Search

İslâm’ın ilk yıllarından bugüne fıtrî bir olgusallık taşıyan mûsikî sanatı, hayatın tüm mecralarında varlığını göstermiştir. Râşid halifelerle beraber İslam Devleti sınırlarını genişletmiş, yeni kültürlerle tanışılmış ve ictimâî hayatta ilmî faaliyetler artmıştır. Mûsikî sanatı da ilk halifelerle birlikte ibtidâî olarak icra edilmekten ziyade bahsettiğimiz vesilelerle profesyonelliğe doğru evrilmeye başlamıştır. Emevîler döneminde bir sanat dalı olarak beliren ve devlet erkânı tarafından da ilgi gören ve dahi himaye edilen bir uğraşı halini almıştır. Ancak, Abbâsî devletinin geniş kapsamlı kültürel faaliyetleri ile birlikte mûsikî sanatı, ilimler sınıflandırmasında yer almış ve bu sanatın kâideleri belirlenerek nazariyesi oluşturulmaya başlanmıştır. Mûsikîşinaslık ise bir meslek olarak kabul edilmiş, mûsikî icracıları bu manada yaşam sürdürme kaygısı duymadan sanatını geliştirmeye teşvik edilmiştir. Abbasi döneminde önemli oranda gelişme gösteren mûsikî sanatı, devletin halifeleri ve halife çocukları tarafından da ilgi görmüştür. Hükmî ve siyasi bazı engellerin hanedan üyeleri üzerinde etkisi görülmüş olsa da, mûsikîye olan kabiliyetleri, onların bu sanatta faaliyet göstermelerine mani olamamıştır. IX. yüzyıldan günümüze ulaşan eserlerin en önemlilerinden kabul edilen Kitâbü’l-Egânî bağlamında ve tarihsel müzikoloji yöntemi kullanılarak ilk dönem Abbâsî hanedan üyelerinin mûsikî yaşantılarına, icra hayatlarına ve bestekârlıklarına dair rivayetlere yer verilecek olan bu çalışmada, 12 mûsikîşinas/bestekâr hanedan üyesi konu edinilecektir. Yine kaynak tarama yönteminin de temel alındığı bu makalede, Kitâbü’l-Egânî’de yer alan bu isimlerin örnek birer bestesinin güfteleri, usulü ve eserle ilgili var olan diğer bilgilere değinilecektir., The art of music, which has an inherent reality since the first years of Islam, has shown its presence in all areas of life. In the preiod of the Caliphs of Rashid' reign, the boundaries of the Islamic State expanded, new cultures were met with and scientific activities increased in the social life. While the art of music was performed primitively with the first caliphs, it started to evolve towards professionalism with the aforementioned developments. The Music emerged as a branch of art during the Umayyad period, attracted attention by state officials and became a protected. However, with the extensive cultural activities of the Abbasid state, the art of music was included in the classification of sciences and the rules of this art were determined and the theory started to be formed. Music-lover was accepted as a occupation, and music performers were encouraged to develop their art without worrying about living. The art of music, which developed significantly during the Abbasid period, was also attracted by the caliphs of the state and their children. Even though some legal and political obstacles had an effect on the members of the dynasty, their skills in this art did not prevent them from operating in this art. In the context of Kitâb al-Agânî, which is considered one of the most important works from the 9th century to the present day, and using the historical musicology method, in this paper, which will include rumors about the musical life, performance and composition of the first period members of the Abbasid dynasty, twelve music-lovers / composers will be the subject of the house. Also, which is also based on the source scanning method, in this paper, the lyrics, rhythms of their composition and other information about the book will be given.

Türk Mûsikîsi Tarihi yazımı, geçmişten günümüze her dönem varolagelmiş bir ilmî çalışma alanı olmuştur. Fakat tarih yazıcılığı zor vekarmaşık bir süreçtir. Genel olarak mûsikî tarihi kitaplarına bakıldığında gözeçarpan en önemli mesele içeriğin yetersizliğidir. Bu yetersizlik alana hâkimolmanın ve anlatımının zorluğuyla alakalıdır. Dolayısıyla Türk Mûsikîsi’nin Tarihi’ninyazılması gereksinimi hâlihazırda hâlâ gerekli olan fakat uzmanlarınca gerçekleştirilmesigereken bir durum olarak belirginleşmektedir. Tanıtmaya gayret edeceğimiz, Doç.Dr. Mehmet Tıraşçı tarafından kaleme alınan “Türk Mûsikîsi Nazariyat Tarihi”adlı bu çalışma, Türk Mûsikîsi’nin bir kolu olarak ele alınan nazariyat tarihiyazıcılığına hizmet edecek bir çalışma olması bakımından önem arz eden bireserdir., Mehmet Tıraşcı, "History of Turkish Music History" (Istanbul: Kayıhan Publications, 2017)

İnsanlık tarihininbaşlangıcından bu yana hayatın daima içinde ve her anında olan mûsikî, İslâm’ınyayılmasından bu yana her dönem icra ve var oluş yönüyle tartışmalara zeminhazırlayan bir mesele olmuştur. Dinî ya da lâ dinî sahada var olan mûsikî,günümüze değin birçok kez kitaplar yazılması ve hakkında çalışmalar yapılmasıgerekli görülen mevzular arasında yerini almıştır. Fakat nice müellifler mûsikîkonusundaki dile getirilmesi gereken İslâmî ve fakat rasyonel fikirsel alanı, aynızamanda da fetva verme hususunu tam olarak doldurulamamış bir saha olarakbırakmışlardır. Kaleme alınan eserler içerisinde mûsikîyi ilmî yöntemlerleinceleyip çeşitli sonuçlara ulaşanlar olduğu gibi, tam aksine müziği aşırı bir şekildekötüleyenler de olmuştur. Bunun yanında henüz kütüphanelerde bulunan ve tetkikedilmeyi bekleyen eserler de mevcuttur. Yapılan tüm bu tartışmalar ise ya tamolarak konuyu açıklığa kavuşturamamış ya da duygusal yaklaşımlarla açıklanmayaçalışılan bir hüviyete bürünmüştür. Bu durum da insanların zihinlerinde mûsikînindinî hükmünün halen netlik kazanmamasının, bir takım ayrılıkçı görüşlerindevamının, dolayısıyla da şiddetli tartışmaların ve kendinden farklı düşünenkişilere yöneltilen çeşitli ithamların müsebbibi olmuştur. Süleyman Uludağ’ınmüellifi olduğu İslâm ve Musiki adlı bu kitap, çağın gereklerini dikkatealarak ve mûsikînin yeniden değerlendirilmesi gerekli görülerek hazırlanmış,ilmî temellere oturtulmuş ve rasyonel bakış açısıyla tüm imkânlar kullanılarakkaleme alınmıştır. Müellifin zikredilen eserinin konusu ise kendi ifadesiyle;“sadece, mûsikînin dinî hükmü nedir ve ne olmalıdır?” sorularınıncevabıdır. Bu çalışma 1976 yılında ilk baskısı yayımlanan “İslâm AçısındanMusiki ve Semâ” adlı eserin de genişletilmiş halidir., This article is review of the book (Süleyman Uludağ, İslâm Ve Musiki, Dergâh Yayınları, İstanbul2015, 348 s.)