Search

Özcan, Şevket, Ninian Smart ve Din Fenomenolojisi, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Durmuş ARIK, VIII+400 s.Modern dönemin önemli din bilimcilerinden birisi olarak kabul edilen Ninian Smart'ın Din Fenomenolojisi'nin parametrelerini ortaya koymak tezin temel amacıdır. Tez giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında konunun önemi, amacı, sınırları, kullanılan metot ve kaynaklar ele alınmışıtr.Birinci bölümde; genel anlamda Din Fenomenolojisi'nin ortaya çıkışı ve temel özellikleri, belli başlı din fenomenologlarının ortaya koyduğu temel kavramlar ve Din Fenomenolojisi'nin bilimsel konumu ile ona yönelik temel eleştirilere yer verilmiştir. İkinci bölümde; Smart'ın hayatı, ilmi kişiliği ve eserleri ele alındıktan sonra fenomenolojiyi nasıl uyguladığı üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda onun dini/dinleri fenomenolojik olarak tanımlama ve inceleme yaklaşımı olan yedi boyutlu din modeli ve bu modele dayanarak din/dinlerle ilgili yaptığı fenomenolojik incelemeler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bölüm sonunda özellikle yedi boyutlu din modeline yönelik değerlendirmelere yer verilmiştir.Üçüncü bölümde; Smart'ın Din Fenomenolojisi yöntemi ve din fenomenologlarına yönelik eleştirileri üzerinde durulmuştur. Smart'a göre din fenomenolojisinin anlamı ve görevi ele alındıktan sonra fenomenolojik anlayışının başlıca özellikleri ve Din Fenomenolojisi'nde kullandığı kavramlar ve yöntemler incelenmiştir. Ayrıca Gerardus van der Leeuw, Rudolf Otto, Joachim Wach, Mircea Eliade ve Wilfred Cantwell Smith gibi din fenomenologlarına yönelik temel eleştirileri ele alınmıştır. Bölüm sonunda ise Smart'ın fenomenolojik anlayışına yönelik değerlendirmelere yer verilmiştir.Sonuç bölümünde; ortaya konulan temel varsayımlar çerçevesinde Smart'ın Din Fenomenolojisi anlayışının genel anlamda Dinler Tarihi ve Din Fenomenolojisi alanına katkıları ve önemi deskriptif bir şekilde belirtilmeye çalışılmıştır. Özcan, Şevket, Ninian Smart and his Phenomenology of Religion, PhD Dissertation, Advisor: Prof. Dr. Durmuş Arık, VIII+400 p.The main aim of the dissertation is profounding the parameters of Phenomenology of Religion of Ninian Smart, who is accepted as the most important religious scholars of the modern era. The dissertation consists of an introduction, three chapters and a conclusion.In the introduction part; the importance, purpose and limits of the subject, methods used and resources have been discussed.In the first part; in general the emergence and basic features of Phenomenology of Religion, basic concepts put forward by the major religious phenomenologists and scientific position of Phenomenology of Religion and fundamental criticisms of it have been given a place.In the second part; the life, the scientific personality and works of Smart then discussed, focused on how to apply phenomenology. In this regard, the seven-dimensional model of religion that his religion/religions fenomenological defining and investigation aproach and based on this model, concerning religion/religions his phenomenological investigations has tried to put forward. At the end of this part, especially evaluations for his seven-dimensional model of religion have been given.In the third part; we have focused on methods used by Smart in Phenomenology of Religion and his criticisms for phenomenologists of religion. After discussed the meaning and mission of Phenomenology of Religion by Smart, basic features of his fenomenological understanding and used concepts and methods in his Phenomenology of Religion have been analysed. Also, his basis criticisms of phenomenologist of religion such as Gerardus van der Leeuw, Rudolf Otto, Joachim Wach, Mircea Eliade and Wilfred Cantwell Smith have been mentioned. At the end of the part, evaluations for his fenomenological understanding have been given.In the conclusion part; in the framework of the basic assumptions which has been set out in this study, Smart's phenomenological understanding contributions, in general, to the field of History of Religion and Phenomenology of Religion and its importance have been stated in a descriptive way. 412

Dinlerin (Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam) insana bakışını tespit etmek ve bu dinlerin insana verdiği değeri göstermek tezin başlıca amacıdır. Bu bağlamda tezde Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam kaynaklarına göre insanın sahip olduğu temel haklar ile bu temel hakları tehdit eden uygulamalar incelenerek, bu dinlerin insana verdiği değer deskriptif bir şekilde ortaya konulmaya gayret edilmiştir.Tez giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Tezin giriş kısmında; Türk ve Yunan mitolojilerinde, Hint, Çin ve Japon Dinlerinde, Sabiilik'te ve Eski İran Dinlerinde insanın değeri ortaya konulmaya çalışılmıştır.Birinci bölümde; üç dinin insana bakışını tespit edebilmek için, insanların atası, ilk insan ve ilk peygamber olarak kabul edilen Hz.Adem prototip kabul edilerek, insanın biyolojik-psikolojik özellikleri ile yaratılış amacına yer verilmiştir. İkinci bölümde ise; üç dinin insana verdiği değerin göstergesi kabul edilen ve bu dinlerin insana verdiği temel hakları oluşturan can, akıl, mal, namus ve dinin korunmasıyla ilgili haklar ve bu hakları tehdit eden uygulamalar incelenmiştir. Bölüm sonlarında, verilen bilgiler ışığında karşılaştırmalar yapılmıştır. Sonuç kısmında; Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam?da insanın biyolojik ve psikolojik özellikleriyle en üstün bir varlık kabul edildiği ve kendisine verilen temel hakların bunun bir göstergesi olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam, İnsan, Temel Haklar. The main aim of this thesis is identifying the point of view of the religions (Judaism, Christianity and Islam) to the human beings. In this context in this thesis, according to Judaism, Christianity and Islam resources, basic rights that human beings have and practices that threaten those rights are being examined. Also, the value that these religions grant to the human beings is aimed to be introduced descriptively.Thesis consists of introduction and two parts. In the introduction part the value of human being in Turkish and Greek mythology, Indian, Chinese and Japanese Religion, in Sabianism and Old Iran Religions was tried to be presented. In the first part; in order to be able to identify three religions point of view towards human beings, the ancestor of the people, who is considered to be the first man and first prophet Adam was accepted as prototype and biological and psychological characteristics of people and the purpose of the creation is mentioned. In the second part, three religions faiths accepted as the indicator of the value of peoples basic rights that make up human intellect, property, life, honor and religion were examined for the protection of the rights and practices that threaten these rights.At the end of the parts, comparisons were made in the light of the given informations. At the conclusion, in Judaism, Christianity and Islam it was confirmed that human being is accepted as supreme being with his biological and psychological characteristics and the fundamental rights granted him was found to be an indication.Keywords: Judaism, Christianity, Islam, Human Being, Fundamental Rights. 235