Search

De sluiting van de 32 km lange Afsluitdijk in 1932 heeft grote gevolgen gehad voor de migratie van vis tussen de Zuiderzee en de aangrenzende rivieren. Waar eerst een natuurlijke overgang bestond van zoet en zout water, is nu een harde scheiding tussen het IJsselmeer en de Waddenzee ontstaan. Jaarlijks bieden zich, afhankelijk van de soort, enkele tientallen tot honderden miljoenen vissen aan bij het spuicomplex bij Kornwerderzand. Deze vissen willen tijdens hun stroomopwaartse migratie het IJsselmeer bereiken richting paai of opgroeigebieden, maar de Afsluitdijk vormt een barrière en veroorzaakt daarmee vertraging en of blokkering tijdens de stroomopwaartse migratie. Om deze reden zijn er plannen om een vispassage of een VismigratieRivier (VMR) te bouwen naast het spuicomplex te Kornwerderzand met als doel om de ecologische barrière, die de Afsluitdijk voor trekvissen vormt, te verzachten. Deze rapportage gaat in op de ruimtelijke verspreidingsdynamiek van kleine vis (driedoornige stekelbaars, spiering, botlarven en glasaal), het zoekgedrag en passagesucces van grotere vis (houting, zeeprik en zeeforel) en de aanwezigheid van diadrome vis buiten de spuikom.

Het doel van dit onderzoek is om de interpretatie van de fuikvangsten die sinds 2001 worden uitgevoerd bij Kornwerderzand te verbeteren. Fuik vangsten zijn altijd een resultante van aanbod van vis en gedrag, met als gevolg dat dezelfde resultaten een verschillend onderliggend patroon in visgedrag en voorkomen van vis kunnen hebben. Voorafgaand aan het onderzoek zijn twee vragen geformuleerd: Worden er in de fuikvangsten terugvangsten gedaan van individuele vissen? Op welke schaal vindt er rondzwem-/zoekgedrag van rivierprik plaats?

Het doel van dit onderzoek is om de interpretatie van de fuikvangsten die sinds 2001 worden uitgevoerd bij Kornwerderzand te verbeteren. Fuik vangsten zijn altijd een resultante van aanbod van vis en gedrag, met als gevolg dat dezelfde resultaten een verschillend onderliggend patroon in visgedrag en voorkomen van vis kunnen hebben. Voorafgaand aan het onderzoek zijn twee vragen geformuleerd: Worden er in de fuikvangsten terugvangsten gedaan van individuele vissen? Op welke schaal vindt er rondzwem-/zoekgedrag van rivierprik plaats?

De sluiting van de 32 km lange Afsluitdijk in 1932 heeft grote gevolgen gehad voor de migratie van vis tussen de Zuiderzee en de aangrenzende rivieren. Waar eerst een natuurlijke overgang bestond van zoet en zout water, is nu een harde scheiding tussen het IJsselmeer en de Waddenzee ontstaan. Jaarlijks bieden zich, afhankelijk van de soort, enkele tientallen tot honderden miljoenen vissen aan bij het spuicomplex bij Kornwerderzand. Deze vissen willen tijdens hun stroomopwaartse migratie het IJsselmeer bereiken richting paai of opgroeigebieden, maar de Afsluitdijk vormt een barrière en veroorzaakt daarmee vertraging en of blokkering tijdens de stroomopwaartse migratie. Om deze reden zijn er plannen om een vispassage of een VismigratieRivier (VMR) te bouwen naast het spuicomplex te Kornwerderzand met als doel om de ecologische barrière, die de Afsluitdijk voor trekvissen vormt, te verzachten. Deze rapportage gaat in op de ruimtelijke verspreidingsdynamiek van kleine vis (driedoornige stekelbaars, spiering, botlarven en glasaal), het zoekgedrag en passagesucces van grotere vis (houting, zeeprik en zeeforel) en de aanwezigheid van diadrome vis buiten de spuikom.

In het najaar van 2011 en het voor- en najaar van 2012 zijn bij de spuisluizen nabij Lelystad gedurende 11 dagen opnames van vissen gemaakt met een akoestische camera: de DIDSON. De opnames zijn bij geopende stand van de spuisluizen gemaakt om inzicht te krijgen in het migratiegedrag van vis door de spuisluizen. Op basis van de resultaten van deze studie kan worden geconcludeerd dat vissen de spuikokers gebruiken om van het ene naar het andere meer te komen. De resultaten duiden zowel op gerichte migratie als dispersie.

De grote sluiscomplexen in het Amsterdam-Rijnkanaal (Bernardsluizen, Irenesluizen, Beatrixsluizen) worden intensief door de beroepsscheepvaart gebruikt. Omdat vismigratie afhankelijk is van passagemogelijkheden bij het reguliere schutbeheer, is het wenselijk om inzicht te krijgen in de mate waarin vissen bij het reguliere beheer via de schutkolken weten te passeren. Gebruik is gemaakt van een sonar camera, die onderwateropnames kan maken van vismigratie

De grote sluiscomplexen in het Amsterdam-Rijnkanaal (Bernardsluizen, Irenesluizen, Beatrixsluizen) worden intensief door de beroepsscheepvaart gebruikt. Omdat vismigratie afhankelijk is van passagemogelijkheden bij het reguliere schutbeheer, is het wenselijk om inzicht te krijgen in de mate waarin vissen bij het reguliere beheer via de schutkolken weten te passeren. Gebruik is gemaakt van een sonar camera, die onderwateropnames kan maken van vismigratie

In het najaar van 2011 en het voor- en najaar van 2012 zijn bij de spuisluizen nabij Lelystad gedurende 11 dagen opnames van vissen gemaakt met een akoestische camera: de DIDSON. De opnames zijn bij geopende stand van de spuisluizen gemaakt om inzicht te krijgen in het migratiegedrag van vis door de spuisluizen. Op basis van de resultaten van deze studie kan worden geconcludeerd dat vissen de spuikokers gebruiken om van het ene naar het andere meer te komen. De resultaten duiden zowel op gerichte migratie als dispersie.

Het Noordzeekanaal is een belangrijke uittrekroute voor schieraal. Om succesvol de zee te bereiken moet het schutsluizen-, spuisluis- en maalcomplex bij IJmuiden worden gepasseerd. Schieraal die via het gemaal (met 260 m3/s het grootste van Europa) migreert loopt kans op dodelijke schade. Om een inschatting te maken van het schadelijke effect van het gemaal op de uittrek van schieraal en op welke wijze deze verminderd zou kunnen worden, is gedurende 2007-2011 multidisciplinair onderzoek uitgevoerd door verschillende onderzoeksinstellingen. In deze rapportage wordt een integratie en evaluatie van deze onderzoeken uitgevoerd, waarbij de nadruk ligt op beperking van de schade aan schieraal door het gemaal en het identificeren van ontbrekende kennis.

Het Noordzeekanaal is een belangrijke uittrekroute voor schieraal. Om succesvol de zee te bereiken moet het schutsluizen-, spuisluis- en maalcomplex bij IJmuiden worden gepasseerd. Schieraal die via het gemaal (met 260 m3/s het grootste van Europa) migreert loopt kans op dodelijke schade. Om een inschatting te maken van het schadelijke effect van het gemaal op de uittrek van schieraal en op welke wijze deze verminderd zou kunnen worden, is gedurende 2007-2011 multidisciplinair onderzoek uitgevoerd door verschillende onderzoeksinstellingen. In deze rapportage wordt een integratie en evaluatie van deze onderzoeken uitgevoerd, waarbij de nadruk ligt op beperking van de schade aan schieraal door het gemaal en het identificeren van ontbrekende kennis.

Doorgaans wordt in Nederland alleen de vismigratie gedurende de paaimigratie van de meeste soorten (voorjaar) gemonitord. Wat er in andere seizoenen via Nederlandse vistrappen optrekt is grotendeels onbekend. In deze rapportage wordt verkend welke vissoorten en in welke levensstadia gebruik maken van de vistrap bij Hagestein gedurende het najaar wanneer zowel paaimigratie voor sommige soorten plaatsvindt maar ook visbewegingen van opgroei-habitats naar overwinterings-habitats

Doorgaans wordt in Nederland alleen de vismigratie gedurende de paaimigratie van de meeste soorten (voorjaar) gemonitord. Wat er in andere seizoenen via Nederlandse vistrappen optrekt is grotendeels onbekend. In deze rapportage wordt verkend welke vissoorten en in welke levensstadia gebruik maken van de vistrap bij Hagestein gedurende het najaar wanneer zowel paaimigratie voor sommige soorten plaatsvindt maar ook visbewegingen van opgroei-habitats naar overwinterings-habitats

De bouw van een stuw en sluizen in de Neder Rijn in het kader van kanalisatie vereiste de aanleg en diepe bemaling van deze bouwputten. De mogelijkheid bestond dat door bemaling van bouwputten schade voor de landbouw zou ontstaan door verlaging van de grondwaterstand. Rijkswaterstaat zorgde voor het plaatsen van een 78 tal peilfilters en het waarnemen van resultaten over de jaren 1965-1969. Het ICW zorgde voor interpretatie van gegevens. Het onderzoeksgebied bestaat uit twee geheel verschillende gedeelten. Ten zuiden ervan ligt de Betuwe met zijn rivierklei, ten noorden de Veluwezoom met zijn stuwwallen. De methode waarmee de verlaging van de stijghoogte van het grondwater werd berekend is dezelfde als die welke ook bij het onderzoek bij de stuwbouw te Amerongen werd toegepast.

De bouw van een stuw en sluizen in de Neder Rijn in het kader van kanalisatie vereiste de aanleg en diepe bemaling van deze bouwputten. De mogelijkheid bestond dat door bemaling van bouwputten schade voor de landbouw zou ontstaan door verlaging van de grondwaterstand. Rijkswaterstaat zorgde voor het plaatsen van een 78 tal peilfilters en het waarnemen van resultaten over de jaren 1965-1969. Het ICW zorgde voor interpretatie van gegevens. Het onderzoeksgebied bestaat uit twee geheel verschillende gedeelten. Ten zuiden ervan ligt de Betuwe met zijn rivierklei, ten noorden de Veluwezoom met zijn stuwwallen. De methode waarmee de verlaging van de stijghoogte van het grondwater werd berekend is dezelfde als die welke ook bij het onderzoek bij de stuwbouw te Amerongen werd toegepast.