Search

Osmanlı Tarih araştırmalarında müracaat edilen önemli kaynaklardan biri de Şeriyye Sicilleridir. Hususiyle sosyal, ekonomik alanlarda siciller bize hem detaylı hem de karşılaştırılabilir bilgiler sunmaktadır. Şer'iyye Sicilleri arasında İstanbul merkezli üç mahkemede var olan evkaf sicilleri bir anlamda erken dönem bir ihtisas mahkemesinin kayıtları olması bakımından ayrı bir önemi haizdir. Aşağıda ele alacağımız Ahi Çelebi Evkaf mahkemesinin 6 Numaralı ve 961/1553-1039/1630 yıllarını kapsayan defterinde, evkaf davaları kapsamında cihet anlaşmazlıkları, ilamlar, hüccetler, yer tespiti, tamirat meselesi, vakıf görevlerinin intikali gibi çok sayıda belge türü bulunmaktadır. Keza Defterde mahkemeye başvuran ve bir şekilde vakıflarla alakalı olan Müslim-Gayrimüslim kişilerin meslekleri, davalara konu olan mesken veya konutlar, yer isimleri ve ölçü birimleri gibi hususlar dikkat çekmektedir. Tezde yukarıda bir kısmı verilen davaların transkripsiyon ve değerlendirmesi yapılmıştır. Şeriyye Records are also among the most significant reference guides for Ottoman History studies. Especially the records on social and economic topics offer us both detailed and comparable knowledge. The evkaf records of three İstanbul courts are of especially of great importance for being the records of an early-period specialized courts's records. The record notebook below, which covers the dates of Ahi Çelebi Evkaf court with number 6, between the dates 961/1553-1039/1630, has numerous papers on various subjects such as border disagreements, announcements, hujjats, place identifications, repairment issues, the succession of organization duties. Besides, there are several interesting points in the record jotebook such as the jobs of the non-muslim-somehow afflicted with foundations- applicants of the court, the residents or houses that were dealt with during the cases, the name of the palces and units of measurement. Some cases as mentioned above are also transcribed in the thesis.

Vakıflar kişilerin dini gerekçeleri ön plânda tutarak toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için kurdukları müesseselerdir. Devlete veya topluma hizmet etmek isteyen kişiler vakıflar aracılığıyla varlıklarını sürdürmeye çalışmışlardır. Devletin sosyal yapısı içinde kendilerine has özellikleriyle toplumun yapı taşı halini almış olan vakıflar, hayatın her alanında varlıklarıyla devlet ekonomisine ve sosyal düzene katkı sağlamışlardır. Osmanlı Devleti'nde vakıflar, devletin kuruluşundan yıkılışına kadar her zaman önemli yer tutmuşturBu çalışmada Aydın sancağına bağlı kazaların Aydınoğulları ve Osmanlılar döneminde kurulmuş olan vakıfları incelenmektedir. Aydın, mevcut konumu itibariyle devletin önemli siyasi merkezlerinden biri olmuş ve bundan dolayı da yönetici ve ileri gelenlerin yatırım yaptıkları yerleşim yeri olmuştur. Aydın'da özellikle padişahların, valide sultanların ve şehzadelerin yaptırdıkları müesseseler önem arz etmektedir. Bugün bile bu kurumlardan birçoğu ayakta kalmayı başarabilmiştir.Türk-İslam geleneği olan vakıf kurumları toplumun sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılayacak her türlü sosyal tesisin yapılmasını sağlamıştır. TD 571 numaralı Aydın evkaf defteri incelendiğinde Aydın'daki vakıf kurumlarının genel olarak camii ve mescitler üzerine yoğunlaştığı görülür. Osmanlı Devleti ve İslam dünyasının pek çok yerinde olduğu gibi Aydın sancağında da dini müesseselerin yapımı ve bu müesseselerin faaliyetlerinin sürdürülmesine önem verilmiştir. Vakıflar kurulan bölgenin gelişmesinde önem sağladığı gibi devlet sosyal devlet olma geleneğini vakıflar sayesinde gerçekleştirmiştir. TD 571 numaralı Aydın evkaf defterinde İzmir, Ayasuluğ, Birgi, Güzelhisar, Tire, Urla, Yenişehir, Bozdoğan, Alaşehir, Sart ve Kestel vakıflarını bir arada görmek mümkündür. Aydın evkaf defterini incelerken bu kazaları tek tek ele alıp vakıf eserlerine ulaştık. Ayrıca bu defter sayesinde vakfa bağlı olan köyler, cemaatler ve mahalleler hakkında da bilgi sahibi olup bölgede yaşayan nüfusa da erişme imkânımız olmuştur. Anahtar Kelimeler: Vakıf, Osmanlı Devleti, Aydın, Aydınoğulları. Foundations are the institutions that people establish to meet the needs of the society by holding religious reasons in the forefront. Persons who want to serve in the state or in the community have tried to maintain their assets by means of foundations.Foundations that have become the building blocks of the society with their special characteristics in the social structure of the state, they have contributed to the state economy and the social organization with their assets in every area of life. In the Ottoman Empire, the foundations had an important place in the period from the establishment phase to the demolition period of the stateIn this thesis study it is examined the Foundations which placed in Aydın district belonging to Aydınoğulları and Ottoman periods. With it's jeopolitical situation, Aydın became one of the most important political centers of the state, where upon became a settlement that the administrators and notables of the city make investments. Especially the Foundations established by Padishah, Valide Sultan and the line ages have great importance. Even today a few of these establishments manageto survive.Foundations of İslamıc tradition had a great role to meet the social and economical needs of the society by establishing socialfacilities in any kind. When we look at TD 571 Aydın's book, we understand the basic aim of the foundation in Aydın is to build a mosque and a mosque. As well as being in many parts of the Ottoman State and the Islamic world, the importance of the construction of religious institutions and the maintenance of the activities of these institutions has been emphasized. As the foundations gave importance to the development of the established region, the state realized the tradition of becoming a social state through foundations.While studying this notebook belonging to Aydın, we examined the districts in the region one by one and reached foundation works. We also have knowledge about the peasants, communities, who are connected with the foundation. Thanks to this notebook, it is possible to see the foundations of İzmir, Ayasuluğ, Birgi, Güzelhisar, Tire, Urla, Yenişehir, Bozdoğan, Alaşehir, Sart and Kestel in Aydın together.Keywords: Foundation, Ottoman Empire, Aydın, Aydınoğulları. 196

Farklı asırlarda ve özellikle İslami asırlarda desteklerden en çok nasibini alan şehirlerin başında tüm şehir ve köyleriyle Kudüs geliyordu. 1400 yıl boyunca uzanan İslam zamanında buna çok rastlarız. Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'in miracından Ömer İbn-ul Hattab'ın fethine ve sonrasında olan haçlı savaşları ve fetihlerden 500 yıl sürecek Osmanlı hükmünün gelmesine kadar idari ve dini şehir olarak Kudüs, İstanbul'daki yöneticileri çok meşgul etti. Onu fethetmek için ordular gönderdiler, fetihten sonra halkla ve ibadethanelerle ilgilenmek için bağışlarda bulundular. Kudüs ile ilgilenen en önemli yöneticilerden biri Osmanlı sultanı Kanuni Sultan Süleyman'dı. Yaptıkları daha sonra zikredilecek. Osmanlının Kudüs'e verdiği önemin en büyük sebeplerinden biri Kudüs'ün ilmi ve dini hareketteki açıkça görünen yeri ve önemidir. Genel anlamda Filistin ve özel anlamda Kudüs fikri, hareketin eksenini içinde bulunduruyordu. İslam âleminin farklı bölgelerinden çeşitli âlimler ziyaret ve oradaki âlimlerden ilim tahsil etmek için oraya geliyorlardı. Bu şekilde Kudüs şehri ilim talep edenlerin en önemli merkezlerinden biri haline geldi. Osmanlı sultanlarının Kudüs şehrine verdikleri önemin göstergelerinden biri oradaki halka, Mescid-i Aksa ve Kubbetus-Sahra'nın görevlilerine sundukları mali yardımlardır. Bu yardımlar düzenli bir şekilde her yıl hak edenlere gönderilir hale geldi ve Surre-i sultaniye olarak bilindi. 1917 yılına kadar Osmanlı devleti bu yardımları göndermeye devam etti.Bu araştırma İstanbul'daki Osmanlı Arşivleri Müdürlüğünden `EV.d defterNo: 18973` ve `EV.d defter No: 12667` numaralı (Surre Evrakları) Surrevakıflarının bazı sayfalarını ihtiva ediyor. Kudüs Mahkemesi Arşivlerinden `EV.HMK.SR 02028` ve ''EV.HMK.SR 02029'' numaralı belgeleri içeriyor. Buaraştırmada Kudüs'ün o zamanlarda ve hala günümüzde ileri gelen veya şehirdekarar sahibi olan bazı aile soylarına ışık tutmaya çalıştık.Anahtar Sözcükler: Kudüs, Surre, Osmanlı, Evkaf Defterleri, Kudüs Şer'iMehkemesi. One of the main cities that were take their share of care in diffrent erase and inparticular. Especially the Post-Islamic era is Jerusalem city, in all it is cities andvillages.And we have noticed and observed this many periods of Islam, extended in 1400year since ascension of Prophet Mohammed, to open Caliph Omar Ibn- Alkhatab. Itis what happend after the crusade of run that extended the period of Ottoman rule,nearly 500 years.Encompassing Jerusalem as administrative and religious city and rules, in Istanbulsent armies to open it and after cinquest ,it they sent gift to take care of the city andits inhabitants, and houses of worship. The most important rules who were interestedin Jerusalem is Ottoman ruler Suleiman Al-Qanoni, who we will talk about him later.One of the main reasons why Ottomans pay attention to the holy city, is aprominent and important role in the scietific and religious movement in Palestine ingeneral, and Jerusalem in particular alot of scintests across the muslim world cameand visited to study Jerusalem became one of the most important centers of Islamicreligious sciences. One of manifestation of attention of Sultans of the OttomanEmpire in Jerusalem; is to provide financial assistance to Jerusalem families,Especially the owners of religious functions in each of Al- Aqsa mosque and Domeof rock. These became the aid organization sens annually Which is known as thepurse and continued to send until 1917.Key word: The Jerusalem, Surre,Ottoman, The general vakf Documentary, Shariacourt of Jerusalem 96

Evkâf-ı Humâyûn Nezâreti'nin 1327-1328 yılı bütçe lâyihalarında, nezâret gelirleri giderlerden fazla gerçekleşmiştir. En fazla gelir merkez hazinesinden gelen alacaklardır. Giderlerin en fazla olduğu kalemler; inşaat ve tamirat giderleri, tekkelerin yemek masrafları ve hademe ücretleridir. Maaşlar arasında personelin statü, kabiliyet ve derecesine göre ciddi farklar vardır. Lâyihada mütevelli, yetim ve muhtaçlar, duâguyânlar vs için ayrılan ödenekler isim isim belirtilmiştir. Genel bütçe içerisinde muhtaçlar için ayrılan miktar çok az olmakla birlikte bu miktarın çoğu kadınlara tahsis edilmiştir. İncelediğimiz dönemde Nezâret'e bağlı vakıfların bütçesi, Osmanlı genel bütçesinin %2,5'ini bulmamaktadır. Bununla birlikte R. 1326-1328 yılları arasından Evkâf-ı Humâyûn Nezâreti bütçesi bir büyüme içerisindedir. Ancak bu büyüme reel bir büyüme olmayıp enflasyonist bir büyümedir.Anahtar Kelimeler: Vakıf, Evkâf-ı Humâyûn Nezâreti, Bütçe, Lâyiha According to the draft letters in the years 1327-1328 of The Charitable Foundations Ministry Of The Ottoman Empire, the incomes of the ministry surpassed the expenses. The utmost income is the receivables coming from The Central Treasury (From The Capital). The departments spending the most expenses are the expenses of the contruction and the repairs, the food costs of lodges, the caretakers? wages. There are serious differences between the wages according to the status, capability and degree of the personnel. In this draft letters, the allocations separeted for trustee, orphan and needy people, salaried prayers (duaguyan) were specified by name. In the general budget; including with little amount of payments for needy people, most of this amount was allocated for women. At the period reviewed by us, the budgets of the charitable foundations under the ministry don?t reach even the 2.5% of the Ottoman general budget. However, between the years 1326-1328, the budget of Charitable Foundations Ministry progressed in point of economic growth. However, this growth isn?t real but it is an inflationist growth.Key Words:Foundation, The minstery of the Ottoman foundations, Budget, The observations 371

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Toplumların kalkınması ve ayakta kalması, o topluluk içerisinde yer alan bazı kurumların güçlü olmasına bağlıdır. Selçuklu ve Osmanlı toplumlarının kalkınıp ayakta kalmasını sağlayan böyle kurumların içerisinde etkili olan müessesenin vakıflar olduğu görülmektedir. Var olan bu müesseseler sayesinde, başta din ve eğitim olmak üzere birçok alanda topluma hizmet verilmiş ve bu hizmetlerle, toplumun eğitim, ticari ve sosyal hayatı canlı tutulmaya çalışılmıştır. Toplumlara sağladıkları birçok hizmetle, şehirlerin ön plana çıkmasına aracı olan vakıflarla ilgili olarak yapılan yerel araştırmalar, bazı şehirler açısından oldukça azdır ve Balıkesir de bunlardan birisidir. Bu sebepten dolayı yapılan bu çalışmayla, Zağnos Paşa'nın Balıkesir'deki arazi vakıfları derinlemesine incelenerek, bunların aydınlatılması için bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, Balıkesir şehir tarihine vakıf kurumlarının etkisi üzerine yapılan çalışmalara katkıda bulunulmaya çalışılmıştır. Evkaf defterinde yer alan bilgiler dâhilinde, bu arazilerin müstagallât çerçevesi içerisinde değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Müstagallât: Kelime olarak, gelir getiren işletmeler demek ise de, terim olarak, tarım, ağaç dikme ve benzeri tasarruflarla kendisinden istifade edilen araziye denilir. Bağlar, bahçeler, maden ocakları ve tarım arazileri bu grupta yer alır. Bu araziler gelir getiren cinsinden olduğu için gelirler sayesinde eldeki toprakların genişlediği anlaşılmaktadır. Çünkü 1462 Zağnos Paşa Vakfiyesi'ne göre Balıkesir'de Zağnos Paşa'nın vakıf köyleri: Çağış, Atköy, Paşaköy, Türkeri, Zenciriye ise de, 1862 Evkaf Defteri'ne göre bunlara, Mendehora (Balıklı), Halalca, Çitnehor (Büyük Bostancı), Atnos (Ovaköy), Aslıhan Köyü, Aslıhantepeciği Köyü, Alaca Mescid Arazisi, Paşa Sultan Arazisi yerlerinin de dâhil edildiği görülmektedir. Ortaya koyulan bu bilgiler ışığında, yukarıdaki arazilerin özellikleri, arazilerden kimlerin tasarruf ettiği ve bu arazilerin dönüm cinsinden değerinin ne olduğu anlaşılacaktır. Bu bilgilerden oluşan çalışmamızda, tamamı vakıf kayıtlarından oluşan 16 Numaralı Zağnos Paşa Evkaf Defteri'nin transkripsiyonuna da yer verilmiştir. Bu amaçla, bu alanda çalışma yapan araştırmacıların, vermiş olduğumuz bilgilere ulaşmalarında kolaylık sağlamış olduğumuzu düşünmekteyiz., Survival and development of societies rely on the strength of some institutions within that community. We see that, among such institutions that insure the survival development of Ottoman and Saljuk societies it was Waqf organizations that were effective. Thanks to the existence of these instutions, many services in different fields and primarily religion and education services were provided to the society so that social, commercial and educational life of the society could be kept alive. Local studies on waqfs that helped cities come into prominence through many services they provided are insufficient when it comes to some cities and one of these cities is Balikesir. Owing to this reason, this study aims to uncover these issues by studying land Waqfs of Zagnos Pasha thoroughly. Another objective of this study was to contribute to the studies on the influence of these Waqfs over the history of Balikesir. When considered along with the information found on Ewqaf logs we understand that these lands need to be evaluated within the framework of mustegillat. Mustagallat: As a basic word it means operations that provide income yet as a term it is used for lands that are utilized for farming, planting trees and such use. Vineyards, gardens, mines and farming lands are located in this group. As these lands provide income, it is seen that currently owned lands expand thanks to the income. According to the 1462 Zagnos Pasha Waqf, Zagnos Pasha?s Waqf villages are as written below: Cagis, Atkoy, Pasakoy, Turkeri and Zenciriye. Yet, Ewqaf Logs of 1862 indicate that Mendehora (Balikli), Halalca, Citnehor (Buyuk Bostanci), Atnos (Ovakoy), Aslihan Village, Aslihantepecigi Village, Alaca Mescid Lands, Pasha Sultan Field were added to the Waqfh. In the light of the information that we uncovered features of the lands provided above, those who utilized these lands and size of these lands will be clear. The data that forms the essence of our study can be found on the transcription of Zagnos Pasha Ewqaf log 16 that consists totally of Waqf logs. We suppose that we made it easier for people who study on this field to locate and obtain information we provided.

Bu çalışmada TD 1070 Numaralı Edir ne Evkaf Defter i esas alınarak Edirnemerkezde bulunan mahalleler ve bu mahallelerde bulunan vakıflar incelenmiştir. İlkve son sayfalarında eksik olan bu defterde kayıtlı, Edirne merkeze ait yüz on mahalleve bu mahallelerde bulunan iki bin yüz adet vakıf tespit edilmiştir. Çalışmanın içeriğişu şekilde oluşturulmuştur:Giriş bölümünde kısaca Edirne'nin tarihi anlatıldıktan sonra çalışmanınkaynağı olan TD 1070 Numaralı Evkaf Defteri 'nin tanıtımı yapılmıştır.Birinci bölümde Edirne'nin topografik yapısı ve şehrin gelişmesi hakkındabilgi verilmiştir. Ayrıca incelenen defterde kayıtlı olan, Edirne merkezdeki nahiyelerve bu nahiyede bulunan mahalleler verilmiştir.İkinci bölüm çalışmanın esasını teşkil etmektedir. Bu bölümde kısa bir girişve değerlendirmenin ardından incelenen defterde, hangi mahallede ne kadar vakıfvardır? Vakıfların türü nedir? Vakıfların ne kadar nakit parası vardır? Vakıflarınyıllık gelirleri ne kadardır? Vakfiye tarihleri nedir? gibi soruların cevaplarına kolaycaulaşılması için veriler tablolaştırılmıştır.Üçüncü bölümde defterde bulunan önemli olduğu tespit edilebilen vakıfkurucuları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Daha sonra vakıf kurucularının sosyalstatüsü hakkında değerlendirilmeler yapılmıştır. Bu bölümün devamında Edirne'debulunan vakıfların teşkilatı ve yönetimi hakkında bilgi verilmiştir.Dördüncü bölümde çalışmada yer alan vakıfların iktisadi yönü incelenmiştir.Vakıfların gayrimenkul ve ribâ gelirleri etraflıca incelenmiştir. Vakıflarda çalışangörevliler için yapılan harcamalar ve ortaya konmuştur. Devamında da vakıf giderlerihakkında bilgi verilmiştir.Beşinci bölümde incelenen defterde bulunan vakıfların hizmetlerine göredağılımı incelenmiştir. Burada dini hizmetler, eğitim hizmetleri, beledi ve sosyalhizmetler ile evlatlık vakıflar ele alınmıştır.Sonuç bölümünde de Edirne şehrinin Türkler tarafından fethinden itibaren XVI.yüzyılın sonlarına kadar kurulmuş olan vakıfların şehrin büyümesindeki etkisiincelenmiştir. Mahallelerde vakıfların sosyal hayat üzerindeki etkisi gösterilmiştir. In this study, the quarters at the city center of Edirne and the foundations in thesequarters have been researhed according to Fiscal Surveys, number 1070 , Edirne FoundationBook in these account books, whose first and last pages are lost, hundred and ten quartersbelongin to the city center and two thousand hundred foundations in these quarters have beendetermined. The content of this study is such:In Introduction, having been told the history of Edirne shortly, the account of thisstudy, that is TD 1070 Numara lı Edirne Evkaf Defteri, has been described.In the first section, the information about the topography and the development of thecity has been given. According to the records of this account book, sub-districts at the citycenter and the quarters in these sub-districts have been listed.The second section is the esence of this study. Having given a short introduction andevaluation in this section, we strove to answer the following questions: how many foundationswere there in the quarters?; What kind of foundations were they?; How much credit did thefoundations have?; How much income did the foundations have in a year?; What are the datesof these foundations?.In the third section, a short information about the eminent founders of the foundationshas been given. Afterwards, the evaluations about the social status of these founders havebeen made. At the end of this section, information about the organizations and theadministrations of these foundations was explained.In the fourth section, the economical aspect of these foundations were has beenexamined. The real estates and the interest incomes of these foundations have beencomprehensively detailed. The expenses that were mad efor the workers in these foundationshas been put forward. Afterwards, the expenditures of these foundations have been given.In the fifth section, the distribution of the services of these foundations has beenexamined. These include religious, educational, municipal, social servives as well as familyfoundations.In the conclusion, the effects of the foundations which were established untilXVI.century, on the development of the city has been evaluated. The effects of foundations onsocial life at the quarters have been shown. 227

Anadolu'da kurulan Türk devletlerinin kısa süre içinde güçlenip teşkilatlanmasını sağlayan vakıf müessesesinin, Ankara'nın Selçuklu ve Osmanlı dönemi boyunca iskanı, iman, İslamlaşması ve Türkleşmesinde de önemli bir rolü vardır. Ankara'da bulunan vakıfların ilk defa ele alındığı bu çalışmanın konusu olan 1571 tarihli Ankara Evkaf Defteri'nde sırasıyla; `Nefs-i Ankara` denilen merkez Ankara şehri ile ona bağlı Çubuk, Yabanâbâd (Kızılcahamam), Murtazaâbâd (Mürted ve Kazan), Ayaş ve Bacı (Polatlı) kazalarının vakıf kayıtlan yer almaktadır. Bu kayıtlarda vakıfların isimleri, yerleri, kurucuları, mütevellileri, gelir ve gider kaynaklan ile vakıf sahiplerinin bu gelirlerin nasıl kullanılması gerektiği konusunda koydukları şartlar da titizlikle kaydedilmiştir. Diğer evkaf defterleri gibi siyakat adı verilen özel bir yazı türü ile yazılmış olan ve normal eski yazılan okuyabilenlerin dahi yararlanamadıkları bu defteri biz öncelikle yeni harflere çevirip çalışmamızın son bölümünde vermek suretiyle tüm araştırmacıların istifadesine sunmayı amaçladık. Ankara Evkaf Defteri'ne göre Ankara'da XVI. yüzyılda var olan vakıfların önemli bir bölümü aile vakfı ya da yan ailevi vakıf kategorileri içine girmektedir. Daha önce yapılan çalışmalarda XVIII. yüzyılda vakıf müessesesinin yıllık gelirinin devlet gelirlerinin hemen hemen yansına eşit olduğu görülmüştür. Bizim tespitimize göre de XVI. yüzyılda Ankara'daki vakıfların gelirlerinin devletin elde ettiği gelire oranı % 35'dir. Bu durum vakıf müessesesinin İmparatorluğun diğer müesseseleri içinde oynamış olduğu rolün tespiti açısından oldukça önemlidir. Çalışmamızın ilk bölümünde Ankara'da bulunan müessese vakıfları üzerinde durduk. Sayılan 225 'i bulan müessese vakıflarının Ankara vakıflarının toplam geliri içindeki payını % 55 olarak tespit ettik. Daha sonra defterde bulunan cami, mescid, imaret, zaviye, medrese, türbe, muallimhâne ve çeşme vakıflarından oluşan müessese vakıfları hakkında bilgi verdik. Ayrıca Ankara'da bulunan zaviye vakıfları hakkında verdiğimiz bilgiler de ilk olmaları dolayısıyla ayrı bir önem taşımaktadır. 88İkinci bölümde Ankara'nın merkez ve kasabalarında bulunan vakıfları değerlendirdik. Bunların gelirlerinin önemli bir bölümünün Ankara'da bulunan cami ve mescid vakıflarına ait olduğunu gördük. Ankara'nın kazalarında bulunan vakıfları üçüncü bölümde ele aldık. Defterde kayıtlı vakıfların yaklaşık yansı Ankara'nın kazalarında bulunmaktadır. Gelirleri ise Ankara'nın tüm vakıflarının gelirinin % 36'sını oluşturmaktadır. Vakıf gelirlerinin Ankara'nın kazalarından devletin elde ettiği gelire oranını ise 1/3 olarak tespit ettik. Ankara'nın en fazla vakıf gelirine sahip kazası Ayaş'tır. Ayaş'ı sırasıyla Murtazâbâd, Çubuk, Yabanâbâd ve Bacı kazaları takip etmektedir. Çalışmamızın dördüncü bölümünde Ankara Evkaf Defteri 'ndeki çoğunluğu Mekke-i Şerife tahsis edilen Haremeyn vakıfları üzerinde durduk. Son bölümde ise Ankara'da vakıf kuran kişilerin sosyal statüleri hakkında fikir vermeye çalıştık. Bunlardan abUer yaptırmış oldukları camiler, medreseler ve zaviyelerle Ankara'nın imarına büyük katkıda bulunmuşlardır. Birçok vakıf sahibinin de çelebi, efendi, şeydi, mevlânâ, ağa ve bey unvanlı itibar sahibi kişiler olduğunu tespit ettik. Şahıs ve yer isimleri açısından da oldukça zengin olan Ankara Evkaf Defteri'nde bulunan birçok isim Anadolu'ya gelerek yerleşmiş olan Türklerin engin kültürünün birer mirası olarak karşımıza çıkmaktadır. 89 The foundation institutions which enabled the emergence of the Turks to become strengthened and in well organized states was an important factor throughout the reigns of Seljukians and Ottomans Empires in the development of well flourished Islamic and Turkish states in Anatolia. In this study, `The Pious Foundations Book of Ankara` which was written in 1571, the Foundations in Ankara are discussed for the first time. The foundation records in said book were listed according to an organization as shown below : Ankara Center District `Nefs-i Ankara`, and the other outside districts which are attached to the central district were Çubuk, Yabanâbâd (Kızılcahamam), Murtazâbâd (Mürted+Kazan), Ayaş and Bacı (Polatlı). In these registers, the names of the foundations, their locations, founders, trustees, revenue and expense resources, and the provisions concerning how the owners of the foundations should spend these revenues are meticulously specified in an elaborative way. As is the case in all the Pious Foundations Books, these books are also written is a special manuscript which is called as Siyakat. As this manuscript was very difficult to read even for those who are familiar with it, we converted its text into Latin alphabet at the back of the study and aimed to submit it to the benefit of researchers who are interested in the field. According to the Ankara Pious Foundations Book, the Pious Foundations that existed in Ankara during XVIth century were categorized either as family or semi-family Foundations. During former studies, it was evidenced that the annual incomes of the Foundations during the XVIHth century were approximately corresponded to half of that of the total state revenues in the region.. In our study we observed that the revenues of Foundations in Ankara during XVIth century corresponded to 35% of the total State Revenues. This rate was important in evidencing the role that the Foundation institutions played within the Empire. 90In the first part, the institutional Foundations in Ankara are reviewed. It is observed that these Foundations which totalled to 225 in number yielded a revenue corresponding to 55% with respect to the total state revenues. Then the institutional Foundations including the Mosques, Small Mosques (Mescit), Soup kitchens for the poor (İmaret), lodges of dervishes (Zaviye), Islamic religous Schools (Medrese), Islamic Sacred Mauseloums (Türbe), Islamic School for Teachers and Public Taps are reviewed. In this connection our observations on Dervish lodges in Ankara were significant with respect to the fact that they are mentioned for the first time in the literature. In the second part, we evaluated the Foundations that are located in the main center district and in the far counties which are attached to Ankara Province. We observed that a significant portion of their revenues belonged to mosque and small mosque foundations in Ankara center District. In the third part we observed the Foundations that are located in the far districts of Ankara. Close to half of the Foundations that are registered in the book are located in far districts of Ankara Province. The Foundation revenues in Ankara's at outside districts corresponded to one-third of the total state revenues in this region. It seemed that Ayaş district acquired the maximum Foundation revenue with respect to other districts. Ayaş followed by Murtazâbâd, Çubuk, Yabanâbâd and Bacı Distircts in this respect. In the forth part of our study, we discussed the social statues of the individuals who established Foundation in Ankara. Among them the Akhis (Urban fraternity ruling over parts of Anatolia in late Seljuk times) considerably contributed to the construction of Ankara by the mosques, religious schools and dervish lodges that are built. Thereby many of the Foundation owners were among those individuals who acquired such high social status and respectful titles as `Chelebi`, `Efendi`, `Şeydi`, `Mevlana` `Ağa` and `Bey`. The Ankara Pious Foundations Book is also very rich as for their location and founder names of the Foundations. In this respect they appear as a part of the rich cultural inheritence of the profound Turkish culture during medieval ages. 91 369

231