Search

Het waterschap Hunze en Aa’s wil graag gebiedsbreed inzicht in bodem- en bemestingsgegevens om beter te kunnen sturen op verbetering van het bodem- en watersysteem. Het Nutriënten Management Instituut heeft in samenwerking met Wageningen Environmental Research en Eurofins Agro een methode ontwikkelt om de bodemkwaliteit én de aan- en afvoer van nutrienten in beeld te brengen, daarbij gebruik makend van gegevens uit agrarische meetnetten.

Het waterschap Hunze en Aa’s wil graag gebiedsbreed inzicht in bodem- en bemestingsgegevens om beter te kunnen sturen op verbetering van het bodem- en watersysteem. Het Nutriënten Management Instituut heeft in samenwerking met Wageningen Environmental Research en Eurofins Agro een methode ontwikkelt om de bodemkwaliteit én de aan- en afvoer van nutrienten in beeld te brengen, daarbij gebruik makend van gegevens uit agrarische meetnetten.

Alleen digitaal verschenenHerziene versie van rapport 723101051x. Wijzigingen in voorwoord vermeld.

Uit geluidmonitoring langs de A2 in 2004 blijkt dat de meetresultaten nagenoeg onveranderd zijn ten opzichte van 2003. Langs de A10 werd daarentegen een lichte toename van de gemiddelde voertuigemissie geconstateerd. Mogelijk is dat een gevolg van een afname in de effectiviteit van het DZOAB ter plaatse. Langs provinciale weg N256 in Zeeland werd voor alle voertuigcategorieen een hogere emissie gemeten dan de geluidemissie die door het 'Reken- en Meetvoorschrift Wegverkeer', RMW 2002, wordt toegekend aan standaard dicht asfalt beton. Nader onderzoek is nodig om deze discrepantie te verklaren. Geluidreducties door het slijpen van het spoor Utrecht-Amsterdam in de periode 2000-2004 worden door de metingen tijdens niet aangetoond. Langs de spoorlijn Delft-Schiedam werd uit metingen van februari tot en met juni 2004 geconstateerd dat de over alle treincategorieen gemiddelde geluidemissie goed overeenkomt met de berekende geluidemissie. Binnen sommige categorieen komen echter afwijkingen voor hetgeen aanleiding geeft voor een nadere analyse van de akoestische indeling van deze categorieen. Bij het vliegveld Volkel werd een toename gevonden van zowel het aantal gemeten vliegtuigpassages als de gemeten geluidbelasting. Deze toename werd ook in de door het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium berekende geluidbelasting vastgesteld. De berekende waarde voor 2004 blijft echter achter bij de gemeten geluidbelasting. Dit zijn de belangrijkste resultaten uit een geluidmonitorprogramma dat het RIVM in 1999 heeft opgestart. Dit programma is gericht op trendontwikkelingen in omgevingsgeluid in zowel het stedelijk als het landelijk gebied. Het monitorprogramma is sindsdien voortgezet met permanente meetlocaties op punten waar een primaire bron goed kan worden gemeten. In 2004 zijn continue metingen verricht langs drie wegen: de A2 bij Breukelen, de A10 bij Amsterdam en de N256 in Zeeland, op twee spoorweg locaties: Utrecht-Amsterdam en Delft-Schiedam, en bij het militaire vliegveld Volkel.

Het project Bodembiologische Indicator (BoBI) heeft tot doel een meetmethode op te zetten om de biologische bodemkwaliteit in beeld te brengen en te kwantificeren. De ontwikkeling van BoBI is een meerjarige activiteit waarin veldbiologische gegevens worden verzameld over de diversiteit (aantallen en samenstelling) van bodemorganismen en het verloop van processen. De volgende groepen organismen zijn in het onderzoek betrokken: 1) microorganismen; 2) nematoden; 3) potwormen; 4) regenwormen; 5) mijten en springstaarten; en daarnaast de potentiele koolstof- en stikstofmineralisatie. In het totaal werden 63 indicatoren gebruikt om de biologische bodemkwaliteit te beschrijven. Het onderzoek is gekoppeld aan het Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB). In 1999 is het meetprogramma van start gegaan voor een periode van 5 jaar. In dat meetjaar werden drie categorieen van graslanden op zandgrond onderzocht. Een groep van 10 biologische bedrijven werd als referentie gekozen voor 19 extensieve en 20 intensieve melkveehouderij bedrijven uit het LMB. Bij de extensieve bedrijven verschilde er 13 indicatorwaarden (21%) significant van de biologische bedrijven. In de categorie intensief waren dit er 17 (27%). Wanneer gekeken wordt naar de specifieke diversiteitsmaten (bijv. aantal soorten), dan had het merendeel, respectievelijk 59% en 71%, lagere waarden op de extensieve- en intensieve melkveehouderijbedrijven. Indien de indicatorwaarden van de biologische bedrijven op 100% worden gesteld, levert het gemiddelde van alle afwijkingen de volgende Bodemkwaliteitsindexen op: BKX(extensief)= 73%; BKX(intensief)= 67%.

De meetresultaten verkregen in 2005 langs de A2 bij Breukelen verschillen nauwelijks van die uit voorgaande jaren. Langs de A10-West bij Amsterdam werd een lichte toename gevonden door afname van de geluidreductie van het asfalt. Op deze locatie bleek de geluidemissie bij neerslag met 5 dBA ten opzichte van droge omstandigheden te kunnen toenemen. De resultaten gevonden langs de provinciale weg N256 bij Colijnsplaat (Zeeland) stemmen overeen met de resultaten in 2004 en laten voor alle voertuigcategorien 2 tot 3 dBA hogere geluidemissies zien dan volgens het Nederlands rekenvoorschrift. Tijdens neerslag werd op het dichte asfalt hier een toename van ongeveer 1,5 dBA geconstateerd. Uit een vergelijking van de geluidmetingen met temperatuursgegevens bleek dat de geluidemissie van het zware vrachtverkeer nauwelijks temperatuursafhankelijk is en dat er nog een relatief grote spreiding in geluidemissies bestaat binnen de huidige indeling van voertuigcategorien. In maart 2006 zijn daarom langs de Amsterdamsestraatweg in Utrecht een aantal aanvullende metingen verricht met het doel meer inzicht in deze spreiding te verkrijgen. De resultaten zijn eveneens in dit rapport opgenomen. Ten slotte bleek de totale geluidemissie in 2005 van het spoor Utrecht-Amsterdam bij Breukelen vrijwel ongewijzigd ten opzichte van voorgaande jaren en in overeenstemming met het Nederlandse rekenvoorschrift. In de toekomst zal een meer gedifferentieerd beeld kunnen worden verkregen uit de geluidmetingen die door Prorail in april 2004 zijn gestart in het kader van het innovatieprogramma geluid. Dit zijn de belangrijkste resultaten uit een geluidmonitorprogramma dat het RIVM in 1999 heeft opgestart. Dit programma is gericht op trendontwikkelingen in omgevingsgeluid in zowel het stedelijk als het landelijk gebied. In 2005 zijn continue metingen verricht langs drie verkeerswegen: de A2 bij Breukelen, de A10 bij Amsterdam en de N256 in Zeeland, en langs de spoorlijn tussen Utrecht en Amsterdam.

Alleen digitaal beschikbaarherziene versie van rapport 723101053 (1999)

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101041 (1999)

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101039 (1999)

Alleen digitaal beschikbaarherziene versie van rapport 723101050 (1999)

Zwarte Rook is een luchtkwaliteitsparameter die wordt gemeten in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit en die dienst kan doen als indicator voor de emissies van verkeer en daarmee de impact van de maatregelen die zowel lokaal als landelijk worden genomen. Een verkennende studie gebaseerd op bestaande gegevens en de meetresultaten van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit is uitgevoerd door het RIVM. Het doel van deze studie was de bruikbaarheid van de Zwarte Rook meetresultaten te onderzoeken voor het verkrijgen van inzicht in de effecten van de verschillende beleidsmaatregelen gericht op het reduceren van verkeersemissies (uitlaat emissies). De emissie gegevens van een reeks van bronnen geven aan dat elementair koolstof vooral door verbrandingsprocessen wordt uitgestoten waarvan het verkeer de belangrijkste is in de stedelijke en geindustrialiseerde omgeving. Evaluatie van de LML Zwarte Rook data laat zien dat de hoogste concentraties gemeten worden in een stedelijke en verkeerrijke omgeving . Op grond van meetgegevens ten tijde van een interventie in Utrecht bleek dat stagnatie van verkeer tot sterk verhoogde concentratie leidt die weer kunnen worden gereduceerd door specifieke maatregelen waaronder het verbeteren van de doorstroming. Een eenvoudige trend analyse toont aan dat een geringe neergaande trend vooral grootschalig van aard is. In de stedelijke omgeving vinden weliswaar sinds 1997 geen sterke verhogingen meer plaats tijdens de winterperiodes maar de seizoensgebonden verhogingen (winter hoog, zomer laag) is voor de onderzochte locaties nauwelijks veranderd. Deze inzichten onderstrepen dat Zwarte Rook een adequate indicator is voor verkeer en daarmee voor het effect van beleidsmaatregelen. Nu specifieke lokale maatregelen worden getroffen in de stedelijke wordt het aanbevolen om de opzet van het Zwarte Rook netwerk hieraan aan te passen.

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101042 (1999)

De effectiviteit van Nederlandse mestbeleid wordt gemonitord met een speciaal hiervoor ontwikkeld meetprogramma, namelijk het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM). Per 2004 is de meetinspanning sterk toegenomen om aanvullende beleidsvragen te kunnen beantwoorden alsook om te kunnen voldoen aan Europese meetverplichtingen. Dit rapport beschrijft het meetprogramma voor 2004 en daarna en onderbouwt de bij de inrichting gemaakte keuzen.

In dit onderzoek zijn met behulp van permanent registrerende meetposten geluidmetingen verricht aan wegverkeer, railverkeer en (militaire) luchtvaart. Er wordt gerapporteerd over de metingen die zijn verricht in 2003. Metingen aan het wegverkeer vonden plaats langs de rijkswegen A2 bij Breukelen en A10 bij Amsterdam en op een binnenstedelijke meetlocatie aan de Constant Erzeijstraat te Utrecht. De metingen bij de A2 en de A10 zijn gecombineerd met tel- en snelheidsgegevens van het verkeer teneinde geluidemissies van personenautos en het vrachtverkeer te bepalen.. Metingen aan railverkeer zijn verricht langs het spoor tussen Utrecht en Amsterdam. Daarnaast wordt een meetlocatie langs het spoor tussen Delft en Schiedam geintroduceerd, waarbij gelijktijdig met geluidmetingen ook treincategorie en snelheid worden geregistreerd. Tenslotte wordt ingegaan op metingen die vanaf maart 2000 zijn verricht op een meetlocatie vlakbij het militaire luchtvaartterrein Volkel.

Alleen digitaal verschenen

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101038 (1999)

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101052 (1999)

Alleen digitaal beschikbaarherziene versie van rapport 723101043

Alleen digitaal verschenenherzien versie van rapport 723101040 (1999)

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101037 (1999)

In het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML) wordt op diverse locaties in Nederland fijnstof (PM10) concentraties gemeten. Om de kwaliteit van deze metingen te waarborgen zijn in 2006 een tweetal grote activiteiten ondernomen. Als eerste zijn de procedures, meetconfiguraties en instellingen in het meetnet grondig doorgelicht. De bevindingen van de doorlichting van het meetnet hebben geleid tot een hervalidatie. Het effect van deze hervalidatie op de metingen is gering, maar heeft wel geleid tot een vermindering van de meetonzekerheid. De tweede activiteit is het uitgevoerde equivalentieonderzoek. In dit onderzoek is de gelijkwaardigheid tussen de automatische PM10-metingen in het LML en de door de EU voorgeschreven referentiemethode aangetoond. Aan de hand van dit onderzoek is voor de PM10-metingen een nieuwe en nauwkeurigere kalibratie bepaald zodat niet langer de interim kalibratiefactor van de EU toegepast hoeft te worden. Het aantonen van de equivalentie tussen de automatische meetmethode en de referentiemeetmethode is volledig gebaseerd op de aanbevelingen die de Clean Air For Europe (CAFE) steering group begin 2006 heeft vastgesteld zodat Nederland geheel conform de Europese voorschriften werkt. In het equivalentieonderzoek zijn kalibratiefuncties voor verschillende apparaattypen voor regionale en stedelijke locaties bepaald. De consequentie voor de jaargemiddelden van regionale stations na 2003, die gebruikt zijn voor de Generieke Concentraties voor Nederland (GCN-kaarten) in 2006, is een daling van minder dan 1 mug/m3. Met de hervalidatie van meetdata en de resultaten van het equivalentieonderzoek zijn onzekerheden in de PM10-metingen verkleind en voldoen de metingen aan de gestelde kwaliteitseisen.

Alleen digitaal verschenen

Alleen digitaal verschenen

Alleen digitaal beschikbaar

Het RIVM en het LEI hebben in 2006 in Nederland een monitoringnetwerk opgezet dat de gevolgen meet als landbouwbedrijven mogen afwijken (derogatie) van de Europese gebruiksnorm voor dierlijke mest. Het meetnet volgt driehonderd landbouwbedrijven die zich hebben aangemeld voor derogatie. Het legt de gevolgen vast voor de landbouwpraktijk en de waterkwaliteit. In dit rapport is de opzet van het monitoringnetwerk beschreven, evenals de wijze waarop vanaf 2008 over de resultaten zal worden gerapporteerd. Het rapport geeft onder andere aan wanneer welke cijfers beschikbaar zijn, en welke rekenmethoden gebruikt zullen worden om onder andere de bemesting en gewasopbrengst te berekenen. De Europese Nitraatrichtlijn verplicht lidstaten het stikstofgebruik via dierlijke mest te beperken tot maximaal 170 kg per hectare. Een lidstaat kan de Europese Commissie vragen hiervan onder voorwaarden af te wijken. Nederland heeft in december 2005 toestemming gekregen om vanaf 2006 tot en met 2009 onder voorwaarden af te mogen wijken van de gestelde norm. Dit betekent dat landbouwbedrijven 250 kilo stikstof per hectare mogen toedienen via dierlijke mest afkomstig van graasdieren (vooral koeien). Een van die voorwaarden is dat minimaal 70 procent van het totale areaal grasland is. Daarnaast is de Nederlandse overheid verplicht een monitoringnetwerk in te richten en de Commissie over de resultaten daarvan te rapporteren. De driehonderd deelnemers die worden gevolgd, zijn een steekproef van de circa 27.000 Nederlandse landbouwbedrijven die zich hebben aangemeld voor derogatie. Het netwerk is een onderdeel van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM).

Alleen digitaal beschikbaarherziene versie van rapport 723101045 (1999)

Translation of RIVM report 680717001. Alleen digitaal verschenen

Alleen digitaal verschenen

Dit rapport bevat een erratum d.d. 6 februari 2008 op de laatste pagina

Gedurende een jaar (september 2000-september 2001) is in Nederland op 159 locaties met passieve samplers de maandelijkse concentratie van ammoniak bepaald. Het doel van de metingen was drieledig: a) te onderzoeken hoe goed de representativiteit van de LML-stations is, b) een ruimtelijk dekkend beeld van de ammoniakconcentratie over Nederland te verkrijgen en c) te onderzoeken hoe goed dit beeld berekend kan worden met het OPS-model op basis van emissiegegevens. Op de onderdelen a en b is gerapporteerd door Velders et al. (2002). In dt rapport wordt de vergelijking beschreven tussen concentratieberekeningen met OPS op basis van ammoniakemissies in Nederland en omgeving en de metingen van ammoniakconcentraties. Speciale aandacht wordt tevens besteed aan de representativiteit van de meetlocaties van het landelijk meetnet Luchtverontreiniging (LML). De passieve samplers zijn zodanig gesitueerd dat ze representatief zijn met betrekking tot de ruimtelijke verdeling van de ammoniakemissies in Nederland. Van de LML meetstations liggen er relatief meer in gebieden met hoge emissiedichtheden. In het algemeen wordt een goede overeenkomst gevonden tussen de ruimtelijke verdeling van de berekende concentraties en de metingen. In absolute zin zijn de berekende concentraties ca. 30% lager dan de metingen. Dit is in lijn met wat gevonden wordt in andere jaren op basis van de reguliere metingen op de LML-stations. De overeenkomst blijkt beter te zijn bij gebruik van ruimtelijk meer gedetailleerde emissies (500x500 m in plaats van 5x5 km). De verschillen tussen modelberekeningen en metingen vertonen een grillig ruimtelijk patroon over Nederland. Een verband met ruimtelijk varierende factoren zoals emissies en landbedekking kan (nog) niet gelegd worden.In principe voldoet het meetnet aan de eis van representativiteit voor de ammoniakconcentratie over Nederland. Wel moet regelmatig de directe omgeving geinspecteerd worden voor zeer lokale verstoringen. Van drie stations is gebleken dat de specifieke emissie- en/of meetomstandigheden zodanig zijn dat de vergelijking tussen meting en berekening nadelig beinvloed wordt.

Alleen digitaal beschikbaar

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101035 (1999)

PM10 metingen zijn niet eenvoudig. De automatische meetapparatuur die wordt toegepast om de concentratie PM10 in de buitenlucht te bepalen, geeft een onderschatting ten opzichte van de gravimetrische referentiemethode volgens NEN EN 12341. Dit heeft te maken met de aanwezigheid van vluchtige componenten in fijn stof. Dit rapport bevat een overzicht van de onderzoeken naar de correctiefactoren voor automatische PM10 metingen door DCMR, GGD Amsterdam, Provincie Noord-Brabant, Provincie Limburg en het RIVM in de afgelopen jaren.Om de kwaliteit, en vergelijkbaarheid, van de verschillende factoren te verbeteren is het van belang de verschillende onderzoeken die op dit gebied binnen Nederland worden uitgevoerd verder te harmoniseren.

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101036 (1999)

Alleen digitaal verschenenherziene versie van rapport 723101034 (1999)

Ter uitvoering van actiepunt NMW1a uit het Strategisch Plan van Aanpak biodiversiteit (SPA; LNV, VROM, V&W, OCW, EZ, BZ, 1995) en als onderdeel van actie N59 uit het NMP-2, is eerder een studie uitgevoerd naar de mogelijkheden om een indicatorsysteem op te stellen voor biodiversiteit van de bodem in relatie tot Life support functies (LSF). In een pilotproject is het indicatorsysteem vervolgens getest binnen de infrastructuur van het Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB). Het indicatorsysteem, en de daaruit af te leiden bodembiologische indicator, bestaat uit een aantal deelindicatoren. De vragen van het onderzoek waren.- kan de gekozen indicatorset worden toegepast in een meetnet; hebben de deelindicatoren van de set voldoende onderscheidend vermogen; kunnen de resultaten worden ingepast in de huidige diagnostische en prognostische gereedschappen van het RIVM (Natuurplanner en EKI).De resultaten en conclusies uit de pilot zijn in dit beleidsgerichte rapport kort beschreven. Een meer gedetailleerde uitwerking van de onderzoeksresultaten verschijnt in het achtergrond-rapport. De pilot heeft aangetoond dat de geselecteerde deelindicatoren gevoelig en onderscheidend zijn voor verschillende combinaties van bodemtype en landgebruik. Als een mogelijke vorm voor het weergeven van de resultaten behaald met de bodembiologische indicator, is een AMOEBE gemaakt voor graslanden op zeeklei. Hierbij is gebruik gemaakt van een gekozen (voorlopige) referentie. De gegevens zijn verder geaggregeerd tot een Bodemkwaliteitsindex (BKX). Op deze wijze zou aan een ecologische bodembeoordeling vorm gegeven kunnen worden. Door systematisch onderzoek aan LSF-deelindicatoren in het Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (40 locaties per jaar) kan in 5 jaar een database opgebouwd worden waarmee responsrelaties voor bodemeigenschappen, systeemeigen- en systeemvreemde stoffen zijn af te leiden. Hiermee kan een LSF-module (prognostisch instrument) worden opgenomen in een decision support systeem als de Natuurplanner

Het Landelijk Meetnet Radioactiviteit in Voedsel (LMRV) dient als bewaking voor de voedselproductie en wordt ingezet in het nationale monitoringsprogramma, met name voor de monitoring van radioactiviteit in melk. In dit jaarrapport worden de resultaten van de melk- en grasmonitoring, en van de kwaliteitscontroles van de voedselmonitoren in 2015 gepresenteerd. In geen van de onderzochte melk- en grasmonsters zijn kunstmatige radionucliden gevonden, alleen natuurlijke radionucliden. Uit de kwaliteitscontrolemetingen van de weipoederbatches en het I-131 rondzendonderzoek blijkt dat de spreiding in resultaten tussen de verschillende voedselmonitoren onderling gering is. Behoudens twee K-40-resultaten voldeden alle meetresultaten aan de gehanteerde marge voor een terugvinding van tussen de 80% en 120%. Voor Cs-137 en I-131 komen de resultaten van de voedselmonitoren en het resultaat van de geaccrediteerde methode op de hoge-resolutie gammaspectrometer overeen. De weipoedermetingen laten voor het natuurlijke radionuclide K-40 echter wel een systematische overschatting zien ten opzichte van de gehanteerde referentiewaarden, welke voor een belangrijk deel toe te schrijven is aan de toegekende, te lage, referentiewaarden.

Het Landelijk Meetnet Radioactiviteit in Voedsel (LMRV) dient als bewaking voor de voedselproductie en wordt ingezet in het nationale monitoringsprogramma, met name voor de monitoring van radioactiviteit in melk. In dit jaarrapport worden de resultaten van de melk- en grasmonitoring, en van de kwaliteitscontroles van de voedselmonitoren in 2015 gepresenteerd. In geen van de onderzochte melk- en grasmonsters zijn kunstmatige radionucliden gevonden, alleen natuurlijke radionucliden. Uit de kwaliteitscontrolemetingen van de weipoederbatches en het I-131 rondzendonderzoek blijkt dat de spreiding in resultaten tussen de verschillende voedselmonitoren onderling gering is. Behoudens twee K-40-resultaten voldeden alle meetresultaten aan de gehanteerde marge voor een terugvinding van tussen de 80% en 120%. Voor Cs-137 en I-131 komen de resultaten van de voedselmonitoren en het resultaat van de geaccrediteerde methode op de hoge-resolutie gammaspectrometer overeen. De weipoedermetingen laten voor het natuurlijke radionuclide K-40 echter wel een systematische overschatting zien ten opzichte van de gehanteerde referentiewaarden, welke voor een belangrijk deel toe te schrijven is aan de toegekende, te lage, referentiewaarden.

In twee Natura 2000-gebieden werden in het kader van het verdrogingsnetwerk van de Provincie Overijssel locaties voor nieuwe grondwatermeetpunten geselecteerd. Hiertoe werden in de botanische hot-spots van deze gebieden elf transecten vegetatiekundig en bodemkundig beschreven. Op basis van bestaande gegevens werd een inschatting gegeven van de lokale hydrologische omstandigheden en hun representativiteit voor de regionale hydrologie. Belangrijke criteria bij de selectie waren (1) het goed ontwikkeld voorkomen van de habitattypen die voor bovengenoemde gebieden zijn aangewezen en (2) het voorkomen van deze typen in een zo gaaf mogelijke landschappelijke context.

In twee Natura 2000-gebieden werden in het kader van het verdrogingsnetwerk van de Provincie Overijssel locaties voor nieuwe grondwatermeetpunten geselecteerd. Hiertoe werden in de botanische hot-spots van deze gebieden elf transecten vegetatiekundig en bodemkundig beschreven. Op basis van bestaande gegevens werd een inschatting gegeven van de lokale hydrologische omstandigheden en hun representativiteit voor de regionale hydrologie. Belangrijke criteria bij de selectie waren (1) het goed ontwikkeld voorkomen van de habitattypen die voor bovengenoemde gebieden zijn aangewezen en (2) het voorkomen van deze typen in een zo gaaf mogelijke landschappelijke context.

Deze eerste inventarisatiefase, in een onderzoek naar de wenselijkheid en de realiseerbaarheid van een validatiemeetnet voor grondwaterstandsinformatie, verkent voor welke vraagstukken in het antiverdrogingsbeleid grondwaterstandsinformatie nodig is, wat voor type informatie dit betreft, wat de kwaliteitseisen zijn en wat dit betekent voor de wijze waarop gegevens worden verzameld. Geïnventariseerd is welke informatie uit provinciale meetnetten voor antiverdrogingsbeleid wordt afgeleid en voor welk type uitspraken deze informatie gebruikt wordt, of de kwaliteit hiervan bekend is, en of deze onafhankelijk, objectief en nauwkeurig kan worden vastgesteld.

Op basis van het onderzoek kan worden geconcludeerd dat het grondwaterstandsmeetnet voldoende houvast biedt om op gebiedsniveau de huidige en toekomstige hydrologische situatie te beschrijven en eventuele veranderingen als gevolg van waterhuishoudkundige ingrepen in het gebied Geelbroek te monitoren en op gebiedsniveau te kwantificeren. Het meetnet is geschikt voor de onderbouwing van de GHG- en GLG-veldschattingen op perceelsniveau, die over ca. vijf jaar zullen worden uitgevoerd

Op basis van het onderzoek kan worden geconcludeerd dat het grondwaterstandsmeetnet voldoende houvast biedt om op gebiedsniveau de huidige en toekomstige hydrologische situatie te beschrijven en eventuele veranderingen als gevolg van waterhuishoudkundige ingrepen in het gebied Geelbroek te monitoren en op gebiedsniveau te kwantificeren. Het meetnet is geschikt voor de onderbouwing van de GHG- en GLG-veldschattingen op perceelsniveau, die over ca. vijf jaar zullen worden uitgevoerd

Deze eerste inventarisatiefase, in een onderzoek naar de wenselijkheid en de realiseerbaarheid van een validatiemeetnet voor grondwaterstandsinformatie, verkent voor welke vraagstukken in het antiverdrogingsbeleid grondwaterstandsinformatie nodig is, wat voor type informatie dit betreft, wat de kwaliteitseisen zijn en wat dit betekent voor de wijze waarop gegevens worden verzameld. Geïnventariseerd is welke informatie uit provinciale meetnetten voor antiverdrogingsbeleid wordt afgeleid en voor welk type uitspraken deze informatie gebruikt wordt, of de kwaliteit hiervan bekend is, en of deze onafhankelijk, objectief en nauwkeurig kan worden vastgesteld.

Dit rapport is het achtergronddocument bij RIVM rapport 723101033 'Een nieuwe meetstrategie voor de metingen van de chemische samenstelling van neerslag in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit', waarin nieuwe meetstrategieen worden voorgesteld voor de metingen van de chemische samenstelling van neerslag in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit. Een van de opties betreft het gebruik van Universal Kriging, een geostatistische techniek voor lineaire interpolatie van metingen. Het huidige rapport beschrijft de mathematische en methodologische onderbouwing van de benadering, aan de hand van de resultaten van een pilotstudie voor natte sulfaat, nitraat en ammonuim deposities in Nederland. Bij dit onderzoek vormen de meetresultaten uit het LML en neerslaggegevens uit het KNMI meetnet het basismateriaal. Het onderzoek heeft geleid tot twee afzonderlijke ruimtelijke modellen: 1 voor sulfaat en 1 voor nitraat, waarbij is gebleken dat bij een terugbrengen van 15 tot 8 meetpunten deze ruimtelijke modellen in de toekomst niet meer zijn af te leiden door de te geringe dichtheid van het geoptimaliseerde meetnet. Tevens blijkt dat het huidige meetnet van 15 meetpunten een te geringe dichtheid heeft om het ruimtelijk gedrag van ammonium te kunnen beschrijven met een ruimtelijk lineair interpolatie model dat alleen op meetgegevens is gebaseerd. Het onderzoek heeft verder geresulteerd in een eenvoudige methode om kaarten met elkaar te vergelijken. Deze methode is in een S-PLUS programma geimplementeerd zodat op basis van de twee afgeleide modellen direct de invloed op de natte deposities voor sulfaat en nitraat van een nieuwe meetnetconfiguratie van het LML kan worden doorgerekend.

Het meetnet voor de chemische samenstelling van neerslag, dat een onderdeel is van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit, is operationeel sinds 1978. De evaluatie van de meetstrategie en voorgestelde wijzigingen worden beschreven. Uitgangspunten waarop de herziening van de meetstrategie is gebaseerd, zijn: a) huidige informatiebehoeften, b) de mogelijkheid om landsdekkende depositievelden te beschrijven en c) een optimaal gebruik van meten en modelleren. Informatiebehoeften hebben o.a. betrekking op a) verzurende componenten en basische kationen (gerelateerd aan verzuring en vermesting), b) zware metalen, c) POP en d) bijdragen aan internationale programma's. Twee opties voor een nieuwe meetstrategie worden gepresenteerd. Het primaire instrument in de eerste optie is een meetnet van ca. acht meetpunten. Het meetnet wordt ondersteund door een ruimtelijk-statistisch Krigingachtig model. Dit model is in staat om op een objectieve manier de resultaten van de meetpunten te vertalen in een ruimtelijk beeld. De voorgestelde meetstrategie is twee vangers per locatie met een monsternemingsduur van twee weken. In de tweede optie is een verspreidingsmodel het primaire instrument. De modelresultaten worden gekalibreerd met de resultaten van een gering aantal meestations (indicatief vijf). Aanvullende informatie over emissies en meteorologie is hier noodzakelijk. De voorgestelde meetstrategie is drie vangers per locatie met een monsternemingsduur van een week. Schattingen van de nauwkeurigheid van de meetresultaten en van het ruimtelijk beeld worden gegeven. Voorstellen voor technische wijzigingen worden gedaan om de kwaliteit te verhogen en om de kwaliteitscontrole te versterken.

Dit rapport presenteert de resultaten van de in 1997 uitgevoerde metingen van de chemische samenstelling van neerslag in Nederland. De metingen zijn uitgevoerd op 4-wekelijkse monsters verkregen uit het Landelijk Meetnet Regenwatersamenstelling. Op 15 stations werden monsters verzameld voor analyse op hoofdcomponenten en op anorganische microcomponenten (zware metalen). In de monsters van de hoofdcomponenten werden de concentraties van vrij zuur (hydronium/waterstofcarbonaat), natrium, kalium, calcium, magnesium, fluoride, chloride, nitraat, sulfaat en fosfaat bepaald. Voorts werden van deze monsters de geleidbaarheid en de pH bepaald. De monsters voor zware metalen werden geanalyseerd op cadmium, koper, lood, ijzer en zink. Bovendien werden de monsters van twee stations geanalyseerd op arseen, chroom, nikkel en vanadium. Daarnaast werden op twee stations aparte monsters verzameld voor analyse op het bestrijdingsmiddel lindaan (g-HCH) en kwik.

Dit rapport presenteert de resultaten van de in 1998 uitgevoerde metingen van de chemische samenstelling van neerslag in Nederland. De metingen zijn uitgevoerd op 4-wekelijkse monsters verkregen uit het Landelijk Meetnet Regenwatersamenstelling. Op 15 stations werden monsters verzameld voor analyse op hoofdcomponenten en op anorganische microcomponenten (zware metalen). In de monsters van de hoofdcomponenten werden de concentraties van vrij zuur (hydronium/waterstofcarbonaat), natrium, kalium, calcium, magnesium, fluoride, chloride, nitraat, sulfaat en fosfaat bepaald. Voorts werden van deze monsters de geleidbaarheid en de pH bepaald. De monsters voor zware metalen werden geanalyseerd op cadmium, koper, lood, ijzer en zink. Daarnaast werden op een station aparte monsters verzameld voor analyse op het bestrijdingsmiddel lindaan (g-HCH) en kwik.

Herzien in 2002: RIVM rapport 723101051

Met het multi-media lotgevallen model SimpleBox worden o.a. steady-state concentratieverhoudingen berekend voor de harmonisatie van milieu-kwaliteitsdoelstellingen voor lucht, water, sediment en bodem. In 1995 werd door de Gezondsheidsraad validatie van het model aanbevolen. Een aantal activiteiten waren het gevolg van dit advies, waaronder een herziening van een aantal model-aannamen en een analyse van de operationele onzekerheden van het model. Dit rapport beschrijft het laatste traject van het validatieproces, nl. totaal-validatie. Specifieke modeloutput t.a.v. een gemodelleerde chemische stof, bijv. de concentratieverhouding tussen lucht en water, wordt vergeleken met metingen in het veld. Diethyl-hexylftalaat (DEHP) en dibutylftalaat (DBP), twee hoog volume chemicalien, werden in de periode 1997-2001 gemonitored in de milieucompartimenten lucht, water, vis, sediment, bodem en vegetatie. Concentratieverhoudingen gemeten tussen de compartmenten vertoonden een aanzienlijke spreiding. De door SimpleBox voorspelde steady-state concentratieverhoudingen kwamen met probabilistische technieken tot stand. In plaats van een deterministische output werd een distributie verkregen. De breedte wordt voornamelijk bepaald door de grote onzekerheid t.a.v. emissie van de beide ftalaten. De 50-ste percentiel bleek in alle gevallen minder dan een factor 10 af te wijken van concentratieverhoudingen op basis van veldmetingen. De voorlopige conclusie van dit rapport luidt dat toepassing van SimpleBox bij het harmoniseren van milieukwaliteitsdoelstellingen gecontinueerd kan worden.