Search

Pregledom znanstvene literature cilj je bio prikazati najnovije spoznaje o djelovanju probiotika te ispitati učestalost i svrhu njihovog korištenja u prehrani odraslih osoba s područja Splitsko-dalmatinske županije. U online anketnom istraživanju dobrovoljno je sudjelovalo 295 ispitanika. Rezultati pokazuju da je većina tih ispitanika upoznata s terminom probiotik (87,46 %). Ispitanici povezuju probiotike s pozitivnim učinkom na zdravlje, probavni i imunološki sustav, ali i indikacijama poput smanjenja nadutosti što je pogrešno. Upravo je nadutost najčešća nuspojava probiotika. Mliječni proizvodi su prepoznati kao izvori probiotika ali nije prepoznata razlika između fermentiranih i nefermentiranih proizvoda koji ne sadrže probiotike. Ispitanici su u puno manjoj mjeri upoznati s hranom koja sadrži probiotike, a da nije mliječnog podrijetla. Nadalje, samo 6,20% ispitanika poznaje optimalnu količinu probiotičkih bakterija koju je potrebno konzumirati za optimalan učinak. Većina sudionika vjeruje tvrdnjama navedenim na pakiranju proizvoda (75,97 %). Tvrdnje navedene na pakiranjima dodataka prehrani, uključujući probiotike, nisu primjereno regulirane zakonom. Više ispitanika bi uzelo probiotike na temelju preporuke liječnika (68,99 %), a nešto manje na temelju preporuke ljekarnika (46,12 %). Stanovnici Splitsko-dalmatinske županije u velikom su broju upoznati s terminom probiotik, međutim ne u potpunosti s dobrobitima koje donosi konzumacija tih blagotvornih, nepatogenih mikroorganizama. S obzirom na visok stupanj povjerenja u tvrdnje navedene na proizvodima, pa tako i probiotičkim, koje nisu adekvatno regulirane i stoga ne uvijek i ispravne, zdravstveni djelatnici bi trebali biti dovoljno educirani o tematici kako bi pacijente pravilno savjetovali o uporabi probiotika., The objective was to present the current scientific data about the effects of probiotics and to examine the frequency and purpose of their use in adults diet from Split-Dalmatia county. The total number of respondents in an online survey was 295. The results show that most of the respondents are familiar with the term probiotics (87,46 %).Respondents relate probiotics with a positive health efffect. Among respondents, dairy products have been recognised as sources of probiotics, in comparison with other food products. Only 6.20% of respondents know about the optimal amount of probiotic bacteria that needs to be consumed for optimal effect. Most of research participants believe the claims stated on the packaging of products (75.97%).Claims stated on the packaging of food supplements, including probiotics, are not adequately regulated by law. More respondents would take probiotics based on a medical doctor’s recommendation (68,99 %), and slightly fewer based on a pharmacist's recommendation (47,29 %). Residents of the Split-Dalmatia county are mostly familiar with the term probiotic, but not entirely with the benefits of consuming these beneficial, non-pathogenic microorganisms. Given the high degree of confidence in the claims made on products, including probiotics, which are not adequately regulated and therefore not always correct, healthcare professionals should be adequately educated on the subject in order to properly advise patients on the use of probiotics.

Probiotske kulture su sve više zastupljene u ljudskoj ishrani pre svega zbog težnje savremenih potrošača da konzumiraju kvalitetne prehrambene proizvodе koji imaju i pozitivan uticaj na ljudsko zdravlje. Terapeutski efekat hrane sa dodatim živim mikroorganizmima (probioticima) posebno na primerima mlečnih proizvoda se sve više promoviše od strane zdravstvenih radnika. Probiotske bakterije, da bi ostvarile željeni terapeutski efekat, neophodno je da se u organizam unesu u odgovarajućem broju i da se održi njihova vijabilnost tokom proizvodnog procesa i skladištenja proizvoda. Isto tako, posle konzumiranja proizvoda, potrebno je da adekvatan broj ćelija preživi uslove u gastro-intestinalnom traktu. Stoga je cilj ove doktorske disertacije bio priprema nosača na bazi prirodnih hidrogelova, koji će omogućiti zaštitu probiotske starter kulture tokom proizvodnje, skladištenja proizvoda i gastrointestinalnih uslova. Osim karakterizacije dobijenih nosača sa kulturom tehnikama inkapsulacije: (i) ekstruzijom (ii) sprej-sušenjem i (iii) sušenjem smrzavanjem (liofilizacijom), analizirana je i primena nosača u proizvodnji fermentisanih napitaka na bazi surutke... Probiotic cultures are becoming more popular in human nutrition primarily because modern consumers tend to use food products that have a more positive impact on their health. The therapeutic effect of food with added live microorganisms (probiotics), especially milk products, is promoted by health professionals. In order to achieve the desired therapeutic effect of food product, probiotic bacteria have to enter the body in appropriate number and maintain viability during production and storage conditions. After consuming the product, it is important that an adequate number of cells survive conditions in the gastrointestinal tract. Preparation of a natural hydrogel carrier, which will enable the protection of the probiotic starter culture during production, storage and the gastrointestinal conditions was goal of this doctoral dissertation. Aim was full potential impact of functional food product on human health. Thesis analyzes two types of results: characterization of obtained carriers with probiotic starter culture using different encapsulation techniques and application of the carriers in preparation of functional food product. Encapsulation tehniques used: (i) extrusion (ii) by spray-drying and (iii) freeze drying (lyophilization). Production of fermented whey-based beverage was used for implementation of prepared carriers with probiotic cells...

Probiotic cultures are becoming more popular in human nutrition primarily because modern consumers tend to use food products that have a more positive impact on their health. The therapeutic effect of food with added live microorganisms (probiotics), especially milk products, is promoted by health professionals. In order to achieve the desired therapeutic effect of food product, probiotic bacteria have to enter the body in appropriate number and maintain viability during production and storage conditions. After consuming the product, it is important that an adequate number of cells survive conditions in the gastrointestinal tract. Preparation of a natural hydrogel carrier, which will enable the protection of the probiotic starter culture during production, storage and the gastrointestinal conditions was goal of this doctoral dissertation. Aim was full potential impact of functional food product on human health. Thesis analyzes two types of results: characterization of obtained carriers with probiotic starter culture using different encapsulation techniques and application of the carriers in preparation of functional food product. Encapsulation tehniques used: (i) extrusion (ii) by spray-drying and (iii) freeze drying (lyophilization). Production of fermented whey-based beverage was used for implementation of prepared carriers with probiotic cells... Probiotske kulture su sve više zastupljene u ljudskoj ishrani pre svega zbog težnje savremenih potrošača da konzumiraju kvalitetne prehrambene proizvodе koji imaju i pozitivan uticaj na ljudsko zdravlje. Terapeutski efekat hrane sa dodatim živim mikroorganizmima (probioticima) posebno na primerima mlečnih proizvoda se sve više promoviše od strane zdravstvenih radnika. Probiotske bakterije, da bi ostvarile željeni terapeutski efekat, neophodno je da se u organizam unesu u odgovarajućem broju i da se održi njihova vijabilnost tokom proizvodnog procesa i skladištenja proizvoda. Isto tako, posle konzumiranja proizvoda, potrebno je da adekvatan broj ćelija preživi uslove u gastro-intestinalnom traktu. Stoga je cilj ove doktorske disertacije bio priprema nosača na bazi prirodnih hidrogelova, koji će omogućiti zaštitu probiotske starter kulture tokom proizvodnje, skladištenja proizvoda i gastrointestinalnih uslova. Osim karakterizacije dobijenih nosača sa kulturom tehnikama inkapsulacije: (i) ekstruzijom (ii) sprej-sušenjem i (iii) sušenjem smrzavanjem (liofilizacijom), analizirana je i primena nosača u proizvodnji fermentisanih napitaka na bazi surutke...

Funkcionalne sastavnice hrane mogu potencijalno imati značajan utjecaj na brzinu i stupanj apsorpcije lijeka, distribuciju, metabolizam i eliminaciju, kao i na njegovu farmakodinamiku. Ove interakcije se iz kliničke perspektive smatraju značajnim ukoliko mijenjaju terapijski odgovor ili utječu na nutritivni status. Pacijenti koji boluju od kroničnih bolesti i imaju više lijekova u terapiji (posebice uske terapijske širine), djeca, stariji, kao i pacijenti sa genetskim varijacijama u metabolizmu lijekova, smanjenim radom nekog od organa, ili slabim nutritivnim statusom su posebno podložni javljanju mogućih interakcija. Međutim, za razliku od interakcija lijek-lijek, premalo pažnje je posvećeno interakcijama hrana-lijek. Zbog toga je potreban konzistentniji pristup u utvrđivanju tih interakcija, kako bi se procijenio utjecaj nutritivnog statusa, hrane ili specifičnih nutrijenata na farmakokinetiku i farmakodinamiku lijeka, kao i utjecaj lijeka na cjelokupni status specifičnog nutrijenta. Ovaj diplomski rad pruža pregled različitih tipova funkcionalne hrane, najznačajnijih bioaktivnih sastavnica funkcionalne hrane i njihovih učinaka, kao i do sada poznatih mehanizama djelovanja, odnosno stupanja u interakcije s lijekovima koji su svakodnevna, kronična terapija mnogih pacijenata. Posebno žarište stavljeno je na tri sastavnice funkcionalne hrane s kojima većina populacije često dolazi u kontakt – probiotici koji se konzumiraju kroz jogurt i druge mliječne proizvode, kao i dodatke prehrani, resveratrol iz grožđa i crvenog vina, te organosumporni spojevi prisutni u luku i češnjaku. Rad daje pregled i analizu do sada provedenih studija o interakcijama ovih sastavnica sa konvencionalnim lijekovima, i daje upute za prilagođavanje terapije, promjene režima prehrane, ili neophodno praćenje potencijalno opasnih interakcija. Functional food components can significantly influence the rate and degree of drug absorption, its distribution, metabolism and elimination, as well as its pharmacodynamic effects. From a clinical perspective, these interactions are considered relevant if they alter the therapy response or influence the nutritive status. The following categories of patients are especially susceptible to possible adverse interactions: patients suffering from chronic diseases who take multiple drugs as part of their therapy (in particular narrow-spectrum therapy), children, seniors, patients with genetic variations affecting drug metabolism, patients with organ dysfunctions and patients with poor nutritive status. However, in spite of the possible seriousness of the food-drug interactions, not enough focus has been put on them yet. A more comprehensive approach to determining and researching these interactions is needed in order to assess the influence of nutritive status, food and specific nutrients on the drugs' pharmacokinetics and pharmacodynamics, as well as the effects of drugs on the overall status of a specific nutrient. This thesis presents an overview of different types of functional food, important bioactive components of functional food and their effects, as well as known interaction mechanisms with conventional drugs used to treat chronic conditions of patients world wide. The scope of the thesis is, in particular, focused on the following three functional food components frequently consumed by the general population: probiotics (ingested through yogurt, fermented dairy products and food supplements), resveratrol (naturally occurring in grapes and red wine) and organosulfur compounds (found in onion and garlic). A review and analysis of existing studies related to these three functional food components and their interactions with conventional drugs is performed, and a set of recommendations for therapy, diet adjustment and interaction monitoring is given.

Bioaktivni peptidi predstavljaju granu naučne oblasti koja se veoma brzo razvija. Tokom istraživanja proteina uočeno je da neki proteini nakon digestije ispoljavaju bioaktivnosti koje ne poseduju u svojoj nativnoj formi. To je bio podsticaj za istraživanje uticaja enzimske hidrolize na bioaktivnost proteina. Trenutni naučni stav je da svaki protein može posedovati fragmente koji ispoljavaju neku od mnogih bioaktivnosti. Bioaktivni peptidi dobijeni enzimskom hidrolizom surutke ispoljili su mnoge pozitivne efekte na ljudsko zdravlje... Bioactive peptides are a rapidly developing field of research. During the research it was observed that some peptides which do not show a particular bioactivity become bioactive after ingestion and passing through the gastrointestinal system. That was the stimulus for the development of research on the effect of enzymatic hydrolysis of the bioactive properties of proteins. According to the current state of scientific knowledge, every protein can contain fragments that possess some of many bioactivities. Bioactive peptides, derived by enzymatic hydrolysis of whey protein, have demonstrated characteristics as health-promoting agents...

Bioactive peptides are a rapidly developing field of research. During the research it was observed that some peptides which do not show a particular bioactivity become bioactive after ingestion and passing through the gastrointestinal system. That was the stimulus for the development of research on the effect of enzymatic hydrolysis of the bioactive properties of proteins. According to the current state of scientific knowledge, every protein can contain fragments that possess some of many bioactivities. Bioactive peptides, derived by enzymatic hydrolysis of whey protein, have demonstrated characteristics as health-promoting agents... Bioaktivni peptidi predstavljaju granu naučne oblasti koja se veoma brzo razvija. Tokom istraživanja proteina uočeno je da neki proteini nakon digestije ispoljavaju bioaktivnosti koje ne poseduju u svojoj nativnoj formi. To je bio podsticaj za istraživanje uticaja enzimske hidrolize na bioaktivnost proteina. Trenutni naučni stav je da svaki protein može posedovati fragmente koji ispoljavaju neku od mnogih bioaktivnosti. Bioaktivni peptidi dobijeni enzimskom hidrolizom surutke ispoljili su mnoge pozitivne efekte na ljudsko zdravlje...

Jogurt je dugi niz godina najpoznatiji i najpopularniji funkcionalni mliječni proizvod povezan s brojnim zdravstvenim prednostima. U prehrani je jogurt izvor brojnih funkcionalnih tvari zbog sadržaja probiotika, specifičnih proteina, bioaktivnih peptida, oligosaharida, mliječne i drugih organskih kiselina, lako apsorbirajućeg kalcija, konjugirane linolne kiseline i drugih biološki aktivnih sastojaka s nizom bioaktivnosti. Funkcionalni jogurti sadrže brojne funkcionalne sastojke koji mogu smanjiti apsorpciju kolesterola, sniziti krvni tlak, imaju ulogu u regulaciji sitosti, unosa hrane i pretilošću uzrokovanih metaboličkih poremećaja, i uz to mogu iskazivati antimikrobne učinke, te pozitivno utjecati na imunitet. Ovaj rad analizira i raspravlja o nekim važnim i novim saznanjima o ulozi jogurta kao funkcionalne hrane.

Intolerancija na laktozu javlja kod osoba koje ne mogu probaviti laktozu (mliječni šećer). Postoji više različitih vrsta intolerancije na laktozu: kongenitalna laktoza intolerancija, sekundarna hipolaktazija i primarna intolerancija laktoze. Kod sva tri tipa problematično je konzumiranje mlijeka i mliječnih proizvoda, zbog visokog udjela laktoze. Od funkcionalne hrane koja se koristi u prehrani osoba s intolerancijom na laktozu najzastupljenija su fermentirana mlijeka i proizvodi od fermentiranog mlijeka. Razlog tomu je taj što je u njima dio laktoze preveden u mliječnu kiselinu, pomoću mikroorganizama (probiotika), koji su dodani tijekom njihove proizvodnje. Tako je u fermentiranim mliječnim proizvodima udio laktoze smanjen, a povećan udio mliječne kiseline, čime je olakšana njihova probavljivost. Lactose intolerance occurs in people who can not digest lactose (milk sugar). There are several different types of lactose intolerance: congenital lactose intolerance, secondary lactose intolerance and primary lactose intolerance. In all three types is milk and dairy products consumption presents a problem because of the high lactose representation. Most functional food which is used in the diet of people with intolerance to lactose are fermented milk and products made from fermented milk. The reason for this is that in them is part of lactose converted to lactic acid by microorganisms (probiotics), which were added during their manufacture. Thus, in fermented milk products part of lactose is reduced, but part of lactic acid is increased, what facilitates their digestibility.

Intolerancija na laktozu javlja kod osoba koje ne mogu probaviti laktozu (mliječni šećer). Postoji više različitih vrsta intolerancije na laktozu: kongenitalna laktoza intolerancija, sekundarna hipolaktazija i primarna intolerancija laktoze. Kod sva tri tipa problematično je konzumiranje mlijeka i mliječnih proizvoda, zbog visokog udjela laktoze. Od funkcionalne hrane koja se koristi u prehrani osoba s intolerancijom na laktozu najzastupljenija su fermentirana mlijeka i proizvodi od fermentiranog mlijeka. Razlog tomu je taj što je u njima dio laktoze preveden u mliječnu kiselinu, pomoću mikroorganizama (probiotika), koji su dodani tijekom njihove proizvodnje. Tako je u fermentiranim mliječnim proizvodima udio laktoze smanjen, a povećan udio mliječne kiseline, čime je olakšana njihova probavljivost.

U posljednje vrijeme suočeni smo sa sve većim prodorom dodataka prehrani na naše tržište. Zbog sve većeg izbora potrošači su sve više zbunjeni što kupiti, na što obratiti pažnju prilikom odabira. Prvo, sam potrošač mora poznavati potrebe svog organizma za određenim tvarima, odnosno mora biti siguran koju hranu ili dodatak prehrani kupuje i zašto. Treba biti oprezan i manje podložan reklamiranju te imati na umu da je zabranjeno isticanje ljekovitih svojstava hrane i/ili dodataka prehrani i spominjanje liječenja bolesti. Osim dodataka prehrani, posebno područje čini i hrana za posebne prehrambene potrebe (hrana za dojenčad i malu djecu, bezglutenska hrana, hrana namijenjena oboljelima od dijabetesa, hrana za sportaše, hrana za posebne medicinske namjene) te uobičajena hrana s istaknutim zdravstvenim tvrdnjama, tzv. funkcionalna hrana. Na odabranom proizvodu koji pripada navedenim grupama treba pomno proučiti pisane oznake (deklaraciju) i sve ostale navode (slikovne, simbolne i sl.). Svi navodi moraju biti ispisani na određeni način i ne smiju svojim sadržajem, slikom ili drugim znakovima i/ili izjavama obmanjivati potrošača. Ovim radom proći će se kroz kompleksno zakonodavstvo ovih proizvoda, vezano za deklariranje i isticanje prehrambenih i zdravstvenih tvrdnja, te ukratko objasniti važnost pojedinih aktivnih sastojaka i područja, kao što su omega-3 masne kiseline, hrana bez glutena i probiotici.

Traditionally, the most popular food delivery system for probiotic strains has been freshly fermented milk, as well as unfermented milk with cultures added. However, in the development of functional dairy products, cheese could offer certain advantages as a delivery system of live probiotics to the gastrointestinal tract, which is the target organ. Limited research on the incorporation of probiotic bacteria to different types of cheeses has shown that cheese is a viable carrier of these bacteria. However, in order to reach that target, viable cell count of 106 cfu/g for the probiotic in the final product may require some technological changes both in selection of the appropriate species and strains, and in supporting the cells to maintain their viability throughout storage before consumption. Our results have shown that this is possible in the case of Edam cheese which could be used as an adequate carrier of probiotic bacteria. The cultures of bifidobacteria, L. acidophilus, and DCC 240 used in a combination, demonstrated satisfactory survival during 120 days. In all cases, final numbers of viable cells were still above the levels suggested to produce their claimed health benefits. Paralelno sa povećanjem proizvodnje funkcionalne hrane povećava se i interes za proizvode koji sadrže probiotike. Neprikosnoveni lider u toj oblasti su sigurno fermentisana mleka ali i ostali prehrambeni proizvodi, među koje spadaju i sirevi, sve više privlače pažnju. Poznato je da postoje velike razlike među namirnicama u pogledu održavanja vijabilnosti ćelija probiotika i ste strane sirevi ispunjavaju čitav niz kriterijuma za neophodnih za preživljavanje probiotskih sojeva. Prema tome imajući u vidu pH sireva oksidoredukcioni potencijal, hemijski sastav, strukturu, puferska svojstva neosporno je da sirevi mogu biti dobri vektori za prenos probiotika. Iz tog razloga u ovom radu je primenjena starter kultura koja se sastojala od FD-DVS DCC-240 i probiotske kulture FD DVS Bifidobacterium lactis BB-12 i FD DVS Lactobacillus acidophilus La 5 u proizvodnji edamskog sira.

Traditionally, the most popular food delivery systems for probiotic strains have been freshly fermented milks, as well as unfermented milks with cultures added. However, in the development of functional dairy products Cheese could offer certain advantages as delivery systems of live probiotics to the gastrointestinal tract, which is the target organ. Cheeses having a higher pH than fermented milks, providing a more stable milieu could support long-term survival. Furthermore, the matrix, high fat content of cheeses may protect the organisms during passage through the gastrointestinal tract. There are relatively few reports concerning cheese as a carrier of probiotics, even though there are small number of probiotic cheeses currently on the market worldwide. Having in mind all of these data it is proposed that cheese could be an effective vehicle for delivery of probiotics to the consumer. Proizvodnja sireva predstavlja jednu od najvitalnijih grana mlekarske industrije sa godišnjom stopom rasta od 2%, čemu sigurno pogoduje i globalizacija svetskog tržišta. Kada je u pitanju primena probiotika u sirarstvu, tu stvari, za razliku od fermentisanih napitaka, nisu dovoljno ispitane. Imajući u vidu pH sireva, oksidoredukcioni potencijal, hemijski sastav, strukturu, puferska svojstva, neosporno je da sirevi mogu biti dobri vektori za prenos probiotika. Međutim, trenutno je suviše mali broj sireva sa probioticima na tržištu, ali zato podaci dobijeni na osnovu eksperimenata deluju ohrabrujuće. S druge strane, nedostatak validnih medicinskih istraživanja o delovanju probiotika koji su konzumirani sa sirevima, takođe čini ovu oblast nedovoljno ispitanom. Ako se ima u vidu da proizvodnja funkcionalne hrane ima permanentnu ekspanziju, a da mlečni proizvodi tu zauzimaju vidno mesto, dâ se očekivati da će i sirevi sa probioticima dati doprinos tom trendu.