Search

Enerji, ülkelerin en temel gereksinimlerinden biri olmakla beraber ekonomik ve sosyal gelişimlerin de sürükleyici bir unsurudur. Bu nedenle politik karar alıcılar, enerjiyi kesintisiz, güvenilir, temiz ve ucuz yollardan bulmak ve kaynakları çeşitlendirmek zorundadır. Bunu optimum bir şekilde gerçekleştirebilmenin temel unsuru ise planlamadır. Gelişmiş toplumlarda yalnızca enerji üretimi ve kaynak teminini temel alan planlamanın yerini, kaynak çeşitliliği ve jeopolitik gerçekleri dikkate alarak enerji-ekonomi-çevre dengesini gözeten planlama anlayışı almıştır. Bu Tez çalışmasında da, Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın `Enerji kaynaklarının tüm tüketicilere yeterli, kaliteli, düşük maliyetli, güvenli ve çevreci bir şekilde sunulmasını` temel amaç olarak benimseyen 2010-2014 stratejik planlaması dikkate alınarak Türkiye'nin 2000-2011 yıllarındaki toplam enerji talebini karşılayacak biçimde dışa bağımlılığın minimizasyonu ve ihracatta artışı hedefleyen kâr maksimizasyonu senaryoları altında enerji sistemi kaynak planlaması yoluyla elde edilen bulguları devlet politikaları sonucu yapılan kaynak dağıtımı verileri ile karşılaştırıp geleceğe yönelik önerilerde bulunmaktadır. Bunun için, kaynak temininde dışa bağımlılığın azaltılarak, sürdürülebilir ve çevreci kaynakların bulunup, kesintisiz, verimli, çevreye duyarlı ve düşük maliyetli enerji üretimi ve bu kaynakların optimal dağıtımının yapılmasını zorunlu kılan matematiksel modelleme yapılmıştır. Energy is also an immersive element of economic and social development as well as being one of the most basic requirements of the countries. Therefore, political decision makers have to find energy the uninterrupted, reliable, clean and from cheapest ways, and to diversify sources. The main element to the achieve this in an optimum way is the planning. In developed countries, the planning approach that considers the balance of energy-economy-environment taking into account the diversity of sources and geopolitical realities has taken place of planning based on only energy production and sources of supply. This thesis aims to make future suggestions and compare the governmental resource allocation data and the present analysis results which were obtained by energy system resource allocation under the scenarios of the external dependency minimization and increasing export-oriented profit maximization and considering the 2010-2014 Strategic Plan reported by the Ministry of Energy and Natural Resources with the main purpose of `providing energy resources to all consumers in a sufficient, quality, low-cost, secured and environmental-friendly way`. For this purpose, the mathematical modeling mandating the continuous, efficient, environmentally sensitive and cost-effective energy production and the optimal distribution of these resources, by finding of the sustainable and environmentally friendly resources by reducing dependence on foreign sources of supply has been made. 196

Bu çalışmanın amacı ülkelerin gelişmişlik düzeylerine etki eden faktörleri incelemektir. Böylece Türkiye'nin de aralarında bulunduğu gelişmiş ülkeler grubundaki bir ülkenin çok gelişmiş statüsüne ulaşabilmesi için nasıl bir yol izleyeceği belirlenmiştir. Bu analiz farklı yöntemlerle yapılabilirse de bu çalışmada iki seçenekli bağımlı nitel değişkenli modeller ve sınırlı değişkenli modeller ile inceleme yapılmıştır.Ekonometride yaygın olarak kullanılan regresyon modellerinde özel durumlarda özel değişkenler kullanılması gerekmektedir. Bu değişkenlerden biri de nitel değişkenlerdir. Nitel değişkenler modellerde bağımlı değişken olarak yer alabilirler. Bu tür modeller söz konusu olduğunda doğrusal olasılık, logit ve probit modelleri kullanılmaktadır. Ayrıca bağımlı değişkenin sınırlı olduğu durumlarda da tobit modeli tercih edilmektedir. Kavram birliği sağlamak için bu modeller çalışmanın birinci bölümünü oluşturmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise yapılan uygulama ile ülkelerin gelişmişlik durumunu etkileyen faktörler iki seçenekli logit, probit ve alttan sansürlü tobit modelleri ile incelenerek bulunan sonuçlar birbirleri ile kıyaslanmıştır. Buna göre her model için etkin faktörler; doğumda yaşam beklentisi, eğitim çağındaki nüfusun öğrenim görme oranı, kadınların işgücüne katılım oranının erkeklerin katılım oranına göre yüzdesi, kişi başına düşen Gayrisafi Milli Hasıla olarak belirlenmiştir. The aim of this study is to investigate the factors affecting the development levels of countries. From the results of the study, road map of developed countries for reaching at very developed level was determined. Even if such analyses might have been conducted using various methods, models with bounded quantitative variables and limited bounded variables were used in the present study.It is a requirement to use special variables for special conditions in regression models used commonly in econometrics. Quantitative variables are among such variables. Quantitative variables can be used in such models as bounded variables. Linear probability, logit and probit models can be used in addition to Tobit model when bounded variable is limited. These models are mentioned at the first stage of the study in order to have a conceptual harmony. At the second stage of the study, factors affecting the development levels of the countries were investigated using two ? option logit, probit and bottom censored Tobit model and the results were compared to each other. It was found from the results of the study that effective factors for each model are life expectancy at birth, rate of educated population at the age of education, percentage of labour force participation rate of women to men and GDP. 81

Ekonomik büyüme ülkelerin önemli amaçlarından biridir. Kaynak kullanım etkinliğinin temel hedefi ise ekonomik büyüme ve kalkınmadır. Nitekim kaynak kullanımında etkinlik, sürdürülebilir kalkınmanın en önemli bileşenlerinden biridir. Çalışmada, 2006-2016 dönemleri arasında OECD ülkelerinin ekonomik büyüme etkinliklerini gözlemleyebilmek için Neo-Klasik üretim fonksiyon değişkenleri baz alınarak, statik veri zarflama analizi (VZA) ve panel VZA modelleri kurulmuştur. Böylece 2008 küresel krizi de göz önüne alınarak, ülkelerin etkinsiz yönetimsel faaliyet göstermesinden mi yoksa dezavantajlı durum içerisinde olmalarından dolayı mı kaynak kullanımında etkinsiz oldukları araştırılmaktadır. Bunun yanısıra, 2008 krizi öncesi ve sonrası ayrı ayrı değerlendirilerek krizin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Küresel Kriz, Panel Veri Zarflama Analizi, OECD, Ekonomik Büyüme.JELSınıflandırması:O4,C44,H12 Economic growth is one of the important goals of the countries. The main objective of economic growth and development is to increase resource utilization efficiency. Indeed, resource efficiency is one of the most important components of sustainable development. In order to observe the economic growth of OECD countries for the 2005-2010 period, Data Envelopment Analysis (VZA) and panel VZA models were established based on Neo-Classical production function variables. Thus, Taking into consideration the 2008 global crisis, it is being investigated that countries are ineffective in resource usage because of their ineffective administrative activity or being in disadvantageous situations. In addition, before and after the 2008 crisis, the impact of the crisis on economic growth is discussed separately.Keywords: Global Crisis, Panel Data Envelopment Analysis, OECD, Economic Growth.JEL Classification: O4, C44, H12 104