Search

The variability of soil water content over short distances was studied at seven experimental fields, located in southern Sweden, eastern Germany, southern France, and in the Netherlands. The soils all in use as arable land, are a sandy soil, a stony sandy soil, a loamy sand, a sandy loam, and three clay soils. Samples with a volume of 100 cm 3 were taken at close intervals in trenches at several depths to determine potential water repellency and soil water content. When dry, the topsoils of the Mellby site in Sweden (loamy sand) and the Vredepeel site in the Netherlands (sandy soil) are water repellent, whereas the soils at the other five sites are wettable, according to the water drop penetration time (WDPT) test. The variation in water content within short distances was high at most depths at all sites, with differences of 7 to 18 vol% within a horizontal distance of only centimeters to decimeters. Drier as well as wetter soil areas were visualized by contour plots of the soil water content distributions in the transects. Large differences in wetting capacity between samples taken in the topsoil and in the subsoil at several sites were assessed by measurements of the wetting rate. In many cases, subsoil samples wetted faster than topsoil samples. The severity of water repellency of sandy samples from the Vredepeel site increased remarkably at oven temperatures above 65°C. The wetting rates of dried samples from this soil were also evidently influenced by the oven temperature; samples dried at 25°C wetted immediately and reached soil water contents of 23 to 32 vol% within one hour, whereas samples dried above 85°C hardly wetted during 72 hours, as a result of the increased water repellency at higher drying temperatures.

In the last decades, Dutch landscape conservation policy has developed from a sectoral into an integrated one, in which the values concerning the conservation of landscapes are strongly linked to the development of new local economic activities. This change is reflected in a new policy for the development of so-called valuable man-made landscapes (VMLs) that combines an integrated approach with a bottom-up strategy. Since 1994, 11 areas in the Netherlands have been designated as VMLs. The aim of this study is to identify and explain the differences in development between these areas. VML areas can be distinguished into three groups on the basis of their stages of development. Five main factors were found that explain the differences between these three groups: their history of regional co-operation (social), financial problems in agriculture (economic), awareness of regional identity (cultural), distance to the cities (physical, geographical) and size of the area (administrative). The problems in agriculture, regional identity and administrative size of the area explain why certain VMLs had a better start than other ones. For the future of VML-like-areas it is important that policy goals remain unchanged for decades and that VML policy is connected to urban developments.

In dune slacks in The Netherlands, a decline of rare mesotrophic basiphilous plant species and their plant communities has been observed in combination with an increase of more productive systems with common, taller acidophilous plant species. This has been attributed to both natural and anthropogenic changes. In a humid climate with a precipitation surplus, as in The Netherlands, the calcium carbonate content of a calcareous soil increases with depth. However, soils in coastal dune slacks, may have a higher carbonate content in the topsoil horizon than in the underlying layers. Carbonates which buffer the pH can prolong the presence of mesotrophic basiphilous plant communities which are of high conservation value. To explain the occurrence of calcareous surface horizons in dune slacks, hydrological and micromorphological analyses were carried out in three dune slacks. Two slacks are situated on the Wadden Sea islands in the northern part of The Netherlands; one on Schiermonnikoog and one on Texel. The third slack is situated in the dunes on the island of Goeree in the southwestern part of The Netherlands. In all three slacks, carbonate occurs as mollusc and gastropod fragments (silt- or sand-sized) and as micritic nodules in the topsoil layer, due to aeolian deposition and sedimentation by water.In situ carbonate accumulation (calcitans and calcareous crusts) due to CO2 release in inundated and/or capillary rise of calcareous groundwater near, or at the soil surface. Accumulation of carbonate also occurs as a result of biological activity by algae in the topsoil of the Goeree site. In general, hydrological processes maintaining high levels of calcareous groundwater are a prerequisite for the maintenance of high carbonate levels in topsoils. Such levels are necessary for the conservation and management of basiphilous pioneer vegetation.

Many years of research at the Winand Staring Centre for Integrated Land, Soil, and Water Research have resulted in a set of attributes that determine landscape perception and evaluation in The Netherlands. Investigations were carried out among the inhabitants of different regions. Despite great physical differences between the regions there was much agreement on the salient attributes. These are: the nature of the landscape as a whole (unity), its function (use), maintenance, naturalness, spaciousness, development in time, soil and water, and sensory qualities such as colour and smell. They may be considered basic qualities of the Dutch landscape. Unity and use always come first; they determine the significance of the other attributes. The attributes may be used in planning procedures, such as developing Environmental Impact Assessments, designing new landscapes, or even constructing a map of people's evaluation of the landscape.

Analyse van de effectiviteit en haalbaarheid van maatregelen voor waterberging. Aan de hand van de fictieve Spaarbeek wordt gekeken (naast het herstel van de ecologische kwaliteit van het beeksysteem) naar een verantwoord meervoudig ruimtegebruik op verschillende schaalniveaus

Dit rapport beschrijft de eerste stap in de ontwikkeling van een model om de attractiviteit van land te bepalen voor landbouwproduktie. Dit model is een onderdeel van het Decision Support System (DSS) Groene Ruimte. De attractiviteit wordt bepaald op basis van de bodemgeschiktheid, economische en milieukundige aspecten en interacties met andere functies in de groene ruimte. Als basis voor de bepaling van de attractiviteit is een typologie ontwikkeld met typen voor huidige en toekomstige, alternatieve vormen van landbouw. Er worden voorbeelden van beschrijvingen van landbouwdoeltypen gegeven voor melkveehouderij en een gemengd systeem van varkenshouderij en akkerbouw. Een eerste voorbeeld van de functies van het model is uitgewerkt voor melkveehouderij in een zandgebied. Op basis van deze studie zijn een aantal aanbevelingen opgesteld voor toekomstig onderzoek en model- en scenario ontwikkeling uitgaande van de modellen CLEAN, DRAM en de Ruimtescanner.

In addition to a survey of the soils under 150 forest stands on non-calcareous sandy soils, the chemical composition of the soils under 40 stands on non-calcareous loess soil, 30 stands on non-calcareous clay soils and 30 stands on oligotrophous peat soils have been examined, to assess the current status with repect to acidification and eutrophication, and the provide data for further studies. Only the clay soils are not yet seriously affected by the atmospheric inputs. The loess soils are generally considerably acidified, except the alluvial loess soils. The peat soils show a considerable eutrophication, especially in the topsoil, whereas anthropogenic acidification can hardly be separated from their natural acidity. Most investigated heavy metals show elevated concentrations, both in the humus layer and in the top soil, but serious pollution is not found.

Met SWAP is de hydrologie gesimuleerd voor de 3634 rekeneenheden van het STONE-instumentarium. Hierbij zijn resultaten (unieke combinaties) gebruikt uit een nieuwe hydrologische schematisering en parameterisering. Deze hydrologische schematisering resulteerde in verbeterde onderrand- en zijrandvoorwaarden, die in dit project zijn gebruikt voor het creëren van de nieuwe hydrologie voor STONE 1.3. Dit verslag geeft een overzicht van de gehanteerde werkwijze, bespreekt enkele resultaten en sluit af met enkele discussiepunten.

Doel van landinrichtingsplan De Hilver is om in de beekdalen binnen de EHS een verhoging van de grondwaterstanden te realiseren met behoud of versterking van de kwelsituatie en om buiten de EHS zo mogelijk een landbouwkundig optimale situatie te creëren. De gevolgen van het plan op de uitspoeling van nutrienten naar grond- en oppervlaktewater wordt beschreven voor twee deelgebieden met grote ecologiesche potenties. Daarbij wordt het effect van het mestbeleid 1995 als gegeven beschouwd. Door het landinrichtingsplan wordt de concentratie nitraat in het bovenste grondwater in de EHS sterk gereduceerd. Ook de concentratie totaal-stikstof in de afvoer van bodemwater naar het oppervlaktewater neemt in de EHS af. De concentratie totaal-fosfor in het naar het oppervlaktewater afgevoerde bodemwater neemt daarentegen in de EHS sterk toe.

Het onderzoek is gericht op de immateriële, directe gebruiks- en belevingswaarde van natuur. Aan deze functie refereren wij als een consumptieve dienst waarbij natuur wordt opgevat als het duurzame consumptiegoed dat deze dienst levert. Het onderzoek geeft zicht op wat deze natuurfunctie inhoudt door een omschrijving te geven van dit type natuurdiensten in relatie tot menselijke behoeften. Behoeftevervulling wordt gekoppeld aan specifieke natuurlijke landschappen. Verder wordt ingegaan op mogelijke substitutie van natuurdiensten door diensten geleverd door man-made producten. Literatuuronderzoek en interviews zijn de belangrijkste middelen van onderzoek geweest.

Het in dit rapport besproken project `Multifunctioneel landgebruik en waterconservering' is onderdeel van DTO-project Duurzaam Landgebruik. Voor een studiegebied nabij Winterswijk is met een hydrologisch model middels een aantal scenario's andere inzicht verkregen in de sturings- en waterconserveringsmogelijkheden van het gebiedseigen water en is de `waterwinst' gekwantificeerd bij verschillende combinaties van landgebruik en waterbeheer. De aanleg van een reservoir stond steeds centraal. Tevens is aandacht besteed aan de gevolgen voor landbouw en natuur.

Doel van landinrichtingsplan De Hilver is om in de beekdalen binnen de EHS een verhoging van de grondwaterstanden te realiseren met behoud of versterking van de kwelsituatie en om buiten de EHS zo mogelijk een landbouwkundig optimale situatie te creëren. In deze studie wordt de effectiviteit van het landinrichtingsplan beoordeeld. In dit deelrapport is de waterhuishouding van landinrichtingsgebied De Hilver gemodelleerd met het pseudo-driedimensionale, niet-stationaire waterstromingmodel SIMGRO. SIMGRO beschrijft het grondwatersysteem, het oppervlaktewatersysteem, de onverzadigde zone en de interacties tussen deze deelsystemen. De schematisering en invoergegevens zijn zoveel mogelijk gebaseerd op een schaal van 1 : 10 000. De rekenresultaten zijn getoetst. Het model is geschikt om de effecten van ingrepen in de waterhuishouding op grondwaterstanden en kwelfluxen te berekenen.

Bij de milieuthema's uit het Nationaal Milieubeleidsplan 3 (NMP3), die relevant zijn voor het werkterrein van het Ministerie van LNV, is nagegaan of de milieudoelen medio 2000 gehaald zullen worden en of er knelpunten resteren bij voortzetting van het huidige beleid. Dit onderzoek is uitgevoerd ter voorbereiding op de interdepartementale discussie over de inhoud van een nieuw NMP. De inventarisatie is uitgevoerd voor de NMP3-thema's: broeikasgassen, verspilling van energie, vermesting, ammoniakemissie, watergebruik landbouw en verdroging, verspreiding van zware metalen, verspreiding van bestrijdingsmiddelen, verwijdering van afval en verstoring door geurhinder. Voor vijf van de negen thema's worden de doelen medio 2000 partieel of in het geheel niet gehaald. Bij de meeste van deze vijf thema's spelen meststoffen een cruciale rol.

Door de grote druk op de beschikbare ruimte in Nederland is er een voordurende vraag naar actuele informatie over het grondgebruik. Het uitgangspunt bij het vervaardigen van de derde versie van het Landelijk Grondgebruiksbestand Nederland (LGN3) waren: de strata in het LGN2-bestand, Landsat-TM-satellietbeelden uit 1995 en 1997, de Top10-vector van de Topografische Dienst Nederland en de landbouwstatistieken van het Centraal Bureau voor Statistiek. De informatie in LGN3 is opgeslagen in de vorm van rastercellen van 25 bij 25 meter, overeenkomend met een schaal 1 : 50 000. De nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van het LGN3-bestand is 90% op hoofdklasseniveau en 80% op subklasseniveau.

In een validatiestudie zijn zes verschillende methoden getest waarmee vanuit een beperkt aantal locaties met gemeten grondwaterstandsreeksen gebiedsdekkend de grondwaterstand kan worden geschat. De methoden verschillen in de wijze waarop gebruik gemaakt wordt van gebiedsdekkende hulpinformatie zoals een digitaal terreinmodel en streefpeilen, en of bij het schatten van de grondwaterstanden gebruik gemaakt wordt van de GHG en de GLG op de schattingslocatie. Met behulp van één van de methoden is vervolgens geanalyseerd op welke wijze het bestaande meetnet van grondwaterstandsbuizen van het waterschap Meppelerdiep kan worden uitgedund.

Doel van landinrichtingsplan De Hilver is om in de beekdalen binnen de EHS een verhoging van de grondwaterstanden te realiseren met behoud of versterking van de kwelsituatie en om buiten de EHS zo mogelijk een landbouwkundig optimale situatie te creëren. In deze studie wordt de effectiviteit van het landinrichtingsplan beoordeeld. In dit deelrapport worden de gevolgen op de grondwaterstroming en kwelfluxen beschreven. De grondwatersystemen zijn dynamisch. In de EHS komt met name diepe kwel voor. Herkomst en voorkomen van de kwelzones veranderen door het plan. Door het landinrichtingsplan nemen de kwelfluxen naar het freatisch pakket af. De kwelfluxen naar de wortelzone nemen toe. Het kwelwater wordt minder afgevoerd via de ontwatering en bereikt dewortelzone. De kwaliteit van het kwelwater zal door de maatregelen veranderen.

In de bosreservaten Lheebroek en Mattemburgh is langs een transsect het humusprofiel beschreven en bemonsterd. Naast gemiddelde waarden en standaardafwijkingen van horizontdikten, nutriëntengehalten, -voorraden en pH werd in het kader van langjarige monitoring ook de ruimtelijke variabiliteit geanalyseerd. Zowel gehalten als voorraden zijn in de Mattemburgh hoger dan in het Lheebroek. De humusprofielen in Mattemburgh zijn kenmerkend voor oude bosecosystemen en in Lheebroek voor jonge bossen op arme zandgrond. Kenmerkend voor de ruimtelijke variabiliteit van beide bosreservaten is het cyclische karakter van de variantie, waarin de dichtheid van de boom- of struikopstand wordt weerspiegeld. Het cyclische karakter herhaalt zich met een golflengte van16 m resp. 9 m in Mattemburgh en Lheebroek.

De zichteffecten van alternatieven en varianten van een Near Shore Windpark (NSW) zijn bepaald als bijdrage aan een milieu-effectrapport NSW Noordzee. Drie factoren spelen daarbij een belangrijke rol: de afstand van een windpark tot de kust, de zichtbaarheid, en het aantal en de spreiding van de waarnemers. De zichteffecten zijn groter naarmate een windpark dichter bij de kust en dichter bij bevolkingsconcentraties (vooral inwoners en strandbezoekers) wordt geplaatst. Een locatie bij IJmuiden zover mogelijk van de kust heeft de voorkeur. Bovendien zijn de zichteffecten groter in het zomerseizoen dan in het winterseizoen door een groter aantal zichturen en door een grotere recreatiedrukte. Tot slot zijn aanbevelingen gegeven voor mitigerende maatregelen en leemten in onderzoek.

Outdoor mesocosms (experimental drainage ditches) were treated repeatedly with linuron at nominal concentrations of 0, 0.5, 5, 15, and 50 μg/L. After each of three treatments (with 4-week intervals), the systems were kept static for 1 week. Subsequently, they were flushed with nonpolluted surface water with a residence time of 5 d until the next treatment. Species composition and abundance of macrophytes, periphyton, phytoplankton, zooplankton, and macroinvertebrates were examined at prefixed time intervals. During the treatment periods, significant decreases in oxygen concentration and pH were observed, whereas the systems recovered during the flushing periods. The effects of the pulsed treatments on the structural endpoints (biota) were rarely significant and consistently were difficult to interpret. We conclude that under these experimental conditions, pulsed treatment with linuron causes only minor and negligible effects on the abundance of organisms in mesocosms, even when maximum permissible concentrations are exceeded by about 80 times. Risk assessment based on the more sensitive physiologic and functional endpoints suggested that the safety factor of 0.1 times the acute EC50 of the most sensitive standard alga (Scenedesmus acutus), as adopted in the Uniform Principles of the European Union, is sufficient to protect the community of the mesocosms in an exposure regime that was realistic for Dutch drainage ditches, using a photosynthesis inhibitor as the benchmark compound.

Dit rapport beschrijft de resultaten van hydrologische berekeningen voor het project `Beregenen op Maat' in Noord-Brabant voor het jaar 1997. Het doel was beoordeling van de bruikbaarheid van de beregeningsplanner met verbeterde profielkeuze, onderzoeken van de potentiële bruikbaarheid van grondmonsteranalyse in combinatie met vertaalfuncties voor bodemfysische karakteristieken en berekenen van de potentiële waterbesparingmogelijkheden door beregeningsplanning met SWAP2.0. Vergelijking van de door beregeningsplanner en het hydrologische model SWAP2.0 berekende vochtinhoud van de wortelzone met de metingen op perceelsniveau gaven aan dat er in een beperkt aantal gevallen de vochtinhoud voldoende beschreven wordt. Vergelijking op perceelsniveau bleekachteraf weinig zinvol vanwege de schaalverschillen van de methoden. Grondmonsteranalyse in combinatie met vertaalfuncties leverde geen verbetering op van de vochtboekhouding. Op het niveau van meetlokaties wordt voor 1997 op grasland een potentiële waterbesparing met SWAP2.0 berekend van 63% (29mm/ha). Op maosland neemt het berekende watergebruik echter met 118% (39 mm/ha) toe.

De participatie van het ministerie van LNV in geontegreerde gebiedsgerichte projecten is onderzocht. De vraag is wanneer, op welke wijze en in welke mate LNV-sturing bij gebiedsgerichte projecten verantwoord is. Uit zo'n vijftig enqultes en enkele interviews werd duidelijk dat de sturing door de regionale beleidsdirecties van LNV in gebiedsgerichte projecten sterk varieert. Door de gebiedsspecifieke omstandigheden is maatwerk in beleid wenselijk, maar dit geldt ook voor de aansturing van de beleidsontwikkeling, -uitvoering en -evaluatie. In 49 projectbeschrijvingen (vertrouwelijk achtergrondrapport) geven LNV'ers van regionale beleidsdirecties hun ervaringen, beoordelingen en aanbevelingen. Hierop zijn een leidraad en managementhandvatten in dit rapport gebaseerd. De leidraad biedt houvast om de rol en positie - en daarmee de wijze van participatie - in gebiedsgerichte projecten beter te kunnen bepalen. De handvatten voor bijstelling van het LNV-beleid geven aan hoe LNV voor het vereiste maatwerk in gebiedsgericht beleid `flexibele' beleidskaders voor gebiedsgerichte projecten kan vormgeven, stimuleren of ondersteunen.

Het onderzoeksgebied Bergeijk-Keersop is een beekdal ingesneden in grove, goed doorlatende, zanden behorende tot de Formatie van Sterksel. De holocene dalopvulling bestaat uit veen en gelaagde, zandige beekafzettingen. Vanaf de middeleeuwen zijn de beekdalgronden opgehoogd met een 50-130 cm dik plaggendek. Sinds de ontginning van de heide wordt in het zuidelijk deel van het onderzoeksgebied veel kwelwater afgevangen in een stelsel van sloten. Als gevolg van de stuw bij Westerhoven treed benedenstroomseen potentiaalverschil op in het grondwater. Het grondwater is sterk antroprogeen beinvloed blijkens verhoogde kalium- en nitraatgehaltes. De fosfaatgehalten van de eerdlagen zijn op de meeste plaatsen te hoog voor de ontwikkeling van natuurlijke schraalgraslanden, zodat afgraven of uitmijnen noodzakelijk is. De cultuurhistorische referentie 1870 en de ecologische streefbeelden vallen niet samen, zodat een keuze moet worden gemaakt in het realiseren van de gewenste (natuur)doelen.

Om het risico op verspreiding en het ecotoxicologische risico van de chroom- en arseenverontreiniging van de vloeivelden `Zandleij' in Tilburg te bepalen is een literatuuronderzoek uitgevoerd naar de chemie en ecotoxicologie van beide elementen. De oxidatietoestand van chroom en arseen is van groot belang voor hun mobiliteit en toxiciteit. De oxidatietoestand hangt af van bodemeigenschappen zoals pH en organisch stofgehalte. In de delen met hoge concentraties Cr kunnen toxische effecten verwacht worden voor de bodemfauna. Dit is bevestigd met een verkennend experiment met regenwormen. Het effect op de vegetatie is waarschijnlijk gering. De kans op verspreiding is onder de huidige omstandigheden klein.