Search

In 2004 is een samenwerkingsverband van Landschapsbeheer Nederland en Alterra een methodiek ontwikkeld waarmee kleine landschapselementen zoals solitaire bomen, boomgroepen, bosjes, poelen en beekjes op een uniforme wijze in kaart kunnen worden gebracht (Oosterbaan en Pels 2004). Met deze methodiek, de Monitor Kleine kenmerken over de samenstelling, de kwaliteit en de beheerstoestand opgenomen. De resultaten worden vastgelegd in een databestand gekoppeld aan een GIS-bestand.

Biodiversity, including that of insects, should be preserve or even enhanced for its own sake, sometimes encouraged by international organizations. In agricultural areas an additional reason for its conservation is the ecological services it can provide to agriculture, including the natural control of crop pests. In this special issue of Entomologische Berichten studies focusing on each of the two aims are discussed. With special attention for the anthropod groups that play a role in pest control. Both aims can partly rely on conserving and improving the network of non-productive landscape elements, but for certain goals and insect groups specific measures will be required

Als graadmeter voor de ruimtelijke kwaliteit die in Nationale Landschappen moet worden bereikt, zijn kernkwaliteiten van het landschap voorgesteld. Van provincie en lokale actoren wordt verwacht dat zij hier een ontwikkeling voor op gang brengen. Maar omdat kernkwaliteiten in kwalitatieve termen zijn beschreven en niet expliciet ruimtelijk, bieden ze geen sturend perspectief voor lokale investeerders en evenmin een toetsingskader voor provincies. De auteurs van dit artikel gaan na hoe kennis over functionele ruimtelijke netwerken in het landschap kan bijdragen aan het oplossen van dit probleem

Landschappen van Nederland is samengevat in zes delen: Bodem en Landschap, Tektoniek en Klimaat, Ijs en Wind, Rivieren, Veen en als laatste Kust en Zee. Per type: landschap wordt beschreven welke klimatologische en tektonische aspecten hebben bijgedragen aan de totstandkoming. Daarnaast wordt uitvoering aandacht besteed aan de rol van de mens in de vorming van de landschappen. De zes delen zijn samengebracht in twee volumes.

Landschappen van Nederland is samengevat in zes delen: Bodem en Landschap, Tektoniek en Klimaat, Ijs en Wind, Rivieren, Veen en als laatste Kust en Zee. Per type: landschap wordt beschreven welke klimatologische en tektonische aspecten hebben bijgedragen aan de totstandkoming. Daarnaast wordt uitvoering aandacht besteed aan de rol van de mens in de vorming van de landschappen. De zes delen zijn samengebracht in twee volumes.

Landschappen van Nederland is samengevat in zes delen: Bodem en Landschap, Tektoniek en Klimaat, Ijs en Wind, Rivieren, Veen en als laatste Kust en Zee. Per type: landschap wordt beschreven welke klimatologische en tektonische aspecten hebben bijgedragen aan de totstandkoming. Daarnaast wordt uitvoering aandacht besteed aan de rol van de mens in de vorming van de landschappen. De zes delen zijn samengebracht in twee volumes.

In 2004 is een samenwerkingsverband van Landschapsbeheer Nederland en Alterra een methodiek ontwikkeld waarmee kleine landschapselementen zoals solitaire bomen, boomgroepen, bosjes, poelen en beekjes op een uniforme wijze in kaart kunnen worden gebracht (Oosterbaan en Pels 2004). Met deze methodiek, de Monitor Kleine kenmerken over de samenstelling, de kwaliteit en de beheerstoestand opgenomen. De resultaten worden vastgelegd in een databestand gekoppeld aan een GIS-bestand.

In 2004 is een samenwerkingsverband van Landschapsbeheer Nederland en Alterra een methodiek ontwikkeld waarmee kleine landschapselementen zoals solitaire bomen, boomgroepen, bosjes, poelen en beekjes op een uniforme wijze in kaart kunnen worden gebracht (Oosterbaan en Pels 2004). Met deze methodiek, de Monitor Kleine kenmerken over de samenstelling, de kwaliteit en de beheerstoestand opgenomen. De resultaten worden vastgelegd in een databestand gekoppeld aan een GIS-bestand.

Landschapselementen als bomen, boomrijen en bosjes kunnen bijdragen aan een goede luchtkwaliteit. In dit rapport is uitgewerkt op welke wijze de invang van fijnstof door landschapselementen geschat kan worden. Vervolgens worden mogelijkheden beschreven om de luchtzuiverende werking van landschapselementen in te brengen in gebiedsontwikkeling.

Landschapselementen als bomen, boomrijen en bosjes kunnen bijdragen aan een goede luchtkwaliteit. In dit rapport is uitgewerkt op welke wijze de invang van fijnstof door landschapselementen geschat kan worden. Vervolgens worden mogelijkheden beschreven om de luchtzuiverende werking van landschapselementen in te brengen in gebiedsontwikkeling.

Dit onderzoek bouwt voort op twee publicatie van de WOT Natuur & Milieu: Verrommelt het platteland onder stedelijke druk? (Veeneklaas et al., 2004, Planbureaurapport 22) en Verrommeling in Nederland (Veeneklaas et al., 2006, WOt-rapport 6). Daar is gekeken welke elementen in het landschap potentieel storend zijn. Op basis van oordelen van deskundigen van Alterra werd geconcludeerd dat de storendheid van een element afhangt van het landschap waarin het staat. Het huidige onderzoek gaat verder: deelt de Nederlandse bevolking het oordeel van de deskundigen? Welke kenmerken van de landschappen zijn hierbij belangrijk? En verschillen elementen in de mate waarin ze storend worden gevonden? Kortom: Welke elementen, waar en voor wie zijn deze storend? Een element wordt als storend beschouwd, als het landschap zonder het element aantrekkelijker wordt gevonden dan hetzelfde landschap met dat element. Het gaat hierbij om empirisch onderbouwde uitspraken.

Het doel van dit onderzoek is voor het Planbureau voor de Leefomgeving het actualiseren van een landelijke grondprijskaart 2001 en een landelijke eigendomskaart 2004. Om te komen tot een landelijke eigendomskaart hebben we diverse bronbestanden verzameld en bewerkt. De gegevens van het Kadaster zijn het meest voor de hand liggende bronbestand, maar deze kwamen door de hoge verstrekkingskosten niet in beeld voor dit project. Daarom zijn de volgende bronbestanden gebruikt: • Vastgoed Rijksoverheid – domeinen, defensie, Rijkswaterstaat, LNV, Prorail; • Overige overheden – provincies, gemeenten, waterschappen, etc. • Natuurbeherende organisaties: Staatsbosbeheer, Provinciale Landschappen, Natuurmonumenten; • Natuur overig: waterwingebieden, recreatieschappen, nationaal park Hoge Veluwe, Landgoed Twickel; • Basisregistratie Percelen van het ministerie van LNV.

Deze studie richt zich op opgaande landschapselementen, ofwel landschapselementen met een opgaande, houtige, begroeiing. Hierbij moet gedacht worden aan onder andere houtwallen, singels, bomen, kleine bosjes en heide (

Het onderzoek naar verrommeling is tot nu toe vooral gebaseerd op oordelen van deskundigen. Maar vinden gewone burgers ook dat Nederland een steeds rommeliger landschap krijgt? WOt-paper 1 doet verslag van een onderzoek waarin door middel van foto’s en interviews aan burgers is gevraagd of ook zij vinden dat het landschap verrommelt, en zo ja welke elementen zij dan als meest storend ervaren. Het blijkt onder andere dat mensen zich vooral ergeren aan de verstoring naarmate het landschap er om heen nog gaaf is. En ook: hoe verder weg de verstoring is, hoe minder storend deze is.

De data van vogels, vlinders en planten voor dit onderzoek zijn afkomstig van resp. SOVON, de Vlinderstichting en FLORON. Op dit moment zijn er in het Nederlandse natuurbeleid twee sporen die zich apart richten op natuurgebieden in de EHS en op groenblauwe dooradering in o.a. Nationale Landschappen. Dit onderzoek toont aan dat veel soorten met name voorkomen in gebieden waar natuurgebieden (bos) en (opgaande) dooradering samen voorkomen. Dit noemen we synergie. Hiervoor hebben met behulp van regressieanalyse in 1000 kmhokken in de hogere zandgronden van Nederland de relatie onderzocht tussen het voorkomen van 40 plant-, vogel- en vlindersoorten en de ruimtelijke samenhang van grote elementen (bos) en opgaande dooradering in de omgeving. Vooral soorten met een beperkte dispersiecapaciteit en beperkte oppervlaktebehoefte bleken synergie te vertonen, terwijl het type synergie bleek af te hangen van hun habitatvoorkeur. Met behulp van de regressieresultaten zijn aan de hand van twee soorten mogelijkheden verkend voor toepassing in gebiedsontwikkeling. Deze publicatie is tot stand gekomen in het kader van het programma Vernieuwend Ruimtegebruik van Habiforum. Het onderzoek is medegefinancierd door het Kennis Basis Programma van het Ministerie van LNV

Deze studie richt zich op opgaande landschapselementen, ofwel landschapselementen met een opgaande, houtige, begroeiing. Hierbij moet gedacht worden aan onder andere houtwallen, singels, bomen, kleine bosjes en heide (

Soortenrijke graslanden zijn zeldzaam geworden in Nederland en wegbermen vormen belangrijke wijkplaatsen voor dit biotoop. Om de soortenrijkdom in graslanden in stand te houden moeten ze gemaaid worden, gebeurt dit niet dan verruigt de vegetatie; een proces dat door atmosferische stikstofdepositie aanzienlijk wordt versneld. Dit onderzoek geeft resultaten van twee experimenten in grazige bermen. In een periode van vijf jaar werd met bodemvallen het effect van vijf maairegimes onderzocht op de aanwezigheid van loopkevers, snuitkevers, mieren en grondbewondende spinnen. Uitgaande van gangbare vormen van bermbeheer en verwaarlozing. Het tweede experiment betrof een middel-productieve berm; hier werd het effect van de verschillende beheerstypen op bloembezoekende insecten bestudeerd

Het doel van dit onderzoek is voor het Planbureau voor de Leefomgeving het actualiseren van een landelijke grondprijskaart 2001 en een landelijke eigendomskaart 2004. Om te komen tot een landelijke eigendomskaart hebben we diverse bronbestanden verzameld en bewerkt. De gegevens van het Kadaster zijn het meest voor de hand liggende bronbestand, maar deze kwamen door de hoge verstrekkingskosten niet in beeld voor dit project. Daarom zijn de volgende bronbestanden gebruikt: • Vastgoed Rijksoverheid – domeinen, defensie, Rijkswaterstaat, LNV, Prorail; • Overige overheden – provincies, gemeenten, waterschappen, etc. • Natuurbeherende organisaties: Staatsbosbeheer, Provinciale Landschappen, Natuurmonumenten; • Natuur overig: waterwingebieden, recreatieschappen, nationaal park Hoge Veluwe, Landgoed Twickel; • Basisregistratie Percelen van het ministerie van LNV.

De data van vogels, vlinders en planten voor dit onderzoek zijn afkomstig van resp. SOVON, de Vlinderstichting en FLORON. Op dit moment zijn er in het Nederlandse natuurbeleid twee sporen die zich apart richten op natuurgebieden in de EHS en op groenblauwe dooradering in o.a. Nationale Landschappen. Dit onderzoek toont aan dat veel soorten met name voorkomen in gebieden waar natuurgebieden (bos) en (opgaande) dooradering samen voorkomen. Dit noemen we synergie. Hiervoor hebben met behulp van regressieanalyse in 1000 kmhokken in de hogere zandgronden van Nederland de relatie onderzocht tussen het voorkomen van 40 plant-, vogel- en vlindersoorten en de ruimtelijke samenhang van grote elementen (bos) en opgaande dooradering in de omgeving. Vooral soorten met een beperkte dispersiecapaciteit en beperkte oppervlaktebehoefte bleken synergie te vertonen, terwijl het type synergie bleek af te hangen van hun habitatvoorkeur. Met behulp van de regressieresultaten zijn aan de hand van twee soorten mogelijkheden verkend voor toepassing in gebiedsontwikkeling. Deze publicatie is tot stand gekomen in het kader van het programma Vernieuwend Ruimtegebruik van Habiforum. Het onderzoek is medegefinancierd door het Kennis Basis Programma van het Ministerie van LNV

De fotocollectie die Dirk Sijmons bij zijn vertrek van de Academie van Bouwkunst in beheer heeft gekregen blijkt in de periode 1975-76 door Hubert de Boer te zijn gemaakt in opdracht van de directie van de afdeling Landschapsarchitectuur van de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. De directie vroeg Hubert de Boer destijds bij zijn afscheid als docent (1974/1975) wat hij miste. Het antwoord was een beeldbank van beelden van het Nederlandse landschap voor onderwijsdoeleinden. Dit vormde de aanleiding voor een betaalde opdracht aan een nu niet meer aan de Academie gebonden Hubert de Boer om een dergelijke collectie aan te leggen. Om de locaties van de beelden te bepalen, heeft Hubert de Boer zich in grote lijnen laten leiden door de geomorfologische landschapsindeling volgens Bijhouwer in 'Het Nederlandse Landschap' (Bijhouwer,1977). Het merendeel van de foto's is vanaf de openbare weg genomen. De verzameling beslaat zo’n 1000 (grootbeeld) diaframes van 5,8 bij 5,8 cm. Daar zitten naast landschapsfoto’s en luchtfoto’s ook foto’s van kaartbeelden bij. Herfotografie kan veranderingen in het landschap inzichtelijk maken voor een groot publiek en daarmee leiden tot een beter begrip van de impact van ontwikkelingen op de omgeving. Een gerichte samenwerking met de makers van de ‘Canon Nederlandse Landschappen’, het VROM herfotografieproject en andere (regionale) initiatieven bieden kansen voor een grote publieksmanifestatie, zoals in Gent in 2005 het geval is geweest of bijvoorbeeld mogelijk is bij een volgende Triënnale Tuin en Landschap in Apeldoorn.

Soortenrijke graslanden zijn zeldzaam geworden in Nederland en wegbermen vormen belangrijke wijkplaatsen voor dit biotoop. Om de soortenrijkdom in graslanden in stand te houden moeten ze gemaaid worden, gebeurt dit niet dan verruigt de vegetatie; een proces dat door atmosferische stikstofdepositie aanzienlijk wordt versneld. Dit onderzoek geeft resultaten van twee experimenten in grazige bermen. In een periode van vijf jaar werd met bodemvallen het effect van vijf maairegimes onderzocht op de aanwezigheid van loopkevers, snuitkevers, mieren en grondbewondende spinnen. Uitgaande van gangbare vormen van bermbeheer en verwaarlozing. Het tweede experiment betrof een middel-productieve berm; hier werd het effect van de verschillende beheerstypen op bloembezoekende insecten bestudeerd

De fotocollectie die Dirk Sijmons bij zijn vertrek van de Academie van Bouwkunst in beheer heeft gekregen blijkt in de periode 1975-76 door Hubert de Boer te zijn gemaakt in opdracht van de directie van de afdeling Landschapsarchitectuur van de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. De directie vroeg Hubert de Boer destijds bij zijn afscheid als docent (1974/1975) wat hij miste. Het antwoord was een beeldbank van beelden van het Nederlandse landschap voor onderwijsdoeleinden. Dit vormde de aanleiding voor een betaalde opdracht aan een nu niet meer aan de Academie gebonden Hubert de Boer om een dergelijke collectie aan te leggen. Om de locaties van de beelden te bepalen, heeft Hubert de Boer zich in grote lijnen laten leiden door de geomorfologische landschapsindeling volgens Bijhouwer in 'Het Nederlandse Landschap' (Bijhouwer,1977). Het merendeel van de foto's is vanaf de openbare weg genomen. De verzameling beslaat zo’n 1000 (grootbeeld) diaframes van 5,8 bij 5,8 cm. Daar zitten naast landschapsfoto’s en luchtfoto’s ook foto’s van kaartbeelden bij. Herfotografie kan veranderingen in het landschap inzichtelijk maken voor een groot publiek en daarmee leiden tot een beter begrip van de impact van ontwikkelingen op de omgeving. Een gerichte samenwerking met de makers van de ‘Canon Nederlandse Landschappen’, het VROM herfotografieproject en andere (regionale) initiatieven bieden kansen voor een grote publieksmanifestatie, zoals in Gent in 2005 het geval is geweest of bijvoorbeeld mogelijk is bij een volgende Triënnale Tuin en Landschap in Apeldoorn.

Het onderzoek naar verrommeling is tot nu toe vooral gebaseerd op oordelen van deskundigen. Maar vinden gewone burgers ook dat Nederland een steeds rommeliger landschap krijgt? WOt-paper 1 doet verslag van een onderzoek waarin door middel van foto’s en interviews aan burgers is gevraagd of ook zij vinden dat het landschap verrommelt, en zo ja welke elementen zij dan als meest storend ervaren. Het blijkt onder andere dat mensen zich vooral ergeren aan de verstoring naarmate het landschap er om heen nog gaaf is. En ook: hoe verder weg de verstoring is, hoe minder storend deze is.

Dit onderzoek bouwt voort op twee publicatie van de WOT Natuur & Milieu: Verrommelt het platteland onder stedelijke druk? (Veeneklaas et al., 2004, Planbureaurapport 22) en Verrommeling in Nederland (Veeneklaas et al., 2006, WOt-rapport 6). Daar is gekeken welke elementen in het landschap potentieel storend zijn. Op basis van oordelen van deskundigen van Alterra werd geconcludeerd dat de storendheid van een element afhangt van het landschap waarin het staat. Het huidige onderzoek gaat verder: deelt de Nederlandse bevolking het oordeel van de deskundigen? Welke kenmerken van de landschappen zijn hierbij belangrijk? En verschillen elementen in de mate waarin ze storend worden gevonden? Kortom: Welke elementen, waar en voor wie zijn deze storend? Een element wordt als storend beschouwd, als het landschap zonder het element aantrekkelijker wordt gevonden dan hetzelfde landschap met dat element. Het gaat hierbij om empirisch onderbouwde uitspraken.

Als graadmeter voor de ruimtelijke kwaliteit die in Nationale Landschappen moet worden bereikt, zijn kernkwaliteiten van het landschap voorgesteld. Van provincie en lokale actoren wordt verwacht dat zij hier een ontwikkeling voor op gang brengen. Maar omdat kernkwaliteiten in kwalitatieve termen zijn beschreven en niet expliciet ruimtelijk, bieden ze geen sturend perspectief voor lokale investeerders en evenmin een toetsingskader voor provincies. De auteurs van dit artikel gaan na hoe kennis over functionele ruimtelijke netwerken in het landschap kan bijdragen aan het oplossen van dit probleem

Als graadmeter voor de ruimtelijke kwaliteit die in Nationale Landschappen moet worden bereikt, zijn kernkwaliteiten van het landschap voorgesteld. Van provincie en lokale actoren wordt verwacht dat zij hier een ontwikkeling voor op gang brengen. Maar omdat kernkwaliteiten in kwalitatieve termen zijn beschreven en niet expliciet ruimtelijk, bieden ze geen sturend perspectief voor lokale investeerders en evenmin een toetsingskader voor provincies. De auteurs van dit artikel gaan na hoe kennis over functionele ruimtelijke netwerken in het landschap kan bijdragen aan het oplossen van dit probleem

De monitor is bedoeld om de kwaliteit van het landschap te kunnen benoemen (meten) en om veranderingen in het landschap te kunnen volgen.. De MKLE kan tevens gebruikt worden om beheer van landschapselementen beter te organiseren. De inventarisarties die in 2003 t/m 2008 plaatsvinden vormen een nulmeting. Landschapsbeheer Nederland en Alterra hebben een lijst opgesteld met namen van kleine landschapselementen, ondergebracht in de hoofdgroepen: recreatief, infrastructuur, landbouwgrond, natuurgebieden, bossen en beplantingen, water

De monitor is bedoeld om de kwaliteit van het landschap te kunnen benoemen (meten) en om veranderingen in het landschap te kunnen volgen.. De MKLE kan tevens gebruikt worden om beheer van landschapselementen beter te organiseren. De inventarisarties die in 2003 t/m 2008 plaatsvinden vormen een nulmeting. Landschapsbeheer Nederland en Alterra hebben een lijst opgesteld met namen van kleine landschapselementen, ondergebracht in de hoofdgroepen: recreatief, infrastructuur, landbouwgrond, natuurgebieden, bossen en beplantingen, water

Het onderzoek is gericht geweest op een nadere uitwerking van de data uit de Monitor Kleine Landschapselementen, gericht op vier kenmerken van landschappelijke kwaliteit zoals geformuleerd in de Nota Ruimte. De vier kenmerken waar het om gaat zijn: het groene karakter, de openheid, de toegankelijkheid en de samenhang met de cultuurhistorische patronen en structuren. Deze kenmerken zijn van belang voor de 20 gebieden die aangewezen zijn als Nationaal Landschap. Proefinventarisaties zijn uitgevoerd in de deelgebieden Schermer, Eilandspolder, Beemster, Zeevang en Mijzenpolder (allen onderdeel van Laag Holland)

Het onderzoek is gericht geweest op een nadere uitwerking van de data uit de Monitor Kleine Landschapselementen, gericht op vier kenmerken van landschappelijke kwaliteit zoals geformuleerd in de Nota Ruimte. De vier kenmerken waar het om gaat zijn: het groene karakter, de openheid, de toegankelijkheid en de samenhang met de cultuurhistorische patronen en structuren. Deze kenmerken zijn van belang voor de 20 gebieden die aangewezen zijn als Nationaal Landschap. Proefinventarisaties zijn uitgevoerd in de deelgebieden Schermer, Eilandspolder, Beemster, Zeevang en Mijzenpolder (allen onderdeel van Laag Holland)