Search

0000-0002-7467-0598 İslam tarihini incelediğimizde İslâm dünyasının birçok yerleşim yeri, ilmî müesseseler ve yetiştirdiği âlimleriyle meşhur olmuştur. Her ne kadar tarihte kendilerinden sıkça söz edilen şehirler kadar olmasa da, bulunduğu bölge itibariyle kendisinden beklenilenden daha çok ilme hizmet vermiş ve birçok âlim yetiştirmiş şehirlerden birisi de Bitlis’tir. Nitekim bu ilimizin son dönemde yetiştirmiş olduğu âlimlerden birisi de merhum Molla Nizameddin Yakışık’tır. 1967 yılında Bitlis'in Tatvan ilçesine bağlı Çavuşlar köyünde dünyaya gelen Molla Nizameddin, hem ilmi hem de güzel ahlakıyla tanınan Molla Muhyeddin-i Kursincî’nin oğludur. İlim tahsiline babasının yanında başlayan Nizameddin Yakışık, medrese eğitimi için bölgenin çeşitli medreselerini dolaşmışsa da tahsilinin çoğunu babasının yanında yaparak 1988 yılında icazetini alır. İcazet aldıktan sonra 1990 yılına kadar Tatvan’ın Ekindüzü köyünde imamlık göreviyle birlikte medrese hizmetine devam eder. 1991 yılında Tatvan’ın Merkez Medine camisine İmam Hatip olarak naklen atanır. Bu tarihten itibaren Medine camisinde hem İmam-Hatiplik yapar hem de burada kurmuş olduğu Medine Medresesinde müderrislik hizmetini sürdürür. Medresede sadece medrese bünyesindeki talebelere değil; dışarıdan gelen İmam Hatip Lisesi ve İlahiyat Fakültesi öğrencilerine de Arapça, Tefsir, Fıkıh, Siyer gibi dersler verir. Bu hizmet, aralıksız bir şekilde devam ederken 2019 yılında İmam Hatiplik görevinden emekli olur. Emekli olduktan sonra da kurucusu olduğu Medine Medresesinde ilim öğretmeyi ve talebe yetiştirmeyi Hakk’ın rahmetine kavuşuncaya kadar sürdüren Molla Nizameddin, Arapça ve Türkçe birçok makale yazmış ve sempozyumlarda bildiriler sunmuştur. Ayrıca bazı Arapça eserleri de Türkçeye tercüme etmiştir. Molla Nizameddin, bir ilim adamı olmasının yanı sıra bölgede bir kanaat önderi olarak da tanınmış, Medrese Âlimleri Vakfı (MEDAV)’ın kuruluşunda büyük rol üstlenmiş, vefatına kadar da bu vakfın genel sekreterlik vazifesini yürütmüştür. Bu makalede Molla Nizameddin Yakışık’ın hayatı, ilmi kişiliği ve bir müderris olarak medrese eğitimine katkısı ve bu yoldaki hizmetleri ele alınacaktır.

Kitabiyat / Book Review: Olcay Kocatürk. Şairin İlimle İmtihanı: Nev’î’nin Şiiri Üzerine Metinlerarası Bir İnceleme. İstanbul: DBY Yayınları, 2020. 238 s., ISBN: 978-625-7760-04-1.

İnsanlık tarihiyle var olan mistik ve derûnî yönüyle düşünsel yaşamda farklı yansımalarıyla önemli bir yere sahip olan tasavvuf, mahiyeti itibariyle 10. Yüzyıldan sonra kültür, sanat ve edebiyat dünyamızın oluşumunda ve gelişiminde etkili olmaya başlamıştır. İslâm dünyasında bireyin nefsini terbiye ederek İlâhî aşka seyru süluk etmesinin çileli ancak bir o kadarda manevî lezzet veren tasavvuf, İslâm âleminde Kur’an ve Hadisler ışığında doğup gelişen rûhî ve mânevî hayat tarzıdır. Şüphesiz ki bu hayat tarzının oluşumunda İslâm âlim ve âriflerinin de çok önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu bağlamda makalede Şark Ulemaları arasında önemli yere sahip olan, tasavvuf yolunun yolcularına ilmi ve irfanıyla ışık tutan, Ebû ilim mahlaslı âlim, zâhid, âbid bir kişiliğe sahip olan Abdürrezzak (k.s) Hz.lerinin hayatı, ilme verdiği önem ve bölgedeki ilme etkileri ve katkıları ele alınacaktır. Yaptığımız çalışma ile ilgili daha önce herhangi bir çalışma olmamasından kaynaklı nitel veri toplama yöntemi kullanılarak derinlemesine mülakat yönteminden istifade edilmek suretiyle Abdürrezzak’ın doğum, temel aile yaşamı, ilim yolculukları ve eğitimine ilişkin temel bilgiler, dönem analizi çerçevesinde tasavvufi düşüncesinin oluşmasında etkili olan kişi ve olaylar, düşünce ve tasavvuf anlayışının takipçilerine düşünsel etkileri ortaya konulmaya çalışılacaktır., Sufism, which has an important place in the intellectual life with its different reflections in the mystical and profound aspects of human history, started to be effective in the formation and development of our culture, art and literature world after the 10th century. Sufism is a spiritual and spiritual way of life that was born and developed in the light of the Qur'an and Hadiths in the Islamic world, which gives the painful but also spiritual flavor of the individual's spiritual love by training his soul. Undoubtedly, Islamic scholars and scholars have an important place in the formation of this lifestyle. In this context, the article also includes the life of the Prophet Abdurrezzak (ks), who has an important place among the Eastern Ulemas, who sheds light on the passengers of the way of Sufism with his knowledge and wisdom, and who has the pseudonym of Abu im, zâhid, âbid. their contributions will be discussed. Basic information about Abdürrezzak's birth, basic family life, scientific journeys and education by using in-depth interview method using qualitative data collection method due to the absence of any previous studies regarding the study we conducted, the persons and events that influenced the formation of Sufi thought within the framework of the period analysis. The intellectual effects of thought and mysticism on the followers were tried to be revealed.

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. İslâm medeniyeti IX.- X. Yüzyıllara kadar gelişimini sürdürmüş; aklî ve naklî ilimlere dair pek çok eser tercüme ve telif edilmişti. Yaklaşık iki yüzyıl süren durgunluk süreci sonrası Selçukluların ortaya çıkması ile bu durgunluk sona ermiş; ilmi ve ulemâyı koruyan güçlü bir siyasi otorite altında alimler Selçuklu ülkesine gelerek çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Bu alimlerin çalışmaları Selçuklu Devleti'nin yıkılışına kadar devam etmiştir. Selçuklu devletinin son hükümdarı olan Sultan Sencer'in 1098 yılında Horasan'a hakim olduktan sonra meliklik devri başlamış ve Selçuklu coğrafyası, Sencer'in vefatı ve Selçuklular'ın yıkılışına (1157) kadar, alınan ilmî miras ve alimlere sağlanan tüm imkânlar neticesinde İslâm dünyasının dört bir yanından alimlerin geldiği bir coğrafya haline gelmiştir. Eğitim kurumlarında ise Melikşah devrinde kurulan Nizamiye Medreseleri Sencer devrinde de işlevini sürdürmüş, Horasan yanında Maveraünnehir bölgesinde de pek çok medrese kurularak eğitim faaliyetleri devam etmiştir. Özellikle, farklı coğrafyalardan gelen ve farklı düşünce yapısı ve ekolleri de beraberinde getirerek Horasan'a yerleşen alimler sayesinde ilim dalları ve mezhebî fikirlerde büyük zenginlik ve çeşitlilik oluşmuştur. Devrin alimlerinden Gazzâlî'nin, ilimleri naklî ve aklî ilimler şeklinde iki kısma ayırması ve bu devirde yapılan çalışmalardan hareketle Sultan Sencer devri ilmî hayatı; naklî ilimlerden; Hadis, Fıkıh, Kelam, Tasavvuf, Şiir, Dil ve Edebiyat; aklî ilimlerden ise Matematik, Geometri, Fizik, Tıp, Astronomi ve Felsefe alanlarında yapılan çalışmaları içermektedir. Devrin alimleri ve yazdıkları eserler, Türk- İslâm medeniyetine katkıları ve Sultan Sencer'in sağladığı ilmi ortam bağlamında değerlendirilmiştir. Selçuklu coğrafyasında fikrî hayattaki çeşitlilik mezhebi konulara da yansımış ve ağırlıklı olarak Eşârilik ve Maturîdilik gibi sünnî mezhepler yanında Şiilik ile İmâmiye, İsmailiyye ve Batınîyye gibi fırkaları ve gayrî sünni mezhep olarak kabul edilen Mu'tezîle ekolü varlığını sürdürmüştür. Anahtar Kelimeler: Sultan Sencer, Horasan, İlim, Alim, Medrese, Naklî İlimler, Aklîilimler, Felsefe, Tıp, Riyaziyyat, Rasathane, Zîc, Terazi, Muhaddis, Müfessir, Fıkıh, Mutasavvıf, Şair. Islamic civilization perpetuated its progress until the 9th- 10th Centruies; a wide number of Works of both positive and religious sciences were translated and compiled. Following the recession period that lasted for two centuries, with the appearance of Seljuks, this recession came to end; under the protectorate of a strong political authority that protected science and ulema, scholars came to the Seljuk country and maintained their studies. The studies of these scholars continued until the collapse of Slejuks. After Sultan Sanjar, the last sultan of the Seljuks, dominated Khorasan in 1098, the period of sultanate began, and the Seljukian geography turned into a region attracting scholars from all around the world as a result of the scientific heritage bequethed and the facilities provided to scholars until the death of Sanjar and the collapse of Seljuks (1157). The Nezamiyeh Madrasahs established in the period of Malik Shah perpetuated their function during the period of Sanjar, a lot of madrasahs were established in the region of Transoxiana nearby Khorasan, and the educational activities continued. Particularly, thanks to the scholars who came from different geographies bringing different mentalities and ecoles and settled in Khorasan, a great richness and variety emerged in scientific disciplines and secterian views. The scholar of the period, Ghazzali divided sciences into two; religious and positive sciences. Setting from the studies made in this period, Sultan Sanjar period scientific life includes the studies in Hadith, Fiqh, Kalam, Sufism, Poetry, Language and Literature from religious sciences, however, from positive sciences, it includes studies in Mathematics, Geometry, Physics, Medicine, Astronomy and Philosophy. The scholars of the period and their works were handled with respect to their contributions to Tuskish-Islamic civilization, and the scientific environment provided by Sultan Sanjar. The variety in the intellectual life in the Seljukian geography also reflected into secterian issues and, besides the Sunni sects such as Asharism and Maturidism, with Shiism, and its such branches as Imamiyyah, Isma'ilsm and Batıniyya and Mu'tazilism ecole, which is accepted as non-sunni sect, appeared. Key Words: Sultan Sanjar, Khorasan, Science, Scholar, Madrasah, Religious Sciences, Positive Sciences, Philosophy, Medicine, Arithmetic, Observatory, Zîc, Libra, Muhaddith, Interpreter, Fıqh, Sufi, Poet.