Search

The very rare water mite Arrenurus berolinensis is reported for the first time for the Netherlands. The species was found in a peat pit in the province of Overijssel in 2006. Previous records originate from Berlin (1896) and Eastern Prussia (1907), nowadays the Russian enclave Kaliningrad. In addition, the first description of the female is provided, which had not been reported before

Zeer goed onderzochte gebieden blijven verrassingen bieden. Zo is Noordwest- Overijssel is bryologisch grondig onderzocht. Toch kon hier op 20 juni 2006 een nieuwe mossoort voor de Nederlandse flora worden buitgemaakt, en nog wel één met een arctisch-boreaal-montane verspreiding

In 1988 werd in Friesland de laatste otter doodgereden. Kort hierna begon men met voorbereidingen van terugkeer, in juli 2002 ging de herintroductie van start; halverwege het programma is nu de tijd voor een tussenbalans

De afgelopen jaren heeft de Nederlandse otterpopulatie zich sterk uitgebreid. Maar zowel in de uitzetgebieden als in de nieuwe kolonies ontbreekt het vaak aan ottervoorzieningen, waardoor er jaarlijks veel verkeersslachtoffers vallen. Alterra heeft binnen het huidige verspreidingsgebied de knelpuntlocaties geïnventariseerd en een lijst samengesteld met urgente knelpunten die met voorrang zouden moeten worden aangepakt.

Waarnemingen tijdens een autopsie van een doodgereden ottervrouwtje in het Nationaal Park De Weerribben

In juli 2002 werden de eerste otters losgelaten in de Weerribben, in het kader van de herintroductie in Nederland. Dit artikel geeft de onderzoeksresultaten van het volgen (monitoren) van de uitgezette dieren

Jaarlijks wordt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken de Nederlandse otterpopulatie genetisch gemonitord. Daarmee wordt een vinger aan de pols gehouden wat betreft de ontwikkeling van de genetische status van de populatie. Deze vorm van monitoring, gebaseerd op DNA-profielen op basis van DNA geïsoleerd uit verse spraints (uitwerpselen), maakt het tevens mogelijk veranderingen in de ruimtelijke verspreiding en de populatieomvang van jaar tot jaar te volgen. De monitoringsronde van 2013/2014 laat zien dat de populatie verder is gegroeid naar een aantal van ca. 140 individuen. Echter, de genetische variatie binnen individuen is sterker afgenomen vergeleken met voorafgaande jaren. Onderdeel van deze monitoring is ook autopsie van dode otters, waarbij wordt gekeken naar de doodsoorzaak en de belangrijkste lichaamskenmerken. Knelpuntlocaties waar otters worden doodgereden worden in beeld gebracht. Er is een sterke toename van het jaarlijkse aantal verkeersslachtoffers. Deze lijkt gelijke tred te houden met de toename van de populatieomvang.

Jaarlijks wordt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken de Nederlandse otterpopulatie genetisch gemonitord. Daarmee wordt een vinger aan de pols gehouden wat betreft de ontwikkeling van de genetische status van de populatie. Deze vorm van monitoring, gebaseerd op DNA-profielen op basis van DNA geïsoleerd uit verse spraints (uitwerpselen), maakt het tevens mogelijk veranderingen in de ruimtelijke verspreiding en de populatieomvang van jaar tot jaar te volgen. De monitoringsronde van 2013/2014 laat zien dat de populatie verder is gegroeid naar een aantal van ca. 140 individuen. Echter, de genetische variatie binnen individuen is sterker afgenomen vergeleken met voorafgaande jaren. Onderdeel van deze monitoring is ook autopsie van dode otters, waarbij wordt gekeken naar de doodsoorzaak en de belangrijkste lichaamskenmerken. Knelpuntlocaties waar otters worden doodgereden worden in beeld gebracht. Er is een sterke toename van het jaarlijkse aantal verkeersslachtoffers. Deze lijkt gelijke tred te houden met de toename van de populatieomvang.

De afgelopen jaren heeft de Nederlandse otterpopulatie zich sterk uitgebreid. Maar zowel in de uitzetgebieden als in de nieuwe kolonies ontbreekt het vaak aan ottervoorzieningen, waardoor er jaarlijks veel verkeersslachtoffers vallen. Alterra heeft binnen het huidige verspreidingsgebied de knelpuntlocaties geïnventariseerd en een lijst samengesteld met urgente knelpunten die met voorrang zouden moeten worden aangepakt.

Het leven van een Nederlands ottermannetje valt niet mee. Als je slaagt leef je kort en hevig, slaag je niet dan is het een hard bestaan aan de rand van de Weerribben. Dat blijkt uit genetisch onderzoek van de otterpopulatie in Nationaal park Weerribben-Wieden.

Het leven van een Nederlands ottermannetje valt niet mee. Als je slaagt leef je kort en hevig, slaag je niet dan is het een hard bestaan aan de rand van de Weerribben. Dat blijkt uit genetisch onderzoek van de otterpopulatie in Nationaal park Weerribben-Wieden.

Het doel van deze studie is: (1) vaststellen of aan de hand van gegevens verzameld door waterbeheerders voor KRW-doeleinden uitspraken kunnen worden gedaan over de aanwezigheid van individuele typische soorten (Habitatrichtlijn), doelsoorten (Handboek Natuurdoeltypen) en AS-indicatoren (Aquatisch Supplement) en (2) bepalen hoe groot de monitoringsinspanning moet zijn om aan de hand van deze indicatoren veranderingen in natuurwaarden te kunnnen vastellen. In 2006, 2007 en 2008 zijn op 25 slootlocaties van Goed Ecologisch Potentieel in De Wieden monsters genomen van de macrofaunagemeenschap en opnames gemaakt van de watervegetatie. Ondanks de gunstige ecologische omstandigheden in De Wieden zijn typische soorten en doelsoorten niet of slechts in lage aantallen aangetroffen. Hieruit blijkt dat gegevens verzameld door waterbeheerders niet bruikbaar zijn om uitspraken te doen over de populatieontwikkeling van individuele typische soorten/doelsoorten of over veranderingen in het aantal typische soorten/doelsoorten in een gebied. Voor dit doel zullen nieuwe efficiëntere methoden van monitoring moeten worden ontwikkeld.

Sleutelfactoren en ecosysteemfunctioneren. Dit rapport beschrijft onderzoek dat gedaan is naar mogelijke sleutelfactoren voor aquatisch ecologische kwaliteit in laagveensloten. Het onderzoek is uitgevoerd in vier deelgebieden in de Wieden, die in een gradiënt van sterke beïnvloeding (eutrofiëring) naar een meer natuurlijke situatie lagen. Gedurende het jaar zijn vier meerdaagse zuurstofmetingen per sloot uitgevoerd. Hieruit bleek dat de zuurstofconcentraties vooral aan de bodem erg laag konden worden, ongeacht de mate van eutrofiëring. Oorzaak hiervan was temperatuurstratificatie, die in de meeste sloten gedurende het grootste deel van het jaar zeer frequent optrad. Vervolgonderzoek naar de precieze invloed van deze stratificatie op de macrofauna in de sloot wordt aanbevolen

Dit rapport beschrijft de kortetermijneffecten en de nulsituatie van een aantal herinrichtingsprojecten in voormalige landbouwgebieden in De Wieden. In de sloten van deze gebieden zijn de waterchemie, macrofyten, diatomeeën en macrofauna gemonitord. De goede ecologische ontwikkeling van de referentiegebieden die 10 jaar geleden heringericht zijn, gaf aan dat de potentie van de her in te richten gebieden hoog ligt. De geplande ontwikkeling van rietmoeras in de her in te richten gebieden kan aquatisch een waardevolle aanvulling geven op de huidige ecologische waarden. De geplande aansluiting van de nog her in te richten gebieden op de boezem, zal een positieve uitwerking hebben op de waterchemie, hoewel hiervoor isolatie ook van belang is. Na herinrichting is het van belang om ecologische doelen langdurig te blijven monitoren, omdat er meestal binnen de eerste paar jaar nog geen stabiele situatie ontstaat.

Naast de otter is de boommarter een zeldzaam en kwetsbaar roofdier dat voorkomt in het Nationaal Park. Het voorkomen van deze zeldzame zoogdiersoorten is een extra reden voor zorgvuldige bescherming van dit gebied. Het is de kunst om bij het beheer een goede balans te vinden tussen de verschillende waarden zoals het leefgebied van een beschermde soort als de boommarter. Een belangrijke en uitdagende opgave voor de terreinbeherende organisaties. Het onderzoek heeft zich met name gericht op het voorkomen van boommarters in het Nationaal Park Weerribben-Wieden en op de knelpunten die er voor deze soort in het gebied bestaan

Dit rapport beschrijft onderzoek naar mogelijke sleutelfactoren voor aquatisch ecologische kwaliteit in laagveensloten. Laagveensloten vertonen in de zomer zeer lage zuurstofconcentraties aan de bodem door het optreden van temperatuurstratificatie. Uit experimenten bleek dat lage zuurstofconcentraties aan de bodem ervoor kunnen zorgen dat dieren naar zuurstofrijkere waterlagen migreren waar ze beter kunnen overleven. Kortdurende zuurstofarme periodes kunnen ook onderin de waterkolom overbrugd worden. Als zuurstofconcentraties als gevolg van een slechte waterkwaliteit langdurig over de hele waterkolom laag zijn, verschuift de macrofaunagemeenschap naar een gemeenschap met meer poly- en alfa-mesosprobe soorten

Naast de otter is de boommarter een zeldzaam en kwetsbaar roofdier dat voorkomt in het Nationaal Park. Het voorkomen van deze zeldzame zoogdiersoorten is een extra reden voor zorgvuldige bescherming van dit gebied. Het is de kunst om bij het beheer een goede balans te vinden tussen de verschillende waarden zoals het leefgebied van een beschermde soort als de boommarter. Een belangrijke en uitdagende opgave voor de terreinbeherende organisaties. Het onderzoek heeft zich met name gericht op het voorkomen van boommarters in het Nationaal Park Weerribben-Wieden en op de knelpunten die er voor deze soort in het gebied bestaan

Tussen 2002-2008 zijn er 31 otters in Nederland uitgezet nadat de soort rond 1988 is uitgestorven. Inmiddels weet de populatie zich goed staande te houden in de Kop van Overijssel en Zuidwest-Friesland

Sleutelfactoren en ecosysteemfunctioneren. Dit rapport beschrijft onderzoek dat gedaan is naar mogelijke sleutelfactoren voor aquatisch ecologische kwaliteit in laagveensloten. Het onderzoek is uitgevoerd in vier deelgebieden in de Wieden, die in een gradiënt van sterke beïnvloeding (eutrofiëring) naar een meer natuurlijke situatie lagen. Gedurende het jaar zijn vier meerdaagse zuurstofmetingen per sloot uitgevoerd. Hieruit bleek dat de zuurstofconcentraties vooral aan de bodem erg laag konden worden, ongeacht de mate van eutrofiëring. Oorzaak hiervan was temperatuurstratificatie, die in de meeste sloten gedurende het grootste deel van het jaar zeer frequent optrad. Vervolgonderzoek naar de precieze invloed van deze stratificatie op de macrofauna in de sloot wordt aanbevolen

Het doel van deze studie is: (1) vaststellen of aan de hand van gegevens verzameld door waterbeheerders voor KRW-doeleinden uitspraken kunnen worden gedaan over de aanwezigheid van individuele typische soorten (Habitatrichtlijn), doelsoorten (Handboek Natuurdoeltypen) en AS-indicatoren (Aquatisch Supplement) en (2) bepalen hoe groot de monitoringsinspanning moet zijn om aan de hand van deze indicatoren veranderingen in natuurwaarden te kunnnen vastellen. In 2006, 2007 en 2008 zijn op 25 slootlocaties van Goed Ecologisch Potentieel in De Wieden monsters genomen van de macrofaunagemeenschap en opnames gemaakt van de watervegetatie. Ondanks de gunstige ecologische omstandigheden in De Wieden zijn typische soorten en doelsoorten niet of slechts in lage aantallen aangetroffen. Hieruit blijkt dat gegevens verzameld door waterbeheerders niet bruikbaar zijn om uitspraken te doen over de populatieontwikkeling van individuele typische soorten/doelsoorten of over veranderingen in het aantal typische soorten/doelsoorten in een gebied. Voor dit doel zullen nieuwe efficiëntere methoden van monitoring moeten worden ontwikkeld.

Dit rapport beschrijft onderzoek naar mogelijke sleutelfactoren voor aquatisch ecologische kwaliteit in laagveensloten. Laagveensloten vertonen in de zomer zeer lage zuurstofconcentraties aan de bodem door het optreden van temperatuurstratificatie. Uit experimenten bleek dat lage zuurstofconcentraties aan de bodem ervoor kunnen zorgen dat dieren naar zuurstofrijkere waterlagen migreren waar ze beter kunnen overleven. Kortdurende zuurstofarme periodes kunnen ook onderin de waterkolom overbrugd worden. Als zuurstofconcentraties als gevolg van een slechte waterkwaliteit langdurig over de hele waterkolom laag zijn, verschuift de macrofaunagemeenschap naar een gemeenschap met meer poly- en alfa-mesosprobe soorten

Dit rapport beschrijft de nulsituatie van sloten van vijf deelgebieden in de Wieden waar in de nabije toekomst herstelmaatregelen zullen worden uitgevoerd. De meeste van deze gebieden zijn nu nog als landbouwgebied in gebruik. Van sloten van deze gebieden is de nulsituatie van vegetatie, macrofauna, diatomeeën, vissen en fysisch-chemische karakteristieken vastgelegd. Daarbij zijn het temperatuurverloop, het waterpeil en het electrisch geleidingsvermogen continue bepaald. In de meeste van de geselecteerde gebieden zullen de sloten bij de geplande inrichting niet vergraven worden. Aanvullende rapporten zullen de effecten van de geplande waterstandsverhogingen en herinrichting op de gemeten parameters beschrijven.

Dit rapport beschrijft onderzoek dat gedaan is naar mogelijke sleutelfactoren voor aquatisch ecologische kwaliteit in laagveensloten. Het onderzoek is uitgevoerd in drie deelgebieden in de Wieden, die in een gradiënt van sterke beïnvloeding naar een meer natuurlijke situatie lagen. In deze sloot zijn met continuloggers temperatuurkarakteristieken van zes sloten bepaald. Elke sloot bleek zijn eigen karakteristieken te hebben, samenhangend met waterdiepte, kwel en begroeiing. De macrofaunagemeenschappen van de sloten bleken sterk per locatie te verschillen. Binnen de verschillende habitats van deze sloten waren de verschillen kleiner. Verwacht wordt dat sleutelfactoren daarom meer op slootniveau dan op habitatniveau zullen ingrijpen. In vervolgonderzoek zal de rol van de zuurstofconcentratie in deze systemen uitgebreider onderzocht moeten worden.

In dit rapport worden de mogelijke effecten van grondwatertoevoer op oppervlaktewateren op een rij gezet. Het rapport beschrijft de effecten die kwel kan hebben op de chemische samenstelling van het oppervlaktewater en hoe de chemie van het oppervlaktewater doorwerkt op aquatische ecosystemen. Voor alle ionen die regelmatig in oppervlaktewater worden gemeten is nagegaan hoe het in het oppervlaktewater terecht kan zijn gekomen en of het ion bruikbaar is als indicatie voor grondwaterinvloed op oppervlaktewater. Aan de hand van twee casestudies in natuurgebieden (het Springendal en de Wieden ) is de invloed van grondwater op de locale oppervlaktewaterkwaliteit geëvalueerd. Voor de beoordeling van de invloed van grondwater op het oppervlaktewater is een gedegen kennis van het gebied nodig. Ook is de aanvoer van grondwater niet één-op-één te relateren aan sturende factoren voor het ecosysteem.

In dit rapport worden de mogelijke effecten van grondwatertoevoer op oppervlaktewateren op een rij gezet. Het rapport beschrijft de effecten die kwel kan hebben op de chemische samenstelling van het oppervlaktewater en hoe de chemie van het oppervlaktewater doorwerkt op aquatische ecosystemen. Voor alle ionen die regelmatig in oppervlaktewater worden gemeten is nagegaan hoe het in het oppervlaktewater terecht kan zijn gekomen en of het ion bruikbaar is als indicatie voor grondwaterinvloed op oppervlaktewater. Aan de hand van twee casestudies in natuurgebieden (het Springendal en de Wieden ) is de invloed van grondwater op de locale oppervlaktewaterkwaliteit geëvalueerd. Voor de beoordeling van de invloed van grondwater op het oppervlaktewater is een gedegen kennis van het gebied nodig. Ook is de aanvoer van grondwater niet één-op-één te relateren aan sturende factoren voor het ecosysteem.

Dit rapport beschrijft de nulsituatie van sloten van vijf deelgebieden in de Wieden waar in de nabije toekomst herstelmaatregelen zullen worden uitgevoerd. De meeste van deze gebieden zijn nu nog als landbouwgebied in gebruik. Van sloten van deze gebieden is de nulsituatie van vegetatie, macrofauna, diatomeeën, vissen en fysisch-chemische karakteristieken vastgelegd. Daarbij zijn het temperatuurverloop, het waterpeil en het electrisch geleidingsvermogen continue bepaald. In de meeste van de geselecteerde gebieden zullen de sloten bij de geplande inrichting niet vergraven worden. Aanvullende rapporten zullen de effecten van de geplande waterstandsverhogingen en herinrichting op de gemeten parameters beschrijven.

Dit rapport beschrijft onderzoek dat gedaan is naar mogelijke sleutelfactoren voor aquatisch ecologische kwaliteit in laagveensloten. Het onderzoek is uitgevoerd in drie deelgebieden in de Wieden, die in een gradiënt van sterke beïnvloeding naar een meer natuurlijke situatie lagen. In deze sloot zijn met continuloggers temperatuurkarakteristieken van zes sloten bepaald. Elke sloot bleek zijn eigen karakteristieken te hebben, samenhangend met waterdiepte, kwel en begroeiing. De macrofaunagemeenschappen van de sloten bleken sterk per locatie te verschillen. Binnen de verschillende habitats van deze sloten waren de verschillen kleiner. Verwacht wordt dat sleutelfactoren daarom meer op slootniveau dan op habitatniveau zullen ingrijpen. In vervolgonderzoek zal de rol van de zuurstofconcentratie in deze systemen uitgebreider onderzocht moeten worden.

Het laagveenmoeras in landschappelijk perspectief; de moerasflora van Noordwest-Overijssel : historisch en ruimtelijk perspectief. Meer dan 300 bedreigde soorten worden op grond van hun habitateisen ingedeeld in 8 leefgebieden. Een Leefgebiedenplan LGP is een plan waarin is aangegeven op welke wijze voor een leefgebied karakteristieke bedreigde plant- en diersoorten actief worden beschermd door middel van beleid, maatregelen, ruimtelijke ontwikkelingen, kennisoverdracht en voorlichting. In een leefgebiedsplan wordt meerdere soorten tegelijk een samenhangend pakket van activiteiten ontwikkeld. Dit rapport (i.s.m. Stichting Bargerveen) verkent de mogelijkheid om de leefgebiedbenadering toe te passen voor het leefgebied laagveenmoeras.

Als herstelmaatregelen in oppervlaktewateren succesvol worden uitgevoerd, blijkt vaak dat de gewenste soorten niet of slechts gedeeltelijk terugkeren, ondanks gunstige abiotische omstandigheden. De oorzaak ligt waarschijnlijk in de mogelijkheden van de soorten, om de afstand af te leggen tussen het herstelgebied en dichtstbijzijnde populatie. In dit onderzoek is specifiek nagegaan hoe het dispersievermogen is van indicatorsoorten in petgaten

The very rare water mite Arrenurus berolinensis is reported for the first time for the Netherlands. The species was found in a peat pit in the province of Overijssel in 2006. Previous records originate from Berlin (1896) and Eastern Prussia (1907), nowadays the Russian enclave Kaliningrad. In addition, the first description of the female is provided, which had not been reported before Dit artikel bevat een eerste beschrijving van het vrouwtje van de watermijt Arrenurus berolinensis; een zeer zeldzame watermijt, voor het eerst gevonden in 2006 (in een petgat in de Wieden)

In dit onderzoek is nagegaan of de landgoederen De Oldenhof en Berg en Caterstee zich gemakkelijk lenen voor natuurgerichte bedrijfsvoering, conform de idee van Boeren voor natuur. De conclusie is positief en geadviseerd wordt om met betrokken autoriteiten te gaan overleggen voor uitvoering. Voor de financiering zijn drie modellen in het geding

Het laagveenmoeras in landschappelijk perspectief; de moerasflora van Noordwest-Overijssel : historisch en ruimtelijk perspectief. Meer dan 300 bedreigde soorten worden op grond van hun habitateisen ingedeeld in 8 leefgebieden. Een Leefgebiedenplan LGP is een plan waarin is aangegeven op welke wijze voor een leefgebied karakteristieke bedreigde plant- en diersoorten actief worden beschermd door middel van beleid, maatregelen, ruimtelijke ontwikkelingen, kennisoverdracht en voorlichting. In een leefgebiedsplan wordt meerdere soorten tegelijk een samenhangend pakket van activiteiten ontwikkeld. Dit rapport (i.s.m. Stichting Bargerveen) verkent de mogelijkheid om de leefgebiedbenadering toe te passen voor het leefgebied laagveenmoeras.

Als herstelmaatregelen in oppervlaktewateren succesvol worden uitgevoerd, blijkt vaak dat de gewenste soorten niet of slechts gedeeltelijk terugkeren, ondanks gunstige abiotische omstandigheden. De oorzaak ligt waarschijnlijk in de mogelijkheden van de soorten, om de afstand af te leggen tussen het herstelgebied en dichtstbijzijnde populatie. In dit onderzoek is specifiek nagegaan hoe het dispersievermogen is van indicatorsoorten in petgaten

In dit onderzoek is nagegaan of de landgoederen De Oldenhof en Berg en Caterstee zich gemakkelijk lenen voor natuurgerichte bedrijfsvoering, conform de idee van Boeren voor natuur. De conclusie is positief en geadviseerd wordt om met betrokken autoriteiten te gaan overleggen voor uitvoering. Voor de financiering zijn drie modellen in het geding

Zeer goed onderzochte gebieden blijven verrassingen bieden. Zo is Noordwest- Overijssel is bryologisch grondig onderzocht. Toch kon hier op 20 juni 2006 een nieuwe mossoort voor de Nederlandse flora worden buitgemaakt, en nog wel één met een arctisch-boreaal-montane verspreiding

In 1988 werd in Friesland de laatste otter doodgereden. Kort hierna begon men met voorbereidingen van terugkeer, in juli 2002 ging de herintroductie van start; halverwege het programma is nu de tijd voor een tussenbalans

Waarnemingen tijdens een autopsie van een doodgereden ottervrouwtje in het Nationaal Park De Weerribben

In juli 2002 werden de eerste otters losgelaten in de Weerribben, in het kader van de herintroductie in Nederland. Dit artikel geeft de onderzoeksresultaten van het volgen (monitoren) van de uitgezette dieren

In 2002 is een vijfjarig herintroductieprogramma van de otter van start gegaan. In twee lichtingen zijn in totaal 15 otters uitgezet in het Nationaal Park de Weerribben. De otters waren voor een deel (11 stuks) afkomstig van populaties uit Letland en Wit-Rusland. De overige dieren kwamen uit gevangenschap. Voor de komende jaren wordt de uitzetting van tenminste nog eens ca. 25 dieren voorzien. Dit rapport beschrijft de tijdelijke opvang van otters in Burgers Zoo, de veterinaire zorg, de feitelijke uitzetting en de gegevens van de intensieve monitoring met behulp van radiotelemetrie van de eerste fase na uitzetting (juli 2002 tot mei 2003). Met de vestiging van drie paartjes en een mannetje op afstand wordt de eerste fase van uitzetting als positief beoordeeld, ondanks het wegtrekken van de meeste adulte otters. De resultaten worden geëvalueerd en er worden aanbevelingen gedaan voor verbetering van het vervolgtraject.

In 2002 is een vijfjarig herintroductieprogramma van de otter van start gegaan. In twee lichtingen zijn in totaal 15 otters uitgezet in het Nationaal Park de Weerribben. De otters waren voor een deel (11 stuks) afkomstig van populaties uit Letland en Wit-Rusland. De overige dieren kwamen uit gevangenschap. Voor de komende jaren wordt de uitzetting van tenminste nog eens ca. 25 dieren voorzien. Dit rapport beschrijft de tijdelijke opvang van otters in Burgers Zoo, de veterinaire zorg, de feitelijke uitzetting en de gegevens van de intensieve monitoring met behulp van radiotelemetrie van de eerste fase na uitzetting (juli 2002 tot mei 2003). Met de vestiging van drie paartjes en een mannetje op afstand wordt de eerste fase van uitzetting als positief beoordeeld, ondanks het wegtrekken van de meeste adulte otters. De resultaten worden geëvalueerd en er worden aanbevelingen gedaan voor verbetering van het vervolgtraject.

Tussen 2002-2008 zijn er 31 otters in Nederland uitgezet nadat de soort rond 1988 is uitgestorven. Inmiddels weet de populatie zich goed staande te houden in de Kop van Overijssel en Zuidwest-Friesland