Search

Bu çalışmada, Kosova Türklerinin kimlikleri araştırılmaktadır. Öncelikli olarak kimlik kavramı, genel sözlüklerdeki ve farklı disiplinlerdeki araştırılmasıysa başlar, daha sonra ise kimliğin tanımı incelenirken bazı perspektiflere ayrılarak incelenmiştir. Ardından kimliğin kültürel, kişisel, kolektif ve milli tanımları incelenmiştir. Kosova tarihçesini Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlayarak günümüz bağımsız Kosova Cumhuriyeti'ne kadar incelenmiş ve Kosovalı Türklerin sorunları analiz edilmeye çalışılmıştır. Kosova ulusal kimliğinin kurulma aşaması ve kurulurken geçtiği aşamalar incelenmiş, ardından da Kosova'da yaşayan etnik kimliklerin, aralarında yaşadıkları kimlik çatışmaları incelenmiştir. Balkanlarda Türk kimliğinin incelenmesi yapılırken Kosova örneği üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı olan Kosova'da yaşayan Türklerin kimliklerini yaşatmak için verdikleri mücadeleleri önemli olayların yaşanıldığı dönemlere göre ayrılarak incelenmiştir. Kosova Türklerinin bölgede temsil edilebilmesinin hangi yıllarda ellerinden alındığı ve hangi alanlarda temsil haklarının olduğu incelenmesi yapılmıştır. Yugoslavya yönetiminin bölgede yaşayan Kosovalı Türkleri göçe zorlaması incelenmiştir. Kosovalı Türklerin bölgede yaşayan diğer azınlıklar ile aralarındaki uyum incelendikten sonra, Türkiye'nin Kosova Türk toplumu üzerindeki etkisi, birçok alana yaptığı katkılar ile örneklendirilerek incelenmiştir. Son olarak ta Günümüz Kosova Cumhuriyeti içerisinde, Türk kimliği incelenmiştir. This thesis researches the identity of Kosovar Turks. Initially, the concept of identity starts with researching in general dictionaries and in different disciplines, and then the definition of identity is investigated by separating it to some perspectives. Then the cultural, personal, collective and national definitions of identity are examined. The history of Kosovo has been examined from the time of the Ottoman Empire until today's independent Republic of Kosovo, and attempts have been made to analyze the identity problems of Kosovar Turks. The stages of establishment of the national identity of Kosovo and then the ethnic identities living in Kosovo and their identity conflicts have been examined. An examination of the Turkish identity in Balkans, was conducted through Kosovo example. Then main aim of the study is to investigate the struggles of the Turks living in Kosovo tol ive up to their identities according to the times when important events took place. The years in which regional represenation has been taken from Kosovar Turks hands, and in which areas they have the right of repesenatation has been examined. The analyze of Yugoslav administration forcing Kosovar Turks to migrate has been made. After examining the harmonization of Kosovar Turks with other miniorities living in the region, the Turkey's influence on Kosovar Turks has been examined, by exemplifying contibutions to many areas. Finally, Turkish identity has been examined in today's Republic of Kosovo. 186

Bu yüksek lisans tezi, Leh kimliğinin ve milliyetçiliğinin yapısını, Sovyet sonrası dönemde yeniden üretilişini ve bu süreçte milliyetçiliğin rolünü göstermeyi konu edinmiştir. Bu amaçla Leh kimliğinin ve milliyetçiliğinin sınırlarını çizmek adına öncelikle sosyal teori ele alınmıştır. Sosyal teori incelemesi, milli kimliğin ve milliyetçiliğin modern döneme özgü yapılar olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte tasarlanan milli kimlik, modern öncesi dönemden de izler taşımaktadır. Belleğini tarihselliğinden, sürekliliğini sembolik-kültürel özelliğinden alan etni (ethnie) kavramı, millet inşasında modern öncesi bağı yansıtmaktadır. Etni kavramı, hem ulus oluşumunda farklı yolları açıklamada hem de milli kimliğin diğer kolektif kimlik tiplerini aşacak araçlarını ortaya koymada imkân sağlamaktadır.Milli kimlik bir belleğe ve sembolik bir kültüre sahip olduğundan, post-modern küresel kültür karşısında avantajını korumaktadır. Küresel kültür, eklektik, zamana ve mekâna karşı kayıtsız ve kalıptan yoksundur. Bu nedenle küresel kültürden beslenen her hangi bir kolektif kimlik, aidiyet ve ölümsüzlük gibi sorunsallara milli kimlik kadar etkili bir cevap oluşturamayacağından, bir millete ait olma bilinci önemini koruyacaktır.Bu tespitler Leh kimliği ve milliyetçiliği için de geçerlidir. Polonya'da milli kimlik tesis süreci 18. yüzyılda başlamasına rağmen, etnik bir evveliyat 10. yüzyıl sonlarına kadar gitmektedir. Leh ismi, Leh ülkesi ve Katolik-Leh kültürü, bu süreçte şekillenmiştir. Etni, aristokratik karakter sergilediğinde Leh kimliği ve milliyetçiliği sivil görünümdedir. Demotik karaktere büründüğünde ise, şecereci ve yerlici bir hal almıştır. Her şart altında Lehlik, biricik bir kültürü simgelemektedir. Çağdaş Polonya'da çoğu politik-kültürel pratikte etnik geçmişten beslenen sembolik-kültürel yapıların yeniden üretilmesi, Leh kimliğinin ve bu kimliği kamusal alanda etkin kılan milliyetçi hareketin canlılığına işaret etmektedir.Anahtar Sözcükler: Milliyetçilik Kuramları, Leh Kimliği, Leh Milliyetçiliği, Leh Politik Kültürü This master thesis attempts to demonstrate the structure of the Polish identity and nationalism, its re-production in the post-Soviet period and the role of nationalism in this process. Therefore, first social theory was addressed in order to outline the Polish identity and nationalism. Social theory studies showed that national identity and nationalism are period-specific structures. Moreover, the designed national identity bears traces from the pre-modern period as well. The concept of ethnics (ethnie) derives its memory from its historicalness and its continuity from its symbolic-cultural quality while it reflects the pre-modern link in building a nation. The concept of ethnics allows both explanation of different ways in building a nation and revealing means for national identity to overcome other collective identity types.As national identity has a memory and a symbolic culture, it preserves its advantage against post-modern global culture. Global culture is eclectic, indifferent to time and space and lacks pattern. Therefore, any collective identity nurtured by global culture will not be an effective respond to problematics like belonging and immortality as much as national identity and therefore awareness of belonging to a nation will maintain its importance.These findings are valid for the Polish identity and nationalism as well. Despite the fact that the process of building national identity in Poland started in the 18th century, an ethnic background dates back to the end of the 10th century. The name and country of Poland and the Catholic-Polish culture were formed in that period. Polish identity and nationalism has a civil appearance when ethnics displayed aristocratic character. When it embraces a demotic character, it gained a genealogical and vernacular form. In all circumstances, being a Polish symbolizes a unique culture. In modern Poland, the vividness of Polish identity and nationalist movement that effectuates this identity in the public domains is indicated by the re-production of symbolic-cultural structures nurtured by ethnic history in most of political-cultural practice.Keywords:Theories of Nationalism, Polish Identitiy, Polish Nationalism, Polish Political Culture 221

Anahtar Kelimeler: Türk Modernleşmesi, Türk Milliyetçiliği, Kültürel DeğişimÖZETSOSYOLOJİK YAKLAŞIMLI TÜRK MÜLLİYETÇİLİĞİNDE TÜRK MODERNLEŞMESİ: ZİYA GÖKALP, MÜMTAZ TURHAN, EROL GÜNGÖR, YILMAZ ÖZAKPINARTürkiye'nin son birkaç yüzyıllık tarihi, modernleşme girişimleri çerçevesinde, daha önce görülmemiş kapsamda ve hızda değişimlerin yaşandığı bir sürece karşılık gelmektedir. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e devrolunan modernleşme sorunsalı, tüm bu tarihsel süreç boyunca en öndeki konumunu korumuş, Osmanlı'daki ıslahat düşüncesinde ifadesini bulan kısmi reform süreci, Cumhuriyet ile birlikte inkılap düşüncesine evrilerek toplumsal yaşamın tüm boyutlarını içeren bütüncül bir dönüşüm projesi halini almıştır. Modernleşmenin kapsamı ve derecesi sorunu, Türk düşünce dünyasının başat konusu haline gelmiş, politik konumlanışlar, dünya görüşleri ve kültürel yaşam üzerinde belirleyici etkide bulunmuştur. Bu çalışma, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan süreçte Türk modernleşmesi sorunsalı çerçevesinde şekillenmiştir. Çalışmanın hipotezi ise, Sosyolojik Yaklaşımlı Türk Milliyetçiliğinin kültür ve medeniyetlerin etkileşimi bağlamında Türk modernleşmesine ilişkin görüşlerinin eleştirel bir çözümlemesini yaparak bu bilimsel düşünce geleneğini belirginleştirmek ve incelenen bu geleneğin görüşlerinin, Türk modernleşme sorunsalı bağlamında yerel kültürel öğelerin ve tarihsel deneyimin konumunun belirlenmesi kapsamında ortaya çıkan sorunlara ilişkin çözüm potansiyeli taşıyıp taşımadığını sorgulamaktır. Çalışmada, yöntemsel olarak iki düzey söz konusudur. Üzerinde çalışılan isimlerin düşüncelerinin sistematiğini ortaya koymak amacıyla, temel sorunsalları bağlamında düşüncelerinin ortak bir çerçevede soyutlanarak betimlenmesi aşaması ilk düzeyi oluştururken, incelenen akımın Türk modernleşmesi çerçevesindeki saptamalarının kuramsal yaklaşımlar ve tarihsel veriler ışığında analiz edilmesi ikinci düzeyi oluşturmaktadır. Çalışmanın sonucunda, Ziya Gökalp'le başlayan, Mümtaz Turhan, Erol Güngör ve Yılmaz Özakpınar'la devam eden, Türk modernleşme sorunsalı üzerinde düşünsel üretimde bulunan bilimsel bir düşünce geleneği belirgin kılınmış, söz konusu geleneğin kısmi değişimciliği kuramsal olarak temellendirilmiş ve incelenen yaklaşımın görüşlerinin, Türk modernleşme sorunsalı bağlamında yerel kültürel öğelerin ve tarihsel deneyimin konumunun belirlenmesi kapsamında beliren sorunlara ilişkin çözüm imkanları sunduğu vargısına ulaşılmıştır.Keywords: Turkish Modernization, Turkish Nationalism, Cultural ChangeABSTRACTTURKISH MODERNIZATION IN VIEW OF SOCIOLOGICALLY ORIENTED TURKISH NATIONALISM: ZİYA GÖKALP, MÜMTAZ TURHAN, EROL GÜNGÖR, YILMAZ ÖZAKPINARThe last few hundred year old history of Turkey corresponds to a process where changes in unprecedented scope and rate as part of the modernization initiatives. The modernization problematic devolved upon The Republic period from Ottomans maintained its foremost position during all this historical process; the partial reform process, which found its expression in the thought of reform in Ottomans, became a total transformation project including all aspects of communal living by evolving to the thought of revolution with Republic period. The issue of the scope and level of modernization became the dominant matter of Turkish world of thought and had a determinative impact on political positionings, world views and cultural life. This study shaped within the frmaework of the problematic of Turkish modernization in the process extending from Ottomans to Republic period. As for the hypothesis of the study, it is to make a critical analysis of the views of Sociologically Oriented Turkish Nationalism on Turkish modernization in the context of the interaction of cultures and civilizations and to concretize this scientific thought tradition and to question whether the views of this tradition examined have a potential for solution or not in reference to the issues emerging as part of the determination of the position of local cultural factors and historical experience in the context of the problematic of Turkish Modernization. In the study, two levels are discussed procedurally. In order to set forth the systematic of the thoughts of the figures studied on, the stage of describing their thoughts by abstracting in a common framework in the context of their basic problematics constitutes the first level while analyzing the determinations of the movement in the framework of Turkish modernization in the light of theoretic approaches and historical data constitutes the second level. As a consequence of the study, a scientific thought tradition, starting with Ziya Gökalp, progressing with Mümtaz Turhan, Erol Güngör and Yılmaz Özakpınar, creating ideas on the problematic of Turkish modernization is embodied, the partial evolutionism of the tradition in question is grounded theoretically and the conclusion that the views of this tradition examined provide opportunities for solution in reference to the issues emerging as part of the determination of the position of local cultural factors and historical experience in the context of the problematic of Turkish modernization is reached.

ÖZETBu çalışmanın amacı Türkiye’nin şehirleşme sürecine Bourdieu sosyolojisinin kavramları üzerinden yeni bir perspektifle bakmak ve şehir yaşamında sosyal ve kültürel sermayenin artan önemini ele almaktır. Modernleşme sürecinde belirlenen ve yüceltilen şehirli söyleminin –çalışmada “şehirli kültürü” kavramı ile ifade edilmektedir- (yeniden) üretttiği sınıflandırıcı kültürel pratikler, şehir mekanında sosyal aktörün sınıfsal pozisyonunu meşrulaştırmaktadır. Bu sınıflandırıcı ve ayırıcı kültürel pratikler sosyal aktörlere roller, stereotipler, etiketler, beklentiler, kimlik ve öznellik biçimleri sunmaktadır. Bu sınıflandırıcı şehirli söyleminin, bir başka ifadeyle “şehirli kültürü” tarafından üretilen simgesel şiddetin oluşumu, şehirli sosyal aktörün sermaye biçimlerini meşrulaştırmada önemli bir işlev görmektedir. Bu bağlamda, çalışmada, 1986-2000 yılları arasında “şehirli kültürü” üzerinden gerçekleşen simgesel şiddet Limon ve Leman mizah dergilerinin analizi üzerinden ele alınmaktadır. Çalışmanın, mizah dili ve simgesel şiddet arasındaki ilişki üzerinden geliştirdiği analiz yöntemi, gündelik yaşam pratiklerinin değişimini ele almak bakımından özgül bir bakış açısı sunmaktadır. 1980’li yıllardan itibaren, şehirlerdeki farklı sosyal ve mekansal alanların sayısı giderek artmaktadır. Şehir mekanının dokusundaki bu değişim yeni orta sınıfın bir başka deyişle, profesyonel, yönetici ve hizmet sınıflarında çıkan yeni zengin sınıfın ortaya çıkışı ile ilişkilendirilmektedir. Çalışma, yeni orta sınıfın, sosyal aktör olarak pozisyonunu kültürel ve sosyal sermaye üzerinden kurduğunu ve kendini “öteki”lerden ayırmakta olduğunu tartışmaktadır. Bu süreçte, “şehirli kültürü”, bu sermaye biçimlerini ve birbirine dönüşümünü meşrulaştıran bir simgesel şiddet aracı işlevi görmektedir. Kültürel ve sosyal sermaye, gündelik yaşamın tüm fragmanlarında “öteki”ni ayırarak, sosyal aktörler arasında ilişki kurmayı sağladığı gibi onlar arasında sınırlar da çizmektedir. Bu bakımdan, “şehirli kültürü” bir simgesel şiddet olarak “öteki”nin şehre entegrasyon biçimlerini olduğu kadar sosyal aktörlerin pozisyonlarını kurmak adına sermayelerini dönüştürme stratejilerini de belirlemektedir. Anahtar Kelimeler: şehirlilik, şehirli kültürü, entegrasyon, simgesel şiddet, kültürel sermaye, sosyal sermaye, mizah, karikatür, Limon, Leman. ABSTRACTThe purpose of this study is to develop a new perspective by applying Bourdieu’s sociology of culture to understand the process of urbanism in Turkey and to suggest increasing importance of social and cultural capital in contemporary urban society. My argument is that there is an classificatory cultural practices (re)produced by the discourse of urbanism defined and dignified by the modernism what I propose to call the “urban culture” which legitimate class positions. These cultural practices classify and divide social actors by producing stereotypes, labels, different forms of subjectivity, identities or expectations for them. Active process of this classifying discourse of urbanism in other words, the symbolic power produced by the “urban culture”, plays a central role in the legitimization of different types of capital. For the purpose of understanding the symbolic violence embedded in the discourse of the “urban culture” during the 1986-2000 period, I have analyzed the two comic magazines “Limon” and “Leman”. The method developped by this study for analyzing cartoons which consist of the relationship between the “language of humor” and the “symbolic power”, offers an interesting lens through which to examine shifts in everday life practices. After the 1980s, there have been a growing number of distinct social and spatial areas in our cities. This new texture of urban space is related with the apparition of the new middle classes, in other words the emerging nouveau riche of the professional, managerial and service classes and their consumption practices. This study, argues that the new middle class builds up its position as a social actor through its cultural and social capital. In this process, the “urban culture” as a symbolic power tool, legitimizes these forms of capitals and their metamorphosis. Cultural and social capital simultaneously establish relationships and create boundaries between social actors thereby distinguishing “others”. In this aspect the “urban culture” is a symbolic power tool that defines both the adaptation strategies of the “others” to the urban space and also the system of capital metamorphosis used by social actors to establish their social positions. Keywords: urbanism, urban culture, adaptation, symbolic power, cultural capital, social capital, humor, cartoon, Limon, Leman

ÖZBu çalışmada Türkiye’deki korunmaya muhtaç çocukların devletin koruyucu sisteminin dışında kalmışlık durumu, Batıdaki modernleşme süreçleri sonunda ortaya çıkan çocuk koruma modelleri ile karşılaştırmalı olarak anlaşılmaya çalışılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde modernitenin paradoksal bir süreç olarak toplumsal sorunlar üretirken öte yandan da toplumun kendini koruma refleksi içinde ‘koruyucu’ dinamikler ortaya çıkardığı ve Batı’da bu sürecin nasıl bir çocuk koruma sistemi doğurduğu tarihsel süreç izlenerek gösterilmektedir. 20. yüzyıl başına şekillenen çocuk merkezli yaklaşımlar ‘çocuk koruma sistemi’ (child protection), 20. yüzyılda refah devleti ve kamunun etkinliğinin artmasına paralel olarak ortaya çıkan ve çocuğu aile içinde korumayı hedefleyen dönem ise ‘çocuk refahı’ (child welfare) dönemi olarak adlandırılmıştır. İkinci bölümde, Tanzimat döneminden itibaren çocuk korunmasında artan kurumsallaşmanın ‘savaşlar dönemi’yle birlikte gerilemeye başladığı görülmektedir. II. Meşrutiyet döneminin kritik bir dönemeç olduğu; bu dönemde devletin zorunlu haller dışında (savaş yetimlerinin korunması gibi) çocuk koruma alanında yer almadığı ve bu politikanın Cumhuriyet döneminde 1949 yılına kadar devam ettiği söylenebilir. Üçüncü bölümde, Cumhuriyet dönemindeki hızlı okullaşmayla çocuk yoksulluğunun görünürlük kazanması sonucu devletin ilgisinde artış olduğu tespit edilmektedir. Ayrıca 1940’lı yıllarda başlayan mevzuat çalışmaları ve ilk kanunların meclisteki görüşme serüveni daha sonraki çocuk koruma sisteminin dilini ve kurumsal zeminini oluşturduğu görülmektedir. Bunun yanında 1940’lı yıllara kadar çocuk sorunu bir nüfus artışı sorunu olarak algılanırken, daha sonra daha çok ‘kimsesiz’, ‘terkedilmiş’ ya da ‘sokak çocukları’ şeklinde tanımlanmaya başladığı tespit edilmiştir. Yapılan karşılaştırmada 20. yüzyılın başında Batıda oluşan çocuk koruma sistemi (child protection) modelinin Türkiye’de 1960’lı yıllarda biçimsel olarak tamamlandığı ancak çocuk refahı (child welfare) dönemine geçilmediği gösterilmiştir. ABSTRACTName of Thesis: The Formation of Policies for Children in Need of Protection in the Republican EraThesis is about the exclusion of children in need of protection from the social protection of state. The issue is discussed in comparison to child protection models that emerged after modernization process of the West. In this framework, the thesis is arranged in three chapters.The first chapter argues that modernity as a paradoxical process produces social problems and ‘protective’ measures. As a protective measure ‘child protection’ system was formed at the beginning of 20th century; then after the emergency of child daycare centers, daily nurseries, maternity leave policies, child protection systems transformed to child welfare model.The second chapter discusses that after “Era of Wars” starting by Ottoman-Russian 1877 War, the State lost its influence in the social arena in the process of Ottoman modernization. During that period, children in need of protection were exploited as domestic child laborers, traditionally called as ‘housemaid’, ‘servant’ and/or ‘adoptee’. This policy has been maintained during the Republican Era until 1949.In the third chapter it is argued that in parallel with the increased schooling in the 1930s, the visibility of child poverty has led the State to demonstrate more interest in this field. The legislation process that started in 1940s has shaped the discourses of “child protection” and prepared the legal ground for the institutionalization of the child protection. Eventually, a child protection system that evolved in the West in the early 20th century was introduced in Turkey in 1960s. However, this has not led to a period of child welfare.

GENEL BİLGİLER İsim ve Soyadı : Nail Yılmaz Anabilim Dalı : Kamu Yönetimi Program : Siyaset ve Sosyal Bilimler Tez Danışmanı : Doç. Dr. Deniz Vardar Tez Türü ve Tarihi : Doktora- Şubat 2003 Anahtar Kelimeler : Değişme, Kentleşme, Alevîlik ÖZET TQHHJMSAL DEĞİŞME VE KENTLEŞME SÜRECİNE ALEVİLİK Alevîler, dinsel, siyasal ve toplumsal nedenlerden dolayı yüzyıllar boyunca kapalı toplum özelliği göstermiş, Sünnî kesimler ve Sünnî kesimlerin hakim olduğu merkezi iktidarlara karşı muhalif bir yapı geliştirmişlerdir. Dolayısıyla merkez-çevre ilişkisinde sürekli çevrede kalmışlardır. Ancak Türkiye Cumhuriyeti 'nin kurulması ile birlikte dini, kültürel ve toplumsal hayatın geleneksel formlarının değiştirilmek istenmesi doğrultusunda atılan adımlar, bu kesimlerin devlete karşı muhalif tutumlarını terk etmesine ya da en azından nötr bir tutum takınmalarına neden olmuştur. Böylece Alevî kesimler, çevreden merkeze doğru yönelmeye başlamışlardır. 50 'li yıllarda artarak devam eden kentleşme hareketleri ise, merkeze yönelişi hızlandırmıştır. Geleneksel yapı kentsel ifade biçimleriyle yüzleşerek değişmiştir. Dini inanç ve pratikler erozyona uğramış, Alevîlik, sektiler bir kimlik kazanmıştır. 80 'lere gelindiğinde, Alevîliğin kamusal alandaki görünürlüğü çok azalmıştır. Ancak 90 'ların başından itibaren dünyada ve Türkiye'deki gelişmelere paralel olarak kimliklerini tekrardan keşfeden Alevîler, kentleşme ile birlikte geleneksel formlarından oldukça farklı özellikler kazanan Alevîliği yeniden inşa etmeye ve yeni Alevîlik tasarımları geliştirmeye başlamışlardır. Geçen süre içerisinde geleneksel olarak, Sünnîlerin elinde bulunan ekonomik, kültürel, siyasal vb. alanlarda söz sahibi olmayı başaran bu kesimler, bundan da faydalanarak, kendi aralarında farklı Alevîlik anlayışları geliştirmiş olsalar da, hak ve talepler noktasında ortak bir söylem arayışı içerisine girmişlerdir. GENERAL KNOWLEDGE Name and Surname Field Programme Supervisor Type & Date Of The Thesis Key Words : Nail Yılmaz : Public Management : Political And Social Sciences : Associate Professor Dr. Deniz Vardar : Doctorate- February 2003-01-15 :Transformation, Conurbation, Alevîsm ABSTRACT ALE^TSM THROUGHOUT THE PHASES OF SOCIAL TRANSFORMATION AND METROPOLITAN BUILD-UP Alevis have been rather living throughout the ages in a kind of closed community oving to certain attributes in religion as well as political and social reasonings. They have shown firm opposition towards the Sunnis. Subsequently, they were confined to the periphery of the relations of power. However, the establishment of the Turkish Republic caused them to refrain or even poise this point of view along the initiations there-in made for alteration of the modes of regulations in religion, culture and society. Thereupon, the Alevis moved from the periphery to the center where this process further accelerated during 50s due to urbanization process. Traditional nudge have somewhat changed confronting the metropolitan expression styles, whilst religious beliefs and practices eroded in time, then Alevism truly moved towards a real secular identity. During the 80s, traditional Alevism began to loose its premises. Later on with effect from 90s and in accordance with the developments that took place locally and globally, Alevis re discovered/re-invented their own identities and felt obliged to dispose building themselves up with brand-new approaches and expressions. During the time elapsed, the traditionally- monopolized power owned by the Sunnis in cultural, political and economic spheres have been partly shared with the Alevis who constantly tried to benefit from any changes incurred, thus did result in alternate understandings of the Alevism philosophies which channelled them for a common search in rights and demands. Ill 259

Evrimci ve sosyal Darwinist düşünce, Osmanlı aydınlarına Alman (Büchner, Haeckel) ve Fransız (Le Bon, Demolins) düşünürleri aracılığıyla ulaşmıştır. Batıda Darwinizm tartışmalarında önce biyolojik evrim teorisi tartışılmış, daha sonra ise sosyal Darwinizmle ilgili düşünceler üretilmiştir. Osmanlı aydınları ise, Batıdaki bu genel eğilimin dışında yer almışlardır. Osmanlı aydınları II. Meşrutiyet'e kadar önce sosyal Darwinizm konusunda tartışmışlar, biyolojik evrim teorisi ile ilgili tartışmaları II. Meşrutiyet sonrasına ertelemek zorunda kalmışlardır. Alman materyalist Darwinist düşünürlerin eserlerinin, Osmanlı aydınlarının önemli bir bölümü tarafından okunarak tartışılması, bir taraftan "gelenekten kopuş"u (dinsel referansların terki anlamında) hızlandırmış ve bu süreçte biyolojik evrimci düşüncenin belli başlı temaları referans olarak alınmıştır. Bu durum felsefi düşünce geleneği yeterince güçlü olmayan Osmanlı aydınının biyolojik indirgemeciliği aşırı derecede öne çıkarmasına yol açmıştır. II. Meşrutiyet yıllarının temel tartışma konusunu biyolojik evrim teorisi oluşturmuştur. Bu süreçte görece özgürlük ortamının elde edilmesiyle birlikte Darwin ve evrim teorisiyle ilgili yoğun bir yayın faaliyeti başlamıştır. Osmanlı aydınının yukarıda tarif edilen "gelenekten kopuş" süreci daha çok çeviri eserler aracılığıyla gerçekleşmiştir. Osmanlı aydını II. Meşrutiyet'in görece özgürlük ortamında bile materyalist Darwinist düşünceleri ifade edememe engelini çeviriler aracılığıyla aşmaya çalışmıştır. Öte yandan Osmanlı aydını evrim teorisinin ortaya koyduğu bütün kuralları, adeta bir "nas" şeklinde ele almışdır. Bu nedenle evrim teorisini "tekâmül kanunu" olarak adlandırmışlardır. Bu dönemde modernleşmeci Osmanlı aydınında hakim olan "ilerleme" düşüncesi, Comtecu pozitivist olmaktan çok evrimci ve sosyal Darwinisttir. Osmanlı aydınının en önemli çıkmazı, evrim teorisini Darwin'in doğal ayıklanma ve Lamarck'ın çevreye uyum yaklaşımıyla birlikte bir bütün olarak benimsemesidir. Batılı aydınlar evrimleşmede söz konusu yaklaşımlar arasına bir tercih yaparken, Osmanlı aydınları bu tür bir seçimden kaçınmışlardır. Osmanlı aydını için önemli olan evrimin (tekâmül) varlığıdır. Osmanlı aydını evrimin varlığını şüpheli hale getiren tartışmalardan uzak durmak için doğal ayıklanma ve çevreye uyumun her ikisini birden evrimin nedeni olarak kabul etmesine rağmen gerek canlıların evrimleşmesinde gerekse toplumsal ilerlemede doğal ayıklanmacı ve sosyal Darwinist yaklaşımı her zaman için öne çıkarmıştır. Ancak uyum ve toplumsal dayanışma adına ihtiyaç duyduğu anlarda çevreye uyum düşüncesini kullanmıştır. Dolayısıyla bir yandan insanlığın ilerlemesini doğal ayıklanmayla açıklamaya çalışmış, diğer yandan da birlik ve beraberlik temalarından vaz geçememiştir. Bu ikilemi bir türlü aşamayan Osmanlı aydını bir "organizma" olarak gördüğü toplumun kendini korumak için her türlü mücadeleyi -hiçbir kural ve değer tanımadan- vermesini gerekli görmüştür. Oysa Batı'da bu ikilemden kurtulmak için doğal ayıklanmacı düşünceye karşı çevreye uyum düşüncesi alternatif olarak ileri sürülmüştür. Osmanlı aydınının temel sorunu, "tekâmül" kavramının kendisidir. İlerlemeyi zorunluluk olarak gören Osmanlı aydını için istikrar gerileme anlamına gelmektedir. Sürekli değişen şartlara uyum sağlamak ise, ilerlemedir. Dolayısıyla ilerlemenin önceden çizilmiş bir hedefi yoktur. Şartlara göre değişecek hedeflerin öncülüğünü "elit", yani yeni bilgilerle donanımlı olan daha gelişmiş insanlar yapacaktır. Zira sürekli aynı kurallara bağlı yaşamak, gerileme anlamına gelmektedir. Bu da bir anlamda değişimin öncüleri olarak "elit"in kurallara uymaması demekti. Modernleşmeci Osmanlı aydınının bir diğer çıkmazı da hemen bütün referanslarını "tekâmül kanunu"ndan yaparken içinde yaşadığı toplumsal değerlerden de tam olarak kopamamasıdır. Örneğin Darwinist temaları geleneksel insan tanımıyla iç içe kullanmaktadır. Bir taraftan sosyal Darwinist yaklaşımla insanın ihtiyaçlarını karşılamak için herşeyi yapabileceğini ifade ederken diğer taraftan modern dünyada insanların birbirlerine acımasız şekilde Evolutionist and social Darwinist ideas spread among the Ottoman intellectuals by means of German (Büchner, Haeckel) and French (Le Bon, Demolins) thinkers. In the West, before Darwinist discussions, the theory of biological evolution had been discussed. Later, social Darwinist discussions came to agenda. Yet, the Ottoman intellectuals were out of this general approach. Until the 2nd Meşrutiyet the Ottoman intellectuals firstly argued social Darwinism and after the 2nd Meşrutiyet they argued the theory of biological evolution. The ideas of German materialist thinker, Darwin, facilitated traditional breakup (removal of religious references) and in this period, certain subjects of the idea of biological evolution used as reference. Main arguments discussed in the periods of 2nd Meşrutiyet was the theory of biological evolution. Due to the relatively better environment of freedom, a massive publication of Darwinist ideas were started. Above mentioned case of traditional breakup of the Ottoman intellectuals was mostly facilitated by translated works. The ottoman intellectuals perceived the evolutionist ideas as an religious fact. Therefore, they called the evolution theory as "maturation law". Hence in this period the idea of development of the intellectuals were characterized by evolutionist and social Darwinist ideas rather than Comt's positivism.One of the main dilemma of the Ottoman intellectuals was that they appropriated Darwin's natural selection view and Lamarck's views of harmony with the environment. Though the western intellectuals prefer only one of these approaches, the ottoman ones escaped from this preference. What is important for the Ottoman intellectuals is the existence of the "evolution".The Ottoman intellectuals, when necessary for harmony and social solidarity, used appreciated to the idea of harmony with the nature. Hence, while explaining the transformation of humankind by natural selection, they hadn't give uf the subjects of unity and cooperation. For the, the society, which is similar to an organism, necessitates all kinds of struggles to save itself. However, in the west, in order to escape from this dilemma, they used the approach of harmony with the nature as an alternative to the approach of natural selection.The basic problem of the Ottoman intellectual is the "evolution" itself. For them, since the only way is development, they perceive stability as recession. Harmony with changing conditions is perceived as development. Hence, development doesn't have any predetermined target. Another dilemma faced by the Ottoman intellectuals is that while they apply all principles of "evolution", they can not get rid of the values of their society. For instance, they use Darwinist subjects with the traditional definition of human being.

211