Search

Resumo Povos indígenas e comunidades tradicionais dão prioridade às relações sociais e interativas entre humanos e não humanos, em que entes naturais, como animais, plantas, fungos, rios, cachoeiras, rochas, cavernas ou montanhas, estão imbuídos de espíritos, com subjetividades e consciência reflexiva. De acordo com as cosmopercepções de diferentes culturas, os seres elementais ou enteais atuam direta ou indiretamente na regulação de atividades antrópicas, guiando o comportamento dos indivíduos que adentram espaços naturais diversos, para fins de caça, pesca, coleta, cultivo, recreação etc. Por meio de uma revisão comparada de bibliografia obtida nas bases de dados Google Scholar e Scientific Electronic Library Online (SciELO), no período de janeiro a julho de 2021, o presente artigo discute acerca dos entes que exercem a função de guardiões da natureza e dos recursos, especialmente das espécies animais de interesse cinegético (caça). Uma atenção especial é direcionada a duas das entidades protetoras mais conhecidas no imaginário brasileiro: Curupira e Caipora. Torna-se premente conceber a união da espiritualidade com a ecologia, objetivando entender e apoiar as crenças locais, a fim de implementar estratégias ecologicamente embasadas para alcançar tanto a conservação racional dos recursos naturais quanto a manutenção do rico patrimônio biocultural a eles associada. Abstract Indigenous peoples and traditional communities prioritize social and interactive relationships between humans and non-humans in which natural beings like animals, plants, fungi, rivers, waterfalls, rocks, caves or mountains are imbued with spirits, subjectivities and reflective awareness. According to the cosmological perceptions of different cultures, elemental or enteal beings directly or indirectly act in the regulation of anthropic activities, guiding the behavior of individuals who enter various natural spaces for activities such as hunting, fishing, gathering, cultivation and recreation. This review of the literature in the Google Scholar and Scientific Electronic Library Online (SciELO) databases from January to July 2021 addresses the entities that act as guardians of nature and resources, especially animal species that are hunted. Special attention is directed to two of the best-known protective entities in Brazil: Curupira and Caipora. The combination of spirituality and ecology is essential to understand and support local beliefs and, in turn, implement ecologically-based strategies for rational conservation of natural resources and maintenance of the rich biocultural heritage associated with them.

Статья посвящена анализу устных рассказов о разрушении православных культовых сооружений и уничтожению церковного имущества в повествовательной традиции Архангельской области. В исследовании используется традиционный подход - анализ сюжета и мотивов рассказов. Источниковую базу исследования составили материалы фольклорного архива САФУ. Они относятся к различным районам Архангельской области. Цель статьи заключается в выявлении основных мотивов архангельских рассказов о поругании святынь и их региональных особенностей. Материал неоднороден в жанровом отношении: это как «краткие свидетельства», так и структурно организованные «свидетельские показания». Религиозные рассказы являются частью местной исторической памяти, знание которой свидетельствует о развитой или неразвитой локальной идентичности сообщества. В современной фольклорно-речевой практике существует различное отношение к событиям, связанным с закрытием храмов и гонением на священнослужителей. В советский период была нарушена межпоколенная культурная трансмиссия. Знания и опыт старшего поколения были обесценены, поэтому различные поколения исполнителей демонстрируют различные ценностные ориентиры. В ранний постсоветский период, когда началось церковное возрождение и появилось много неофитов, рассказы о наказании за святотатство и поругание святынь вновь актуализировались. Однако мы приходим к выводу, что в современной фольклорной традиции происходит уничтожение мотива наказания как части фабулы, хотя долгое время рассказы с мотивом Божьей кары за святотатство считались наиболее устойчивой частью этой традиции., This article is devoted to oral narratives about sacrilege (the destruction of buildings and other Orthodox Church property) in the narrative tradition of the Arkhangelsk Region. The research takes a traditional approach, centering on the analysis of plots and narrative motifs. Materials for the study are from the folklore archive of the Northern (Arctic) Federal University and refer to different areas of the Arkhangelsk Region. The article’s aim is to identify the main motifs of these stories and their regional characteristics. The material is heterogeneous in the generic sense: there are both “brief testimonies” and more structurally organized “long testimonies.” Religious stories comprise part of local historical memory, knowledge of which testifies to a community’s sense of identity. In modern folklore and speech practice there are different attitudes to the events associated with the demolition of churches and the persecution of priests. Intergenerational cultural transmission was disrupted during the Soviet period; the knowledge and experience of the older generation was depreciated, so that different generations of informants demonstrate dissimilar value orientations. In the early post-Soviet period, when the church revival began and many new believers emerged, stories about punishment for sacrilege again became relevant. However, the author concludes that in the modern folklore tradition the plot motif of God’s punishment for sacrilege has disappeared, despite the fact that for a long time this motif was considered the most stable part of the narrative., ТРАДИЦИОННАЯ КУЛЬТУРА, Выпуск 2 2020

Bu çalışmanın amacı, Türk sözlü anlatı geleneği içerisinde yer alan yabancılığa dair imajları biçimlendiren stereotiplerin, Türk toplumunun tarihin farklı dönemlerinde kendini tanımlamak için kullandığı kimlikleri içselleştirmesinde ne tarz işlevler taşıdıklarını ortaya koymaktır. Kimliğin de tıpkı kültürün geneli gibi etkileşime dayalı bir yapısının olduğu varsayımından hareketle, sanatsal bir iletişim boyutu da olan folklorun söz konusu etkileşimleri yansıtma gücü açısından, edebiyat gelenekleri ve medyadan daha değerli bir malzeme olduğu düşünülerek ve halk bilimi disiplininin tarihsel süreç içerisinde benimsemiş olduğu epistemolojik tavır göz önünde tutularak kimliğe dair geleneğin ne dediğine eğilmek hedeflenmektedir. Araştırma kapsamında mit, efsane, menkıbe, masal, destan, halk hikâyesi ve fıkra türleri içerisinden belirlenen örnekler, araştırmacıların sahadan derleyerek metinleştirdikleri ürünlerden seçilmiştir. Bu kapsamda 19. asırdan bu yana konuya eğilen araştırmacıların tekrar tekrar anlattıkları ve sayısı belirsiz olan mitler, 1953 efsane, tip kataloğundan konu dağılımlarına göre seçilen 52 masal, Oğuz Kağan destanı, Dede Korkut boyları, Köroğlu anlatmaları ve gazi tipi ekseninde şekillenen anlatılarla birlikte 7 destan, üç menakıpnâme, 14 halk hikâyesi, Nasrettin Hoca, Bektaşi ve Bekri Mustafa tiplerine bağlı 1111 fıkra ele alınıp değerlendirilmiştir. Çalışmada, temeli kimlik araştırmalarınca oluşturulmuş öğretilere dayandırılan bir yorumbilgisi (hermeneutik) yaklaşımı kullanılarak söz konusu stereotipler dört açıdan anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Bunlar sırasıyla beden, mekân, ahlaki nitelikler ve berikine bakış şeklindedir. Böylelikle metinleri üreten kitlenin kendi kimliğinin ne olduğuna dair doğrudan ya da dolaylı fikirlerine ulaşılmıştır. İlki tür kavramı, ikincisi de kimlik bilincinin kronolojik dönüşümü olmak üzere araştırmada elde edilen bulguların kompozisyon hâline getirilmesinde iki veçheden yararlanılmıştır. İlksel türler olan mit ve efsanelerde yer alan insan dışı varlıklara dair stereotipler araştırmanın ilk bölümünün konusunu oluştururken; görece daha girift türler olan masal, menakıpnâme, destan ve halk hikâyeleri ise toplumsal kimliklere dair stereotiplerle bağdaştırılarak eserin ikinci bölümünde incelenmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde masal ile sınıfsal kimlik; menakıpnâmeler ile dinsel kimlik; destan ve halk hikâyeleri ile de ulusal kimlik bilinçleri arasında bağlantılar kurulmuştur. `İnsan`, `Müslüman`, `köylü` ve `Türk` olarak kendini gösteren `biz` kümesinin tanımlanmasında kullanılan kimliklerin karşısına konumlandırılan `insan dışı varlık`, `gayrimüslim`, `aristokrat` ve `azınlık` imajlarına dair stereotiplerin üretilmesinin altında yatan temel sebebin, karşıt kümeleri dizayn etmekten ziyade `biz` kümesinin düzenlenmesi olduğu görülmüştür. İlkel dönemlere ait olan demonik imajlardan azınlık imajlarına uzanan süreçteki dönüşüm görülmeye çalışılırken benzer stereotiplerin farklı dönemlerdeki yabancı imajlarının tasarlanmasında kullanılmış olmasıyla karşılaşılması, sabit yapılar şeklinde varlığını koruyan folklorun farklı dönemlerdeki işlevli kullanışlılığını göstermektedir. Bunun yanında toplumsal kimliklerin içselleştirilmelerinde birbirinden ayrılan kavrayışlar da elde edilen bulgular arasındadır. Sonuç olarak kimlik tartışmalarının çözüme kavuşturulmasında folklorun bu işlevli kullanışlılığından faydalanmanın yerinde olacağı görülmüştür. The purpose of this study is to reveal the stereotypes that shape the images of foreignness in the Turkish oral narrative tradition and in what way they function in internalizing the identities that Turkish society uses to define itself in different periods of history. It has been aimed to focus on what the tradition says about identify, based on the assumption that identity has a structure based upon interaction just like culture-wide, considering that folklore, an artistic communicative dimension too, is more valuable than the literary traditions and the media, in terms of its power to reflect these interactions and taking into account the epistemological attitude that the folkloristics has adopted during the historical process. The examples which were determined from genres of myth, legend, religious legend, tale, epic, folk story and comic anecdote within the scope of the study were selected from the products compiled and written by researchers. In this context, we discussed and evaluated; unclear myths which are repeated since the 19th century by the researchers who have addressed; 1953 legends; 52 tales selected according to topic distribution from classification system; 7 epics include The Epic of Oghuz Khan, Dede Korkut narratives, Köroghlu narratives and narratives shaped on the axis of the saint soldier types; 3 religious legend book; 14 folk stories, 1111 comic anecdotes connected with the types of Nasrettin Hodja, Bektaşi and Bekri Mustafa. In the study, we tried the said stereotypes to be interpreted in four respects by using a hermeneutic approach based on the doctrines which were formed by the basis of identity studies. These are blow-by-blow body, place, moral qualities and outlook on hither. Thus, we reached the direct or indirect ideas of what self identity of the mass of the people producing the texts is. Two aspects have been utilized in making the findings obtained in the research into a composition, the first being the concept of genre and the second being the chronological transformation of the consciousness of identity. While the stereotypes of non-human beings in archaic genres which are myths and legends constituted the first part of the research, tale, religious legend book, epic, and folk stories, which are relatively more intricate genres, were examined in the second part of the study in conjunction with stereotypes of social identities. In the second part of the study, we established relationships between; class identity and tale; religious legend books and religious identity; epic and folk stories with national identity consciousnesses. It has been seen that the main reason behind the production of stereotypes on the images of `non-human being`, `non-Muslim`, `aristocratic` and `minorities` that are positioned against the identities used in defining the cluster of ''we'' manifesting itself as `human`, `Muslim`, `peasant` and `Turkish` is the organization of the cluster of `we` rather than the design of the opposing cluster. While trying to see the transformation during the process extending from the demonic images belonging to the primitive periods to the minority images, it is seen that similar stereotypes have been used in the design of foreign images in different periods and it shows the functional usefulness of the folklore in different periods, which maintains its existence in the form of fixed structures. Not to mention, also the insights that are separated from each other in the internalization of social identities are among the findings. As a result, it was seen that benefiting this functional usefulness of folklore will be suitable to solve the identity debates. 350

Kaynağını yaşanmış vakalardan alan, millet için oluşmuş tehlike ve tehditlerle büyüyen ve epik dokusu zenginleşen destanlar, en hacimli epik anlatılar olarak doğal felaketler, göçler, buhranlar gibi çeşitli konuları da bünyesinde barındıran, icrası kutsal metinlere özgü nitelik taşıyan ve icra ortamında değer kazanan bir anlatı türü olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte destanlar, toplumların geleneklerini, göreneklerini, aile yapısını, askeri-siyasi geleneklerini ve kültürü oluşturan diğer unsurları muhtevasına almakta ve toplumların maceralarını, yaşam tarzlarını, hayat ve dünya görüşlerini yansıtması yönüyle ait olduğu milletin, milli şuur, ideal ve kimlikleri hakkında önemli bilgilerin izlerine rastlanması açısından değerli kaynaklardır. Pek çok destana sahip Türk boyları arasında, destancılık geleneğini canlı bir şekilde yaşatmaya devam eden Kırgızlar, diğer boylardan bu yönüyle farklılık arz etmektedir. Destanların yanı sıra güçlü sözlü gelenekten beslenen Kırgız masalları ve halk hikâyeleri de zengin içeriğe sahiptir. Destanlar, masallar ve halk hikâyeleri toplumsal zihniyeti yansıtması bakımından da önemli kültür metinleridir. Bir toplumun kültür ve medeniyet sahnesindeki konumunu değerlendirirken öncelikle o toplumdaki kadınların statüsü hakkında bilgi sahibi olmak büyük bir önem taşımaktadır. Bu açıdan bakıldığında Kırgız Türklerinin sözlü anlatılarından olan destanlar, masallar ve halk hikâyeleri zengin kültürel unsurlar içermesi ve toplumsal cinsiyete dair önemli veriler sunması bakımlarından Türk halk bilimi açısından büyük değer ifade etmektedir. Bu noktada Kırgız destanlarında, masallarında ve halk hikâyelerinde kadın konusunda değerli veriler sunmaktadır. Çalışmada Kırgız Türklerinin destanlarından, masallarından ve halk hikâyelerinden yola çıkarak, Kırgız Türk kültüründe, kadının aile ve karşı cins içindeki yeri, statüsü, üstlendiği sorumlulukları, sahip olduğu işlevleri ve toplumsal cinsiyet rollerini tespit adilecek kadına yönelik imajlar saptanmaya çalışılacaktır. Kırgız sözlü anlatılarına bakıldığında bir kısmında kadın tiplerinin aktif olarak rol aldığı görülmektedir. Hatta epik destan geleneğinde genellikle erkek tipine yüklenen başkahramanlık vasıfları kadın tipinde de vücut bulduğu göze çarpmaktadır. Bununla birlikte sözlü anlatılarda kadın kahramanların ikinci derecede rol oynadığı durumlar daha yoğunluktadır. Bu bağlamda çalışmada Kırgız Türklerinin destanlarında, masallarında ve halk hikâyelerinde kadının toplumsal cinsiyet içerisindeki yeri tespit edilecek ve bu tespitler ışığında anlatılarda yer alan kadın imajı `Feminist Folklor Kuram ve Yöntemleri` ile `İşlevsel Folklor Kuram ve Yöntemleri` ışığında analiz edilmeye çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler: Anaerkil, ataerkil, kadın tipleri ve rolleri, kalıp yargılar/ön yargılar, semboller, imajlar. The epics, which are inspired by the events that may or may not be lived, are a kind of epic character, but also a variety of topics such as natural disasters, migrations and depressions. However, the epics take the traditions, customs, family structure, military-political traditions and other elements that make up the culture, and the traces of important information about the nation's national consciousness, ideal and identity. they are valuable resources. Among the Turkish tribes with many epics, the Kyrgyz, which continues to live the tradition of destiny in a vivid way, differs from this aspect in this aspect. In addition to epics, the Kyrgyz tales and folk tales fed from powerful oral tradition also have rich content. Epics, tales and folk tales are important cultural texts in terms of reflecting social mentality. When evaluating the position of a society in the scene of culture and civilization, it is of great importance to have information about the status of women in that society. From this point of view, epics, tales and folk tales, which are from the oral narratives of Kyrgyz Turks, have great value in terms of Turkish folklore in terms of containing rich cultural elements and providing important data about gender. At this point, Kyrgyz epics, tales and folk tales provide valuable data on women. In this study, it will be tried to determine the place of woman in family and opposite sex in Kyrgyz Turkish culture, the functions, functions and gender roles of women in Kyrgyz Turkish culture.When Kyrgyz oral narratives are considered, it is seen that some of the women have an active role. In fact, in the epic epic tradition, it is observed that the main characteristics of the protagonist, which are generally loaded on the male type, are found in the female type. However, in the verbal narratives, there are more intense situations where female heroes play second degree. In this context, the place of women in gender will be determined in the epics, tales and folk tales of the Kyrgyz Turks and in the light of these findings, the image of women in the narratives will be analyzed in the light `Folklore Feminist Theories and Methods` and `Folklore Functional Theory and Methods`.Key Words: Motherhood, patriarchal, female types and roles, stereotypes/ prejudices, symbols, images. 397

Sözlü anlatı türleri arasında Avrupa ve Amerika folklor çalışmalarında yerini diğer türlere göre yeni edinmiş memoratlar her ne kadar şahsi tecrübe anlatıları olarak tanımlanmış olsa da kavramın kapsamı hakkında pek çok sorunu da beraberinde getirmiştir. Son yüzyılımızın tartışmalarına konu olan memoratlar halk inançlarının çalışılması için en kıymetli anlatı türü olduğunun altı çizilmesiyle hem bir dönüm noktası hem de yeni bir tartışma alanı başlamıştır. Gerek Amerikan halkbilimcilerin gerekse Avrupalı halkbilimcilerin konu üzerindeki görüşleri, çalışmaları bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu çalışma, geçmişten günümüze kadar memorat kavramı üzerinde süregelen tartışmaları içine alarak saha çalışmasıyla birlikte elde edilen metinlerin sınıflandırılmasıyla kavram üzerinde çeşitli analizleri barındırmaktadır. Birinci bölümde, memorat kavramı incelenmiştir. İkinci bölümde, Adana memoratları sınıflandırılmış ve incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise derlenen metinler verilmiştir., Memorates, which have more recently been placed in European and American folklore studies compared to other oral narrative types, have brought a lot of questions about the content of the concept though defined as personal experience narrations. Having been a subject of discussion in the last century, memorates have initiated both a turning point and a new area of discussion with the emphasis of its being the most valuable narration type for studying on folk beliefs. The studies and opinions of both American and European folklorists on the subject provide a basis for this study. The study consists if various analyses of the concept by categorizing the texts obtained from field studies on the discussion of concept memorates from past to present. In the first chapter, the concept of memorat was examined. In the second chapter, memorates of Adana are classified and examined. In the third chapter, collected texts are given.

Dünyada ve ülkemizde masallar birçok araştırmaya konu olmuştur. Çoğu zaman masalları `bir varmış bir yokmuş, bilinmeyen bir diyarda`, `bir varmış bir yokmuş zamanlardan bir zamanda` sözleriyle başlar ve dinleyiciyi olağanüstü ve fantastik hayallere sevk eder, bazen dinleyenleri başları bulutların üstünde bir dağa çıkarır, bazen de dinleyicileri yerin yedi kat altına götürür. Kürt toplumu uzun kış gecelerinde masallarla arkadaşlık ederdi yani masallar Kürtlerin yaşamlarının bir parçası idi. Bazı masallar vardı ki bunlar ulusal idi yani bütün kürt bölgelerinde bilinen masallar idi ( Şengê ile Pengê, Mîrza Mûhammed) bazıları da sadece bir yöreye has idi ya da sadece bir köyde bilinen masallar idi.Her bir bölgenin kendine has masalları var/vardı. Bu bölgelerden (yöre) biri de Şanlıurfadaki Şêxanlı bölgesinin masallarıdır. Şêxanlı bölgesi ismini Şêxanlı aşiretinden almaktadır. Bundan dolayı Şêxanlı bölgesinin masallarını Şêxanlı aşiretinin masalları olarak da adlandırabiliriz.Biz, yukarıdaki kelimeleri bilerek geçmiş zaman ekleri ile kulandık. Çünkü televizyonun, cep telefonunun, internetin çıkmasıyla ya da başka bir deyişle kısaca teknolojinin ilerlemesi ile birlikte, kürt toplumunda artık masallar anlatılmamakta ve masallar can çekişmektedirler (ölmek üzereler). Kürt masal anlatıcıları ya vefat etmişler ya da yaşlı olmalarından dolayı masalları unutmuşlardır.Bizim de çabamız, Şêxanlı aşireti içinde unutulmak üzere olan, yok olmak üzere olan ve masal literatürüne girmemiş olan masalları toplamak ve bu masalları ölümden, yok olmaktan kurtarmak içindir.Anahtar Kelimeler: Şêxanlı Yöresi, Şêxanlı Aşireti, Masal Folk tales have been comeup for many discussion in ourcountry and in the World. They usually starts with the sentences saying ` onceopun a time, in anunknown country…` or `once opun a time, a time from times…` and Folk tales encourage listen ers to extrao rdinary and fantastic dreams, sometimes have listeners clim bup mountains whose top sare over the clouds and sometimes take people under the seven fold of the earth. Kurdish society companied with folk tales in the long winter nights. That's to say; folk tales were a part of the kurds. There were some folk tales (like Şengê and Pengê or Mîrza Muhammed), which were national. Namely they were known all parts of the kurdish regions. And but some of them were peculiar to only one regionor they were known only in one village. Each religion has(had) folk tales which (were) are special to them. One of the seregions is Şêxanli and its folk tales are examples of the sespecial folk tales. Şêxanli region is named after the Şêxanli tribe. So we can name them asthe Şêxanli region's folk tales.We explained the sentences above in the past tense. Because Kurdish folk tales haven't told any more in the kurdish society because of the invention of the televisions, the mobile phones andt he use internetor in other words due to advance of technology and the folk tales are in throes of death (they are about to die). And the kurdish story tellers were died or they forgot the folk tales owing toold age.Our struggle is to gather the folk tales which are about to be forget tenorvanished in the Şêxanli tribe and can not find their places in our literature. And also our struggle is to save the folk tales embellishingour dreams and deliver them from the death.Key Words: Şêxanlı Region, Şêxanlı Tribe, Folktale 194

Sözlü gelenekler halkın ortak duygu ve düşünce dünyasını anlamak ve değerlendirmek açısından değerli bilgiler ortaya koymaktadır. Sözlü kültürün yazılı kültür karşısında giderek zayıfladığı modern dönemde tüm sözlü gelenekler gibi Dengbêjlik geleneği de çeşitli dönüşümlere uğramıştır. Bu dönüşümler çeşitli başlıklar altında ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde konu, amaç, önem, yöntem ve teknik açıklanmıştır. İkinci bölümde konuyla ilişkili kuramsal çerçeve ortaya konmuş ve dengbêjlik geleneğinin bu kuramsal çerçevedeki yeri belirlenmiştir. Üçüncü bölümde, bir sözlü gelenek olarak dengbêjlik geleneği genel hatlarıyla anlatılmış, tarihçesi ve temel özellikleri açıklanmıştır. Dördüncü bölümde sözlü geleneklerdeki eğitim anlayışı ve dengbêjlik geleneğinde eğitim süreçleri ve modelleri, alan çalışmasında edinilen bilgiler ışığında ortaya konmuştur. Beşinci bölümde geleneğin önemli işlevlerinden biri olarak tarih Anlatıcılığı konusu ele alınmış ve alan çalışmasında derlenen sözlü metinler üzerinden geleneğin yakın tarih anlatımı irdelenmiştir. Altıncı bölümde geleneğin hayat bulduğu klasik mekânlar ve günümüzde oluşmaya başlayan modern mekânlar ele alınmıştır. Yedinci bölümde dengbêjliğin tarihsel olarak içerisinde bulunduğu patronaj ilişkileri değerlendirmiş ve günümüzde gelinen durum anlatılmıştır. Sonuç ve değerlendirme bölümünde ise geleneğin devamı açısından alan çalışmasında edinilen düşünce, görüş ve öneriler ortaya konmuştur. Dengbêjlik geleneğinin devam etmesi konusunda yapılan çalışmalar eleştirel bir tutumla ele alınmıştır.Anahtar Sözcükler: Dengbêjlik Geleneği, Sözlü Gelenek, Sözlü Kültür. Oral traditions reveal worthy information to understand and evaluate common emotional and mental world of people. In modern period that oral culture weakened gradually compared to written culture, as all other other oral traditions, Dengbêj tradition has also transformed in different ways. These transformations discussed under various topics. In the first chapter of the study, question, purpose, importance, methodology and technique are stated. In the second chapter, theoretical framework and the position of dengbêj tradition in this framework are expressed. In the third one, general information, history and basic properties of dengbêj tradition are described. In the light of information gathered in field study, in chapter four, education system of the oral traditions, education process and models in dengbêj tradition are discussed. In chapter five, as an important function of the tradition, history narration is examined and near history narration of the tradition is explicated by using collected field study data. Chapter six describes places where tradition created classically and places tradition is being created nowadays. Historical patronage relationships of the dengbêj tradition and current situation is explained in chapter seven. In the chapter of conclusion and evaluation, ideas, opinions and suggestions on the survival of the tradition which are gathered during the field study are expressed. Studies on the continiuity of the tradition questioned in a critical perspective.Key Words: Dengbêj Tradition, Oral Tradition, Oral Culture. 101

Yeryüzündeki kültürler, önce sözlü kültürde var olmuşlardır. Teknolojik gelişmeler ışığında yeni kültür ortamları ortaya çıkmıştır. İkincil kültür ortamı olarak adlandırılan yeni ortamlar oluşurken sözlü kültürden faydalanmış ve onun geleneksel yapısını güncelleyerek kendi içinde kullanmış/korumuştur.Bu çalışmada sanal ortam veya genel ağ, yeni kültürel ürünlerin oluşturulduğu ve kimliklerin yaratıldığı, kültürel unsurların yeniden kurgulanarak yaratıldığı, tüketildiği ve bunların bir anda hızla yayıldığı teknolojik bir kültürel mekân olarak ele alınmıştır. Tezin amacı sözlü ürünlerin genel ağda nasıl kurgulandığı, hangi geleneksel unsurlarından faydalanıldığı, değişimin sanal ortamla ilişkisi tespit edilmiş ve atasözü, deyim, fıkra, mani, alkış ve kargış türlerinin sanal kültür ortamında icra, mekân, icracı, dinleyici, bağlam açısından yeniden kurgulanış biçimleri bütüncül bir yaklaşımla irdelenmiştir.Anahtar Sözcükler1.Sözlü Kültür Ortamı2.Yazılı Kültür Ortamı3.Elektronik Kültür Ortamı4.Sanal Kültür Ortamı5.Sözlü Ürünler ve Dönüşümü Cultures on earth first existed on verbal culture. New culture media appeared in the light of new technological developments. A new media called second culture media benefited from verbal culture while being created and protected by activating its traditional form.In this study, virtual media or general network has been discussed as a technological cultural media where cultural elements are rebuilt, spread and consumed fast. In the study how verbal products are built, what kind of traditional elements affect them and the relation between the change and virtual media have been determined. Proverbs, sayings, jokes, anecdotes, and short poems have been criticized in terms of performance, environment, performers and listeners through the study as well.Keywords1. Verbal Culture Media2. Written Culture Media3. Electronic Culture Media4. Virtual Culture Media5. Verbal Products and Their Transition 122

Tür odaklı çalışmalar, araştırma teknikleri ve bakış açıları halkbilimi çalışmalarının başlangıcından beri 1812 yılından bu yana bu disipline hâkimdir. Aynı durum Türk halkbilimi çalışmaları için de ortaya çıktığı 1913 yılından bu yana geçerlidir. Bu bakış açısıyla yapılan ??ideal tür? tanımları ve buna bağlı incelemeler, halkbiliminin verilerinin bütüncül olarak anlaşılmasını sağlayacak halk felsefesinin en küçük birimleri olan ?halk fikirleri?nin ortaya konulmasını imkânsızlaştırmaktadır. İdeal tür tanımının akademik çalışanlarca yapılan tanımlamalara uymayan örnekleri dikkate almamaları bunun en büyük nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma Türk Halkbiliminde nasihat anlatım tutumuna göre kullanılan konuşmalık türlere üzerine yapılan ilk tahlil denemesidir. Bu bağlamda sözlü kayaklardan derlenen nasihat anlatım tutumuna göre oluşturulmuş konuşmalık türler ki bunlar, atasözleri, deyimler, alkışlar, kargışlar, efsaneler, memoratlar, fıkralar, hikâyeler ve kişisel anlatılar olarak sıralanabilir. Bu türlerin kullanıldıkları konuşma durum ve bağlamı gözönünde bulundurularak tematik, işlevsel, bağlamsal ve yapısal özellikleri, sosyal değerlerle olan ilişkilerine de özellikle dikkat edilerek tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Geleneksel Sözlü Nasihatler, Anlatım tutumu olarak Nasihat, Konuşmalık Türler, Türk Halk Edebiyatı. Genre oriented studies and research aproaches domitated Folkloristics since 1812 which is one of the official startting date of the discipline. The discipline of Turkish Folklore also has exactly the same situation. It is genre oriented since its started in 1913. However genre oriented studies do not let to work on ?folk ideas? which are the essential base of folk philosophy that is the real goal of folklore studies. Genre oriented studies make impossible to work on folk ideas because its concept of genre based on the ?ideal type of genre?. The concept of ?ideal type of genre? do not care examples of a genre which do not fix the academic descriptions. In this context this study is one of the first attemp to analyse the conversational genres which are used and collected in Turkish actual socio-cultural contexts according to attitute of advice. In other words, the purpose of this study is to make a folkloristic description of Turkish advices as an attitude of expression which is the goal orientation of many conversational genres like proverbs, legends, memorates, tales, anectods, stories and personel narratives. The characteristic features of conversational genres which produced by traditional Turkish advices as an attitude of expression is evaluated by their thematic, structural, functional and contextual characteristics with a special attention was given their relationship with social values.Key Words: Verbal Advices, Traditional Attitude of Exressions, Conversational Genres, Turkish Folk Literature 220

Halk anlatısını anlamak ve anlamlandırmak için geliştirilen kuram ve yöntemler metinden anlatım ortamına doğru bir seyir takip etmiştir. Folklorun ?iletişimsel bir süreç? olarak kabul edilmesiyle günümüz halkbilimi araştırmalarında en az ürün kadar ürünün ortaya çıktığı bağlam da önem kazanmıştır.Bu tez halk anlatılarının Kastamonu özelinde hangi ortamlarda üretilip tüketildiği üzerinedir. Anlatım ortamında meydana gelen değişim halk anlatısını etkileyeceğinden tezin amacı; Kastamonu'da halk anlatısı ortamlarının sözden yazıya, yazıdan elektronik kültür ortamına geçiş sürecinde incelenerek; anlatım ortamındaki değişim ve dönüşümün belirlenmesi, bu ortamlarda halk anlatılarının varlığının sorgulanmasıdır.Halk anlatılarının anlatım ortamı ve Kastamonu bağlamında halk anlatısı ortamlarının sözden yazıya, yazıdan elektronik kültür ortamına geçiş süreciyle sınırlı olan tezde bağlamsal kuramın bakış açısı benimsenmiştir.?Kastamonu'da Halk Anlatılarının Sözlü Kültür Ortamı? olarak halk anlatısının üretildiği, nakledildiği, tüketildiği geleneksel mekânlar; kahvehane, han, oda, hamam, panayır ve pazar, konak, ev ve diğer mekânlar olarak belirlenmiştir. Bu mekânlarda; ulaşımın kolaylaşması, tarım faaliyetlerinin makineleşmesi, geçim şekillerinin ve günlük hayatın değişmesi, kentleşme, Cumhuriyet modernitesiyle birlikte kadın erkek bir aradalığı, iletişim teknolojisindeki gelişmeler gibi sebeplerle değişim ve dönüşümler olmuştur.Yeni şekillenen kültür ortamları ?Yazılı Kültür Ortamı?, ?Elektronik Kültür Ortamı? olarak belirlenmiştir; elektronik kültür ortamı ise, anlatım ortamında meydana getirdiği etkiler göz önünde bulundurularak, radyo, televizyon ve internet düzleminde ele alınmıştır.Halk anlatıların kuşaktan kuşağa gerçekleşen naklinin, yazılı ve elektronik kültür ortamıyla birlikte seyir değiştirdiği görülmüş; genç kuşağın halk anlatılarını ürettiği, naklettiği, yaşattığı ortamlar Kastamonu özelinde tespit edilmiştir.Tezde ulaşılan sonuç; bir taraftan sözlü kültür ortamlarının değişerek ve dönüşerek devam ettiği, diğer taraftan yazılı ve elektronik yeni ortamların oluştuğu; insanlığın kültürel mirası ve belleği halk anlatılarının yok olmadığı, geleneksel ve yeni ortamlarda değişip dönüşerek bu ortamlar aracılığıyla üretilmeye, yayılmaya ve yaşamaya devam ettiğidir. Developed theories and methods to understand and explain the folk tales follows a progress from text to expression milieu. With adoptation of folklore as ?communicational process?, outputs, nowadays, in folkloric researches has became important as much as the context of the output.This thesis is about folk tales in Kastamonu in which milieu they are generated and exploited. Changes in expression milieu effects folk tales. İn this context, aim of this thesis is to determine the changes and transformations in milieus of expressions, to interrogate the existance of folktales with analyzing changes from oral to written; from written to electronical culture milieus in folk tales.The expression milieu of folk tales in context of Kastamonu, limited with osmosis process from oral to written, from written to electrical culture milieu, this thesis possesses a point of view concenrated on Performance teori.Folktales as ?Oral culture milieu of folktales in Kastamonu? are generated, reported, exploited in traditional locations as coffee houses, public houses, chambers, public baths, fairs and bazaars, mansion hauses, hauses and other locations. İnducements such as easement of access in these locations, agricultural activities which becomes mechanized, urbanization, cohabitation of women and men due to modernity of Republical life style, developments in communication Technologies coused changes and transformations.New shaped cultural milieus are determined as; ?Written Culture Milieu? and ?Electronical Culture Milieu?. Electronical Culture Milieu undertakes the effects of radio, television and internet on context of expressions.İt has been seen that transformation of folk tales from one generation to another had been changed by written and electronical culture milieus and determined that young generation generates, exploits, transforms, perpetuates these milieus in Kastamonu.The result that had been accessed in this thesis is: oral culture milieus continiues to change and transform. On the other hand, new written and electronical contexts occurs. Folk tales has not been dissappeared from cultural heritage and memory of human being. They stil do exist in traditional and new milieus with changes and mutations and continiue to be generated, to span and live. 391

insanlıgın var olusuyla birlikte dogan sözlü anlatılar, günümüze kadaryasamın geregi olarak degisim ve dönüsüm süreci içinde bünyesine birçok farklıözellikler ekleyen ve eskiden barındırdıgı özellikleri yenileriyle degistirerek bir nevicanlı bir organizma gibi her sart ve ortamda varlıklarını sürdüren ve günümüzde deTürk filmlerinde yasamlarına devam eden bir sözlü kültür gelenegidir.Sözün gücünü kesfeden insanoglu, bu gücü son derece iyi kullanmıs,sosyallesmesi için gereken bütün ihtiyaçlarını söz ile karsılamıstır. Neticesinde sözlükültür gelenegini olusturmustur. Yazının icadı ve matbaa teknolojisininyerlesmesiyle bitecegi düsünülen, genelde sözlü kültür ve özelde sözlü anlatılar, tamtersine teknolojinin nimetlerinden faydalanarak degisim ve dönüsüm yasamıs,neticesinde varlıklarını daha da kalıcı hale getirmislerdir. Çagımızda da bu süreçdevam etmis ve anlatının en yaygın biçimde icra edildigi genelde sinema özelde Türkfilmleri sözlü anlatım türlerinin yeni yasam alanları haline gelmistir.Sözlü anlatım türleri varlıklarını Türk filmlerinde devam ettirmelerineragmen bu gerçegi birçok arastırmacı görmezlikten gelmis, bu konuda çalısmayapanlar da makaleden öte derinlemesine bir incelemeye girismemislerdir.Bu sebepler dairesinde masal, destan, menkıbe, halk hikâyesi, efsane vememorat türünde sözlü anlatıların devamı oldugunu düsündügümüz kırk Türk filminiseçerek bu filmleri üç asamada inceleyip sözlü anlatıların devamı olduklarınıgöstermeye çalıstık.Anahtar Sözcükler: Sözlü Anlatılar, Türk Filmleri, Süreklilik. The oral tellings which have been living since the existence of human beingadding a lot of various specialities into inside in case of the process of change andrecycling up to today, changing its all old specialities to the new ones as an aliveorganism living in all conditions and even on Turkish films today are customs of oralculture.Human being who discovered the pover of saying covered his all needs tobecome more social by saying through using it effectively. At last, the custom of oralculture has been built.Oral culture in general and in special have been thought of finishing theirexistences by the invention of writing and the technology of printing. On contrast tothis, they have made some changes inside and recycled themselves. By this way theyhave built ther existence permanently. This process has continued even in our ageand new iving areas have been occured on Turkish films which are oral telling teypesboth in general and special.Although the types of oral telling have been continuing their existences onTurkish films, several researchers couldn?t see this reality. And the ones who makeresearches on this topic couldn?t do any detailed researches even they write somearticles about it. Because of these all reasons; fair tale, epic, legend, public storywhich are the continuation of forty Turkish films have been selected and have beenanalysed in three steps. By doing this, we tried to show that they are theycontinuation of oral tellings.Key Words: Oral Tellings, Turkish Films, Permanence. 257