Search

Een getrainde vis is een fitte vis, kan een adagium worden in het visonderzoek. Want vissen die genoeg zwemmen groeien harder, zijn minder stressgevoelig en beter bestand tegen ziekten. Hoe dat precies werkt wordt langzaam duidelijk.

Climate change, specifically temperature, affects the distribution and densities of species in marine and terrestrial ecosystems. Here, we looked at the effect of temperature during winter and spawning period on latitudinal range shifts and changes in abundance of two non-commercial North Sea fish species, solenette ( Buglossidium luteum ) and scaldfish ( Arnoglossus laterna ). Both species have increased in abundance and moved to the north since the late 1980s, coinciding with a series of mild winters. In 1996, following a very cold winter, the abundance of both species temporarily decreased as they retracted to the south. The shift in temperature affected adult habitat conditions, allowing them to immigrate into new areas where they subsequently reproduced successfully. We can conclude this because recruitment improved following the increase in abundance. The recruitment relates significantly to the higher adult stock and higher temperatures. The predictions of higher average temperatures and milder winters in the North Sea make it likely that these species will increase further in abundance and move northward. The observed increase in abundance of these small flatfish species will affect the North Sea food web and therefore commercial species, e.g. plaice, by predation on juveniles and competition for benthic food resources.

Rijnsdorp, A. D., Peck, M. A., Engelhard, G. H., Möllmann, C., and Pinnegar, J. K. 2009. Resolving the effect of climate change on fish populations. – ICES Journal of Marine Science, 66: 1570–1583. This paper develops a framework for the study of climate on fish populations based on first principles of physiology, ecology, and available observations. Environmental variables and oceanographic features that are relevant to fish and that are likely to be affected by climate change are reviewed. Working hypotheses are derived from the differences in the expected response of different species groups. A review of published data on Northeast Atlantic fish species representing different biogeographic affinities, habitats, and body size lends support to the hypothesis that global warming results in a shift in abundance and distribution (in patterns of occurrence with latitude and depth) of fish species. Pelagic species exhibit clear changes in seasonal migration patterns related to climate-induced changes in zooplankton productivity. Lusitanian species have increased in recent decades (sprat, anchovy, and horse mackerel), especially at the northern limit of their distribution areas, while Boreal species decreased at the southern limit of their distribution range (cod and plaice), but increased at the northern limit (cod). Although the underlying mechanisms remain uncertain, available evidence suggests climate-related changes in recruitment success to be the key process, stemming from either higher production or survival in the pelagic egg or larval stage, or owing to changes in the quality/quantity of nursery habitats.

Het gaat wereldwijd niet goed met haaien en roggen. Geldt dat ook voor de Noordzee? Welke eigenschappen maken haaien en roggen zo bijzonder en tegelijkertijd kwetsbaar en welke maatregelen kunnen genomen worden om te voorkomen dat er soorten uit de Noordzee verdwijnen?

Niet alleen op het land merken we de invloed van de opwarming van de aarde, ook in de zee zijn er grote veranderingen waarneembaar. In hoeverre deze veranderingen toe te schrijven zijn aan klimaatverandering is moeilijk te zeggen. Want behalve het veranderend klimaat zijn er nog andere belangrijke factoren die tegelijkertijd invloed uitoefenen, zoals visserij en eutrofiëring. Aan de hand van veranderingen in de visfauna in de Noordzee zullen we de mogelijke rol van klimaatverandering illustreren

Starting in 2007 with the launch of the European Red List of Mammals, all vertebrate groups have since been assessed according to the same IUCN Red List methodology; the current Red List for marine fishes is thus filling a gap for the last group of vertebrates that still remained to be assessed. Accordingly, for the first time ever, an assessment of the extinction risk for each and every vertebrate species occurring in the European Union (and in Europe) is now available.

One of the most endangered fish species worldwide is the European sturgeon Acipenser sturio. The River Rhine was home to an important sturgeon population that went locally extinct in the first half of the 20th century. In recent decades, many improvements of the ecological quality of the Rhine have taken place. Because the last remaining wild population of European sturgeon in the Gironde basin is very small and at considerable distance, it appears unlikely that rapid recolonization will take place if the Rhine is suitable again. That is why Stichting ARK, World Wildlife Fund (WWF) and the Dutch Anglers Association (Sportvisserij Nederland) have started a trajectory with the eventual reintroduction of the European sturgeon in the Rhine basin as the ultimate goal.

One of the most endangered fish species worldwide is the European sturgeon Acipenser sturio. The River Rhine was home to an important sturgeon population that went locally extinct in the first half of the 20th century. In recent decades, many improvements of the ecological quality of the Rhine have taken place. Because the last remaining wild population of European sturgeon in the Gironde basin is very small and at considerable distance, it appears unlikely that rapid recolonization will take place if the Rhine is suitable again. That is why Stichting ARK, World Wildlife Fund (WWF) and the Dutch Anglers Association (Sportvisserij Nederland) have started a trajectory with the eventual reintroduction of the European sturgeon in the Rhine basin as the ultimate goal.

Starting in 2007 with the launch of the European Red List of Mammals, all vertebrate groups have since been assessed according to the same IUCN Red List methodology; the current Red List for marine fishes is thus filling a gap for the last group of vertebrates that still remained to be assessed. Accordingly, for the first time ever, an assessment of the extinction risk for each and every vertebrate species occurring in the European Union (and in Europe) is now available.

Recovery of the fish community of the river Rhine focussed mainly on the return of migratory species, in particular the Atlantic Salmon, Salmo salear, and to alesser extent on rheophilic fish species.

In het rapport “Beoordelingssystematiek beschermde vissoorten van de Grensmaas” (IMARES rapport C071/12) zijn een wetenschappelijk onderbouwde beoordelingssystematiek en een daaruit afgeleid toetsingskader gepresenteerd voor de gevolgen van een nieuw te bouwen waterkrachtcentrale (WKC) in de Maas, bij Borgharen. Een WKC veroorzaakt extra sterfte aan jonge Zalmen die naar zee trekken. De voorliggende notitie vormt een korte samenvatting van en een toelichting op de ontwikkelde systematiek en daaruit afgeleid toetsingskader. Om de gevolgen van een verandering in of nabij de Grensmaas te kunnen beoordelen, zijn alle relevante factoren, en hun onderlinge relaties, die de uitbreidingsmogelijkheden voor de trekvispopulaties beïnvloeden, in een toetsingskader opgenomen

Voor het berekenen van het aalbestand in Nederland op basis van onder andere Kaderrichtlijn Water gegevens, is het noodzakelijk aanvullende gegevens te verzamelen over de aanwezigheid van aal in kleine poldersloten. Tijdens polderbemonstering (juni 2014) werden 22 vissoorten gevangen, waarvan de meest voorkomende vissoorten blankvoorn en baars waren. In totaal werden 139 alen gevangen in 33 trekken. De betrokken waterschappen waren: Wetterskip Fryslan, Hoogheemraadschap Rijnland en Waterschap Scheldestromen.

In het rapport “Beoordelingssystematiek beschermde vissoorten van de Grensmaas” (IMARES rapport C071/12) zijn een wetenschappelijk onderbouwde beoordelingssystematiek en een daaruit afgeleid toetsingskader gepresenteerd voor de gevolgen van een nieuw te bouwen waterkrachtcentrale (WKC) in de Maas, bij Borgharen. Een WKC veroorzaakt extra sterfte aan jonge Zalmen die naar zee trekken. De voorliggende notitie vormt een korte samenvatting van en een toelichting op de ontwikkelde systematiek en daaruit afgeleid toetsingskader. Om de gevolgen van een verandering in of nabij de Grensmaas te kunnen beoordelen, zijn alle relevante factoren, en hun onderlinge relaties, die de uitbreidingsmogelijkheden voor de trekvispopulaties beïnvloeden, in een toetsingskader opgenomen

Sinds 2013 worden al deze monitoringprogramma’s jaarlijks in één rapportage gebundeld. Dit rapport bevat de gebruikte methodieken van de verschillende vis-monitoringsprogramma’s in de zoete Rijkswateren

Sinds 2013 worden al deze monitoringprogramma’s jaarlijks in één rapportage gebundeld. Dit rapport bevat de gebruikte methodieken van de verschillende vis-monitoringsprogramma’s in de zoete Rijkswateren

Voor het berekenen van het aalbestand in Nederland op basis van onder andere Kaderrichtlijn Water gegevens, is het noodzakelijk aanvullende gegevens te verzamelen over de aanwezigheid van aal in kleine poldersloten. Tijdens polderbemonstering (juni 2014) werden 22 vissoorten gevangen, waarvan de meest voorkomende vissoorten blankvoorn en baars waren. In totaal werden 139 alen gevangen in 33 trekken. De betrokken waterschappen waren: Wetterskip Fryslan, Hoogheemraadschap Rijnland en Waterschap Scheldestromen.

Binnen de 12-mijlszone komen diverse biota in relatief hoge dichtheden voor. Toch is er diversiteit binnen deze zone, met de hoogste natuurwaarden op relatief geringe afstand tot de kust (

Part I Extreme swimming in the natural environment 1 Salmonid reproductive migration and effects on sexual maturation Hayashida K, Fukaya K, Palstra AP, Ueda H 2 Extreme swimming: the oceanic migrations of anguillid eels Righton D, Aarestrup K, Jellyman D, Sebert P, van den Thillart GEEJM , Tsukamoto K 3 Physiology of swimming and migration in tunas Shadwick RE, Schiller L, Fudge D Part II Potential impacts on swimming fish in aquaculture 4 Forced and preferred swimming speeds of fish ? A methodological approach Tudorache C, de Boeck G, Claireaux G 5 Effects of turbulence on fish swimming in aquaculture Liao JC, Cotel A 6 The effect of hypoxia on fish swimming performance and behaviour Domenici P, Herbert, NA, Lefrancois C, Steffensen JF, McKenzie DJ 7 Exercise, stress and welfare Huntingford FA, Kadri S Part III Nutrition, energy metabolism and muscular growth in swimming fish 8 Swimming enhanced growth Davison W, Herbert NA 9 Metabolic fuel utilization during swimming: Optimizing nutritional requirements for enhanced performance Magnoni LJ, Felip O, Blasco J, Planas JV 10 Transcriptomic and proteomic response of skeletal muscle to swimming-induced exercise in fish Planas JV, Martin-Perez M, Magnoni LJ, Blasco J, Ibarz A, Fernandez-Borras J, Palstra AP 11 Molecular adaptive mechanisms in the cardiac muscle of exercised fish Takle H, Castro V 12 Exercise effects on fish quality and implications for consumer preferences Rasmussen RS, Lopez Albors O, Alfnes F 13 Swimming effects on developing zebrafish Kranenbarg S, Pelster B 14 Exercise physiology of zebrafish: Swimming effects on skeletal and cardiac muscle growth, on the immune system and the involvement of the stress axis Palstra AP, Schaaf M, Planas JV Part IV Novel technologies for studying fish swimming and aquaculture applications 15 Swimming flumes as a tool for studying swimming behavior and physiology: current applications and future developments Ellerby DJ, Herskin J 16 Practical aspects of induced exercise in finfish aquaculture Herbert NA 17 Robotic fish to lead the school Rossi C, Coral W, Barrientos A

Binnen de 12-mijlszone komen diverse biota in relatief hoge dichtheden voor. Toch is er diversiteit binnen deze zone, met de hoogste natuurwaarden op relatief geringe afstand tot de kust (

Een getrainde vis is een fitte vis, kan een adagium worden in het visonderzoek. Want vissen die genoeg zwemmen groeien harder, zijn minder stressgevoelig en beter bestand tegen ziekten. Hoe dat precies werkt wordt langzaam duidelijk.

Vet, gestrest en ongezond. Veel kweekvissen zijn hopeloos uit vorm. Dat is niet alleen slecht voor de vis, maar ook voor de kweker. De oplossing is simpel: vis moet zwemmen.

De biodiversiteit onder vogels in de Oosterschelde neemt significant toe van 84 soorten in 1987 tot 105 soorten in 2008. Metname de herbivore en piscivore vogels zijn verantwoordelijk voor deze toename. Broedvogels nemen toe in aantal vanaf1994. Vissen vertonen echter weinig verandering in de gemeten periode (1970-2008) en vertonen een lichte significantetoename in het aantal soorten in de periode 1996-2001. De macrofauna-gemeenschap vertoont een constant hoge ShannonWiener-index tussen de 2,5 en 3,5, maar de aantallen tussen soorten zijn erg ongelijk verdeeld doordat er veel soorten metrelatief lage aantallen zijn en een paar soorten voorkomen in relatief hoge aantallen. De aantallen individuen voor suspensie- enfilter feeders en oppervlakte deposit- en facultatieve suspensie feeders nemen significant af over de gehele gemeten periode(1993-2008). Zeehonden (twee soorten) nemen in aantallen toe. Met name Gewone zeehond (Phoca vitulina) vertoont eenforse stijging in aantallen en ook de Grijze zeehond (Halichoerus grypus), hoewel minder abundant, vertoont een stijging inaantal waargenomen individuen. Bruinvissen (Phocoena phocoena) zijn niet beschouwd in de analyse. Het areaal aan zeegrasvertoont een sterke daling in 1984-1993 van 657 tot 63, een afname van 90%. Ook het schorareaal neemt af.

Evaluatie van het Nederlandse aalbeheerplan: maatregelen hebben geleid tot een substantiële verbetering van de overleving; positieve effecten op de aalpopulatie kunnen pas na vele jaren zichtbaar worden en blijven onzeker, omdat de aal pas na vele jaren terugzwemt naar zee om zich voort te planten en omdat niet goed bekend is welke de oorzaken zijn van de achter-uitgang in de aalpopulatie. Het blijft onzeker of de genomen maatregelen op termijn werkelijk zullen leiden tot een duurzaam verbeterde aalstand, omdat niet zeker is welke factoren de achteruitgang in de aalstand hebben veroorzaakt.

Sand nourishment is an essential part of the long term flood defense strategy of the Dutch coast. A distinction can be made between beach nourishments and underwater nourishments. This report concerns underwater nourishments. Nourishments have ecological consequences that differ between species living in the shallow coastal zone. An additional complication is that the ecosystem in this shallow zone is not well studied because it is too shallow to use a ship, and too deep to walk. Hence, knowledge on abiotic and biotic conditions in which species live is scarce. However, some studies were done in the shallow zone and knowledge on the use of the shallow zone by fish is recently developed in the projects Zandmotor and Building with Nature HK3.8 Smart Nourishments.

IMARES heeft in opdracht van het ministerie van EL&I een rapport opgesteld over de eisen die de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn stellen ten aanzien van de monitoring in de Nederlandse zoute wateren. Vervolgens is geanalyseerd waar de huidige monitoring die wordt uitgevoerd voldoet aan deze eisen en waar deze leemtes vertoond. Binnen dit onderzoek vallen alle zoute wateren. Naast zes Natura 2000-gebieden op de Noordzee, ook de volgende gebieden meegenomen: Westerschelde & Saeftinghe, Oosterschelde, Veerse Meer, Grevelingen, Waddenzee

IMARES heeft in opdracht van het ministerie van EL&I een rapport opgesteld over de eisen die de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn stellen ten aanzien van de monitoring in de Nederlandse zoute wateren. Vervolgens is geanalyseerd waar de huidige monitoring die wordt uitgevoerd voldoet aan deze eisen en waar deze leemtes vertoond. Binnen dit onderzoek vallen alle zoute wateren. Naast zes Natura 2000-gebieden op de Noordzee, ook de volgende gebieden meegenomen: Westerschelde & Saeftinghe, Oosterschelde, Veerse Meer, Grevelingen, Waddenzee

Sand nourishments can affect the coastal ecosystem in various ways. Direct effects are the burial of benthic species under a layer of sand. In the direct vicinity, suffocation of benthos can occur due to the settling of a plume of suspended sediment particles. A plume of fine particles may also increase turbidity and thereby affect primary production and the foraging success of filter-feeding benthos and fish. Indirect effects are habitat change, such as altered morphology and sedimentology. It was tested by investigating whether it is possible to optimise nourishment configuration, location and timing, to: - minimise the impact on benthos, - increase nursery area and/or quality, and - enhance dune quality.

Sand nourishment is an essential part of the long term flood defense strategy of the Dutch coast. A distinction can be made between beach nourishments and underwater nourishments. This report concerns underwater nourishments. Nourishments have ecological consequences that differ between species living in the shallow coastal zone. The objective of the study is to derive abundance patterns based on habitat suitability models for a number of selected fish species that live in the shallow coastal zone. Abundance patterns form the basis for an assessment of the effects of nourishments.

Evaluatie van het Nederlandse aalbeheerplan: maatregelen hebben geleid tot een substantiële verbetering van de overleving; positieve effecten op de aalpopulatie kunnen pas na vele jaren zichtbaar worden en blijven onzeker, omdat de aal pas na vele jaren terugzwemt naar zee om zich voort te planten en omdat niet goed bekend is welke de oorzaken zijn van de achter-uitgang in de aalpopulatie. Het blijft onzeker of de genomen maatregelen op termijn werkelijk zullen leiden tot een duurzaam verbeterde aalstand, omdat niet zeker is welke factoren de achteruitgang in de aalstand hebben veroorzaakt.

Sand nourishments can affect the coastal ecosystem in various ways. Direct effects are the burial of benthic species under a layer of sand. In the direct vicinity, suffocation of benthos can occur due to the settling of a plume of suspended sediment particles. A plume of fine particles may also increase turbidity and thereby affect primary production and the foraging success of filter-feeding benthos and fish. Indirect effects are habitat change, such as altered morphology and sedimentology. It was tested by investigating whether it is possible to optimise nourishment configuration, location and timing, to: - minimise the impact on benthos, - increase nursery area and/or quality, and - enhance dune quality.

Sand nourishment is an essential part of the long term flood defense strategy of the Dutch coast. A distinction can be made between beach nourishments and underwater nourishments. This report concerns underwater nourishments. Nourishments have ecological consequences that differ between species living in the shallow coastal zone. The objective of the study is to derive abundance patterns based on habitat suitability models for a number of selected fish species that live in the shallow coastal zone. Abundance patterns form the basis for an assessment of the effects of nourishments.

Over the past century, Lake Victoria, in East Africa, has been stage to the most dramatic social, economical and ecological changes: it saw a hundreds-rich diversity of fish species collapse; an introduced predator (Nile perch) invade and become the product of a valuable international fish export trade – a trade that invited an insurge of migrants to work on the lake’s shores. Since the 1990s, there has been an increase in dependence on the lake’s resources – including Nile perch and the other commercial fishes of the lake – and a decrease in the predictability and reliability of these resources. We here use a variety of ecological models to explore how changes in fishing and water quality influence changes in the lake’s food webs and Nile perch stocks. We describe the lake in its social-ecological perspective, and define the makers and breakers of the system’s resilience and recommend holistic and adaptive management policies.

In 2006, the first Dutch offshore wind farm was built 10-18 km from the shore of Egmond aan Zee by a joint venture of Nuon and Shell Windenergy. A Monitoring and Evaluation Program accompanied the plans for the construction and exploitation of this farm. The program contained plans for the monitoring and evaluation of potential ecological consequences in the Dutch coastal zone related to the wind farm and was divided in six topics, of which the topics on fish are presented in this report. Potential ecological consequences for fish were hypothesized to be linked to the introduction of new habitat, i.e. the monopiles and the scour protection surrounding them, disturbance by the operation of the wind farm (e.g. noise) and the exclusion of fisheries in the wind farm and its surrounding safety zone. To monitor and evaluate these hypothesized effects, five sub-projects performed focussing on different parts of the fish community, their spatial and temporal distribution and their behavioural aspects.

Waterkrachtcentrale Borgharen B.V. heeft het voornemen een waterkrachtcentrale (WKC) aan te leggen en in werking te hebben nabij Natura 2000-gebied Grensmaas en heeft daartoe een vergunning aangevraagd in het kader van de Natuurbeschermingswet. De Raad van State heeft de bij de vergunningverlening gehanteerde visschadenorm ontoereikend verklaard en de verleende vergunning vernietigd. Voor het gebied Grensmaas geldt voor de drie soorten rivierprik, zalm en rivierdonderpad behoud van omvang en kwaliteit van het leefgebied. Bovendien is de (landelijke) staat van instandhouding matig ongunstig voor de rivierdonderpad en de rivierprik en zeer ongunstig voor de zalm. In dit rapport wordt een wetenschappelijk onderbouwde beoordelingssystematiek gepresenteerd, die rekening houdt met de matig tot zeer ongunstige staat van instandhouding en de geldende verbeterdoelstelling voor deze drie soorten.

Waterkrachtcentrale Borgharen B.V. heeft het voornemen een waterkrachtcentrale (WKC) aan te leggen en in werking te hebben nabij Natura 2000-gebied Grensmaas en heeft daartoe een vergunning aangevraagd in het kader van de Natuurbeschermingswet. De Raad van State heeft de bij de vergunningverlening gehanteerde visschadenorm ontoereikend verklaard en de verleende vergunning vernietigd. Voor het gebied Grensmaas geldt voor de drie soorten rivierprik, zalm en rivierdonderpad behoud van omvang en kwaliteit van het leefgebied. Bovendien is de (landelijke) staat van instandhouding matig ongunstig voor de rivierdonderpad en de rivierprik en zeer ongunstig voor de zalm. In dit rapport wordt een wetenschappelijk onderbouwde beoordelingssystematiek gepresenteerd, die rekening houdt met de matig tot zeer ongunstige staat van instandhouding en de geldende verbeterdoelstelling voor deze drie soorten.

Over the past century, Lake Victoria, in East Africa, has been stage to the most dramatic social, economical and ecological changes: it saw a hundreds-rich diversity of fish species collapse; an introduced predator (Nile perch) invade and become the product of a valuable international fish export trade – a trade that invited an insurge of migrants to work on the lake’s shores. Since the 1990s, there has been an increase in dependence on the lake’s resources – including Nile perch and the other commercial fishes of the lake – and a decrease in the predictability and reliability of these resources. We here use a variety of ecological models to explore how changes in fishing and water quality influence changes in the lake’s food webs and Nile perch stocks. We describe the lake in its social-ecological perspective, and define the makers and breakers of the system’s resilience and recommend holistic and adaptive management policies.

In 2006, the first Dutch offshore wind farm was built 10-18 km from the shore of Egmond aan Zee by a joint venture of Nuon and Shell Windenergy. A Monitoring and Evaluation Program accompanied the plans for the construction and exploitation of this farm. The program contained plans for the monitoring and evaluation of potential ecological consequences in the Dutch coastal zone related to the wind farm and was divided in six topics, of which the topics on fish are presented in this report. Potential ecological consequences for fish were hypothesized to be linked to the introduction of new habitat, i.e. the monopiles and the scour protection surrounding them, disturbance by the operation of the wind farm (e.g. noise) and the exclusion of fisheries in the wind farm and its surrounding safety zone. To monitor and evaluate these hypothesized effects, five sub-projects performed focussing on different parts of the fish community, their spatial and temporal distribution and their behavioural aspects.

Fish can suffer lethal damage to their swim bladder or other organs due to loud impulse sounds such as pile driving noise. However, detailed dose-response studies are still scarce, especially for the early life stages. In view of the rapid extension of offshore wind farms in the North Sea, there is an urgent need to acquire more knowledge on the effects of noise caused by pile driving. This study focussed on the effect of piling noise on the survival of fish larvae. Vissen kunnen letale schade ondervinden aan de zwemblaas of andere organen door blootstelling aan harde impulsgeluiden zoals onderwater heigeluid. Er zijn echter nog vrijwel geen gedetailleerde dosisrespons studies beschikbaar, dit geldt m.n. voor de vroege levensstadia. Gezien de snelle uitbreiding van offshore windparken in de Noordzee, bestaat er een dringende noodzaak om meer kennis te verwerven over de effecten van het geluid veroorzaakt door heien. Deze studie richt zich op het effect van heigeluid op de overleving van vislarven.

Fish can suffer lethal damage to their swim bladder or other organs due to loud impulse sounds such as pile driving noise. However, detailed dose-response studies are still scarce, especially for the early life stages. In view of the rapid extension of offshore wind farms in the North Sea, there is an urgent need to acquire more knowledge on the effects of noise caused by pile driving. This study focussed on the effect of piling noise on the survival of fish larvae.

Inventarisatie naar de bestaande kennis over (1) de huidige toestand van de visgemeenschap in de Waddenzee en Noordzeekustzone (2) alsmede naar het staande en toekomstige beleid relevant voor dit onderwerp.

Inventarisatie naar de bestaande kennis over (1) de huidige toestand van de visgemeenschap in de Waddenzee en Noordzeekustzone (2) alsmede naar het staande en toekomstige beleid relevant voor dit onderwerp.

Van de biodiversiteit in de Nederlandse zoute wateren is momenteel nog ongeveer 40% aanwezig van de biodiversiteit die zou bestaan in een oorspronkelijke, meer natuurlijke situatie. Deze conclusie is gebaseerd op een grote hoeveelheid gegevens over kenmerkende soorten en eigenschappen van de Nederlandse mariene ecosystemen

Fish can suffer lethal damage to swimming bladder or other organs due to extreme loud impulse sounds caused by e.g. pile driving (Popper & Hastings 2009). Juvenile and adult fish can actively swim away from a sound source, but planktonic larvae are not able to do this. As a result, fish larvae may suffer more from underwater noise than the older life stages. Despite the many indications for adverse effects, detailed information on the effect of different sound levels on fish is still scarce, especially for the early life stages. Within the framework of the Appropriate Assessment of Dutch offshore wind farms, the effect of piling noise on the southern North Sea population of herring, sole, and plaice larvae was simulated (Prins et al. 2009). For this, an existing larval transport model (Bolle et al. 2005, 2009, Dickey-Collas et al. 2009, Erftemeijer et al. 2009) was expanded with crude assumptions on larval mortality caused by pile driving. The model results were extrapolated to other fish species and older life stages, based on “expertjudgment", in an attempt to assess the effect of offshore piling on the prey availability for birds and marine mammals in Natura 2000 areas (Bos et al. 2009). This assessment involved a large number of uncertainties. The first and most important uncertainty was the range around a piling site in which larval mortality occurs. It was assumed that 100% mortality occurs up to a distance of 1 km from the piling site. However, little is known about larval mortality rates in relation to the level of exposure to piling noise. In general, there is an urgent need to obtain more knowledge on the effect of sound on fish (survival, distribution, and behaviour) during different life stages. More particularly, in view of the rapid extension of offshore wind farms, there is an urgent need to fill the knowledge gap on lethal effects of loud impulse noises caused by pile driving. The broader aim of the current project is to examine the effect of piling noise on the survival of fish larvae. However, within the limited resources and time frame of the Shortlist research programme it is not possible to carry out field experiments, nor is it possible to execute elaborate series of experiments. The first goal within the Shortlist programme is to examine the feasibility of laboratory experiments with pile driving noise and fish larvae. The second goal is to use the laboratory set-up in a pilot study aiming at determining the threshold at which mortality of fish larvae occurs. This shortlist study is limited to laboratory experiments, lethal effects, larvae of 1 species (sole, Solea solea) and 3 series of experiments (trials). The study consists of exposure-effect experiments only; the effects of pile driving at the population level will not be modelled, nor will the results be extrapolated to other species or life stages. The progress to date has been documented in a series of memo’s. These memos are included in this report as Appendices and are summarised in the sections of the report.

Evidence is accumulating that the increase in CO2 is affecting the global climate, with far‐reaching implications for biological processes and ecosystem services. Recent studies suggest that there is evidence for a northward shift in the distributional range of fish species, but the mechanisms underlying these changes remain uncertain. Hence, it is largely unknown whether the observed distributional shifts are caused by a relocation of the spawning and feeding grounds, a change in the local survival of fish, or immigration into new habitats.

Fish can suffer lethal damage to swimming bladder or other organs due to extreme loud impulse sounds caused by e.g. pile driving (Popper & Hastings 2009). Juvenile and adult fish can actively swim away from a sound source, but planktonic larvae are not able to do this. As a result, fish larvae may suffer more from underwater noise than the older life stages. Despite the many indications for adverse effects, detailed information on the effect of different sound levels on fish is still scarce, especially for the early life stages. Within the framework of the Appropriate Assessment of Dutch offshore wind farms, the effect of piling noise on the southern North Sea population of herring, sole, and plaice larvae was simulated (Prins et al. 2009). For this, an existing larval transport model (Bolle et al. 2005, 2009, Dickey-Collas et al. 2009, Erftemeijer et al. 2009) was expanded with crude assumptions on larval mortality caused by pile driving. The model results were extrapolated to other fish species and older life stages, based on “expertjudgment", in an attempt to assess the effect of offshore piling on the prey availability for birds and marine mammals in Natura 2000 areas (Bos et al. 2009). This assessment involved a large number of uncertainties. The first and most important uncertainty was the range around a piling site in which larval mortality occurs. It was assumed that 100% mortality occurs up to a distance of 1 km from the piling site. However, little is known about larval mortality rates in relation to the level of exposure to piling noise. In general, there is an urgent need to obtain more knowledge on the effect of sound on fish (survival, distribution, and behaviour) during different life stages. More particularly, in view of the rapid extension of offshore wind farms, there is an urgent need to fill the knowledge gap on lethal effects of loud impulse noises caused by pile driving. The broader aim of the current project is to examine the effect of piling noise on the survival of fish larvae. However, within the limited resources and time frame of the Shortlist research programme it is not possible to carry out field experiments, nor is it possible to execute elaborate series of experiments. The first goal within the Shortlist programme is to examine the feasibility of laboratory experiments with pile driving noise and fish larvae. The second goal is to use the laboratory set-up in a pilot study aiming at determining the threshold at which mortality of fish larvae occurs. This shortlist study is limited to laboratory experiments, lethal effects, larvae of 1 species (sole, Solea solea) and 3 series of experiments (trials). The study consists of exposure-effect experiments only; the effects of pile driving at the population level will not be modelled, nor will the results be extrapolated to other species or life stages. The progress to date has been documented in a series of memo’s. These memos are included in this report as Appendices and are summarised in the sections of the report.

Van de biodiversiteit in de Nederlandse zoute wateren is momenteel nog ongeveer 40% aanwezig van de biodiversiteit die zou bestaan in een oorspronkelijke, meer natuurlijke situatie. Deze conclusie is gebaseerd op een grote hoeveelheid gegevens over kenmerkende soorten en eigenschappen van de Nederlandse mariene ecosystemen

Evidence is accumulating that the increase in CO2 is affecting the global climate, with far‐reaching implications for biological processes and ecosystem services. Recent studies suggest that there is evidence for a northward shift in the distributional range of fish species, but the mechanisms underlying these changes remain uncertain. Hence, it is largely unknown whether the observed distributional shifts are caused by a relocation of the spawning and feeding grounds, a change in the local survival of fish, or immigration into new habitats.

In de Voordelta, de Oosterschelde en de Westerschelde zijn sinds een tiental jaren enkele gebieden gesloten voor schelpdier- en/of bodemberoerende visserij. Deze sluitingen zijn bedoeld om de bodem en de bodemdieren te beschermen. Wageningen IMARES onderzocht of deze sluitingen ook het gewenste effect hebben gehad. In één gebied is het effect op de natuurwaarden inderdaad positief; voor andere gebieden is het niet mogelijk eenduidige conclusies te trekken.