Search

Bestudering van materiaal uit enkele Alterra-projecten leverde negen soorten mosmijten op die nog niet waren opgenomen in de recent gepubliceerde Nederlandse naamlijst. Het totaal aantal soorten voor Nederland komt hiermee op 327.

Agricultural intensification is one of the main drivers of farmland bird declines, but effects on birds may be confounded with those of climate change. Here we examine the effects of intensification and climate change on a grassland breeding wader, the Black-tailed Godwit Limosa l. limosa, in the Netherlands. Population decline has been linked to poor chick survival which, in turn, has been linked to available foraging habitat. Foraging habitat of the nidifugous chicks consists of uncut grasslands that provide cover and arthropod prey. Conservation measures such as agri-environment schemes aim to increase the availability of chick foraging habitat but have not yet been successful in halting the decline. Field observations show that since the early 1980s, farmers advanced their first seasonal mowing or grazing date by 15 days, whereas Godwits did not advance their hatching date. Ringing data indicate that between 1945 and 1975 hatching dates advanced by about 2 weeks in parallel with the advancement of median mowing dates. Surprisingly, temperature sums at median mowing and hatching dates suggest that while the agricultural advancement before 1980 was largely due to agricultural intensification, after 1980 it was largely due to climate change. Examining arthropod abundance in a range of differently managed grasslands revealed that chick food abundance was little affected but that food accessibility in intensively used tall swards may be problematic for chicks. Our results suggest that, compared with 25 years ago, nowadays (1) a much higher proportion of clutches and chicks are exposed to agricultural activities, (2) there is little foraging habitat left when chicks hatch and (3) because of climate change, the vegetation in the remaining foraging habitat is taller and denser and therefore of lower quality. This indicates that for agri-environment schemes to make a difference, they should not only be implemented in a larger percentage of the breeding area than the current maxima of 20–30% but they should also include measures that create more open, accessible swards

Weidevogels behoren tot de snelst achteruitgaande soortengroepen in Nederland, ondanks de recent sterk toegenomen beheerinspanningen gericht op het behoud van deze groep vogels. In deze twee artikelen wordt ingegaan op het effect van twee belangrijke beheermaatregelen, bemesting en waterpeilbeheer, op de Grutto (Limosa limosa). In deel I gaat het daarbij om inzicht te krijgen in de effecten van deze beheermaatregelen op vestiging; voor volwassen grutto’s speelt de rijkdom aan regenwormen een belangijke rol.

De huidige studie onderzocht op welke wijze de intensiteit van graslandgebruik het aanbod en de bereikbaarheid van prooidieren (arthropoden) voor gruttokuikens beïnvloedt. De ontwik¬kelingssnelheid van de vegetatie werd daarbij gebruikt als maat voor de landgebruiksintensiteit omdat deze het product is van alle maatregelen die een boer neemt om de productiviteit van de vegetatie te verhogen. De resultaten suggereren dat de vegetatiestructuur de belangrijkste bepalende factor is die de geschiktheid van grasland als foerageerhabitat voor Grutto families bepaalt. Het totale aantal arthropoden nam licht toe met toenemende intensiteit van het landgebruik. De toename in vegetatiehoogte was echter zo groot dat de dichtheid in arthropoden per volume vegetatie afnam met toenemende beheersintensiteit. De dichtere vegetatiestructuur tezamen met de afnemende prooidierdichtheid leidt ertoe dat de energetische kosten van foerageren toenemen bij toenemende beheersintensiteit. Dit duidt erop dat de meest ijle en open vegetaties de meest geschikte foerageerhabitat vormen omdat arthropoden hierin het sterkst geconcentreerd voorkomen en omdat de foerageerkosten het laagst zijn. Voor het creëren van een dergelijke open structuur lijkt onder de huidige omstandigheden het vasthouden van een hoog waterpeil tot en met de kuikenperiode essentieel omdat hiermee onafhankelijk van de voedselrijkdom de vegetatiegroei sterk geremd kan worden. Dit rapport beschrijft een gecombineerde analyse van de data, verzameld in Wormer- en Jisperveld, Gerkesklosster en Ronde Hoep (Kleijn, 2007)

Weidevogels behoren tot de snelst achteruitgaande soortengroepen in Nederland, ondanks de recent sterk toegenomen beheerinspanningen gericht op het behoud van deze groep vogels. In een serie van twee artikelen wordt ingegaan op het effect van twee belangrijke beheermaatregelen, bemesting en waterpeilbeheer, op de Grutto (Limosa limosa). In het tweede artikel wordt ingegaan op de kwaliteit van de habitat voor gruttokuikens, waar juist de insectenrijkdom in het lange gras van belang is.

In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van een inventarisatie van de door de Flora- & Faunawet beschermde soorten planten en dieren in de Landschapszone. De landschapszone vormt een onderdeel van het ontwikkelingsgebied ‘De Waalsprong’ te Nijmegen. De inventarisatie biedt informatie over beschermde vogels, planten, zoogdieren (waaronder vleermuizen) amfibieën, vissen en insecten. In het rapport wordt de huidige situatie vergeleken met Kwak (2004). De gegevens bieden een basis voor een pro-actieve behandeling van beschermde natuurwaarden in het planproces. Het betreft inventarisaties in Park Waaijenstein, Woenderskamp, Oosterhoutse plas, Stadas, Lentse Plas, archeologisch monument en 't Zand

Mozaiekbeheer blijkt niet te leiden tot de gewenste verhoging van overleving bij grutto's. In dit rapport is onderzocht wat de vegetatiesamenstelling van de graslanden is en wat het aanbod aan ongewervelden voor weidevogels in die percelen is. Het blijkt dat kruidenrijke, schrale percelen een goede vegetatiestructuur gedurende de gehele kuikenperiode hebben; terwijl de ongewervelden in mei hoger is dan in juni

In 2000 is een onderzoek gestart naar de aanwezigheid van teken en de besmetting van teken met Borrelia en Ehrlichia in vier qua vegetatie sterk verschillende recreatieve gebieden: een recreatief duingebied, een recreatief heidegebied, een recreatief bosgebied en een recreatief gebied in het stedelijk groen. Aanleiding voor het onderzoek was het vermoeden dat er tegenwoordig méér teken voorkomen dan vroeger en dat door de aanwezigheid van méér teken risico’s voor het oplopen van de door teken overgebrachte bacterie Borellia veroorzaakte ziekte van Lyme groter zouden zijn voor bezoekers van natuurgebieden. Omdat de omvang van de tekenpopulaties van jaar tot jaar sterk kunnen verschillen (waarbij de weersomstandigheden en daaraan gerelateerde fenomenen vermoedelijk een grote rol spelen) blijft langdurig onderzoek noodzakelijk. In dit verslag worden de tot nu toe verkregen resultaten van de periode 2000-2005 besproken

Dit rapport doet verslag van een deelonderzoek uit de Evaluatie van effectgerichte maatregelen in multifunctionele bossen 2004-2005 en is gericht op de effecten van de maatregelen bemesting en bekalking in bossen als overbruggingsmaatregel in het ka-der van het Overlevingsplan Bos en Natuur (OBN). In dit rapport worden de effecten besproken van de uitgevoerde maatregelen bekalking en mineralengiften (`bemesting¿) op de vegetatie, het humusprofiel en de bodemfauna in een veldonderzoek. Bemesting en bekalking leiden beide tot een significante (sterke) toename van het aantal planten-soorten en tot hogere indicatiewaarden voor vocht, zuur en stikstof. Ook is een duide-lijk toename zichtbaar van de verjonging van struiken en ¿ alleen bij bemesting - ook van loofbomen. Bekalking en bemesting hebben beide effect op de dikte van de ver-schillende humuslagen. Beide maatregelen leiden dus tot een snellere omzetting van strooisel en tot accumulatie van humus bovenin de Hr-laag. De aard van de humusla-gen is niet veranderd. De maatregelen bemesting en bekalking verschillen sterk van elkaar in het effect dat ze hebben op de bodemfauna. Bemesting laat enkele jaren na uitvoering geen aantoonbare veranderingen zien ten opzichte van de onbemeste situa-tie. Bekalking heeft enkele jaren na uitvoering van de maatregel wèl geleid tot aan-toonbare veranderingen in de bodemfauna. Het is mogelijk dat de veranderingen in de bodemfauna die na bekalking zijn opgetreden slechts tijdelijk zijn.

From 2000 to 2004, ticks were collected by dragging a blanket in four habitat areas in The Netherlands: dunes, heather, forest, and a city park. Tick densities were calculated, and infection with Borrelia burgdorferi and Anaplasma and Ehrlichia species was investigated by reverse line blot analysis. The lowest tick density was observed in the heather area (1 to 8/100 m2). In the oak forest and city park, the tick densities ranged from 26 to 45/100 m2. The highest tick density was found in the dune area (139 to 551/100 m2). The infection rates varied significantly for the four study areas and years, ranging from 0.8 to 11. 5% for Borrelia spp. and 1 to 16% for Ehrlichia or Anaplasma (Ehrlichia/Anaplasma) spp. Borrelia infection rates were highest in the dunes, followed by the forest, the city park, and heather area. In contrast, Ehrlichia/Anaplasma was found most often in the forest and less often in the city park. The following Borrelia species were found: Borrelia sensu lato strains not identified to the species level (2.5%), B. afzelii (2.5%), B. valaisiana (0.9%), B. burgdorferi sensu stricto (0.13%), and B. garinii (0.13%). For Ehrlichia/Anaplasma species, Ehrlichia and Anaplasma spp. not identified to the species level (2.5%), Anaplasma schotti variant (3.5%), Anaplasma phagocytophilum variant (0.3%), and Ehrlichia canis (0.19%) were found. E. canis is reported for the first time in ticks in The Netherlands in this study. Borrelia lusitaniae, Ehrlichia chaffeensis, and the human granylocytic anaplasmosis agent were not detected. About 1.6% of the ticks were infected with both Borrelia and Ehrlichia/Anaplasma, which was higher than the frequency predicted from the individual infection rates, suggesting hosts with multiple infections or a possible selective advantage of coinfection.

Op basis van een in 2004 uitgevoerd veldonderzoek in faunaranden zijn de soortensamenstelling van de vegetatie en de soortenaantallen en biomassa van de in de vegetatie levende evertebraten onderzocht. Uit het onderzoek blijkt het effect van het beheer van de faunaranden op de vegetatiesamenstelling en de samenstelling van de evertebratenfauna. Op basis hiervan zijn beheersaanbevelingen gedaan

Naar schatting is 40-50 % van de totale bosfauna, gebonden aan dood hout. De aanwezigheid van dood hout is dus zeer belangrijk voor de biodiversiteit en afbraakcycli. De Nederlandse geleedpotigenfauna van dood hout is echter vrij onbekend. Het is dus ook nog onbekend of beheerssubsidies gericht op het verrijken van het bos met dood hout snel tot een vergroting zullen of kunnen leiden van aantallen soorten en individuen. In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan de volgende vragen: 1. Is dood hout van een bepaalde boomsoort bepalend voor de diversiteit van geleedpotigen? 2. Wat is de relatie tussen verteringstadium en het voorkomen van soorten? 3. Zijn soorten met een geringe mobiliteit wel in staat om nieuwe bossen te koloniseren? Voor het onderzoek werd dood hout van Zomereik en Grove den van vroege en late verteringstadia in afgesloten kistvallen gelegd. De geleedpotigen werden uitgekweekt in de periode 23 mei 2003 - 17 juni 2004. Bij Zomereik zijn in totaal 101 soorten, en bij Grove den zijn 80 soorten gevonden. Het verschil in soortensamenstelling tussen Zomereik en Grove den in Garderen/Staverden, is significant anders dan die in Amerongen. Het effect van de boomsoort wordt dus mede bepaald door typische, locatiegebonden soorten in beide locaties. Verder zijn aanwijzingen verkregen dat, onder invloed van meer dood hout in het bos, de ecologie verschuift naar soorten die minder mobiel zijn. Ook wat betreft de methodische ontwikkeling heeft het onderzoek interessante gegevens opgeleverd. De door ons gemodificeerde kistvallen zijn efficiënt en betrouwbaar gebleken en geven zekerheid dat gevangen soorten uit een bepaald stuk stam komen; de methode is aan te bevelen bij verder onderzoek

Groene dooradering van het agrarisch landschap kan een positieve bijdrage leveren aan de regulatie van plagen in de akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt. Alterra heeft in twee verschillende regio's met zandgronden (Twente-Achterhoek en Noord-Brabant) onderzoek gedaan naar het voorkomen van plaagbestrijdende en bloembestuivende insecten en de biodiversiteit in vier verschillende adertypen: greppels, bermen, houtwallen en bos(randen). Per regio werd het onderzoek uitgevoerd in een kleinschalig agrarisch landschap met veel houtwallen en bos, een gemiddeld en een grootschalig, bos- en houtwalarm landschap. Bij de plaagbestrijdende insecten werd gekeken naar bodembewonende roofkevers, gewasbewonende roofkevers en spinnen. Uit het onderzoek blijkt dat belangrijke groepen nuttige insecten significante relaties vertonen met bepaalde aders. Dit biedt kansen om via specifieke beheersmaatregelen de populaties nuttige insecten te manipuleren. Meer onderzoek is nodig