Search

In deze brochure worden handreikingen gegeven voor de praktijk, waarbij zowel strooiselbewonende, bodembewonende en pendelende regenwormen aan bod komen.

Bij de ontwikkeling van duurzaam en klimaatbestendig bodem- en waterbeheer in de Gelderse Vallei wordt gezocht naar mogelijkheden om de capaciteit van weidegrasland voor berging en nalevering van water te vergroten. Daarbij zou actief gebruik kunnen worden gemaakt van het vermogen van landbodems om neerslag op te vangen, vast te houden en na te leveren. Dit rapport geeft resultaten van veldonderzoek, literatuurstudie en modelberekeningen van fysische en hydrologische eigenschappen van bodems op bedrijven die aangesloten zijn bij ‘Duurzaam Bodembeheer in de Gelderse Vallei/Utrecht-Oost’. Naleveringskarakteristieken worden modelmatig becijferd in relatie tot bodemtype en grondwaterpeil. Bewortelingsgraad en bewortelingsdiepte blijken succesfactoren waarmee de grootste winst kan worden behaald om de droogtegevoeligheid van grasland te verminderen en daarmee de vraag naar beregeningswater tijdens droogteperioden te beperken. Er worden alternatieve maatregelen voor graslandbeheer beschreven die hiervoor kunnen worden toegepast. In veel gevallen moet hiermee echter in de agrarische praktijk in Nederland nog ervaring mee worden opgedaan.

De effecten van uitstel van de N - bemesting na de oogst van grasland werden in 2011 onderzocht in een veldexperiment. De veronderstelling was dat uitstel van de N-bemesting de wortelmassa en bewortelingsdiepte kan verhogen, leidend tot een hogere N-opname en opbrengst. In de veldproef werd de N-bemesting na grasoogst (alleen maaien) uitgesteld met 0, 3, 6, 9 of 12 dagen. De behandelingen werden zes keer herhaald op zes verschillende permanente graslanden op droogtegevoelige zandgrond.

Een betere benutting van nutriënten door grasland verkleint de kans op milieuverontreiniging door uit- en afspoeling. Wanneer grasland dieper en intensiever wortelt, en daardoor de nutriënten beter benut, produceert het gras meer met minder, en de verliezen naar het milieu zijn kleiner. Het is daarom van belang om praktische maatregelen te onderzoeken waarmee graslandbeheerders de beworteling van hun grasland kunnen beïnvloeden. In een veldproef op zandgrond is in 2010 het effect onderzocht van de factoren grassoort (Engels raaigras, Kropaar en Rietzwenkgras) en N-bemesting (200 versus 400 kg N / ha / jaar) op de grasproductie, de N- en P-opbrengst, de beworteling (wortelmassa en wortellengte in vier lagen tussen 0 en 32 cm diepte), en de minerale N-voorraad (0-90 cm) in de herfst. De algemene bevinding was dat Rietzwenkgras en Kropaar goed produceerden bij een lage N-bemesting. Op grond van de N-voorraad metingen in de herfst leek Rietzwenkgras bovendien in staat efficiënt om te kunnen gaan met een hogere N-gift. Dit werd ondersteund door de metingen aan de beworteling.

Een betere benutting van nutriënten door het gras verkleint de kans op uitspoeling naar grond- en oppervlaktewater. Wanneer grasland intensiever en dieper wortelt, en daardoor nutriënten zoals stikstof en fosfaat uit de bodem en (kunst)mest beter benut, ontstaat een win-win situatie voor de veehouder en de maatschappij: een hogere grasproductie met een gelijke of lagere bemesting, lagere verliezen naar het milieu, en uiteindelijk betere waterkwaliteit. Een intensievere en diepere beworteling is niet alleen belangrijk voor de nutriëntenopname van het gewas, maar het speelt ook een rol in wateropname, opbouw van organische stof, bodemstructuur, voeding van bodemleven, bodemvorming, beheersing van onkruiden en erosie. Managementmaatregelen die kunnen leiden tot een intensievere en diepere beworteling vereisen meestal geen extra investeringen. In deze brochure worden handreikingen gegeven voor de praktijk.