in meerlagenteelt de lagen dicht op elkaar geplaatst kunnen worden. Dit onderzoek is opgezet om de optimale rood/blauw verhouding en de minimale (LED)lichtbehoefte te bepalen voor tulpen van goede kwaliteit. Ook is nagegaan of kwaliteitssturing effectiever kan door per groeifase de kleurverhoudingen te veranderen.

In de broei van lelies worden regelmatig bladvlekken waargenomen, waarvan de oorzaak niet bekend is. In de zomer van 2009 is bij PPO in Lisse een experiment uitgevoerd, waarin tijdens de broei van vier leliecultivars het effect van het ontbreken of een overmaat van een aantal elemenen in de voeding is onderzocht. In dit artikel de resultaten en de beelden

Nadat in 2008 het middel Sumisclex werd verboden, was bestrijding van droogrot in gladiool in 2009 niet mogelijk. Gelukkig waren de omstandigheden niet gunstig voor droogrot zodat toch redelijk gezonde gladiolen werden geoogst

De milieueffectenkaarten van Telen met toekomst helpen telers bij het kiezen van de meest milieuvriendelijke gewasbeschermingsmiddelen. De verspreiding en het gebruik ervan verschilt per sector. In de boomkwekerijsector zijn de kaarten op grote schaal verspreid. Zeker de helft van de telers kent ze en past ze in meerdere of mindere mate toe. In de bollenteelt is het gebruik nog relatief gering. Om de informatie aantrekkelijker te maken en meer draagvlak te krijgen, zijn de kaarten voor de bollenteelt aangepast aan specifieke wensen.

Er is een duidelijk verschil in de manier waarop de cultivars Nikita en Favourite op een warmwaterbehandeling reageren. Het is daarom raadzaam om eerst op beperkte schaal ervaring op te doen met koken van nerine. Verder is het altijd van belang om voldoende voorwarmte te geven en de bollen na het koken snel af te koelen om kookschade te voorkomen.

In de teelt, bewaring en broei van bloembolgewassen doen zich regelmatig knelpunten voor met betrekking tot de beschikbaarheid van effectieve gewasbeschermingsmiddelen. Deze knelpunten kunnen ontstaan door het plotseling wegvallen van toelatingen en toepassingen, o.a. door de kleine toepassingsproblematiek of door resistentie van gewasbeschermingsmiddelen. Ook de gevolgen van de invoering van de nieuwe Wet Gewasbescherming en Biociden geeft veel onzekerheid. Bij het huidige, smalle, middelenpakket ontstaan dan al snel knelpunten, omdat er veelal niet of nauwelijks alternatieven voorhanden zijn met afdoende en onafhankelijk bewezen werking.

Op dit moment spuiten de meeste telers op wekelijkse basis tegen Botrytus. PPO Bloembollen heeft onderzoek gedaan naar stadium-afhankelijke dosering en naar het gebruik van een alternatief gewasbeschermingsmiddel van natuurlijke oorsprong (GNO). De resultaten zijn positief, maar telers hebben moeite met de acceptatie van de nieuw-ontwikkelde maatregelen.

PRI en PPO Bollen zijn twee jaar geleden onderzoek gestart naar de afbraaksnelheid van organische stof op duinzandgronden. Er zijn verschillen gevonden maar het is nog te vroeg voor conclusies

In lelies komen verschillende vormen van wortelrot voor. De belangrijkste veroorzaker van wortelrot is het wortellesieaaltje (Pratylenchus penetrans). Daarnaast komt er al jaren een vorm van wortelrot voor waarvan de veroorzaker onbekend is. Net als bij een aantasting door wortellesieaaltjes leidt een aantasting door het onbekende wortelrot tot opbrengstderving en kwaliteitsverlies. In dit artikel een overzicht van wat er aan onderzoek heeft plaatsgevonden.

In de teelt, bewaring en broei van bloembolgewassen doen zich regelmatig knelpunten voor met betrekking tot de beschikbaarheid van effectieve gewasbeschermingsmiddelen. Deze knelpunten kunnen ontstaan door het plotseling wegvallen van toelatingen en toepassingen, o.a. door de kleine toepassingsproblematiek of door resistentie van gewasbeschermingsmiddelen. Ook de gevolgen van de invoering van de nieuwe Wet Gewasbescherming en Biociden geeft veel onzekerheid. Bij het huidige, smalle, middelenpakket ontstaan dan al snel knelpunten, omdat er veelal niet of nauwelijks alternatieven voorhanden zijn met afdoende en onafhankelijk bewezen werking.

Na 33 jaar verlaat Aad Koster als onderzoeker gewasbeschermingsmiddelen PPO. In die periode is het middelenpakket drastisch gewijzigd. Het zoeken naar alternatieven was altijd weer een uitdaging. Hij blikt terug op een sector die de veranderingen goed aankan. Het zal een complexe, maar boeiende sector blijven.

In het broeiseizoen 2007, 2008 en 2009 zijn bij Diagnostiekservice van PPO geregeld monsters hyacint gebracht voor diagnostisch onderzoek waarbij sprake bleek van een besmetting met fytoplasma’s. Deze ziekteverwekker wordt overgebracht door dwergcicaden waarvan tot nu toe wordt aangenomen dat ze in Nederland niet goed kunnen overwinteren. Omdat al drie jaar op rij sprake was van partijen hyacinten waarin vaker fytoplasma’s werden aangetoond was de vraag of dit te maken zou kunnen hebben met de mildere winters van de afgelopen jaren. Daardoor zouden er mogelijk betere overlevingskansen zijn voor dwergcicaden waardoor ze ook al vroeg in het voorjaar in Nederland actief voor verspreiding van fytoplasma’s zouden kunnen zorgen. Uit oud onderzoek is wel bekend dat destijds cicaden pas eind mei in Nederland werden aangetroffen. Voor de afgelopen jaren is daarover niets bekend en zou middels het monitoren van dwergcicaden daarover meer informatie kunnen worden verkregen. Het bleek dat vanaf eind april/begin mei al (dwerg)cicaden konden worden gevangen op een aantal percelen. Met name op percelen in de buurt van bosschages werden grotere aantallen cicaden gevangen. Ook zijn in mei tot juli 2009 nog lijmplaten uitgezet in een tweetal percelen in Noord Holland om de aanwezigheid van (dwerg)cicaden daar ook duidelijk te krijgen. Het bleek dat in Noord Holland geen (dwerg)cicaden waren te vangen, waarmee het dus ook duidelijk wordt waarom in hyacinten die in Noord Holland worden geteeld relatief weinig problemen met een fytoplasma-besmetting worden vastgesteld. Uit het monitoren van (dwerg)cicaden in de Zuidelijke Bollenstreek blijkt dus dat al veel vroeger in het groeiseizoen dan in het verleden is vastgesteld volop (dwerg)cicaden konden worden gevangen. Dit betekent ook dat deze insecten eerder en dus langer dan werd gedacht in een perceel hyacinten fytoplasma’s kunnen overbrengen. Het is dan ook wenselijk dat bollentelers van hyacinten daar hun strategie m.b.t. de bestrijding van (dwerg)cicaden op aanpassen door eerder een bespuiting met een insecticide uit te voeren dan gewoonlijk wordt gedaan. Het feit dat cicaden op percelen hyacinten in Zuid Holland al in april zijn gevangen roept diverse andere vragen op waar nader onderzoek voor wenselijk is.

Allium Uit eerder onderzoek was gebleken dat het Krokusknolaaltje (Aphelenchoides subtenuis) in Allium goed kan worden bestreden door de bollen een warmwaterbehandeling van 4 uur bij 45°C te geven na 24 uur voorweken. De warmwaterbehandeling moet worden uitgevoerd binnen 10 dagen na rooien. Het was echter niet duidelijk in hoeverre deze behandeling goed wordt verdragen door gezonde bollen, waardoor het evenmin duidelijk was of deze behandeling ook als standaard cultuurmaatregel uitgevoerd zou kunnen worden. Daarom is gedurende twee jaren onderzocht of gezonde bollen deze behandeling zonder schade verdragen. Het onderzoek is uitgevoerd met Allium aflatunense ‘Purple Sensation’, Allium karataviense en Allium stipitatum. Uit het onderzoek bleek dat de warmwaterbehandeling van 4 uur bij 45°C met 24 uur voorweken in bijna alle gevallen goed werd verdragen indien de bollen voor het koken 7 tot 10 dagen 30°C voorwarmte hadden gehad. Alleen bij A. ‘Purple Sensation’ is in één van de twee jaren bij deze behandeling enige opbrengstreductie waargenomen. Wanneer voorwarmte werd gegeven bij 25°C ontstond veel vaker kookschade waardoor dit ontraden moet worden. Het verdient aanbeveling om met andere soorten Allium eerst op beperkte schaal ervaring op te doen met deze behandeling. Crocus Ook in Crocus was uit eerder onderzoek bekend dat het Krokusknolaaltje (Aphelenchoides subtenuis) goed kan worden bestreden door de knollen een warmwaterbehandeling te geven van 4 uur bij 45°C voorafgegaan door 24 uur voorweken. Deze behandeling moet worden uitgevoerd binnen 12 dagen na rooien bij 25°C voorwarmte of binnen 10 dagen na rooien bij 30°C voorwarmte. Deze behandeling kost echter teveel tijd en moeite om als standaard cultuurmaatregel uit te voeren. In het eerder uitgevoerde onderzoek bij Crocus is een verkorte behandeling gevonden van 1 tot 2 uur bij 47°C zonder voorweken die de aaltjes voor meer dan 99% doodt. De praktijk heeft grote belangstelling voor deze behandeling als cultuurmaatregel omdat de kookduur kort is en er niet hoeft te worden voorgeweekt. Het was niet duidelijk in hoeverre Crocus deze verkorte behandeling zou verdragen. Daarom is gedurende twee jaren onderzocht of gezonde knollen deze behandeling zonder schade kunnen verdragen. Het onderzoek is uitgevoerd met Crocus vernus ‘Flower Record’, Crocus chrysanthus ‘Dorothy’ en Crocus tommassinianus ‘Ruby Giant’. Uit het onderzoek bleek dat een cultuurkook van 1 of 2 uur bij 47°C zonder voorweken goed werd verdragen door de knollen indien ze voor het koken 7 tot 10 dagen 30°C voorwarmte hadden gehad. Voorwarmte bij 25°C leidde in veel gevallen wel tot lagere opbrengsten. Ook bij Crocus verdient het aanbeveling om met andere dan in het onderzoek gebruikte soorten eerst op beperkte schaal ervaring op te doen met deze behandeling.

Allium en Crocus kunnen worden aangetast door het krokusknolaaltje. Onderzoek door PPO Bloembollen heeft geleid tot een kookadvies. Daarna kwam de vraag op of hier een cultuurkookbehandeling uit af te leiden is, die jaarlijks kan worden uitgevoerd om de partijen gezond te houden. Inmiddels is uitgezocht dat bij Allium het kookadvies ook voor cultuurkook met succes toe te passen is. Bij Crocus biedt een korte behandeling bij 47°C zonder voorweken goede mogelijkheden.

In wisselwerking tussen onderzoekers, adviseurs en het bedrijfsleven ontstaan vaak waardevolle praktijktips voor de telers. Zo ook in de bloembollenteelt. De aanleiding is vrijwel altijd een vraag vanuit de praktijk. Loonwerkers, adviseurs, toeleveranciers en onderzoekers hebben al diverse vragen aangepakt. Drie voorbeelden geven aan hoe de uitgaven verduurzaming ondersteunen.

Tijdens de teelt van Zantedeschia als snijbloem of potplant ontstaat vaak wortelrot gevolgd door uitval van de planten. De oorzaak van het wortelrot is niet bekend. Op rotte wortels worden schimmels en bacteriën gevonden waarvan meestal niet bekend is of deze pathogeen zijn voor Zantedeschia, maar vaak worden er ook geen ziekteverwekkers aangetroffen. Vanuit de praktijk is gemeld dat de watergift tijdens de teelt de oorzaak is van glazige en rotte wortels. In twee proeven is onderzocht wat de invloed is van verschillende vochtgehaltes in het kokos/veensubstraat op het ontstaan van glazige en rotte wortels. Bij vochtpercentages van 25 tot 30% ontstonden er nauwelijks rotte wortels bij Zantedeschia ‘Crystal Blush’. Bij vochtpercentages van 40-45% ontstonden al snel glazige en rotte wortels. Dit leidde wel tot minder goede wortelstelsels maar niet tot uitval. De potgrond is bij 60-65% vocht verzadigd. Ook bij het tijdelijk verhogen van het percentage vocht van 30 naar 45% ontstonden snel glazige en rotte wortels. Mogelijk was een voldoende hoog volumepercentage lucht in het substraat en/of voldoende lage RV in de kas tijdens de teelt er de oorzaak van dat wortels bij een hoog percentage vocht niet massaal gingen rotten. Op de glazige en rotte wortels werden soms de schimmels Trichoderma en Fusarium aangetroffen, waarvan onduidelijk is of deze ziekteverwekkers zijn in Zantedeschia. Vaak werden op de glazige wortels geen ziekteverwekkers aangetroffen. Een overmaat aan vocht of een tekort aan zuurstof lijkt daarom de primaire oorzaak van glazige en rotte wortels. De WET-sensor, een electronisch bodemvocht-meetinstrument bleek een goed en nauwkeurig hulpmiddel te zijn om te bepalen of en hoeveel water er gegeven moest worden. Voor ‘Crystal Blush’ bleek starten met een vochtpercentage van 25% in de proefomstandigheden goed te zijn om glazigheid en zweters in het blad te voorkomen. Door vanaf het moment dat de eerste bladeren open kwamen een vochtpercentage van 30% aan te houden werden problemen met glazige en rotte wortels voorkomen. Dit lijken daarom de meest veilige vochtgehaltes. In dit onderzoek was de bloemproductie bij alle watergiften gelijk. De stelling uit de praktijk dat meer water leidt tot meer bloemen werd niet bevestigd.

De contactherbiciden Gramoxone, Agrichem paraquat en Actor, met als werkzame stof paraquat-dichloride, mogen sinds 1 december 2007 niet meer worden toegepast. Ze werden veel gebruikt vóór opkomst van bloembolgewassen en op leeg land om aanwezig onkruid te doden. In dit project is onderzocht of er andere middelen zijn, die ingezet kunnen worden als niet-selectieve onkruidbestrijder. In de praktijk worden deze middelen voor opkomst gespoten, maar in de proeven is de toepassing van de middelen zo veel mogelijk bij opkomst van de bloembolgewassen tulp, lelie en gladiool uitgevoerd om risico’s op schade zo goed mogelijk in beeld te krijgen. Dit werd vastgesteld aan de hand van effecten op de stand van het gewas, de opbrengst van de bollen en de afbroei in de kas. Daarnaast was het bepalen van de onkruidbestrijdende werking een belangrijk punt van onderzoek.

Lissers was al een bekende aandoening in hyacint, die de laatste jaren weer steeds vaker wordt aangetroffen. Afgelopen winter is uit PPO-onderzoek gebleken dat ook andere hyacintachtigen, zoals Muscari en Scilla, besmet kunnen worden. In dit artikel de achtergronden bij dit onderzoek.

Sinds enkele jaren levert het Arabismozaïekvirus vragen op van importerende landen. PPO doet onderzoek naar dit virus, en heeft inmiddels ontdekt dat de levenscylus verloopt via een aaltje, maar dat ook onkruiden een belangrijke rol kunnen spelen in de verspreiding en instandhouding van het virus.

Telers in Noordoost Nederland menen dat zij met het huidige bemestingsadvies te weinig stikstof mogen geven voor kwalitatief goede lelies. In 2006 en 2007 is in proeven gezocht naar de optimale stikstofgift voor lelie. Tot op heden is er geen verschil aangetoond tussen de maximale stikstofgift volgens de norm en hogere stikstofgiften. In dit project wordt de stikstofbehoefte van lelie in Noordoost Nederland opnieuw vastgesteld.

De geelziekbacterie (Xanthomonas hyacinthi) is al decennia lang een groot probleem in de hyacintenteelt en veroorzaakt veel financiële schade. Ook van diverse bijzondere bolgewassen zoals bijvoorbeeld Scilla mischtschenkoana is bekend dat deze kunnen worden aangetast door de geelziekbacterie. De afgelopen jaren wordt vaker een aantasting van geelziek in bijzondere bolgewassen gevonden. Bestrijding via een heetstookbehandeling is vaak niet mogelijk. Dit heeft een aantal vragen opgeroepen: 1. hoe gemakkelijk kunnen hyacinten vanuit een besmette partij bijzondere bolgewassen worden besmet? 2. wat is de invloed van het spoelen van bollen op de besmetting en instandhouding van geelziek in bijzondere bolgewassen? 3. verdraagt Hyacinthoides hispanica een verkorte heetstookbehandeling? Deze drie onderwerpen zijn in dit onderzoek bestudeerd.

In 2009 hebben 10 lelietelers de nieuwe kookbehandeling bij 41°C in combinatie met voor- en nawarmte in 27 leliecultivars uit de groep van de Oriëntals en de LA-hybriden. De resultaten waren positief

In Nerine is de afgelopen jaren steeds vaker een aantasting door de schimmel Sclerotium rolfsii of S. delphinii (kroonrot) waargenomen. Doordat de schimmel diverse waardplanten kent binnen de bolgewassen en vaste planten en omdat de schimmel sclerotiën vormt die jaren lang in de grond kunnen overleven maar ook gemakkelijk met de bollen meegaan, nemen de problemen alleen maar toe. Er is geen goede chemische bestrijding van de schimmel mogelijk. Maatregelen beperken zich tot afvoeren van aangetaste planten en omringende grond en het stomen van de kasgrond. Eerder uitgevoerd onderzoek gaf aan dat er mogelijkheden zijn om de sclerotiën met een warmwaterbehandeling (wwb) te doden. In dat onderzoek werd echter geconcludeerd dat Nerinebollen deze behandelingen niet overleven. Uit recent onderzoek met andere bolgewassen blijkt dat kookschade vaak met voldoende voorwarmte kan worden voorkomen.

Onderzoekers van PPO Lisse hebben de mogelijkheden van led-licht verkend bij met name lelie en tulp. Bij lelie bieden leds perspectief in de voortrek. Tulp kan er bijna de hele broeifase van profiteren. Veel licht is niet nodig, maar meerlagenteelt is een voorwaarde.

Penicilliumaantasting in leverbare leliebollen tijdens de bewaring in ijs is niet te voorkomen door de bollen na het spoelen na de oogst terug te drogen bij een hoge RV en een hoge temperatuur. De mate van aantasting door Penicillium was na een half jaar bewaring in ijs, van bollen die relatief warm en vochtig zijn gedroogd, niet significant lager dan de mate van aantasting in bollen die bij hoge RV en lagere temperaturen werden teruggedroogd zoals in de praktijk gebeurt. Wederom werd bevestigd dat te onrijp geoogste bollen extreem gevoelig zijn voor Penicillium. Leliebollen kunnen tijdens de bewaring in het ijs door Penicillium worden aangetast. Een leliebol die door Penicillium is aangetast geeft in de broeierij een lichtere tak of kan zelfs uitvallen en helemaal geen tak geven. De laatste jaren komen er steeds meer klachten uit de praktijk (broeierij en export) over Penicillium tijdens de bewaring van lelies. Als mogelijke oorzaak voor de stijging van Penicillium wordt door leliebroeiers vaak verwonding door het gebruik van de aquagrader genoemd. De aquagrader is een mes dat bolwortels inkort tijdens het spoelen. Door een geringere wortelmassa zou er in de verwerking van de bollen meer beschadiging optreden. Na het spoelen worden leliebollen in kuubkisten opgevangen. Door de geringere hoeveelheid wortels zouden de schubben tijdens de verwerking sneller beschadigen. In de praktijk worden de leliebollen na het spoelen snel teruggedroogd, wat ongunstig is voor wondheling. Uit oud onderzoek is bekend dat lelieschubben door snel drogen veel gevoeliger zijn voor Penicillium, doordat de wondheling wordt vertraagd (en Penicilliumsporen de open wond kunnen binnengroeien). Uit onderzoek van E. Roebroeck (LBO) in 1987 is gebleken dat de kans op Penicillium in lelieschubben met 60 tot 95% afneemt door de schubben direct na het schubben een dag juist warm (20°C) en vochtig (95% RV) te bewaren waardoor de wondheling wordt gestimuleerd.