Search

Bu araştırmada, farklı kabak anaç çeşitlerine ait tohumlarda (Nun 9075, Shintosa ve Jumbo) hidropriming uygulamalarının tohum çimlenmesi ve fide gelişimi üzerine etkileri araştırılmıştır. Tohumlar karanlık bir ortamda 25°C sıcaklıkta 24 saat boyunca suda bekletilmiştir. Hidropriming uygulanan tohumlar ve kontrol grupları daha sonra 100 mM NaCl, tuz ve -0.6 MPa Polietilen glikol (PEG-6000) ile sağlanan osmotik stres koşullarında çimlendirilmiştir. 7 gün sonra çimlenme yüzdeleri, ortalama çimlenme hızı, kök uzunluğu, yaş ve kuru sürgün ve kök ağırlıkları ölçülmüştür. Hidropriming uygulaması sonucunda, anaç kabak çeşitlerine ait tohumların çimlenme yüzdelerinin ve fide gelişim parametrelerinin her iki stres koşulunda arttığı görülmüştür. Elde edilen bulgular hidropriming uygulamasının, kabak anacı çeşitlerinin tohumlarında çimlenme potansiyelini ve fide gelişimini arttırmada etkili bir yöntem olabileceğini göstermiştir., In this study, the effects of hydro-priming was assessed to enhance germination and seedling growth of three cucurbit rootstock cultivar (Nun 9075, Shintosa and Jumbo) seeds. Seeds were soaked at 25°C over 24 hours in the dark, hydro-primed and control seeds were then germinated at 100 mM NaCl, salt and -0.6 MPa Polyethylene glycol (PEG-6000), osmotic stress conditions. Germination percentages, mean germination time, root length, root fresh and dry weight, seedling fresh and dry weights were measured after 7 days-old seedlings. Results showed that hydro-priming increased germination percentages and seedling growth parameters under both stress conditions in all three cultivars. The findings suggested that hydro-priming can be an effective method to increase germination potential and seedling growth in rootstock cultivar seeds.

Bitlis, ceviz üretiminde ülkemizde öne çıkan illerimiz arasında yer almaktadır. Ceviz insan beslenmesi açısından oldukça yüksek besin değerlerine sahiptir. Ceviz antraknozu (Ophiognomonia leptostyla) hastalığı dünyada olduğu gibi ülkemizde de cevizin en önemli fungal hastalıkları arasında yer almaktadır. Bu çalışmada Bitlis il genelinde (Adilcevaz, Ahlat, Güroymak, Hizan, Merkez, Mutki ve Tatvan) sürveyler yapılmış ve gözle görülür simptomların çıkış zamanının Haziran sonu (Temmuz başı) olduğu gözlenmiştir. Bahsi geçen ceviz üretimi yapılan alanlardan hastalık etmeninin kültür ortamına izolasyonu yapılmış olup, besi ortamında meydana getirdiği kolonial özelliklere göre hastalık etmeni morfolojik olarak doğrulanmıştır. Ayrıca gelişen kolonilerden DNA izolasyonu yapılarak etmene ait ITS (Internal Transcribed Spacer) bölgeleri PCR ile çoğaltılmıştır. PCR sonucu elde edilen yaklaşık 560 bp uzunluğundaki amplikonlar dizilenmiştir. Etmenin ITS bölgesine ait diziler diğer dünya izolatları dikkate alınarak “Blastn” analizine tabi tutulmuş ve Genbank veri tabanına erişim numaraları (MK685678 ve MK685679) altında kaydedilmiştir. Çalışma ülkemizde hastalık etmeninin moleküler düzeyde incelendiği ilk araştırma özelliğindedir., Bitlis is an important province for walnut production in Turkey. Walnut has a very high nutritional value in terms of human diets. Walnut anthracnose (Ophiognomonia leptostyla) is one of the most important fungal diseases of walnut in Turkey as in the world. In this study, the sürveys were carried out in the provinces of Bitlis (Adilcevaz, Ahlat, Güroymak, Hizan, Merkez, Mutki, and Tatvan). The symptoms were observed towards the end of June (beginning of July). According to the colonial characteristics on PDA, the pathogen was morphologically identified. In addition, ITS (Internal Transcribed Spacer) regions of the pathogen isolates were amplified and then approximately 560 bp amplicons were sequenced. The sequences of the ITS region of the isolates were subjected to “Blastn” analysis according to the reference data in the world and deposited in Genbank database with (MK685678 and MK685679) accession numbers. This is the first study of walnut anthracnose examined at the molecular level in Turkey.

Bu çalışmada; Türkiye'de tarım ve tarım dışı alanlarda yayılış gösteren Cuscuta L. cinsine ait türler sistematik, palinolojik ve filogenetik açıdan incelenmiştir. 2013–2015 yılları arasında gerçekleştirilen arazi çalışmaları ve bazı herbaryum örneklerinin incelenmesi sonucunda, morfolojik olarak 16 takson tespit edilmiştir. Morfolojik olarak tespit edilen taksonların polenleri Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) kullanılarak incelenmiş ve incelenen örneklerin büyük çoğunluğunun 3-zonokolpat yapıda olduğu tespit edilmiştir. Polen şekilleri; prolatae, subprolarae, prolatae-sphaeroidae ve oblate-sphaeroidae olarak belirlenmiştir. Polenlerin apertürlerinin; scabrat, scabrat-perforat, scabrat-ekinat,reticulat ve ekinat-reticulat olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada 10 taksona ait bitkilerin gövde dokularından alınan örneklerinden DNA izolasyonu gerçekleştirilmiştir. Populasyon örneklerine ait ribozomal DNA'lardaki korunmuş bölgeler evrensel primerler kullanılarak PCR yöntemiyle çoğaltılmış uygun bir vektörde moleküler klonlaması gerçekleştirilmiştir. Plazmid vektörde klonlanan ve ribozomal DNA dizisi tespit edilen küsküt türlerine ait filogenetik analizler, CLC workbench software, Vector NTI programı ve NCBI Gen Bankası veri tabanı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. DNA dizisi tespit edilen türlerin National Center for Biotechnology Information (NCBI) Gen bankasına girişi yapılmıştır. Kaydı yapılan ve Gen Bankası ulaşım numaraları alınan türler, C. hyalina (Gen bankası ulaşım no. KY020420), C. monogyna (Gen bankası ulaşım no. KY020421), C. europaea (Gen bankası ulaşım no. KY020422), C. palaestina (Gen bankası ulaşım no. KY020423), C. approximata (Gen bankası ulaşım no. KY020424), C. kurdica (Gen bankası ulaşım no. KY020427), C. balansae (Gen bankası ulaşım no. KY020429), C. kotschyana (Gen bankası ulaşım no. KY020430) ve C. babylonica (Gen bankası ulaşım no. KY020431)'dir. Yürütülen filogenetik analizlerde adı geçen türlerin Dünya'daki diğer küsküt türleri ile %96 ile %100 arasında benzerlik gösterdikleri tespit edilmiştir. In this study; the species belonging to Cuscuta L. genus showing the distribution of agricultural and non-agricultural lands in Turkey were examined systematically palinological and phylogenetic perspective. Fieldwork was conducted between the years 2013-2015 and based on result of the examination of the herbarium specimens, 16 taxa were identified morphologically. Morphologically identified of taxa pollen were examined under scanning electron microscope (SEM) and it was found that the majority of the samples have the 3-zonokolpat structure. Pollen structure of Cuscuta spp. are determined prolatae, subprolate, prolatae-sphaeroidae and oblate-sphaeroidae. The apertures of the pollens have been found scabrat, scabrat-perforate, scabrat, ekinat-reticulata and ekinat-reticulata. In order to determine the phylogenetic relations of species belonging to the genus Cuscuta, DNA isolation was made from the body tissue samples. Conserved regions on ribosomal DNA (rDNA) were amplified by universal primers via PCR method and cloned in a proper cloning vector. The cloned DNA fragments were sequenced and analyzed by Vector NTI Advance. CLC Main Workbench softwares, and NCBI databases. DNA sequences of centain species were recorded to National Center for Biotechnology Information (NCBI) database. The species recorded to Gene bank; were C. hyalina (Gen bank accession no. KY020420), C. monogyna (Gen bank accession no. KY020421), C. europaea (Gen bank accession no. KY020422), C. palaestina (Gen bank accession no. KY020423), C. approximata (Gen bank accession no. KY020424), C. kurdica (Gen bank accession no. KY020427), C. balansae (Gen bank accession no. KY020429), C. kotschyana (Gen bank accession no. KY020430) and C. babylonica (Gen bank accession no. KY020431). The similarity of these quences with the sequences in database were ranged between 96-100%. 108

Bu çalışmada, karpuz tohum partilerinin sınıflandırılmasında ve stres koşullarında çıkış oranlarının tahmininde soğuk test tohum gücü testinin kullanılabilirliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla soğuk testin yanı sıra ilk sayım, kontrollü bozulma ve standart çimlendirme testleri yürütülmüştür. Standart çimlendirme testi tohum partilerinin sınıflandırılmasında mekanik ve tuz stres koşullarında çıkışın tahmininde başarısız bulunmuştur. İlk sayım ve kontrollü bozulma testleri ise hem tohum partilerinin sınıflandırılmasında hem de çıkış oranlarının tahmin edilmesinde daha başarılı testler olarak dikkat çekmişlerdir. Soğuk test ise karpuz türünde ilk defa kullanılmasına rağmen, mekanik stres (2005 r = 0.75*; 2006 r = 0.64*) çıkış oranlarının tahmininde her iki yılda da başarılı olarak ümitvar bir tohum gücü testi olmuştur., Purpose of this study was to determine the use of cold test in classification of watermelon seed lots and estimation of emergence ratio under stress conditions as vigour test. Therefore, besides cold test; first count, controlled deterioration and standard germination tests were conducted. Standard germination test in classification of seed lots for estimation of emergence under mechanical and salt stress conditions found as not successful. On the other hand, first count and controlled deterioration tests were, both in classification of seed lots and estimation of emergence ratio, seemed to be very successful. Even though cold test was used in watermelon for the first time, mechanical stress (2005 r = 0.75*; 2006 r = 0.64*) was successful for 2 years of estimation of emergence ratio. As a result it was thought as a promising seed vigour test.

Bu araştırmada, Ankara üniversitesi Ziraat Fakül tesi Tarım ürünleri Teknolojisi Bölümü Kolleksiyon Bağı ve Bahçe Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama Bağların da yetiştirilen 5* i sofralık 9'u şaraplık olmak üzere ya bancı kökenli 14 üzüm çeşidinin ampelografik özellikleri belirlenmiştir. Bu üzüm çeşitlerinden Alphonse Lavallâe, Cardinal, Hamburg Misketi, Muscat Reine Des Vignes, Perlette sofralık; Alicante Bouschet, Axis, Grenache, Malvasia, Pinot Blanc, Pinot Noir, Portugieser, Riesling ve Semillon ise şaraplıktır. Üzerinde çalışılan üzüm çeşitlerinin ampelografik özelliklerinin belirlenmesinde, Uluslararası Bitki Gen Kaynakları Merkezi (International Board for Plant Genetic Resources-IBPGR) adına oluşturulan bir bilim kurulu tara fından 1983 yılında hazırlanan Üzüm Tanımlayıcıları *nın (Descriptors for Grape), Tanımlama ve ön Değerlendirme Verileri (Characterization and Preliminary Evaluation Data) esas alınmıştır. Yaprakların ampelografik ölçüleri ise Morton' dan (1979) alınan Galet yöntemine göre belirlenmiş tir. ANAHTAR KELİMELER: Yabancı Orijinli Üzüm Çeşitleri (vitis vinifera L. cvs.), Ampelografi, IBPGR, Üzüm Tanımlayıcıları, Tanımlama ve ön Değerlendirme Verileri, Ampelografik ölçüler. In this research, ampelographic description of 14 introduced grape varieties (5 table, 9 wine) grown in experimental vineyard of the Department of Horticulture and Collection Vineyard of the Department of Technology of Agricultural Products, Faculty of Agriculture in Ankara were investigated. Grapevine cultivars which were subject to this ampelographic study are Alphonse Lavallee, Cardinal, Muscat of Hamburg, Muscat Reine Des Vignes, Perlette (table grape varieties) and Alicante Bouschet, Aris, Grenache, Malvasia, Pinot Blanc, Pinot Noir, Portugieser, Riesling, Semillon (wine grape varieties). The characters defined as Characterization and Preliminary Evaluation Data in Descriptors for Grape prepared in 1983 by a working group of International Board for Plant Genetic Resources (IBPGR) were used to determine the ampelographic definition of these grape varieties. Ampelographic measurements of the mature leaves were determined by the method of Galet explained in Morton (1979). KEY WORDS: Introduced grape varieties (Vitis vinxfera, L. cvs.), Ampelography, IBPGR, Descriptors for Grape, Characterization and Preliminary Evaluation Data, Ampelographic measurements. 109

Ultrasonik (US) priming bahçe türleri tohumlarında çimlenmenin ve fidenin daha kuvvetli ve güçlü gelişmesini sağlamak amacıyla kullanım alanı bulmuş bir uygulamadır. Bu çalışma 50 kHz ses dalgalarının 10, 20, 30 dakika boyunca 25 C'de 8 tür ve 10 çeşide (karpuz, hıyar, kavun, havuç, pırasa, domates, biber, patlıcan) ait tohum partisinde çimlenme oranı ve hızı, fide çıkış oranı ve hızı üzerine etkinliğini saptamak amacıyla yürütülmüştür. Kontrol 1 (kuru tohum) ve Kontrol 2 (24 saat suda tutma) uygulamaları kontrol olarak kullanılmıştır. Uygulamaların etkisi süre ve türe göre değişkenlik göstermiştir. Türler arasında US 10, 20, 30 dakika uygulamaları Kontrol 1'e göre tohum canlılığını sırasıyla %1-16, %2-18, %3-14 arasında, Kontrol 2'ye göre %3-8, %1-7, %3-10 arasında artırmıştır. Fide üretim potansiyeli açısından ise çimlenmede olduğu gibi karpuz, hıyar, havuç, domates ve patlıcan türlerinde US 10, 20, 30 dakika uygulamalarının pozitif etkisi saptanmıştır. Uygulamaların hem çimlenme hızı hem de fide çıkış hızına etkisi olumlu olmuştur. Ultrasonik uygulamaların uygulama sonrası Kontrol 2 ile benzer düzeyde tohum nem alımını sağladığı ve tohum neminin türler arasında % 41-50 arasında değiştiği gözlenmiştir. US uygulamalarının antioksidan enzimlerden APX, CAT ve SOD'a etkisi net olmamakla beraber türe göre değişkenlik göstermiştir. Sonuç olarak tohum teknolojileri açısından US uygulamaları çimlenme ve fide kalitesi iyileştirmede potansiyel taşımaktadır. Ultrasonic (US) priming treatments have been used to enhance germination and seedling quality in agronomic and horticulture crop seeds. This work was conducted to test 50 kHz ultrasonic sound with the duration of 10, 20, 30 minutes and 25C on watermelon, cucumber, melon, carrot, leek, tomato, pepper and aubergine seeds and relation to germination and seedling emergence and speed. Dry seeds and soaking for 24 hours were used as Control 1 and 2. Effects of treatments were ranged according to duration and species. Us treatments increased seed germination 1-16%, 2-18%, 3-14% in 10, 20, 30 minutes of treatment, respectively than Control 1. The corresponding differences were 3-8%, 1-7%, 3-10% compare to Control 2. Regarding the seedling emergence potential the same as in germination the positive responds was found in watermelon, cucumber, carrot, tomato and aubergine seeds. US treatments had increased seed moisture with similar to Control 2 which changed between 41-50%. US treatments affected APX, CAT and SOD enzymes in seeds even though the influence was varied among the species. As a result US treatments appeared that they have potential to increase seed quality. 85

Bu araştırma, etanol testinin sebze tohumlarında güç testi olarak kullanılabilirliğini fide üretim potansiyeli ve diğer güç testleri ile bağlantılı olarak araştırmak amacıyla 2017 ve 2018 yıllarında Ankara Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü tohum laboratuvarı ve iklim odasında yürütülmüştür. Tezde turp (Fındık), biber (Sera Demre), karpuz (Crimson Sweet), patlıcan (Kemer), pırasa (İnegöl-92) ve soğan (MTN 88) türlerinin her birine ait 6 farklı tohum partisi kullanılmıştır. Çalışmada güç testi olarak normal çimlenme, ortalama çimlenme zamanı, erken kökçük çıkış testi, kontrollü bozulma (%20 nem, 45 oC, 48 ve 72 saat) ve fide çıkış testleri kullanılmıştır. Etanol testinde, her bir tohum partisinde nemi % 30'a çıkartılmış 0.5 gram tohum, 40 °C' de 0, 4, 8, 12, 16 ve 24 saat yaşlandırıldıktan sonra 15 ml'lik cam şişelerin tepe boşluğunda oluşan etanol alkolmetre (Drager 6810 modeli) ile µq/l olarak ölçülmüştür. Etanol sonuçları ile istatistiksel anlamda en yüksek korelasyon değerleri veren tohum gücü testleri kontrollü bozulma ve erken kökçük çıkış testleri olmuştur. Yine bu testler içinde öne çıkanlar kontrollü bozulma testinde 48 saat, erken kökçük çıkış testinde ise 120. saat sayımlarıdır. Çalışmada 6 türde de etanol ile güç testleri arasında bağlantılı olan güç testleri bulunmuştur; ancak en yüksek korelasyon katsayıları turp ve biberde elde edilmiştir. Toplamda 6 türde 142 adet anlamlılık saptanmıştır. Turp türünde 81 adet anlamlılık, biberde 42 adet anlamlılık saptanırken; diğer türlerde ise bu sayı 4 ile 7 arasında değişmiştir. Sonuçlar etanol testinin turp ve biber tohumlarında güç testi olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Karpuz patlıcan, pırasa ve soğanda ise daha detaylı çalışmaların yapılmasının yararlı olacağı sonucuna varılmıştır. This research was carried out in a seed laboratory and climate room of the Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Ankara University in 2017 and 2018 to research the usability of ethanol test as a vigour test in vegetable seeds in relation to seedling production potential and other vigour tests. In the thesis, 6 different seed lot of radish (Fındık), pepper (Sera Demre), watermelon (Crimson Sweet), eggplant (Kemer), leek (Inegol-92) and onion (MTN 88) were used. In the study, normal germination as a vigour test, mean emergence time, radicle emergence test, controlled deterioration ( 20% humidity, 45 oC, 48 and 72 h) and seedling emergence were used. In the ethanol test, 0.5 grams of seed which its' humidity raised to 30% at each seed lot, ethanol was measured with breath analyzer (Drager 6810 model) in µq/l which formed in the headspace of 15 ml via glasses after aging at 40 ° C for 0, 4, 8, 12, 16 and 24 hours. Statistically the seed vigour tests that gave the highest correlation values with its' ethanol results were controlled deterioration and radicle emergence tests. Also, the prominent results of these tests were 48 hours count in the controlled deterioration test and 120 hours count in the radicle emergence test. In the study, vigour tests were found in correlation with ethanol and power tests in 6 types; however, the highest correlation coefficients were obtained from radish and pepper. 142 number of significances were determined in 6 species in toplam. 81 number of significance in radish and 42 number of significance in pepper were determined; in other species this number ranged from 4 to 7. The results showed that the ethanol test could be used as a vigour test for radish and pepper seeds. It is concluded that more detailed studies would be useful for watermelon, eggplant, leeks and onions. 159

Bu çalışmada temel amaç, biber, marul, soğan, lahana tohumlarında çimlenme oranı (ÇO) ve fide çıkış oranının (FÇO) artırılması için 3 farklı priming metodundan (Ultraviyole-UV, Manyetik alan-MA, Hidropriming-HP) yararlanarak tohum kalitesini iyileştirmektir. Uygulamaların stres koşullarındaki etkisini de görebilmek için abiyotik stres şartlarında da kalite testleri yapılmıştır. Uygulamaların fizyolojik etkilerini ortaya koyabilmek amacıyla, katalaz (CAT), süperoksit dismutaz (SOD) ve askorbat peroksidaz (APX) enzimleri kapsamındaki değişimler belirlenmiştir. HP ve UV uygulamaları biber dışındaki tüm türlerde çimlenme ve fide gelişimini olumlu etkilemiştir. MA uygulamaları tüm türlerde ÇO ve FÇO değerlerini önemli ölçüde artırmıştır. UV, MA ve HP uygulamaları en etkili sonucu soğanda gösterirken ÇO değerleri kontrol grubuna göre sırasıyla %38, %48 ve %29 artış göstermiştir. Uygulamalar tüm türlerde FÇO'yu artırırken, en çarpıcı sonuçlar soğan ve marulda tespit edilmiştir. UV, MA ve HP uygulamaları biber dışındaki türlerde çimlenme hızını artırmıştır. Ortalama çimlenme zamanının kısalması, uygulamaların üniform ve iyi gelişmiş fideler oluşturmasını sağlamıştır. Uygulamaların stres testlerin büyük çoğunluğunda istatistiksel olarak önemli farklılık yaratamadığı görülmesine rağmen, tüm stres koşullarında özellikle fide gelişiminde uygulamalar ile kontrol grubu arasında gelişim özellikleri bakımından farklılıklar gözlenmiştir. Özellikle tuz stresi koşullarında uygulamaların daha etkili oldukları belirlenmiştir. HP8s+MA10d uygulaması 150 mM tuzluluk koşullarında kontrole göre FÇO değerinde %53 artış sağlamıştır. CAT, APX ve SOD enzim aktivitelerinde gözlemlenen artışların, çimlenme ve fide gelişim parametreleri ile stres koşullarında sağlanan pozitif etkilerle bağlantılı olduğu belirlenmiştir. Marul tohumlarında SOD enzim aktivitesinde MA uygulaması kontrole göre 3 kat artış göstermiştir. Çalışmada kullanılan fiziksel priming tekniklerinin (UV, MA) belirtilen türlerde ekim öncesi ön çimlendirme uygulaması olarak kullanılabileceği tespit edilmiştir. The main objective of this study was to improve seed quality by using 3 different priming methods (Ultraviolet-UV, Magnetic field-MA, Hydropriming-HP) to increase germination rate (GR) and seedling emergence rate (SER) in pepper, lettuce, onion, cabbage seeds. In order to see the effect of the applications under stress conditions, quality tests were also performed under abiotic stress conditions. In order to reveal the physiological effects of the applications, the changes in catalase (CAT), superoxide dismutase (SOD) and ascorbate peroxidase (APX) enzymes were determined. HP and UV treatments positively affected germination and seedling growth in all species except pepper. MA applications significantly increased GR and SER in all species. UV, MA and HP applications showed the most effective results in onions, while GR increased 38%, 48% and 29%, respectively, compared to the control group. While all applications increased SER in all species, the most striking results were found in onion and lettuce. UV, MA and HP applications increased germination speed in all species except pepper. The shortening of mean germination time allowed the applications to establish uniform and well developed seedlings. Although it was observed that the applications did not create statistically significant difference in the majority of stress tests, differences were observed between the applications and the control group in all stress conditions, especially in seedling development. It has been found that applications were more effective especially in salt stress conditions. Application of HP8s+MA10d resulted in 53% increase in SER compared to control under 150 mM salinity conditions. Increases observed in CAT, APX and SOD antioxidant enzyme activities were correlated with germination and seedling growth parameters and positive effects under stress conditions. MA application of SOD enzyme activity showed 3-fold increment compared to control in lettuce seeds. It was determined that the physical priming techniques (UV, MA) used in the study could be used as pre-germination application before sowing. 137

TEZ12932 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2018. Kaynakça (s. 101-109) var. XVII, 111 s. :_res. (bzs. rnk.), tablo ;_29 cm. Bu çalışma sebzecilikte özellikle son yıllarda önem kazanan farklı anaçlar üzerine aşılamanın biberde tohum verimi ve kalitesine etkilerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla Demre ve 11B-14 çeşitlerinin altı farklı anaç (Güçlü Fı, Scarface Fı, PG-5238 Fı, Antinema Fı, Protector Fı ve 52-03 RZ Fı) ve kendi kökleri üzerine aşılanmasıyla ve kontrol (aşısız) fideleri, 2015 ve 2016 yıllarında Malatya’da açıkta tarla koşullarında yetiştirilmiştir. Çalışma kapsamında tohumdan tohuma kadar; aşılı ve kontrol grubu bitkilerin aşı tutma oranları, bitki boyu, ana gövde çapı, boğum sayısı, dal sayısı, kök uzunluğu, biyomas, meyve verimi ve kalitesi, tohum verimi ve kalitesi gibi parametreler değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda her iki çeşitte de Scarface Fı, Güçlü Fı ve Antinema Fı anaçlarına aşılanan bitkiler kontrole göre daha fazla bitki biyoması, meyve verimi ve kalitesinin yanısıra, daha yüksek tohum verimi, tohum çıkış ve çimlenme yüzdesi göstermiştir. Aşısız ve kendi köklerine aşılanan kontrol bitkilerinde bitki gelişimi ve tohum verimi nispeten düşük olmuştur. Sonuç olarak çalışma kapsamında yapılan değerlendirmelerde Scarface Fı, Güçlü Fı, Antinema Fı ve PG-5238 Fı anaçları biberde tohum üretiminde farklı avantajlarıyla ön plana çıkmıştır. This study was conducted to determine the effects of grafting on different rootstocks which have gained importance especially on recent years. For this aim, seedlings obtained by grafting Demre and 11B-14 cultivars onto six different rootstocks (Güçlü Fı, Scarface Fı, PG-5238 Fı, Antinema Fı, Protector Fı and 52-03 RZ Fı) self-grafted and self-rooted were grown under open field conditions in Malatya during 2015 and 2016 years. In the study, the parameters of survival rates of grafted and control plants, plant height, main stem diameter, number of nodes, number of branches, root length, biomass, fruit yield and quality, seed yield and quality were evaluated from seed to seed. Results showed that when compared to control plants grafted plants with Scarface Fı, Güçlü Fı and Antinema Fı rootstocks were resulted in higher biomass, fruit yield and quality and also higher seed yield, emergence and germination percentages. Plant growth and seed yield were rather lower in non-grafted plants and the self-rooted roots plants. As a result, besides with their different advantages Scarface Fı, Güçlü Fı, Antinema Fı and PG-5238 Fı rootstocks were found promising for pepper seed production. Bu Çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje no: FDK-2015-4705.

Sebze fide üretiminde tohum ortama ekildikten sonra belli bir süre 25 °C'deki odada nemli olarak tutulmakta ve çimlenme teşvik edilmektedir. Patlıcan tohumları kısmi dormansi göstermekte ve sabit sıcaklıklarda çimlenme ve çıkış oranı ve hızı düşmekte, bu da fide kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu araştırmada değişken sıcaklıkların patlıcan tohumlarında çimlenme oranı, hızı, fide çıkışı, hızı ve fide kalitesine etkisi ve bu etkinin CAT, SOD, APX, Lipaz enzim aktiviteleri, GA, Kin, IAA, NOAA, 4-CPA, SA ve JA değişimiyle ilişkisini bulmak ve bitki gelişmesinde etkili olan Ca, Mg, P, K, Na, Fe, Zn, Cu, Mn ve B konsantrasyonlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada 4 adet açık tozlanan, 4 adet hibrit ve 2 adet anaçlık çeşit olmak üzere 10 çeşit kullanılmıştır. Tohumlar 35/20 ºC-16/8 saat, 20/35 ºC-16/8 saat, 20/30 ºC-8/16 saat, 30/20 ºC-8/16 saat, 35/20 ºC-24/24 saat, 30/20 ºC-24/24 saat sıcaklık/süre kombinasyonlarında fide ortamına ekilmiş şekilde nemli olarak tutulmuş ve aynı ortamda 25 °C, sabit sıcaklık kontrol olarak kullanılmıştır. Değişken sıcaklıklar kalite kriterlerinin çoğunda pozitif etki oluşturmuştur. Uygulamalar arasındaki değişim çimlenme oranında % 72 ile 100, çimlenme hızında 3.0 ile 5.9 gün, çıkış oranında % 46 ile 99.3, çıkış hızında 4.4 ile 11.1 gün, fide boyunda 38 ile 142 mm, kök boyunda 50 ile 127 mm, gövde çapında 0.9 ile 2.59 mm, ana yaprak sayısında 2.04 ile 4.07, fide yaş ağırlığında 0.13 ile 11.58 g, fide kuru ağırlığında 0.014 ile 0.127 g, kök yaş ağırlığında 0.013 ile 0.224 g, kök kuru ağırlığında 0.002 ile 0.016 g arasında olmuştur. Değişken sıcaklıklar tohumların çimlenme sonrası kabuk atma gücünü de artırmıştır. Değişken sıcaklıkta tutulan tohumlarda CAT, SOD, APX enzim aktiviteleri, Kin, IAA, NOAA, 4-CPA ve SA seviyeleri ve Mg, Ca, P, K, Zn, Cu, Mn, B seviyelerinde artış tespit edilmişken, Lipaz aktivitesi ve ABA, JA seviyelerinde ise azalma gözlenmiş, Na ve Fe içerikleri ise önemsiz bulunmuştur. Değişken sıcaklık uygulanan tohumlarda yetişen fideler, kontrole göre daha yüksek besin elementlerine sahip olmuştur. Sonuçlar, fide teknolojilerinde kullanılan ekim sonrası çimlenme teşvik safhasının sabit sıcaklık yerine değişken sıcaklıklarda uygulanmasının patlıcan tohumlarında çimlenme ve fide kalitesini artırdığını ortaya koymuştur. Seeds were kept in peat-moss medium after sowing at 25 °C for inducing germination, and seedling emergence. Aubergine seeds have a relative dormancy and germinates slowly at 25 °C, in turn seedling emergence and size are influenced negatively. This work aimed to determine the effect of alternating temperatures on aubergine seeds' germination rate, mean germination time, seedling emergence, mean emergence time, seedling quality and to determine the effect's relationship with the changes occurred in CAT, SOD, APX and Lipase enzymes activities, GA, ABA, Kin, IAA, NOAA, 4-CPA hormones, SA, JA growth regulators levels. Another goal of the experiment was to determine the concentrations of Ca, Mg, P, K, Na, Fe, Zn, Cu, Mn and B elements which are effective in plant development. Ten aubergine cultivars were used in the research. The cultivars were 4 open-pollinated (Aydin siyahi, Kemer, Pala, Halep karasi), 4 hybrids (Brigitte, Faselis, Karaefe, Hunkar) and 2 rootstock (Hawk, Koksal) cultivars. Seeds were sown in peat-moss:perlite mixture, and were kept at 35/20 ºC-16/8 h, 20/35 ºC-16/8 h, 20/30 ºC-8/16 h, 30/20 ºC-8/16 h, 35/20 ºC-24/24 h, 30/20 ºC-24/24 h combinations before transferring to the climate room. Those kept at 25 °C, were considered as control. Alternating temperatures had showed higher values than those of control. The germination percentages varied between 72 and 100 %, mean germination time 3.0 and 5.9 d, emergence rate 46 and 99.3 %, mean emergence time 4.4 and 11.1 d, seedling length 38 and 142 mm, root length 50 and 127 mm, stem diameter 0.9 and 2.59 mm, true leaf number 2.04 and 4.07 units, seedling fresh weight 0.13 and 1.58 g, seedling dry weight 0.014 and 0.127 g, root fresh weight 0.013 and 0.224 g, root dry weight 0.002 and 0.016 g. Alternating temperatures also increased seeds' shelling capacity. CAT, SOD, APX enzyme activities and Kin, IAA, NOAA, 4-CPA and SA levels were increased at alternating temperatures. Similarly; an increase in Mg, Ca, P, K, Zn, Cu, Mn, B mineral nutrient contents was also observed. Whereas Lipase activity, ABA, JA levels were decreased and Na and Fe contents were found to be non-significant at alternating temperatures. Seedlings that were kept at alternating temperatures had higher macro, micro element contents than those of control. Results indicated that keeping seeds at alternating temperatures rather than that of constant after sowing has a potential to improve aubergine seedling quality. 185

Tezde `Yalova Yağlık 28`, `Yalova Çorbacı 12`, `Kandil Dolma` ve `Sürmeli Biberi` biber çeşitleri, organik ve konvansiyonel sistemle 2015 ve 2016 yıllarında tekrarlamalı Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'nün üretim parsellerinde yetiştirilerek bitki gelişimi, tohum verimi ve kalite özellikleri karşılaştırılmıştır. Organik tohumlar için uygun hasat zamanının tespiti, üç farklı hasat döneminde hasat edilen meyvelerde tohum olgunlaştırma yöntemleri ve bunlara bağlı organik ve konvansiyonel tohumların depo ömürlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Ayrıca hidropriming (36 saat, %100 oransal nem, 25oC) uygulamasının ve paketleme yöntemlerinin (12oC'de oksijenli-vakumlu) organik ve konvansiyonel tohumlara etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Üç denemeden oluşan tezin birinci denemesinde; organik ve konvansiyonel sistemlerde kaliteli tohum eldesi için üç dönemde (çiçeklenmeden 45-55gün 1.hasat, 56-70gün 2.hasat ve 71-85gün sonra 3.hasat) hasatlar gerçekleştirilmiştir. Meyve içi tohum olgunlaştırma için alınan meyveler, dört gruba (ticari yöntem, meyve içi 1, 2 ve 3 hafta bekletme) ayrılmıştır. Çimlenme ve güç testleri sonuçlarına göre; her iki sistemde 2.hasat döneminin ön plana çıktığı görülmüştür. Meyve içi olgunlaştırmanın erken hasat döneminde (1.hasat) etkili olduğu, 2. ve 3.hasat dönemlerinde önemli farklar oluşturmadığı gözlemlenmiştir. İkinci denemede, 2.hasat döneminin ticari yöntemi tohumları, farklı paketleme yöntemleriyle (12oC'de okijenli-vakumlu ve oda sıcaklığında vakumlu) 20 ay depolanmıştır. Organik ve konvansiyonel tohumların depolamadaki kalite değişimi benzerlik göstermiştir. Her iki sistemde de 12oC'de oksijenli ve vakumlu depolamalarda tohum kalitesi daha yüksek olmuştur. Oksijenin tohum depo ömründeki etkisi görülmemiştir. Üçüncü denemede, tohumlara hidropriming uygulamasının ardından tekrar kurutularak farklı paketleme yöntemleriyle kısa süreli (6-8ay) depolanmıştır. Tohum partilerinin kaliteli olmasından dolayı üretim sistemleri, paketleme yöntemleri ve hidropriming uygulaması depolamada süreklilik gösteren farklılıklar oluşturmamıştır. In this thesis, organic and conventional growing systems on plant growth, seed yield and quality characteristics were compared in `Yalova Yağlık 28`, `Yalova Çorbacı 12`, `Kandil Dolma` and `Sürmeli Biberi` pepper varieties. Plants were grown in production fields of Yalova Atatürk Horticultural Central Research Institute in 2015 and 2016. To determine suitable harvesting time for organic seeds, fruits harvested in three different harvesting periods. Determination of longevity of organic and conventional seeds were also tested. One part of the tehesis aimed to determine the effects of hydropriming (36 h, 100% relative humidity, 25°C) and packaging methods (oxygen-vacuum at 12°C) on organic and conventional seeds. Fruit harvests were carried out in three periods (first harvest 45-55, second harvest 56-70 and third harvest 71-85 days after anthesis) to obtain high quality seeds in organic and conventional systems. Harvested fruits were ripened in four different ways (commercial method, 1, 2 and 3 week ripening in fruits). According to the results of germination and vigor tests; the 2nd harvest period was seen as the foreground in both systems. It was observed that seed ripening in fruits was effective in early harvest period (1st harvest), but not significant differences in 2nd and 3rd harvest period. In the second trial, the seeds belong to the commercial method of the second harvesting period were stored for 20 months with different packing methods (oxygen, vacuum at 12°C and vacuum at room temperature). At the end of the trial, the storage of organic and conventional seeds was similar. With oxygen and vacuum storage at 12°C resulted in higher quality seed lots in both systems. The effect of oxygen on seed longevity had not been observed. In the third trial, the seeds which re-dried after hydropriming stored for a short time (6-8 months) with different packing methods. Due to the high quality of the seed lots used, production systems, packaging methods and hydropriming application did not cause differences in storage. 292

Fasulye (Phaseolus vulgaris, cv. Sarıkız ) ve börülce (Vigna unguiculata, cv. Şimal) tohumlarında priming (kontrol (p1), 10 g L-1 KH2PO4 (p2), 4 g L-1 ZnSO4 (p3) ve 5 g L-1 KH2PO4 + 2 g L-1 ZnSO4 (p4)) ve ekim tarihlerinin (d1, d2) tane verimi, verim öğeleri, protein ve amino asit üzerine etkisi incelenmiştir. Ayrıca, tohumların farklı zamanlarda hasadı (h1, h2) ve yavaş ve hızlı kurutma (d1, d2) sonucunda tohum çimlenme yüzdesi, ortalama çimlenme zamanı (MGT), elektriksel iletkenliği (EC), katalaz, rafinoz, stakiyoz ve sakkaroz analizleri 2014 ve 2015 yıllarında, Ankara Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü arazi ve laboratuvarında yürütülmüstür. 2014 yılında p3 ve p4 (fasulye) ve p1, p2, p3 (börülce) ve 2015 yılında p3 (fasulye) ve p1 ve p3 (börülce) ikinci ekim tarihinde yüksek verim elde edilmiştir. 2014 yılında 1000 dane ağırlığı fasulyede primingden etkilenmemiştir. Her iki yılda priming, fasulyenin bakla sayısı üzerine etkili bulunmamış ancak börülcede p1, p2, ve p3 uygulamaları etkili olmuştur. Fasulyede her iki yılda, p3 uygulaması tane sayısı üzerine önemli bulunmuştur. Her iki yılda, fasulyede p4 ve d2 uygulamaları yüksek proteine neden olmuştur ancak börülcede priming etkili bulunmamıştır. Priming her iki bitkide amino asitler üzerine önemli olmuştur. Kurutma sonrası, MGT değeri her iki yılda börülce için önemsiz, fasulye için birinci hasatta (h1) daha uzun olmuştur. Fasulye ve börülce için EC değeri sırasıyla h2 ve h1 uygulamasında yüksek olmuştur. Katalaz her iki bitkide h2 uygulamasında yüksek çıkmıştır. MGT ve EC hariç diğer kriterlerde d1, yüksek değerleri göstermiştir. Tüm şeker oranları her iki yılda h2 ve d1 uygulamalarında yüksek bulunmuştur. Common bean (Phaseolus vulgaris, cv. Sarıkız ) and cowpea (Vigna unguiculata, cv. Şimal) seed priming (control (p1), KH2PO4 (p2), ZnSO4 (p3) and KH2PO4 + ZnSO4 (p4)) and planting dates (d1, d2) performed to analyze seed yield, yield components, protein and amino acid rates. Furthermore, harvested seeds at different times (h1, h2) dried as slow and fast to investigate germination percent, MGT, EC, catalase, raffinose, stachyose, and sucrose rates in 2014 and 2015 at Ankara University Department of Horticulture, as farm and laboratory. In 2014, p3 and p4 (bean) and p1, p2, and p3 (cowpea), and in 2015, p3 (bean), and p1 and p3 (cowpea) caused the highest seed yield at second date. 1000 seed weight of bean was not affected by priming. Number of pod per plant in bean was not affected by priming but p1, p2, and p3 affected this feature in cowpea. In both years, p3 affected seed number pod-1 in bean. In both years, p4 and d2 produced the highest protein rates of bean while priming had no significant effect on cowpea. Priming affected amino acids in both plants. Following the drying, MGT was not significant for cowpea in both years and was the highest for bean in h1. EC rates were significant for bean and cowpea in h2 and h1, respectively. Catalase was the highest for both plants in h2. All features except for MGT and EC were the highest in d1. Also, all sugars showed the highest rates in h2 and d1 for both years. 163

Bu araştırma, triploid karpuz tohumlarına (Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakai) ait Bonny, Pixie ve Estel Deluxe çeşitlerinin çimlenme kapasitelerinin tohum uygulamaları ile teşvik edilmesi amacıyla 2014-2015 yılları arasında Ankara Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü Tohum Bilimi Laboratuvarında yürütülmüştür. Araştırmanın 3 aşaması bulunmaktadır. İlk aşamada tüm çeşitlere, tohum kabuğunu aşındırmak ve/veya tohumda O₂ miktarını artırmak amaçlarıyla çeşitli uygulama kombinasyonlarından oluşan, her çeşit için 3 x 25 (tekerrür x tohum) bulunan 9'ar uygulama yapılmış örnek, tohum kağıdında çimlenme testiyle, birbirleri ve kontrol grubu ile karşılaştırılmıştır. İlk aşama sonucunda Bonny çeşidi için, G uygulaması (Zımpara kağıdında kaplama kazanında 24 saat aşındırma + 1:2:2.5 oranlarında tohum: perlit: su karışımında 24 saat, 25°C'de tutma) , Pixie çeşidi için D uygulaması (-80 °C'de 24 saat + 40 °C de 4 saniye + %1 H₂O₂ 'de 16 saat tutma) , Estel Deluxe çeşidi için B uygulaması (Zımpara kağıdı içinde kaplama kazanında 24 saat aşındırma + % 2 H₂O₂'de 25 °C'de 16 saat tutma) en olumlu sonucu vermiştir.İkinci aşamada, her çeşidin ilk safhasında en başarılı sonucu veren uygulama viyollerde fide testiyle kontrol grubuyla karşılaştırılmıştır. Son aşama olan depolama aşamasında, 3 x 15 (tekerrür x tohum) 'er örneklere uygulamalar yapıldıktan sonra 30 ve 60 günlük depolamanın ardından, viyollerde fide testi yapılarak tohumların uygulama sonrası depolanmasının etkileri gözlemlenmiştir. Kullanılan tohumların, başlangıç çimlenmelerinin çok yüksek (%92-93 oranında) olmasından kaynaklı, denemede uygulamaların kayda değer etkisinin olmadığı belirlenmiştir. This research was carried out with the aim of enhancing the seed germination of Bonny, Pixie and Estel Deluxe varieties of triploid watermelon (Citrullus lanatus Thunb. Matsum. & Nakai) seeds by various seed treatments in Seed Technology Laboratory of Ankara University Horticulture Department between 2014-2015. The research was constituted by three stages. In the first stage, 9 combined treatments with the aim of mechanically scarifying the seed coat and/or increasing O₂ levels, for each variety with 3 x 25 (repetition x seed) were compared by germination test in seed paper within each other and with the control sample. At the end of the first stage following treatments have been found out to be the most successful for each variety; for Bonny `Treatment G` (24 hours mechanical scarification on abrasive paper in coating pan + keeping in seed:perlite:water (with the range of 1:2:2,5) mixture for 24 hours under 25°C) , for Pixie `Treatment D` (Keeping the sample under -80 °C for 24 hours + under 40 °C for 4 seconds + in %1 H₂O₂ for 16 hours under 25 °C) , for Estel Deluxe `Treatment B` (24 hours mechanical scarification on abrasive paper in coating pan + keeping the sample in %2 H₂O₂ for 16 hours under 25 °C).In the second stage, best resulted treatment for each variety from the first stage were compared with the control group by seedling test on viols. In the final and storage stage, 3x15 (repetition x seed) samples have been storaged for 30 and 60 days after the treatments were implemented on each variety and the seeds germinations were tested to observe the effects of storage.Due to the seeds high germination rate (%) at the beginning (92-93%) and it has been determined that there was no statistically importnt or considerable effect of the treatments on it. 48

Bu araştırma, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Tohum Bilimi Laboratuarında, domates, soğan, lahana, marul ve havuç tohumlarının canlılığında tohum depolama neminin ve sıcaklığın etkilerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Tohumların depolanmaları sırasındaki canlılıklarına etkileri araştırmak için Gambiya'dakine benzer yüksek sıcaklık ve bağıl nem koşullarında tohumlar depolanmıştır. Tohumlar, 2 ve 4 ay süresince 27oC ve %60 bağıl nem ve 30oC ve %70 bağıl nem koşullarında yapay olarak yaşlandırılmıştır. Yaşlandırma süresi boyunca nihai çimlenme ve çıkış oranları azalmıştır. KKF1 lahana çeşidi dışında 2 ay yaşlandırma süresi tohumların çoğu için canlılıklarını korumada önemli bir tahribata yol açmamıştır. Ancak 4 ay yaşlandırma sonrasında yalnızca domates Heinz ve Roma ve Stonehead lahana tohumlarının çimlenme ve çıkış oranları %50 üzerinde kalmıştır. KKF1, Aysberg, Texas Grano, Greatlakes ve New Kurado tohumları 4 ay yaşlandırma sonrasında tamamen ölmüş ve Violet de galmi ile Money Maker %25 altında nihai çimlenme ve fidelenme oranlarına sahip olabilmiştir. Yaşlandırılan tohumların kuvvetlendirilmek için çiftlik uygulaması 2 ay yaşlandırılan tohumlarda 4 ay yaşlandırılanlara göre daha başarılı olmuşken 4 ay yaşlandırılanlar için önemli bir nihai çimlenme ve çıkış etkisi gözlenmemiştir. Nihai çıkışında oranları Roma, Heinz, Stonehead, KKF1, Violet de Galmi ve İceberg için sırasıyla % 90 - % 94; %79 - %84; %71 -%75; %72 - %79; %77 - %89 olmuştur. Ancak kontrolle kıyaslandığında uygulama çimlenme ve fidelenmede hızlanma sağlamıştır. Yüksek sıcaklık ve bağıl nemin, tohumların yaşayabilirliğine büyük etkileri olduğu sonucuna varılmıştır. Gambiya koşullarında tohumların uzun süreli depolanmasının, tohum bozunumunu azaltmak ve tohum depolanma ömrünü artırmak için hermetik kaplarda yapılması önerilmektedir. This research was conducted at the Seed Science Laboratory of the Department of Horticulture Faculty of Agriculture at Ankara University to investigate the effects of seed storage moisture and temperature on the viability of cabbage, carrot, lettuce, onion and tomato seeds. The seeds were stored at high temperature and relative humidity that were simulative of the Gambian conditions in order to investigate the impacts on viability of seeds during storage. Seeds were stored at artificial ageing conditions for 2 and 4 months duration at 27oC and 60 % relative humidity and 30oC and 70 % relative humidity respectively. The final germination and emergence percentages declined as the ageing duration. Except for KKF1 Cabbage, 2 months ageing duration did not cause too much havoc on seed viability for most of the seeds. However, after 4 months ageing only Heinz and Roma, and Stonehead seeds exhibited more than 50 % final germination and emergence percentage. KKF 1, Iceberg, and Greatlakes, seeds were completely dead after 4 months ageing while Violet de Galmi, Texas Grano, New Kuroda and Money Maker exhibited less than 25% final germination and emergence. The invigoration of viability in aged seeds through `on farm` priming was much successful in those seeds aged for 2 months but after 4 months of ageing, priming had no significant effects on the final germination and emergence percentage. Significant increase in seedling emergence and final germination percentage 90-94 %, 74-84 %, 71-75 %, 72-79 % and 77-89 % was observed in Roma, Heinz, KKF 1, Violet de Galmi and İceberg seeds. However priming has lead to faster germination and emergence rate compared to the control. It was concluded that high temperature and relative humidity has significant effects on the viability of all the seeds used in the study. 66

Bu çalışma ticari ve farklı olgunluktaki tohum partilerinde kalitenin Klorofil Floresan (KF) ayrım metodu ile (klorofil floresan değeri yüksek tohumların ayrılması) geliştirilmesi amacıyla 6 farklı biber (Capsicum annuum L.) çeşidinde 2009 ve 2011 yılları arasında yürütülmüştür. Ayrıca ayrım yapılan tohumlarda Klorofil Floresan Görüntüleme tekniğiyle de kabuktaki klorofil varlığı tespit edilmiştir. İlk safhada kullanılan tohumlar ticari firmalardan elde edilirken, ikinci safhada yer alan farklı olgunluklardaki tohum partileri ise Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümüne ait Sebzecilik Araştırma ve Uygulama Bahçesinde yetiştirilmiştir. Bu çeşitler; Kandil Dolma, Çarliston, Yağlık, Çorbacı, Demre Sivrisi, 11B-14'dür.Çalışmanın ilk safhasında tohum partileri %8 nemde 6 ve 12 ay -18, 5 ve 25 oC depolanmıştır. İkinci safhadaki tohumlar; turuncu, kırmızı, koyu kırmızı ve aşırı olgun dönemlerde hasat edilmiştir. Her iki safhadaki tohumların Klorofil Floresan tekniği ile ayrımı yapılmış (KF değeri düşük) ve kontrol (ayrım yapılmamış) gruplarına; çimlendirme, fide çıkış ve kontrollü bozulma güç testleri uygulanmıştır. Ayrıca, ticari partilerinin ayrım yapılan ve yapılmayan kontrol gruplarında Katalaz, Süperoksit Dismutaz ve Askorbat Peroksidaz aktiviteleri belirlenmiştir. Sonuçlara göre; depolanmış (P

Bu çalışma, soğan (Allium cepa L.) ve pırasa (Allium porrum L.) tohum partilerinde depolama ömrü ile tohum gücü testleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümüne ait Tohum Bilimi Laboratuarı'nda 2009-2010 yılları arasında yürütülmüştür. Soğanda Panko çeşidine ait 7 tohum partisi, Valenciana çeşidine ait 6 tohum partisi ve pırasada İnegöl çeşidine ait 8 tohum partisine ortalama çimlenme zamanı, hızlı yaşlandırma (HYT, 41ºC, 72 saat, %100 nispi nem), kontrollü bozulma (KBT, 45ºC, %20 nem, 24 saat) hızlandırılmış kontrollü bozulma (HKBT, 47ºC, %24 nem, 18 saat) güç testleri uygulanmış ve partiler, 5ºC ve 25ºC'de, %6 ve %9 tohum neminde 3, 6 ve 9 ay süresince depolanmışlardır. HYT ve KBT'nin tohum partilerinin depo ömründe başarıyla kullanıldığı saptanmıştır. Tohum nemini arttırma ve dengesini sağlama ile beraber yaşlandırmayı 24 saate indirgeyerek, çimlendirmenin ilk saatlerinde kökçük sayımlarının yapıldığı ve güç testi değerlendirme sürecinin 5-6 güne düşürülmesinin amaçlandığı HKBT'nin de bu iki test kadar başarılı olduğu saptanmıştır. This study was conducted to investigate the relationship between seed vigour tests and storage longevity of onion (Allium cepa L.) and leek (Allium porrum L) seed lots in Seed Science Laboratuary of Horticulture Department, Agriculture Faculty of Ankara University during 2009-2010. Seed vigour of seven lots of cv. Panko and six lots of cv. Valenciana of onion and eight lots of leek, cv. Inegöl, were determined by mean germination time, accelerated ageing (41ºC, 72h, 100 % r.h.), controlled deterioration (45ºC, 20 % m.c., 24h) and fastened controlled deterioration (47ºC, 24 % m.c., 18h) tests. Seed lots were stored for 3, 6 and 9 months at 5?C and 25?C, with 6 % and 9 % of seed mouisture. Accelerated ageing (AAT) and controlled deterioration (CD) were successfully used in predicting seed longevity. Fastened controlled deretioration (FCDT) in which seed moisture raising and equibration along with deterioration was achieved in a day and just radicle emergence was counted following ageing, (aiming to reduce total evaluation period to 5-6 days) was found as successfull as use of the other tests. 73

Bu araştırma, farklı kabakgil türlerine ait tohum partilerinde uygun bir tohum gücü testi belirlemek, tohum gücü testlerinin stres koşullarında çıkış oranlarının ve depo ömürlerinin tahmininde kullanılabilirliğini araştırmak amacıyla 2005 ve 2006 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmalarda kavun (Kırkağaç), karpuz (Crimson sweet), hıyar (Beith Alpha) ve kabak (Sakız) türlerine ait tohum partileri materyal olarak kullanılmıştır. Denemeler Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Tohum Bilimi Laboratuvar'ında ve Sebze Yetiştirme ve Deneme arazisinde yürütülmüştür. Çalışmada güç testi olarak, normal fide oranı, 2. gün çimlenme oranı, ortalama çimleme süresi, soğuk test, elektriksel iletkenlik, hızlı yaşlandırma ve kontrollü bozulma testleri kullanılmıştır. Stres altında çıkış testleri olarak ise düşük sıcaklık, yüksek sıcaklık, mekanik stres ve tuz stresi (100 ve 200 mM NaCl) çıkış testlerine yer verilmiştir. Ayrıca depo ömrü ile tohum gücü testlerini ilişkilendirebilmek için 2005 yılında kullanılan tohum partileri 6, 12 ve 18 ay depolanmışlar ve depolama sonrasında canlılıklarındaki değişimler belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, kullanılan güç testlerinin tamamı tohum partilerinin güç açısından sınıflandırılmasını sağlamıştır. Ancak bu güç testlerinin uygunluğu için tek başına yeterli olmamaktadır. Çıkış ve depolama çimlenmeleri ile güç testleri arasındaki korelasyon analizi sonucunda elde edilen korelasyon katsayıları testin uygunluğunun değerlendirilmesinde daha objektif sonuçlar elde edilmesini sağlamıştır. En önemli sonuçlar hızlı yaşlandırma ve kontrollü bozulma testlerinden elde edilmiştir. Bu iki teste türler bazında bakılacak olursa hızlı yaşlandırma testinde, stres koşullarında çıkışın tahmininde, kavunda 2005 yılında 45oC, 120 saat süre, 2006 yılında 47oC, 120 saat süre, karpuzda 2005 yılında 45oC, 96 saat süre, 2006 yılında 47oC, 72 saat süre, hıyarda her iki yılda 45oC, 96 saat süre ve kabakta 45oC, 96 saat süre en başarılı kombinasyonlar olarak dikkat çekerken, kontrollü bozulma testinde ise kavunda her iki yılda da 45 oC, % 20 nem, 48 saat, karpuzda her iki yılda da 45 oC, % 24 nem, 48 saat, hıyarda her iki yılda da 45 oC, % 20 nem, 48 saat ve kabakta ise 40 oC, % 24 nem, 144 saat uygulamaları öne çıkmıştır. Depolama sonrası canlılıkların tahmini açısından ise hızlı yaşlandırma testinde her üç türde de (Kavun, karpuz ve hıyar) 45 oC, 96 saat en uygun test koşulu olarak belirlenirken, kontrollü bozulma testinde kavunda 45 oC, % 20 nem, 72 saat, karpuzda 45 oC, % 20 nem, 48 saat ve hıyarda 45 oC, % 20 nem, 72 saat en uygun test koşulları olarak belirlenmiştir. Bu testlerin yanında kullanılan testlerden 2. gün çimlenme oranı ve ortalama çimlenme süresi de ümitvar testler olarak dikkat çekmektedir. Soğuk testin ise her iki yılda da aynı sonucu vermemesi nedeniyle kullanılabilirliği açısından tekrarlanmasında yarar görülmektedir. Kullanılan güç testleri içerisinde elektriksel iletkenlik testinin stres koşullarında çıkış ve depolama sonrası canlılıklarının tahmininde en başarısız test olduğu sonucuna varılmıştır. Standart çimlendirme testi ise bazı çıkışlar ile istatistiksel olarak önemli korelasyon katsayıları vermesine rağmen, çok dar bir yüzdelik dilimde kalması nedeniyle bir tohum gücü testi olarak kullanılmasının uygun olmayacağı sonucuna varılmıştır. This research, was conducted to determine an appropriate seed vigour tests, for estimation of seedling emergence under stressful conditions and storage longevity in watermelon, melon and cucumber seed lots in 2005 and 2006. Various number of seed lots from the following species and cultivars were used. These were melon (Kırkagaç), water melon (Crimson Sweet), cucumber (Beith Alpha) and squash (Sakız). Seed vigour tests that used in this work were as follows: normal seedling percentage, second day germination percentage, mean germination time, cold test, electrical conductivity, accelerated aging and controlled deterioration tests. Seedling emergence tests were conducted under low temperature, high temperature, mechanic stress and salt stress (100 and 200mM NaCl) conditions. Furthermore, the relationship in between storage longevity and vigour test results were also correlated in the seed lots of 2005. Seed lots were stored for 6, 12 and 18 months.Result of this work indicated that vigour tests provided classification for seed lots with respect to their vigour level. Furthermore, correlation analysis between seedling emergence percentages at stressful conditions and germination after vigour tests provide high correlation coefficients values. Germination after vigour tests were also highly related to germination after 18 months of storage. Consequently, the most important correlation coefficient values were obtained form the accelerated aging and controlled deterioration tests among all. Temperature and humidity under specific duration that were optimum for these two tests respectively as follows; in accelerated ageing test, for estimation of seedling emergence under stress condition, for melon in 2005, 45 oC, 120 hours, in 2006 47 oC, 120 hours, for watermelon in 2005 45 oC, 96 hours, in 2006, 47 oC, 72 hours, for cucumber for both years 45 oC, 96 hours and for squash species 45 oC, 96 hours. In controlled deterioration test for melon species in both years 45 oC, 20% seed moisture, for 48 hours, for watermelon species in both years 45 oC, 24% seed moisture, for 48 hours, for cucumber species in both years 45 oC, 20% seed moisture, for 48 hours and for squash species 40oC, 24% seed moisture, 144 hours ageing were stand out the ideal ageing environments.Regarding estimation of storage longevity, in accelerated ageing test for each species(melon, watermelon and cucumber) 45 oC, 96 hours were determined as the most appropriate test conditions. On the other hand, for the controlled deterioration test for melon species 45 oC, 20% seed moisture, 72 hours, for watermelon 45 oC, 20% seed moisture, 48 hours and for cucumber 45 oC, 20% seed moisture, 72 hours were determined as the most appropriate test conditions to predict longevity of the seed lots. In addition to these tests that were used in this study second day germination percentage and mean germination tests were promising tests that were drawn attention. For cold test in both years the results that were obtained very different than one another. Because of that repeat of this test was suggested so that it could be used as a potential test. Also, electrical conductivity test (as a vigour test) displayed very poor results. Therefore, for the estimation of seedling emergence under stress and storage viability, this test was considered the least successful test. Although standard germination test was providing some important correlation coefficient in terms of statistical implication of seedling emergence, it was only staying in a small percentage. Hence we concluded that this test couldn?t be used as a seed vigour test.Key Words: Cucurbits, Seed Vigour Tests, Emergence, Stressful Conditions, Seed Storage 207

Bu çalışma, kontrollü nemlendirilme uygulanması yapılmış biber ve patlıcan tohumlarının 3 farklı sıcaklıkta 10 aylık depolama sürecinde kalitesindeki değişimin incelenmesi amacıyla 2006-2008 yılları arasında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı' nda gerçekleştirilmiştir.Çalışmada Kandil Dolma Biber ve Kemer Patlıcan çeşitleri kullanılmıştır. Biber ve patlıcan tohumları, kontrollü nemlendirme uygulamasına maruz bırakıldıktan sonra nem düzeyleri % 8 ± 0.3 olacak şekilde oda koşullarında kurutulmuştur. Tohumlar hava geçirimsiz paketlere konularak -20 ± 2, 5 ± 1, 25 ± 1°C' de 10 ay boyunca depolanmış ve 0., 2., 4., 6., 8. ve 10. aylarda depodan alınan örneklerde çimlenme, hızlı yaşlandırma, fide gelişim testleri ve katalaz aktivasyonunu belirlemek amacıyla enzim analizi yapılmıştır.Uygulanmış tohumlar 3 farklı sıcaklıkta tüm depo sürelerinde kontrol tohumlarına oranla daha yüksek çimlenme oranı, hızı ve tohum gücü göstermiş ve istatiksel olarak önemli farklar bulunmuştur. Aynı depo süreleri içinde sıcaklıklar karşılaştırıldığında; uygulanan tohumların kalitesi en uzun süreyle -20°C' de korunmuş ve bunu 5°C takip etmiştir. Sıcaklık 25°C' ye çıkartıldığında ise tohumların depo ömrünün azaldığı saptanmış, çimlenme oranı ve hızında hızlı bir düşüş olmuştur. Depo sıcaklığı arttıkça katalaz enzim aktivitesinde azalmalar görülmüş buna bağlı olarak çimlenme yüzdesinde, çıkış hızında ve tohum gücünde düşüşler izlenmiştir.Mayıs 2008, 44 sayfaAnahtar Kelimeler: depolama, sıcaklık, katalaz, çimlenme, kontrollü nemlendirme This research has been between 2006 and 2008 conducted at the Horticulture Division of Agriculture Faculty, conducted in Ankara University to investigate the changes at the quality of osmoprimed pepper and eggplant seeds during 10 months of storage a 3 different temperature.Kandil Dolma pepper and Kemer eggplant varieties were used in this study. Following controlled osmopriming seeds of pepper and eggplant were dried at room temperature until they retained 8 ± 0.3 % humidity. The seeds were stored in air-tied bags for 10 months at -20 ± 2, 5 ± 1, 25 ± 1°C and a series of tests for gemination, accelerated ageing and seedling development, and enzyme analysis to identify catalaz activation have been carried out on the samples stored for 0, 2, 4, 6, 8 and 10 months.Compare to the control group seeds, osmoprimed seeds have shown higher germination rate and faster development , and seed vigor under all storage durations at 3 different temperatures and statistically significant results have been obtained . When the effect of temperature under the same storage conditions was compared it was found that the quality of primed seeds have retained the quality at lorgest period -20°C and the second best temperature was found to be 5°C. When the storage temperature was increased to 25°C the storage life of the seeds, as well as germination rate and period, decreased considerably. It was observed that the enzyme activity of catalaz decreased as the storage temperature increased. Germination rate, emergence duration and seed vigor also dereased as a result of decrease in the catalaz activity.2008, 44 PagesKey Words: Storage, temperature, catalaz, germination, controlled imbibiton 53

Bu araştırma, biber (Capsicum annuum L.) tohumlarında kontrollü nemlendirme uygulamasının fide gelişimi, düşük ve yüksek sıcaklık ile tuz stresinde, çimlenme, kurutma, depolama, tohumda şeker, yağ, yağ asitleri ve enzim aktivitesindeki değişimlere etkisini incelemek amacıyla 2005 ve 2006 yıllarında yürütülmüştür. Yapılan bir dizi araştırmada Çorbacı, Sera Demre 8 ve Yalova Yağlık çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. Denemeler Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Tohum Bilimi Laboratuvarında yürütülmüştür. Kontrollü nemlendirme uygulaması 5 g tohumun 50 ml su bulunan havalandırılmış tüplere konulmasıyla 25oC'de karanlıkta 48 saat süreyle yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, biberde kontrollü nemlendirme uygulamasının çimlenme zamanını kısalttığı, fide gelişimini artırdığı, düşük, yüksek sıcaklık ve tuz stresinde çimlenme, çıkış ve fide gelişimini artırdığı belirlenmiştir. Uygulama sonrası kurutmanın etkisinin incelendiği denemede uygulanmış tohumlar 15, 25 ve 35oC sıcaklık ve %13, %35 ve %75 oransal nemde 48 saat kurutulmuştur. Kurutmada, 15-35oC sıcaklıkların kullanılabileceği ancak, oransal nemin tohumun yavaş su kaybetmesini sağlayacak %75'e ayarlanması gerektiğini ortaya koymuştur. Uygulanmış tohumlar 5, 15 ve 25oC'de 3, 6 ve 9 ay süreyle depolanmıştır. Depolama süresinin artmasıyla uygulanmış tohumların kontrole göre daha hızlı bozulduğu sonucuna varılmıştır. Uygulanmış tohumların 15oC'nin altında ve en fazla 3 ay süreyle depolanması gerektiği belirlenmiştir. Kontrollü nemlendirme uygulamasının tohumlarda oluşturduğu biyokimyasal değişimler incelendiğinde, tohumdaki yağ oranının azaldığı, yağ asitlerinin değişmediği ve sakaroz oranının uygulamayla azaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, katalaz (CAT), askorbat peroksidaz (APX) ve süperoksit dismutaz (SOD) enzimlerinin aktivitesinde artış olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak enzim aktivitesindeki bu artışın uygulamayla meydana gelen olumlu etkide önemli rol oynadığı söylenebilir. This research was conducted to investigate the effects of controlled hydration on germination, seedling growth, low and high temperatures, salt stress and drying, storage, oil, fatty acid composition and enzyme activities of pepper (Capsicum annuum L.) seeds. In the experiments, Çorbacı, Sera Demre 8 and Yalova Yağlık varieties were used as material. The experiments were conducted at Seed Science Laboratory of Horticulture Department, Faculty of Agriculture, Ankara University. Controlled hydration was performed in glass tubes placed in water bath and 5 g pepper seeds were put into 50 ml of distilled water at 25oC for 48 hours. Results of the research showed that controlled hydration resulted in decreasing in time to germination and increasing in seedling growth; besides, germination, emergence and seedling growth under salt, low and high temperature stresses were enhanced. In drying experiment, hydrated seeds were dried at 15, 25 and 35oC and relative humidity of 13%, 35% and 75% for 48 hours. Drying experiment revealed that 15-35oC should be applied providing that relative humidity permitting slow drying must be used. Hydrated-dehydrated seeds were stored at 5, 15 and 25oC for 3, 6 and 9 months. Increasing storage period caused deterioration in hydrated seeds rather than non-hydrated. Hydrated seed appeared to be storable at lower than 15oC for 3 months. In terms of the effects of hydration on biochemical changes of seeds, hydration was responsible for decreasing in oil and sucrose but fatty acid composition was not changed. However, catalase, ascorbate peroxidase and superoxide dismutase activities increased in hydrated seeds. In conclusion, the beneficial effect of hydration may be resulted from increased enzyme activities of hydrated seeds. 162

ÖZETYüksek Lisans TeziHASAT SONRASI OLGUNLAŞTIRMA UYGULAMASININ FARKLI DÖNEMLERDEHASAT EDİLMİŞ HIYAR TOHUMLARININ KALİTESİNE ETKİSİİrem KİTİŞAnkara ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüBahçe Bitkileri Anabilim DalıDanışman: Prof. Dr. İbrahim DEMİRBu çalışma 2004 yılında, yarı olgun, olgun ve aşırı olgun, 2005 yılında olgun ve aşırı olgundevrede hasat edilen hıyar (Cucumis sativus c.v. Beith Alpha) tohumlarında, farklı sıcaklık vesüreler kullanılarak hasat sonrası olgunlaştırma uygulamasının tohum kalitesi üzerineetkilerini incelemek amacıyla yapılmıştır.Denemede A.Ü.Z.F. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Araştırma ve Deneme Parselleri'ndeyetiştirilen bitkilerden elde edilen tohumlar kullanılmıştır. Uygulamalar Tohum BilimiLabaratuvarı'nda yürütülmüştür. Tohumlar 5, 15, 25 ve 35 derece sıcaklıklarda 1. yıl 80. günekadar, 2. yıl 40. güne kadar ağzı kapalı kavanozlarda muhafaza edilmiştir. Kalite (çimlenme,kontrollü yaşlandırma, elektriksel iletkenlik, tohum kuru ağırlığı ve fide çıkış) testleridepolamanın 1. yıl 10, 20, 40 ve 80. günlerinde, 2. yıl 10, 20, 30 ve 40. günlerindeuygulanmıştır. Uygulamaların sonuçlarına bakıldığında, hasat sonrası tohum olgunlaştırmasıiçin en uygun depolama sıcaklığı ve depolama süresi kombinasyonlarının, 2004 yılı için 25derecede 20-40 gün, 2005 yılı için ise yine 25 derecede 10-20 gün olduğu saptanmıştır.2006, 38 sayfaAnahtar Kelimeler: Hıyar, hasat sonrası olgunlaştırma, tohum olgunluğu, çimlenme ABSTRACTMaster ThesisTHE EFFECT OF AFTER-RİPENİNG TREATMENT ON QUALİTY OF SERİALLYHARVESTED CUCUMBER SEEDS DURİNG DEVELOPMENTİrem KİTİŞAnkara UniversityGraduate School of Natural and Applied Science EnstituteHorticulture DepartmentSupervisor: Prof. Dr. İbrahim DEMİRThis work was carried out in order to find the effect of after-ripening treatment of variouscombinations of tempearture and periods on seed quality of half-mature, mature and overmature in 2004, mature and over mature lots in 2005 in cucumber (Cucumis sativus cv. BeithAlpha).Research was done on seeds harvested from plants grown in the experimental field ofHorticulture Department. Seed quality tests were conducted in seed science laboratory.Cucumber seeds were stored at 5, 15, 25 and 35 degree Celcius until 80 in the first, and until40 days in the second year. Seed quality tests (germination, controlled deterioration, electricalconductivity, seed weight, emergence) were carried out on seeds taken from the storage at 10,20, 40 and 80 days in 2005, 10, 20, 30 and 40 days in 2005. The optimum after-ripening effectwas observed in seeds stored at 25 degree Celcius for 20-40 days in 2004, 10-20 days for2005.2006, 38 pagesKey Words: Cucumber, after-ripening, seed maturity, germination 46

ÖZETYüksek Lisans TeziKONTROLLÜ BOZULMA TESTİNİN BİBERDE TOHUM PARTİLERİNİN DÜŞÜK VEYÜKSEK SICAKLIKTA FİDE ÇIKIŞI VE DEPO ÖMRÜNÜN TAHMİNİNDEKULLANILMASIÖzlem BAŞAKAnkara ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüBahçe Bitkileri Anabilim DalıDanışman: Prof. Dr. İbrahim DEMİRAraştırma ile yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan 6 farklı çeşide ait 13 adet biber (Capsicumanuum L.) tohum partisi kullanılarak kontrollü bozulmanın biber tohumları üzerindeki etkisiincelenmiştir.Düşük ve yüksek sıcaklık ekimlerinde, ısıtmasız seralarda laboratuar çimlenmesi %86-93olan 13 tohum partisi kompost içine ekilerek karşılaştırılmışlardır. Nisan ayında yapılandüşük sıcaklık ekiminde tohumların çimlenme oranları %71-96 ve temmuz ayında yapılanyüksek sıcaklık ekiminde ise %63-93 arasında değişmiştir. Düşük sıcaklıktaki ortalamaçimlenme zamanı kontrollü bozulmanın 24 saat %22 nem uygulaması Yağlık çeşidinin 3partisi ve Demre Sivrisi çeşidinin 4 partisi ile ters ilişkili bulunmuştur.Kontrollü bozulma testi, 45ºC'de , %18, 20 ve 22 nem içeriği ve 24, 48, 72 ve 96 saatlikuygulamalar şeklinde gerçekleştirilmiştir. Partilerde %18 nem, 24 saat uygulaması %74-92 çimlenme oranı ve %22 nem 96 saat uygulaması %3-95 çimlenme oranı göstererek düşüksıcaklık (12 korelasyondan 6'sı) ve yüksek sıcaklık (12 korelasyondan 9'u) çimlenmesi ileönemli ve pozitif ilişkili bulunmuştur. %22 nem 24 saat kontrollü bozulma sonrası çimlenme,yüksek sıcaklık (r=0,86, p< 0,001) ve düşük sıcaklık (r=0,73, p< 0,01) ekimleri ile oldukçagüçlü korelasyona sahiptir. Bunun yanı sıra tohumların başlangıç laboratuar çimlenmesi iledüşük ve yüksek sıcaklık ekimleri arasında önemli bir ilişki yoktur.4 ve 8 ay süreyle 5ºC'de %8 nem içeriğinde depolanan tohumların laboratuar çimlenmesi,kontrollü bozulma çimlenmelerinin tamamıyla yakın ilişkili bulunmuştur (çoğunluklap

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BAMYA TOHUMLARINDA SERT KABUKLULUĞUN GİDERİLMESİNE YÖNELİK BAZI UYGULAMALARIN DEPOLAMA SIRASINDAKİ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Sıtkı Ermiş Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. İbrahim DEMİR Bu çalışma, sert tohum kabuğunun yoğun bir şekilde görüldüğü Akköy bamya (Abelmoschus esculentus (L.) Moench) çeşidinde, sert kabukluluğun giderilmesine yönelik bazı uygulamaların çimlenme ve çıkış oranı ile depolama sırasındaki etkilerinin belirlenmesi, amacıyla 2002 yılında yapılmıştır. Denemede kullanılan uygulamalar tohumların nemi %35, 50, 72, ve 85 oransal nem sağlayan doygun CaCl2, MgN03, NaCl, KNO3 solüsyonları kullanılarak %5, %7, %9 ve %11 nem düzeyine getirilmiş ve 50°C sıcaklıkta 2 gün bekletilerek yapılan sıcaklık ve nem kombinasyonları, 15, 30, 45, dakika 25°C'de %96'lık sülfürik asitle muamele edilerek yapılan asitle aşındırma, 30, 60, 120 dakika tohumlan 60°C'de tutma, tohumların nemli perlit içerisinde 36 saat tutulduğu nemlendirme, ve kaplama kazam içerisinde çakıl taşlan ile 6, 12, 24, 48, 72 saat süre döndürülerek yapılan mekanik aşındırma uygulamalandır. Uygulanmamış (kontrol) ve uygulanmış tohum gruplan uygulamadan hemen sonra çimlendirilmiş ya da 2, 4, 6 ay 5°C'de depolanarak uygulama etkisinin depodaki devamlılığı araştırılmıştır. Depolanmış ve depolanmamış tohumlarda en yüksek tohum canlılığı %9 ve %1 1 nemde 50°C ile muamele edilen tohumlardan elde edilmiştir (%43-41). Sülfürik asit uygulamalarında en yüksek canlılık tohumların 45 dakika muamelesi sonucu bulunmuştur (%26). 30, 60, 120 dakikalık sıcak su uygulaması tohum canlılığında kontrola oranla %10'luk bir canlılık artışı sağlamıştır. Nemlendirme ve 6, 12, 24, 48, 72 saatlik mekanik aşındırma uygulamalar, kontrol grubu tohumlan ile karşılaştırıldığında çimlenmeye en fazla %5'lik bir katkıda bulunmuştur. Çıkış değerleri de laboratuar çimlenmeleri ile paralellik göstermiştir. Çıkış, %46.5 ile %11 nem ve 50°C sıcaklık uygulamasına maruz bırakılmış tohumlarda gerçekleşmiştir. Depolama uygulamaların etkisini azaltmamıştır.Sonuçlar, bamya tohumlarında en yüksek çimlenme ve çıkış oranının sıcaklık ve nem kombinasyonlarından elde edildiğini göstermektedir. 2003, 34 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Bamya, Sert Kabukluluk, Tohum çimlenmesi, Çıkış, Depolama ABSTRACT Master Thesis DETERMINING THE EFFECT OF SOME TREATMENTS IN RELATION TO ELIMINATION OF HARDSEEDEDNESS AND ITS MAINTENANCE DURING STORAGE IN OKRA Sıtkı Ermiş Ankara Universitiy Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Prof. Dr. Ibrahim DEMİR This work was carried out to overcome hardseededness in okra seeds (Abelmoschus esculentus L. ev. Akköy) by some seed treatments, and their effects on germination and emergence percentage and maintanence in storage. In this work, the effect of heat and moisture combination (50°C, 2 days with 5, 7, 9 and 11% seed moisture), acid (15, 30, 45 minutes) H2SO4 and mechanical scarification (6, 12, 24, 48, 72 hours, in coating pan with 2 cm rough sand), hot water (30, 60, 120 minutes at 60°C), humidification (36 hours, in wet perlit, at 25°C) treatment on germination and emergence were investigated. Treated seeds were stored at 5°C, for 2, 4 and 6 months in order to observe maintaince of the effect during storage. Maximum germination were obtained in seeds treated at 50°C, with 9 and 1 1% seed moisture as %43-41. Treatment of 45 minutes with H2SO4, provided %26 of germination. Hot water treatments gave maximum of 10% superior to control seeds in all periods. Humidification and mechanical scarification gave just 5% of extra germination percentage compare with control. Emergence values were paralleled with those of germination. Out of all seeds treatment at 50°C with 1 1% seed moisture gave maximum emergence as 46.5%. Results showed that heat and moisture combinations were found the most beneficial treatments in order to eleminate hardseededness in okra. Storage did not reduce effect of treatments. 2003, 34 Pages KEY WORDS: Okra, Hardseededness, Seed germinaton, Emergence, Storage 34

0ZET Yüksek Lisans Tezi FARKLI DÖNEMLERDE HASAT EDİLMİŞ BİBER TOHUMLARINDA ABA DEĞİŞİMİ VE KONTROLLÜ NEMLENDİRME UYGULAMASININ STRES SICAKLIKLARINDA ÇİMLENME PERFORMANSI VE TOHUM DEPO ÖMRÜ ÜZERİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ ZelihaSARIYILDIZ ' Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. İbrahim DEMİR Bu çalışma farklı dönemlerde hasat edilmiş biber (Capsicum annuum L. ev. Sera Demre-8) tohumlarında absizik asit değişimi ve kontrollü nemlendirme uygulamasının stres sıcaklıklarında (15 ve 35°C) çimlenme performansı ile uygulamanın depolama sürecinde etkisinin devamlılığım belirlemek amacıyla 2001 ve 2002 yıllarında yapılmıştır. Biber meyveleri her iki yılda da çiçeklenmeden 50, 55, 60, 65, 70, 75 ve 80 gün sonra hasat edilmiştir. Tohum nemi % 61 ile % 46 arasında değişmiş, kuru madde miktarı 3.7 ile 5.9 mg/tohum arasında gerçekleşmiştir. Kontrollü nemlendirme (25°C, 48 saat) uygulaması tohumların stres sıcaklıklarında çimlenme oranını ve hızını artırmıştır. 5 aylık depolama süresi (25°C, % 11 ±0.5 tohum nemi) sonunda yapılan kontrollü nemlendirme uygulamasının etkisi 70 ve 75 günlük hasatlarda devam ederken, erken ve geç hasatlardan elde edilen tohumlarda bu olumlu etki kaybolmuştur. Tohumlardaki içsel ABA miktarı 60. güne kadar artış göstermiş, 60-70 gün arasında sabit kalmış ve son iki hasatta düşüş göstermiştir. Sonuç olarak, stres sıcaklıklarında yüksek çimlenme, kontrollü nemlendirme uygulaması optimum tepkiyi sağlamak ve etkiyi depolama süresince devamlılığı açısından biberde en uygun hasat dönemin çiçeklenmeden 70-75 gün sonra olduğu saptanmıştır. 2003, 62 sayfa ANAHTAR KELİMELER : Biber, çimlenme, tohum gelişimi, kontrollü nemlendirme, ABA ABSTRACT Master Thesis DETERMINATION OF CHANGES IN ABA CONTENT AND EFFECT OF HYDROPRMING ON STRESS TEMPERATURE GERMINATION PERFORMANCE AND STORAGE LONGEVITY OF SEQUENTIALLY HARVESTED PEPPER SEED LOTS ZelihaSARIYILDIZ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Prof. Dr. Ibrahim DEMİR This work was carried out in order to determine changes in ABA content, the effect of controlled deterioration on germination at stress temperatures (15 and 35°C) and maintanance of its effect during storage in serially harvested pepper seeds (Capsicum annuum L. cv. Sera Demre-8), in 2001 and 2002. Pepper fruits were harvested 50, 55, 60, 65, 70, 75 and 80 days after anthesis (daa) in both years. Seed moisture changed between 61 % and 46 %, seed dry weight between 3.7 and 5.9 mg/seed. Controlled hydration treatment increased not only germination but also mean germination time of the lots, at stress temperatures (15 and 35°C). The positive effect of treatment remained in 5 months of storage in particular seeds of 70 and 75 daa but it was lost in earlier and later harvests. ABA content was maximum in 55-70 daa and changed between 103.7 and 255.5 ng/g in 2001 and 2002. Results showed that, seeds extracted from fruits of 70 and 75 daa had maximum germination at stress temperatures, optimum response to controlled hydration treatment and remained its positive effect during storage. Therefore, pepper fruits should be harvested at that stage in order to get maximum seed quality. 2003, 62 pages KEY WORDS : Pepper, germination, seed development, controlled hydration, ABA 62

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BİBERDE KURUTMA SICAKLIĞININ FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE HASAT EDİLEN TOHUMLARIN KALİTESİNE ETKİSİ Meltem BEKTAŞ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Prof, Dr. ibrahim Demir Bu çalışma Sera-Demre 8 biber (Capsicum armımm L.) çeşidinde, 2002 yılı vegetasyon döneminde farklı dönemlerde hasat edilen meyvelerden elde edilen tohumlarda farklı kurutma sıcaklıklarının ve hasat döneminin tohum kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Denemede meyveler çiçeklenmeden 55 (erken), 65, 75 (olgun) ve 85 (aşın olgun) gün sonra hasat edilmiştir. Her hasat döneminden elde edilen tohumlar üç gruba ayrılarak 25 (kontrol), 35 ve 45 `C'de CaCb eriği üzerinde (%35 oransal nem) 24 saat süreyle kurutulmuştur. Arkasından tohumlar bir gün de oda koşullarında tutulmuştur. Tohum kalitesi çimlendirme testi, tetrazolium testi, soğuk test ve fide kök uzunluğu ile belirlenmiştir. Tüm kalite testlerinde sıcaklık ve hasat dönemleri arasında interaksiyon olmadığı, en iyi hasat döneminin 65 ve 75. hasat dönemleri olduğu belirlenmiştir. 55. hasat dönemi ise en düşük değerleri vermiştir. Geç hasat dönemi olan 85. günde de çimlenme sonuçlarında 65 ve 75. dönemlere göre düşüş olmuştur.Ekte edilen sonuçlar, uygun hasat zamanının belirlenmesi koşuluyla biberde kurutma sıcaklığının 45°C'ye kadar çıkabileceğini göstermektedir. Kurutmaya dayanan açısından en uygun hasat zamanı çiçeklenmeden sonra 65 ve 75. günlere denk gelen, meyvenin parlak kırmızı renkte olduğu dönemdir. 2003,34sayfe. ANAHTAR KELİMELER: Biber, hasat zamanı, tohum kurutma, çimlenme. ABSTRACT Master Thesis THE EFFECTS OF DRYING TEMPERATURES ON SEED QUALITY OF SERIALLY HARVESTED SEED LOTS IN PEPPER Meltem BEKTAŞ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Prof. Dr. Ibrahim Demir This work was carried out to determine the effect of drying temperatures on seed quality of pepper seed (Capsicum aunuum L.cv.Scra-Dcmrc 8) harvested serially vegetation period in 2002. Fruits were harvested 55 (immature). 65, 75 (mature) and 85 (overmature) daa (days after anrhesis). In every stage of maturity, seeds were extracted and dried at 25, 35 and 45 `C with 35 % relative humidity obtained by saturated CaCh solution for 24 hoars. Seeds were dried at room temperature for another 24 hours subsequently. Seed quality was assessed by seed germination, tetrazoltum, cold test and seedling root length. There was no interaction between harvest period and drying temperatures in all quality tests and the best harvests were found as 65 and 75 daa. Seeds harvested 55 daa gave fee lowest votaes. In the last harvest of 85 days, seed germination slightly declined compared to those of 65 and 75 daa. Results showed that pepper seeds can be dried up to 45°C providing that fruits were harvested 65-75 days after anthesis. At this stage, fruits are brightly red coloured 2003, 34 KEY WORDS: Pepper, harvest period, seed drying, germination. 34

ÖZET Yüksek Lisans Tezi KESTANE KABAĞINDA (Cucurbita maxima L.) HASAT SONRASI MEYVE İÇİNDE DEPOLAMANIN TOHUM KALİTESİNE ETKİSİ Kudret ERASLAN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dab Danışman: Prof. Dr. İbrahim DEMİR Ayaş Bahçe Kültürleri Araştırma ve Denerse İstasyonundan 19 Ekim 2001 tarihinde hasat edildikten sonra 0, 30, 60, 90, 120, ISO ve 180 gün boyunca soğutucusuz depoda muhafaza edilmiştir. Her dönemde, meyve içerisinden alman tohumlarda tohum nemi ve kuru madde miktarı, yaş ve kuru tohum çimlenmesi, normal ve anormal fide oram, kök uzunluğu, fide yaş ve fide kuru ağırlıkları ile meyve erinden elde edilen özsuda ozmotik Deneme sonucunda, en yüksek tohum kalitesi %98.6 normal çimlenme, 63 cm köle uzunluğu, 1724 mg/bitld ve 218 mg/bitki fide yaş ve kuru ağırlıkları ile meyve içerisinde 60 gün depolanan tohumlarda görülmüş, daha sonraki dönemlerde ise tohum kalitesinde kısmi bir düşüş meydana gelmiştir. Tohum nemi %32 ile %34 arasında, tohum kura maddesi 276 mg ile 346 mg arasında, ozmotik potansiyel ise -1.4 MPa ile - 1.51 2093, 40 sayfa ANAHTAR KELİMELER : Kestane kabağı, çimlenme, fide yaş ve kuru ABSTRACT Master Thesis SEED QUALITY OF WINTER SQUASH (Cucurbila maxima L.) KEPT INSIDE FRUIT AFTER HARVEST Kudret ERASLAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Prof Dr. İbrahim DEMİR Winter squash fruits (Cucurbita maxima L.) were harvested on 19 October at Horticulture Research and Experimental Station (Ayaş) 2001 and stored in uncooled store for 0, 30, 60, 90, 120, 150, 180 days. Seeds of me fruits to every stage, were extracted and seed moisture, dry weight, fresh and dry seed germination (normal and abnormal), seedling fresh and dry weight 4th day root length and osmotic potential of fruit flesh were determined. At the end of the research, maximum seed quality was obtained from seeds extracted after 60 days as 98.6% normal germination, 6.3 cm root length, 1724 mg/plant seedling fresh, 218 mg/plant seedling dry weight In subsequent harvests, seed quality declined slightly. Seed moisture changed between 32% and 34%. Seed diy weight in between 276 mg and 346 mg, osmotic potential in between -1.4 MPa and -1.5 MPa among harvests. 2003, 40 pages KEY WORDS: Winter squash, germination, seedling fresh and dry weight 40

ÖZET Yüksek Lisans Tezi FARKLI DÖNEMLERDE HASAT EDİLMİŞ BAMYA TOHUMLARINDA KURUTMA YÖNTEMLERİNİN SERT KABUKLULUK OLUŞUMUNA ETKİSİ Canan YILDIRIMKAYA ÇALIŞKAN, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. İbrahim DEMİR Bu çalışma, sert tohum kabuğunun yoğun bir şekilde görüldüğü Akköy (Abelmoschus esculentus (L.) Moench) bamya çeşidinde, 2000 ve 2001 yılında farklı dönemlerde hasat edilmiş meyvelerden elde edilen tohumlarda, sert kabukluluğun giderilmesinde kurutma yöntemlerinin (yavaş, hızlı ve meyve içinde kurutma) etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Denemede, 2000 yılında meyveler yeşil (1. hasat dönemi), yeşil-san (2.hasat dönemi), san-kahverengi (3.hasat dönemi) ve kontrol olmak üzere 4 dönemde, 2001 yılında ise yeşil-san (1. hasat dönemi), san-kahverengi (2.hasat dönemi) ve kontrol olmak üzere 3 farklı meyve rengi döneminde hasat edilmiş; hasat sonrası ayrılan tohumlarda tohum nem tayini ve canlılık (yaş tohum) testleri yapıldıktan sonra tohumlar yavaş, hızlı ve meyve içinde kurutularak, kurutma sonrası tohumlara canlılık (kuru tohum) testi, sert kabuklu tohum testi ve çıkış testi uygulanmıştır.2000 yılı araştırma sonuçlarında; en iyi çimlenme % 71 oram ile 1. hasat dönemi tohumlarının hızlı kurutulmasından elde edilmiştir. Bunun yanında, aynı tohumların yavaş ve meyve içinde kurutulması hariç diğer tüm kurutma yöntemleri her üç hasat döneminde de çimlenme oranını arttırmıştır. Sert kabukluluk oranının azaltılmasında, her üç kurutma yöntemi üç hasat dönemi üzerinde de etkili bulunmuştur. Kontrol tohumlarında sert kabukluluk % 62.5 oranında meydana gelirken, hasat dönemleri ve kurutma yöntemlerine bağlı olarak bu değer 1. ve 2. hasat dönemi tohumlarının yavaş kurutulması ve 2. hasat dönemi tohumlarının hızlı kurutulması ile tamamen ortadan kalkmıştır (% 0). Fide çıtası yönünden de; 1. hasat dönemi tohumlarının yavaş kurutulması hariç, tüm kurutma yöntemleri her üç hasat dönemi üzerinde başarılı sonuçlar vermiştir. En yüksek çıkış 3. hasat dönemi tohumlarının meyve içerisinde kurutulması ile % 77.7 oranında meydana gelmiştir. 2001 yılı araştırma sonuçlan; çimlenme bakımından tüm hasat dönemleri için en iyi kurutmanın meyve içinde kurutma yöntemi olduğunu ortaya koymuştur. Meyve içinde kurutulan tohumlar % 96-100 arasında canlılık gösterirken, hızlı ve yavaş kurutmada bu değerler % 24.6 ile % 56.6 arasında değişmiştir. Meyve içinde kurutma yönteminin 1. hasat dönemi tohumlarında sert kabukluluğu tamamen ortadan kaldırdığı (% 0), 2. hasat dönemi tohumlarında ise % 2 seviyesine düşürdüğü belirlenmiştir. Meyve içinde kurutma yöntemi her iki hasat döneminde de çıkış oranım önemli bir düzeyde arttırmıştır. Elde edilen sonuçlar meyvenin bitki üzerinde çok düşük nem seviyelerine kadar kurutulmayarak, yeşil-san ve san-kahverengi renkli meyve döneminde hasat edilip, tohumların meyve içerisinde kurutulmasının sert kabukluluğu azalttığı gibi, çimlenme ve çıkış oranını da önemli bir düzeyde arttırdığını göstermiştir. 2002, 48 sayfa. ANAHTAR KELİMELER: Bamya, tohum çimlenmesi, kurutma yöntemleri, sert kabukluluk ABSTRACT Master Thesis THE EFFECT OF DRYING METHODS ON OCCURRENCE OF HARDSEEDEDNESS IN SERIALLY HARVESTED OKRA SEED LOTS Canan YILDERIMKAYA ÇALIŞKAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Assoc. Prof. Ibrahim DEMİR This work aims for determining the effect of drying methods (slow, fast and within fruit) on eliminating of hardseededness in serially harvested okra (Abelmosckus esculentus L. Moench) seeds of greatly hardseeded cultivar of Akköy in 2000 and 2001. In the research, fruits were harvested when they were green (1. harvest), green-yellow (2. harvest), yellow-brown (3. harvest) and full-brown (control) in 2000, three harvest periods of green-yellow (1. harvest), yellow-brown (2. harvest) and control were done in 2001. Following harvest, seed moisture content and fresh seed germination percentages were determined. Then, seeds were dried slow, fast, by holding in various saturated solutions and subsequently the fruit and germination percentage, hardseededness and emergence tests were carried out on dried seeds. Maximum seed germination was obtained from the first harvest by fast drying as 71% in 2000. In addition to that, all drying methods increased germination percentages except drying slow and within the fruit in the first harvest. All three drying methodswere found to be effective on elimination of hardseededness. Percentage of hardseededness occurred as 62.5 % in control seed, while, slow drying in the first and second harvest and fast drying in second harvest completely removed hardseededness (% 0). Regarding seedling emergence, all drying methods were found positively effective on removing hardseededness except slow drying in the first harvest. Maximum emergence occurred on seeds of third harvest, dried within the fruits as 77.7 %. Results of 2001 showed that the most optimum drying method was drying seeds within the fruit. Seeds that dried within the fruit had germination percentage of 96-100 %. These values varied between 24.6-56.6 % in slow and fast drying. Drying seeds within the fruit removed hardseededness almost completely (% 0 and % 2 in the first and second harvests). The same drying method greatly increased emergence percentages in both harvest periods. Results showed that harvesting fruits when they are green-yellow, or yellow-brown and drying seeds in the fruits not only reduced hard seed percentages, but also increased germination and emergence percentages, remarkably. 2002, 48 pages. KEY WORDS: Okra (Abelmoschus esculentus (L.) Moench), seed germination, drying methods, hardseededness. 48

ÖZET Yüksek Lisans Tezi SEBZE TOHUMLARINDA HIZLI YAŞLANDIRMA TESTİNİN KULLANIMINA YÖNELİK UYGUN SICAKLIK VE SÜRE KOMBİNASYONLARININ BELİRLENMESİ Yıldıran Şamil ÖZDEN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. İbrahim DEMİR Arastana ile yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan 6 sebze türüne ait toplam 16 çeşitte, tohum gücünün hızlı yaşlandırma testi ile belirlenmesi ve güç düzeylerine göre sınıflandırılabilme olanağının ortaya koyulması amaçlanmıştır. Tohumlar 40, 45 ve 50 °C'de 12 ile 144 saat arasında değişen sürelerde ve %1 00 oransal nemde yaşlandırılmışlardır. Aynı zamanda tohumlar, yaşlandırma testi ile ilgili olarak serada çıkış ve 25 `C'de 6 ay süreyle %72 oransal nemde (doymuş NaCl çözeltisi) depolanma sonrası çimlenme testlerine alınmışlardır. Sonuçlar, türlerin yaşlanmaya tepkilerinin değişken olduğunu; biber ve lahananın en hassas, domates ve patlıcanın orta, hıyar ve kavunun en dayanıklı türler olduğunu göstermiştir. Hızlı yaşlandırma testinin, türler bazında tohum partilerinin güçlerini belirlemede sınırlandırıcı olduğu tespit edilmiştir. Her bir sebze türünde hızlı yaşlandırma testine göre en uygun sıcaklık ve süre kombinasyonları şu şekildedir: Domateste 40 `C'de 120 saat, 45 C'de 72 saat; biberde 45 °C'de 48 saat; patlıcanda 45 `C'de 96 saat, 50 `C'de 72 saat; hıyarda 45 °C'de 96 ve 120 saat, 50 `C'de 96 saat; kavunda 40 °C*de 96saat, 45 `C'de 24 saat, 50 °C'de 12, 24, 48, 72 ve 96 saat; lahanada 40 °C'de 96 ve 120 saattir. Hızlı yaşlandırma testinde daha hızlı canlılığını yitiren sebze türlerinin 25 `C'de 6 ay süreyle depolanma sonrası çimlenme oranlan da aynı şekilde düşmüştür. Sonuç olarak, hızlı yaşlandırma testi yerli sebze tür ve çeşitlerinin güç düzeyleri ile ilgili olarak sınırlandırıcı olarak kullanılabilir. 2002, 33 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Sebze tohumlan, hızlı yaşlandırma testi, çimlendirme, güç, çıkış, depolama. ABSTRACT Master Thesis DETERMINATION OF APPROPRIATE COMBINATION OF TEMPERATURE AND DURATION FOR ACCELERATED AGEING TEST IN VEGETABLE SEEDS Yıldırım Şamil ÖZDEN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Assoc. Prof. Dr. İbrahim DEMİR This research aimed for classification 16 seed lots of vegetable variaties belonging to 6 different species regarding seed vigour by accelerated ageing test. Seeds were aged at 40, 45 and 50 °C for varying periods between 12 and 144 hours at 100 % of relative humidity. At the same time, seeds were tested for emergence in glasshouse and germination after storing at 25 °C, with 72 % of relative humidity (saturated NaCl ) for 6 months, in relation to interrelate with ageing test. Results showed that response of species to ageing varied and pepper and cabbage were found to be the most sensitive, tomato and aubergine were the medium, cucumber and melon were the most resistant Accelerated ageing test was found to be discriminative in seed vigour of lots and the optimum temperature and periods were as follows: Tomato, 40 °C, 120 hours; 45 °C, 72 hours; pepper, 45 C, 48 hours; aubergine, 45 °C, 96 hours; 50 °C, 72 hours; cucumber, 45 °C, 96 and 120 hours; 50 °C, 96 hours; melon, 40 °C, 96 hours; 45 °C 24 hours; 50 °C, 12, 24, 48, 72 and 96 hours; cabbage, 40 °C, 96 and 120 hours. Those seeds that lose viability faster in ageing test also had lower germination percentages after six months of storage at 25 °C. As conclusion, accelerated ageing test can be used for classification of indiginous vegetable species and varieties concerning their vigour level. 2002, 33 pages Key Words: Vegetable seeds, accelerated ageing test, germination, vigour, emergence, storage. 33

Bu çalışma, biber {Capsicum annuum ev. Demre sivrisi), patlıcan (Solanım melongena ev. Kemer), karpuz (Citrilhıs lanatus ev. Crimson sweet), pırasa (Allium porrum ev. İnegöl) ve lahana (Brassica oleracea ev. Yalova-1) tohumlarında kontrollü nemlendirme uygulamasının tohum gücünü (düşük, yüksek sıcaklıklarda çimlenme, kuraklık stresinde çimlenme ve fide çıkış oranı) arttırma amacıyla 2000 ve 2001 yıllarında yapılmıştır. Denemede A.Ü.Z.F. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Tohum Bilimi Laboratuvarında gerçekleştirilen kontrollü nemlendirme düzeneği kullanılmış ve tohumlar biberde 25°C'de %40 nemde 48 saat, patlıcanda 25 `C'de %32 nemde 42 saat, karpuzda 25 `C'de %48 nemde 24 saat, pırasada 20 `C'de %50 nemde 32 saat ve lahanada 20 `C'de %25 nemde 16 saat tutulmuş ve ardından 25 `C'de başlangıç nemlerine kadar kurutulmuştur. Suda bekletme uygulamasında da yine aynı düzenek kullanılarak her tüp içine 50 mi su ile birlikte türler bazında değişmek kaydıyla 5 g (biber, patlıcan, pırasa, lahana) veya 10 g (karpuz) tohum konulmuş, belirtilen süre ve sıcaklıklarda karanlıkta uygulama yapılmıştır. Uygulanmış ve kontrol tohumlan yazlık türlerde (biber, patlıcan ve karpuz) 18, 25 ve 35 `C'de, kışlık türlerde ise 10, 20 ve 35 `C'de çimlendirme testi ile 0.6 MPa PEG 6000 çözeltisinde kuraklık testi ve ısıtmasız serada çıkış testlerine tabi tutulmuştur. Uygulamaların depolama sonrası etkilerinin devamlılığını incelemek amacıyla tohumlar 2, 4 ve 6 ay 20 `C'de depolanmış ve her periyotta alman örnekler yazlık türlerde 25 `C'de, kışlık türlerde 20 `C'de çimlendirilmiştir. Sonuçlar uygulamaların patlıcanda her iki yılda, biberde 2001 yılında stres sıcaklıklarında çimlenme kuraklık stresinde çimlenme ve fide çıkışını olumlu etkilediğini buna karşın diğer üç türde etkinin ya kontrolden daha kötü ya da istatistiksel olarak önemsiz bir farkın olduğunu göstermiştir. Uygulamalar toplam çimlenme yüzdelerinden çok fide çıkış hızı üzerine etkili olmuş ve tüm türlerde çıkış hızını en az bir gün kısaltmıştır. Uygulamanın depolama sürecindeki etkisi özellikle patlıcanda devamlılığını korumuş ancak diğer 4 türde başlangıçtakiuygulama etkisizliği devam etmiştir. Sonuçlar uygulamaların temel etkisinin toplam çimlenmeden çok çimlenme hızı üzerine olduğu ve uygulamalara tepki bakımından türlerin önemli farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur. 2, 4 ve 6 ay depolama sonrasında da suda bekletme uygulamasının yapılan diğer uygulamalara göre daha avantajlı olduğu, saptanmıştır, istatistik! olarak önemsiz olmasına rağmen çıkış hızlarının da lahana dışındaki tüm türlerde kontrole göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Çimlendirme, tohum uygulamaları, sebze tohumlan, çıkış, depolama. This work was carried out in order to determine to effect of controlled hydration treatment (soaking and hydration) on seed vigour (low, high temperature drought stress germination, emergence) of pepper (Capsicum anmmm ev. Demre sivrisi ), aubergine {Solatium melongena ev. Kemer ), watermelon (Citrillus lanatus cv. Crimson sweet ), leek (Allium porrum ev. İnegöl ) and cabbage (Brasstca oleracea cv. Yalova-1) in 2000 and 2001. In controlled hydration was conducted by on apparatus developed by Seed Science Laboratory of Horticulture Department, Agriculture Faculty, through increasing seed moisture to 40, 32, 48, 50 and 25% in pepper, aubergine, watermelon, leek and cabbage seeds kept at 20-5°C between 16 and 48 hours depending on species. Following the treatment, seeds were dried to the initial seed moisture content soaking treatment was conducted with glass tubes placed in water bath and 5 gr of pepper, aubergine, leek and cabbage and 10 gr of watermelon seeds were put in to 50 ml of distilled water and kept in the same periods and temperatures as mentioned. Germination percentages of treated an controlled seeds at 18, 25 and 35°C for summer crops 10, 25 and 35°C for winter crops, at 0.6 MPa PEG 6000 as drought stress and emergence test in unhealed glasshouse were carried out In order to test maintenance of the treatment effect, treated and untreated seeds were stored up to 6 months at 20°C and samples in every two months were taken and tested for germination at 25°C for pepper, aubergine and watermelon, 20°C for leek and cabbage. Results showed that treated seeds had higher germination than control in aubergine and pepper at stress temperatures, drought stress and emergence percentage but in the rest ofthree species the effect of the treatment was either very low or statistically insignificant The treatments were found to be very effective on emergence time rather than total emergence. Treated seeds emerged at least 1 day earlier than that of control. Effect of the treatments maintained in aubergine in post-treatment storage period but it was not the case in the other species. Results indicated that the treatments were effective on time of emergence but species greatly differed regarding response to the treatment KEY WORDS: Germination, seed treatments, vegetable seeds, emergence, storage. 43

VIII EGE ve MARMARA BÖLGESİNDE YETİŞTİRİLEN BAZI BÖRÜLCE POPULASYONLARININ GELİŞME, VERİM ve TOHUM KALİTESİ YÖNÜNDEN KARŞDLAŞTDULMASI ÖZET Denemeler 1999 ve 2000 yıllarında Çanakkale merkez ilçeye bağlı Sancaeli köyü yakınlarında bulunan tarlada gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 1999 yılında Çanakkale ve çevresinden toplanan toplam 8 adet börülce populasyonu kullanılmıştır. 2000 yılında ise ilk deneme yılındaki 8 populasyona ek olarak Çanakkale'den bir, Muğla'dan bir ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Menemen Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nden alınan 21 populasyonla beraber toplam 31 adet börülce populasyonu materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre her iki yılda da en iyi çıkış oranı %98.33 ve %100 ile 3. populasyondan elde edilmiştir. İlk çiçeklenmeye gün sayısı bakımından da 3. populasyon 1999 yılında 36.67 gün, 2000 yılında ise 47.67 gün ile en erken çiçeklenen populasyon olmuştur. Yeşil başat olumuna gün sayısı 1999 yılında 49.00-62.33 gün arasında değişmiş, en iyi ortalamalar 49-50 gün ile 2., 8., ve 3. populasyonlardan elde edilmiştir. 2000 yılında ise 57 gün ortalama değeri ile 5., 8., 9., 10., 12., 20., 26., 27., 29., ve 30. populasyonlar en erken hasat olumuna gelmiştir. Bakla boyu bakımından 1999 yılında 1. populasyon 386.5 mm ile en yüksek değeri verirken, 2000 yılında ise yine sırık populasyonlar 1, 16, 24 ve 28 sırasıyla 388.1, 230.0, 208.2 ve 205.7 mm ile en yüksek değerleri vermiştir. Tek bakla ağırlığı bakımından 1999 yılında 7.41 g ile 1. populasyon ilk sırayı alırken; 2000 yılında yine 1. populasyon 9.5 g ile ilk sırayı almış bunu 24. (5.35 g), 9. (5.20 g) ve 16. (5.15 g) populasyonlar izlemiştir. 1/3 hasatta baklaIX verimi bakmandan en yüksek verim 1999 yılında 62.05 g ile 3. populasyondan; 2000 yılmda ise 74.50 g ile yine 3. ve 74.24 g ite 11. populasyonlardan elde edilmiştir. Bitki başına en fazla bakla sayısı 1999 yılında 64.77 qdet ile 2. populasyondan, 2000 yılında ise 70.50 adet ile 30. populasyondan elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre 1999 yılında taze verim bakımından tüm populasyonlar içinde en yüksek verim 247.29 g/bhki ile (772.78 kg/da) 2. populasyondan elde edilirken, 2000 yılında ise 277.84 g/bitki ile (868.24 kg/da) 30. populasyondan elde edilmiştir. En yüksek 1000 tane ağırlığı 1999 yılında 241.6, 240.1 ve 239.6 g ile sırasıyla 7., 8. ve 6. populasyondan; 2000 yılmda ise 277.49 g ile 29. populasyondan elde edilmiştir. Tohum verimi yönünden ise 2. populasyon her iki deneme yılında da sırasıyla 26.35 g/bitki (82.63 kg/da) ve 26.95 g/bitki (84.20 kg/da) ile en yüksek değerleri vermiştir. Yaşlandırma testi sonuçlarına göre 1999 yılmda en iyi çimlenme oranları %88 ile 5. ve %86 ile 3. r>opulasyonlardan elde edilmiştir. 2000 yılmda ise %56 ile yine aym populasyonlar en yüksek sonuçlan vermiştir. Sonuç olarak taze verim bakmamdan 30. populasyon, tohum verimi yönünden ikinci populasyon ve erkencilik yönünden ise 17., 11. ve üçüncü populasyonlar önerilebilir olarak bulunmuştur. Deneme sonuçlarına göre ümitvar tipleri gelecek yıllarda geliştirmeye devam ederek ilgili karakterlerin saptanmasına, homozigot çeşit eldesine ve tohum kalitesine yönelik çalışmaların sürdürülmesi yararlı olacaktır. THE COMPARISON OF SOME COWPEA POPULATIONS GROWN IN AEGEAN AND MARMARA REGIONS, ACCORDING TO THEIR GROWTH, YIELD AND SEED QUALITY SUMMARY Experiments were conducted in 1999-2000 in the field near Sancaeli village of Çanakkale. In 1999 eight populations were collected from Çanakkale region were used. In 2000, in addition to the eight populations used in 1999, one population from Çanakkale, one from Muğla and 21 from Menemen Agricultural Research Institute were used as materials which makes 3 1 populations as total. According to the results of the experiment, the best emergence percentages were obtained as 98.83% in 1999 and 100% in 2000 from the 3rd population. Population 3 also gave the earliest flowering. The number of days to the first flowering were 36.67 in 1999 and 47.67 in 2000 for mis population. The number of days to fresh pod harvest maturity changed between 49.00 and 62.93 days in 1999. The best means which were 49-50 days were obtained from the 2nd, 8th and 3rd populations. In 2000, populations 5, 8, 9, 10, 12, 20, 26, 27, 29 and 30 reached the earliest harvest maturity which was 57 days. First population gave the longest pod length with 386.47 mm in 1999. Staked populations 1, 16, 24, and 28 gave the longest pod lengths as 388.1, 230.0, 208.2 ve 205.7 mm respectively in 2000. The heaviest single pod weight was obtained as 7.41 g from the first population in 1999 but highest values were obtained from the firstXI population as 9.5 g, 24* population as 5.35 g, 9* population as 5.20 g and 16* population as 5.15 g in 2000. During the 1/3* of the harvesting period third population gave the highest pod yield as 62.05 g in 1999. Third population also gave the highest pod yield as 74.50 g together with 1 1* population as 74.24 g in 2000. The highest pod number per plant was obtained as 64.77 from the second population in 1999 but from the 30th population as 70.50 in 2000. The fresh pod yield was the highest as 247.29 g/plant (734.89 kg/da) in the second population in 1999 but as 277.84 g/plant (868.24 kg/da) in the 30* population in 2000. The highest thousand-grain weight was obtained from the populations 7, 8 and 6 as 241.59 g, 240.09 g and 239.57 g respectively in 1999 but in 2000, 29* population gave the highest value as 277.49 g. Second population gave the highest seed yield in both years as 26.35 g/plant (82.63 kg/da) and 26.95 g/plant (84.20 kg/da) respectively. According to the accelerated ageing test results, the best germination percentages were obtained from the fifth population as 88.00% and from the third population as 86.67% in 1999. Both populations also gave the best result as 56% in 2000. As a result 30* population for the fresh pod yield, second population for the seed yield and 17*, ll*and third populations for the earlmess can be recommended. It will be useful to continue growing hopeful types in future to determine the related characteristics and trying to obtain homozygous cuhivars and working on the seed quality. 109

ÖZET Yüksek Lisans Tezi ASİTLE TOHUM AYIRMA YÖNTEMİNİN FARKLI DÖNEMLERDE HASAT EDİLEN DOMATESLERDE TOHUM KALİTESİNE ETKİSİ Yusuf SAMIT Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. İbrahim DEMİR Bu çalışma sanayilik domates çeşidi olan Rio Grande (Lycopersicum escukntvm MuTj'de 1998 ve 1999 yılı vegetasyon dönemlerinde, en uygun hasat dönemi ve asitle tohum ekstraksiyon yöntemi kombinasyonunun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Denemede domates meyveleri 1998 yılında çiçeklenmeden 60, 70, 80 ve 90, 1999 yılında ise 50, 60, 70 ve 80 gün sonra hasat edilmiştir. Her hasat döneminden elde edilen pulpa doğal fermantasyon ve ticari HC1 (Hidroklorik asit, % 37'lik) kullanılarak pHl,2,3'e pulplarm ayarlanması ile asitle tohum ayırma yöntemi uygulanarak tohumlar ekstrakte edilmiştir. Doğal fermantasyonda meyve eti ve tohumları içeren pulp 48 saat ortam sıcaklığında tutulmuş, asitle ekstraksiyonda ise süre 10 dakika olarak uygulanmıştır. Yıkamadan sonra tohumlar 2 gün gölgede kurutulmuşlardır. Tohum kalite testleri olarak; çimlendirme testi, fide çıkış testi ve depo ömrü testleri kullanılmıştır. Hasat dönemleri içinde en iyi tohum kalitesi 70. gün hasadından (kırmızı sert yapıdaki meyveler) elde edilmiştir. Tohum ayırma yöntemleri içinde ise en iyi sonuçlar asitle ekstraksiyonun pH2 konsantrasyonundan elde edilmiştir. Erken (çiçeklenmeden sonra 50. gün) ve geç dönemlerde ki (çiçeklenmeden sonra 80. ve 90. gün ) hasatlarda her üç testte de tohum kalitesinde düşüşler gözlenmiştir. Doğal fermantasyon ve pHlkonsantrasyonunda, geç dönem hasatlarında canlılığın oldukça düştüğü belirlenmiştir. Yüksek asit konsantrasyonu erken hasatlarda tohumların kabuğunun kararmasına, geç hasatlarda ise meyve içinde çimlenme başladığından kökçüğün zarar görmesine neden olmuştur. 2000, 49 sayfa ANAHTAR KELİMELER : Domates, ekstraksiyon yöntemleri, hasat dönemleri, çimlenme, fide çıkış oranı, tohum depo ömrü ABSTRACT Master Thesis THE EFFECT OF ACID EXTRACTION ON QUAUTY OF SEQUENTIALLY HARVESTED TOMATO SEED LOTS Yusuf SAMIT Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Assoc. Prof. Dr. İbrahim DEMİR This research was conducted to determine the combination of the best harvest period and acid extraction method with regard to seed quality in processing tomato variety of Rio Grande (Lycopersicum esculentwn MUL) in 1998 and 1999. Fruits were harvested 60,70,80 and 90 Days After Anthesis (DAA) in 1998, whereas 50,60,70 and 80 DAA in 1999. In every harvest, pulp which was collected from fruits either was applied to natural fermentation or pH of the pulp was balanced to 1,2 and 3 by using HC1 (Hydrocloric acid, 37 %) for acid extraction. The period of natural fermentation was 48 hours, while acid extraction was just 10 minutes. Then seeds were washed with tap water and dried for two days under shade. Following the extraction, seeds were subjected to germination, seedling emergence and storage longevity tests as seed quality tests. Within the harvest periods, the best seed quality was obtained from seeds harvested 70 DAA (red-firm fruit). pH2 gave the best quality values among all extraction methods. Seed quality in earlier (50 DAA) and late harvests (80,90 DAA) declined, regarding all three tests. This was especially seen in pHl and natural fermentation treatments. inIn early harvests, one of the disadvantage of low pH acid extraction is darkening in the seed coat while in late harvests destructing the radicle since seeds started to germinate within the fruit 2000, 49 pages KEY WORDS: Tomato, extraction methods, harvest periods, germination, seedling emergence percentage, seed storage longevity. IV 49

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BAZI SEBZELERDE TOHUM UYGULAMALARINDA MEKANİZASYON OLANAKLARININ İNCELENMESİ Hülya KARABAŞ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinalan Anabilim Dalı Danışman : Doç.Dr. Ahmet ÇOLAK 2.Danışman : Doç.Dr. İbrahim DEMİR Bu çalışmada, bir tohum kalitesini geliştirme düzeneği tasarımlanıp imal edilmiş, bu düzenekle soğan ve biber tohumlan üzerinde osmotik priming uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bu uygulama ile yüksek çimlenme oranına, hızlı çıkış gücüne, çıkış homojenliğine ve düşük çimlenme hızına sahip kaliteli tohumlar elde etmek amaçlanmıştır. Osmotik priming uygulaması için geliştirilen düzeneğin bazı aşamalarında otomatik kumanda sağlanmıştır. Tohum kalitesini geliştirme düzeneğinde distile su ve PEG 6000 solüsyonu ile gerçekleştirilen osmotik priming uygulamasında belli zaman periyotlarında sabit sicaklikta, solüsyona sürekli hava verilerek kariştirma sağlanarak gerçekleştirilen uygulamalar sonrasinda, tohumlar yikanip isi etüvünde kurutulmuşlardır. ISTA kurallarına güre yapılan 14 günlük çimlendirme deneylerinden sonra yapılan Duncan testi sonuçlarina göre soğan ve biber tohumlarında çikiş homojenliği saglanmiştir. Priming uygulanmişygulanmiş tohumlarda kontrol tohumlarina göre daha yüksek çimlenme gücü ve daha yüksek çimlenme hizi elde edilmiştir. 2000, 42 sayfA Anahtar Kelimeler Osmotik priming, soğan, biber, otomatik kontrol ABSTRACT MSc Thesis THE ANALYSE OF MECHANISATION POSSIBILITIES IN SOME KIND OF VEGETABLE SEED TREATMENT Hülya KARABAŞ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agricultural Machinery Supervisor : Asocc.ProfDr.Ahmet ÇOLAK 2. Supervisor : Asocc.Prof.Dr.îbrahim DEMİR In this work, using mechanism of produced seed treatment quality an osmotic priming application has been confirmed on onion and pepper seeds. The aim of this practise is to achieve good quality seeds which passess high germination percentage, speed in seedling emergence homogeneousness emergence and decrease in mean germination time. In some phases of the mechanism which is produced for osmotic priming application an automatic controller is being ensured. In the mechanism of treating good quality seedling, distilled water and PEG 6000 solution has been used to achieve osmotic priming application and this is confirmed by given air perpetually to the solution in uniform temperature and certain period. After providing stirring application the seeds are washed and dried in cabin. According to the results of DUNCAN test, which was made after the 14 days seedling tests of ISTA, it is approved that a homogeneousnass emergence has been provided in onion and pepper seeds in the primed seeds in comparison with untreated seeds there is an increase in the speed of seedling performance and decrease in mean germination. A conformable priming time has been stated for onion and pepper seeds. 2000, 42 pages Key Words: Osmotic priming, onion, pepper, automatic control. 37

m ÖZET MAKARNALIK BUĞDAYLARIN (Triticum durum Desf.) TANIMINDA DNA PARMAK İZLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR TAYYAR, Şemım Doktora Tezi, Tarla Bitkileri Bölümü Tez yöneticisi: Prof. Dr. İbrahim DEMİR Şubat 1999, 59 sayfa Bu çalışma ile, Türkiye'nin değişik bölgelerinde yetiştirilen standart 10 makarnalık buğday çeşidinin (Triticum durum Desf.) RAPD metodu ile moleküler düzeyde tanımlanmaları yapılmıştır. Araştırmada 10 baz uzunluğunda (Operon Technologies) tesadüfen seçilen 18 primer kullanılmış, primerler içerisinde 9 tanesinde hiç bant elde edilemezken, geriye kalan 9'unda ise çeşitlere özgü bant desenleri elde edilmiştir. Araştırmada; (1) Makarnalık buğday genotiplerinin moleküler düzeydeki farklılıklarının tespit edilmesinde RAPD metodunun kullanılıp kullanılamayacağının belirlenmesi, (2) Genotiplerin DNA parmak izlerinin saptanması ve (3) DNA parmak izlerine göre oluşturulan matriksin Jump adlı bilgisayar programı yardımıyla değerlendirilmesiyle elde edilen dendrogram sayesinde çeşitler arasındaki genetik uzaklıkların belirlenmesi gerçekleştirilmiştir. Kullanılan primerlerden OPR-04, OPR-05 ve OPR-06 primerleri polimorfızmi yakalamada etkili ve başarılı bulunmuştur. Elde edilen dendrograma göre çeşitler başlıca 2 gruba ayrılmışlardır, Ege 88 ve Selçuklu çeşitleri ile Çakmak ve Ç.1252 çeşitleri birbirlerine çok yakm akraba bulunurken, Ege 88 ve Dicle çeşitleri birbirlerine en uzak akraba bulunmuştur. Yapılan çalışma neticesinde RAPD metodu, makarnalık buğday genotiplerinin belirlenmesinde ve DNA parmak izlerinin saptanmasında başarılı ve güvenilir bir metod olarak bulunmuştur. Anahtar sözcükler: Makarnalık buğday, RAPD, DNA parmak izi, genetik uzaklık. IV ABSTRACT STUDIES ON THE IDENTIFICATION OF DURUM WHEATS {Triticum durum Desf.) USING DNA FINGERPRINTS TAYYAR, Şemun Ph.D. Thesis, Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. Ibrahim DEMİR February 1999, 59 pages In this study, ten standart durum wheat varieties (Triticum durum Desf.), grown in different region of Turkey were identified at molecular level using RAPD method. Ten base long randomly selected 18 primers (Operon Technologies) were used in the research. Nine of these primers did not give any bands, rest of them gave band designs special to each variety. The purposes of this study were (1) to find out if RAPD method could be used for determining the differences in genotypes of durum wheats at molecular levels, (2) to ascertain DNA fingerprints of genotypes, and (3) to determine genetic distance among varieties using dendrogram obtained from evaluating the matrix formed according to DNA fingerprints via the aid of Jump, a computer program. Of used primers, OPR-04, OPR-05 and OPR-06 were found to be successful and effective in detecting polymorphism. Varieties were categorized mainly into two groups based on the dendrogram results. Ege 88 and Selçuklu; Çakmak and Ç.1252 varieties were found to be very closely related, while Ege 88 and Dicle varieties were found to be the most divergent. As a result of this research it was found that RAPD method was successful and reliable İn identifying genotypes of, and in determining DNA fingerprints of durum wheats. Key Words: Durum wheat, RAPD, DNA fingerprinting, genetic distance 59

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BİBERDE (Capsicum annuum L.) DÜŞÜK ve YÜKSEK SICAKLIKLARDA TOHUM ÇİMLENMESİNİ TEŞVİK EDİCİ BAZİ TOHUM UYGULAMALARININ KULLANIMI Özlem GÜÇLÜ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. İbrahim DEMİR Jüri : Prof. Dr. Mehmet Benian ESER Doç. Dr. İbrahim DEMİR Doç. Dr. Koksal DEMİR Bu çalışma, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Sebze Yetiştirme ve Islahı Bilim Dalına ait ısıtmasız serada ve Tohum Fizyolojisi Laboratuvarında, UB-14 ve Serademre-8 biber (Capsicum annuum L.) çeşitlerinde farklı tohum uygulamalarının kullanımıyla düşük ve yüksek sıcaklıklarda tohum çimlenme ve çıkışım teşvik amacıyla 1997 ve 1998 yıllarında yapılmıştır. Denemede, suya daldırma (I) (tohumlar, nem geçirmez kavanozda ağırlığının yansı kadar saf su ile karıştırılıp 25`C'de 24 saat tutulmuştur), suya daldırma (II) (2 gr tohum / 50 mi su ile karıştırılan tohumlar nem geçirmez kavanozda 25°C'de 3 saat tutulmuştur), KN03 (I) (%ü.3 konsantrasyonunda hazırlanan çözelti tohumlara petri kabı içinde uygulanmış ve 25°Cde 7 gün süreyle tutulmuştur), KN03 (İT) (aynı çözelti tohumlara uygulanmış ve 20°C'de 24 saat tutulmuştur), soğuk uygulaması (tohumlar nemlendirilmiş kurutma kağıdı üzerinde 10°C'de depoda 7 gün süre ile tutulmuştur), nemlendirme (tohumlar, oransal nemi yüksek kap içerisinde, suya değmeden 20 ± 2°C'de 7 gün tutulmuştur) ve sıcaklık + nem (tohumlar petri kabı içinde saf su ile nemlendirilerek 35°C`de 24 saat tutulmuştur) uygulaması olmak üzere 7 ayrı uygulama yapılmış, hiçbir muameleye tâbi tutulmamış olan tohumlar kontrol grubu olarak ele alınmıştır. Tohumlar uygulandıktan sonra laboratuvar koşullarında 12, 25 ve 35° C lerde çimlendirilmiş ayrıca çıkış denemeleri 1997 ve 1998 yıllan Ağustos ayında yüksek sıcaklık ve 1998 Nisan ayında düşük sıcaklıkta sera koşullarında gerçekleştirilmiştir. Deneme sonunda özellikle suya daldırma (II), KNO, (II), soğuk uygulaması, nemlendirme ve sıcaklık + nem uygulamalarının oldukça iyi sonuç verdikleri saptanmış, çimlenme yüzdesi ve çıkış hızı açısından kontrole göre üstünlükleri belirlenmiştir. İstatistiki olarak önemsiz olmasına rağmen, normal fide oluşumları ve fide kuru ağırlıkları uygulanan tohumlarda kontrol tohumlarına oranla daha yüksek bulunmuştur. Denemede uygulamaların olumlu etkisinin depolama periyoduma azalıp azalmadığı incelenmiş ve bu etkinin zaman içerisinde kaybedildiği gözlemlenmiştir. 1999, 43 sayfa ANAHTAR KELİMELER : Termodormansi, tohum uygulamaları, çimlenme, çıkış oranı ve hızı, normal ve anormal fide, fide kuru ağırlığı ABSTRACT Moster Thesis USE OF SOME SEED TREATMENTS IN ORDER TO INDUCE SEED GERMINATION AT LOW AND HIGH TEMPERATURES IN PEPPER (Capsicum annuum L.) Özlem GÜÇLÜ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor : Assoc. Prof. Dr. İbrahim DEMİR Jury : Prof. Dr. Mehmet Benian ESER Doç. Dr. İbrahim DEMİR Doç. Dr. Koksal DEMİR This research was carried out on two pepper (Capsicum annuum L.) varieties of Serademre-8 and I1B-14 in unheated greenhouse which belongs to Vegetable Growing and Breeding Section of Horticulture Department Agriculture Faculty, Ankara University and seed physiology laboratory in order to induce germination and emergency under high and low temperatures by using seed treatments in 1997 and 1998. Seven different treatments were applied. These are: (1) soaking I (Seeds were kept at 25 `C, for 24 hours with water of their half weight), (2) soaking II (2 gr. seeds dipped in 50 ml. deionised water and kept at 25 °C for 3 hours), (3) KNO3 I (KNO3 solution of 0.3 %, was applied to seeds on top of petri dishes at 25 °C for 7 days), (4) KNO3 U (The some solution was applied at 20 `C for 24 hours), (5) cold priming (seeds were kept at wetted paper at 10 °C for 7 days), (7) heat and humidification (seeds were kept a on wetted filter paper on petri dishes at 35° C for 24 hours). Seeds that untreated were considered as control. Having treated, seeds were germinated at 12, 25 and 35 °C, in germination cabinets and emergence treals were set up in unheated glasshouse for high temperature in August 1997 and 1998; for low temperature, emergence tests were done in April 1997. Results showed that soaking H, KNO3 II, cold priming, heat and humidification treatments can be used in order to alleviate thermodormancy in in pepper, regarding germination and emergence percentages. Moreover, these treatments gave higher normal and seedling dry weight values compare to control. One last finding in the experiment is that treated seeds should not be stored for long periods to maintain benefit of treatments. 1999, 43 pages KEY WORDS: Thermodormancy, seed treatments, germination, emergence percentage and rate, normal and abnormal seedling, seedling dry weight 43

ÖZET ELEKTROFORETİK MARKIRLARLA BAZI AYÇİÇEĞİ GENOTİPLERİNİN KARAKTERİZASYONU ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR SESLİ, MELTEM Doktora Tezi, Tarla Bitkileri Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. İbrahim DEMİR Mayıs 1999, 144 sayfa Bu araştırmada, Alman ve Türk ayçiçeği hibritleri kullanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında sadece 20 Alman hibritinin, Doyle ve Doyle (1987)'e göre DNA izolasyonları yapılmıştır. İzole edilen DNA'larda 10 baz uzunluğunda 80 primer denenmiş bunların 25'i sonuç vermiştir. Aynı zamanda bu hibritlerde Stoffel Polimeraz ve Ampli Taq Polimeraz enzimi uygulaması yapılarak biribirieri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında 5 Türk, 5 Alman hibritinin Doyle ve Doyle (1990)'a göre DNA izolasyonları yapılmıştır. İzole edilen DNA'larda 10 baz uzunluğunda 40 primer denenmiş bunların 15'inden iyi sonuç elde edilmiştir. Agarose jel elektoroforezi sonucunda Alman hibritlerinin, polimorfik ve monomorfik bantları saptanmıştır. Yine agarose jel elektroforezi sonucunda Türk Alman hibritlerinin polimorfik ve monomorfikVI bantları belirlenmiş, polimorfizm ve monomorfizm oranları hesaplanmıştır. Hibritlerin DNA parmak izlerine göre oluşturulan matriksin yardımıyla, ve Jump programı ile dendrogram çizilmiş, hibritler arasındaki `genetik uzaklık` tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda RAPD yönteminin, ayçiçeği hibritlerinin belirlenmesinde ve DNA parmak izlerinin saptanmasında hızlı, güvenilir bir teknik olarak kullanılabileceği saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: Ayçiçeği, RAPD, DNA parmakizi, genetik uzaklık. vn ABSTRACT RESEARCHES ON THE CHARACTERİZATİON OF SOME SUNFLOWER GENOTYPES WİTH ELECTROPHORETİC MARKERS SESLİ, Meltem Ph. D Thesis, Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. İbrahim DEMİR. May 1999, 144 pages In this research, German and Turkish sunflower hybrids were used. For the first step of this study, only 20 German hybrids DNA isolations were made according to Doyle and Doyle (1987). Ten base long 80 primers were used at these isolated DNA's but only 25 primers had been given results. At the same time Stoffel Polimerase and Ampli Taq Polimerase enzymes were used at the hybrids for comparing with each others. At the second step of this study, 5 Turkish and 5 German hybrids DNA isolation were made according to Doyle and Doyle (1990). Ten base long 40 primers were used at these isolated DNA's but only 15 primers had been given good results. After agarose gel electrophoresis German hybrids, polymorphic and monomorphic bands were determined, also Turkish and German hybrids polymorphic and monomorphicVIII bands were determined too, hybrids polymorphism and monomorphism proportion were calculated. According to matrix by using DNA fingerprints of hybrids and with Jump program, dendrogram was drawn and genetic distance was determined between Turkish and German hybrids. As a result of this study, RAP D method can be use fast and reliable for identifying and determining DNA fingerprints of sunflower hybrids. Key Words: Sunflower, RAPD, DNA fingerprints, Genetic Distance. 144

ÖZET BİBER HATLARINDA RAPD MARKÖRLERİNİN YARDIMIYLA MELEZ VARYETE ISLAHI İÇİN GENETİK UZAKLIĞIN SAPTANMASI ALKAN, Mehmet Yüksek Lisans Tezi, Tarla Bitkileri Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. İbrahim DEMİR Eylül 1998, 33 Sayfa Bu araştırmada Altın Tohumculuk A. Ş. 'den temin edilen 22 adet farklı genetik kökenli biber tohumları kullanılmıştır. Biber tohumları serada steril ortamda yetiştirilmiş ve boyları 10-15 cm'e ulaştığında Doyle ve Doyle (1990)'a göre DNA izolasyonları yapılmıştır. İzole edilen DNA'lar random primerler yardımıyla amplifiye edilmiştir. Amplifıye olan DNA'lar % 1,5'luk agrose jelde yürütülmüştür. Daha sonra jel EtBr ile boyanarak UV ışık altında incelenmiş, polymorphic bandlar saptanmıştır. Poylmorphic bandlardan bir matrix oluşturulmuştur. Bu matrix bilgisayara yüklenmiştir. Bilgisayarda genetik uzaklığın saptanması için SAS (1988) programında dendrogram oluşturulmuştur. Bunun sonucuna göre melezleme programlarında 1-19, 1-18, 1-17, 16-19, 16-18, 16-17 hatları arasında melezleme yapılması önerilmiştir. Anahtar Sözcükler : Biber, RAPD, Genetik Uzaklık VI ABSTRACT DETECTION OF GENETIC DISTANCE FOR CROSS VARIETY BREEDING REVEALED BY RAPD MARKERS IN PEPPER ALKAN, Mehmet MSC in Agruculture Eng. Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Ibrahim DEMİR September 1 998, 33 pages In this research, pepper seeds obtained from Altın Tohum Co. were used. Pepper seeds were grown in steril conditions in greenhouse and when the seedling have researched to 10-15 cm hight, DNA of seedling were isolated. Isolated DNA's were amplified by random primer. Amplified DNA's were run in agorose gel. Then the gel were stained with EtBr and were screened under UV were done from the polymorphic bands and te matrix were input to computer in order to calculate genetic distance. As a results, lines (1-19, 1-18, 1-17, 16-19, 16-18, 16-17) were suggested to cross. Keywords: Pepper, RAPD, Genetic distance 33

ÖZET EKMEKLİK BUĞDAY {Triticum aestivum L. em Thell) ADAPTASYONUNDA VERNELİZASYONA TEPKİYİ KONTROL EDEN GENLERİN ETKİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR FIRAT, A. Ertuğ Doktora Tezi, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Tez Yöneticisi : Prof. Dr. ibrahim Demir Ocak 1998, 323 sayfa Vernelizasyon genleri, ekmeklik buğdayların (Triticum aestivum L.) adaptasyonunda önemli role sahiptirler. Kışlık ve yazlık izohatların, sahil kuşağında 22 çevredeki performanslarının araştırıldığı bu çalışmada tane verimi, saman verimi, biyolojik verim, hasat indeksi, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, bitki boyu, başaklanma gün sayısı, fizyolojik olum gün sayısı, erme süresi ve protein içeriği özellikleri ele alınmış; genotip x çevre interaksiyonları, varyans komponentleri ve kalıtım dereceleri belirlenmiştir. Genotip x çevre interaksiyonlarının önemliliği; Anza sib'lerin tüm çevrelere iyi adaptasyon göstermesi; tane, saman ve biyolojik verim özellikleri bakımından kışlık izohatların üstünlüğü ve yazlıkların daha erkenci oluşu bu araştırmanın çarpıcı sonuçlarındandır. Anahtar sözcükler: Ekmeklik buğday, Triticum aestivum L, vernelizasyon, izohatlar, varyans komponentleri, kalıtım derecesi, stabilite, adaptasyon, regresyon, tane verimi ve verimle ilgili özellikler ABSTRACT STUDIES ON INFLUENCE OF GENES CONTROLLING VERNELIZATION RESPONSE IN ADAPTATION OF COMMON WHEAT (Triticum aestivum L. em Thell) FIRAT, A. Ertuğ PhD in Field Crops Supervisor : Prof. Dr. Ibrahim DEMİR Junuary 1998, 323 pages Genes for vernalization response have played an important role in the adaptation of common wheat (Triticum aestivum L.). In this study, performance of winter and spring isolines were investigated over 22 environments in the coastal belt; grain, straw and biological yields, harvest index, test weight, thousand-seed weight, plant height, days to heading, days to physiological maturity, grain filling period and protein content characteristics were examined, and genotype x environment interactions, components of variance and heritability estimates were determined. Significance of genotype x environment interactions, well adaptation of Anza sibs to all environments, and better performance of the winter isolines in the characteristics of grain, straw and biological yields, and earliness of the spring isolines were the remarkable findings of this study. Keywords : Common wheat, Triticum aestivum L, vernelization, isolines, components of variance, heritability estimate, stability, adaptation, regression, grain yield and related traits. 323

ııı ÖZET BAZI SUSAM ÇEŞİT VE HATLARININ STABİLİTE ANALİZLERİ VE GENOTİP x ÇEVRE İNTERAKSİYONLARI KAYA, Çiğdem Doktora Tezi, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Tez Yöneticisi; Prof.Dr.İbrahim DEMİR Temmuz 1997, 88 sayfa Bu çalışmada, onüç susam genotipinde, genotip x çevre interaksiyonları, kalıtım dereceleri ve stabilite durumları incelenmiştir. Bu genotipler 1991 yılında dört çevrede (Bornova-Koçarlı-Menemen, ana ürün-Menemen Il-ürün), 1992 yılında iki çevrede (Bornova-Koçarlı) yetiştirilmişlerdir. Başta tohum verimi olmak üzere onaltı adet morfolojik ve teknolojik karakter irdelenmiştir. Karakterlere göre genotip x yer ve genotip x yıl interaksiyonları önemli veya önemsiz bulunmuşlardır. Tohum verimi karakteri için, Calinda çeşidi stabil ve yüksek verimli olmasının yanında yüksek yağ ve protein oranına, bin tohum ağırlığına ve kapsülde tohum sayışma da sahip olmuştur. Anahtar Kelimeler: Susam, genotip x çevre interaksiyonları, kalırım derecesi, stabilite. IV ABSTRACT THE STABILITY ANALYSIS AND GENOTYPE X ENVIRONMENT INTERACTIONS OF SOME SESAME VARIETIES AND LINES KAYA, Çiğdem Ph.D in Dep. of Field Crops Supervisor: Prof.Dr. Ibrahim DEMİR July, 1997, 88 pages The objective of this study was to estimate the genotype x environment interactions, heritabilities and stability of genotypes. Thirteen Sesame Genotypes were grown at four locations (Bornova-Koçarlı-Menemen, Main Crop-Menemen, Second Crop) in 1991 and at two locations (Bornova-Koçarlı) in 1992. Total sixteen morphological and technological characters were estimated. The genotype x location and genotype x year interactions were found significant or nonsignificant in terms of some characters. Calinda is not only a stabil and high yielded genotype but also has high oil content, protein content, 1000-seed weight and seed number per capsule. Keywords: Sesame, Genotype x Environment Interactions, Heritabilities, Stability. 88

ÖZET Tescilli Bazı Buğday Ticari Varyeteleri İle Buğday Hatlarının Biyokimyasal Markörlerle Tanımı Gün KIRCALIOĞLU Doktora Tezi, Tarla Bitkileri Bölümü Tez Yöneticisi; Prof. Dr. İbrahim DEMİR Kasım 97, 54 sayfa Buğday genotiplerinin tanımlanması amacıyla yapılan bu araştırmada glütenin proteini moleküler markör olarak kullanılmıştır. CIMMYT ve E.T.A.E.'den sağlanan toplam 76 buğday genotipinin SDS-PAGE tekniği ile glütenin bantları elde edilmiştir. Genotiplere ait glütenin bant desenleri incelendiğinde bunların birbirlerinden farklı olduğu, genotiplerde mevcut olan varyasyonu yansıttığı görülmektedir. Bu sonuçlara göre glütenin bant desenleri ile buğday ıslah programlarında yer alan hatların ve çeşitlerin tanımlamalarının yapılabileceği açıktır. Ancak aynı pedigri grubunda yer alan genotiplere ait glütenin bant desenleri incelendiğinde bunların genotiplerde mevcut olan benzerliği ortaya koyamadığı gözlenmiştir. Anahtar kelime; Poliakrilamit jel elektroforezis (PAGE), glütenin, buğday, biyokimyasal markör IV ABSTRACT Identification of Some Wheat Lines, and Commercial Varieties By Biochemical Markers GünKIRCALIO?LU Doctoral Thesis, Department of Plant Breeding Supervisor Prof. Dr. İbrahim DEMİR November 1997, 54 page The objective of this study was to identify wheat genotypes by using glütenin protein as a molecular marker. Glütenin banding patterns of 76 wheat genotypes from CIMMYT and AARI collections were obtained with SDS-PAGE technique. Evaluation of these glütenin banding patterns showed that these genotypes were totally different from each other and variation among genotypes could be expressed by these patterns. According to the results, it's clear that wheat lines and varieties of wheat of breeding program could be identified with glütenin banding patterns. However, no similarity was observed in the banding patterns of genotypes in the same pedigree groups. Key words: Polyacrylamide gel electrophoresis (PAGE), glütenin, wheat, biochemical marker 54

m ÖZET BAZI SERİN İKLİM TAHILLARINDA AZOT DOZLARININ VERİM VE VERİM KOMPONENTLERÎNE ETKİSİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA DOĞAN, Ali Yüksek Lisans Tezi, Tarla Bitkileri Bölümü Tez Yöneticisi; Prof. Dr. İbrahim Demir Ocak 1997, 40 Sayfa Bornova koşullarında 1994 yılında yürütülen bu çalışmada dört farklı azot dozunun (0 kg/da, 12 kg/da, 16 kg/da, 20 kg/da) iki buğday çeşidinde (Menemen-88, Cumhuriyet) verime olan etkileri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre azot dozu ile m2 bitki sayısı arasında istatistiki bir ilişki gözlenmezken, m2 de kardeş sayısı, bitki boyu, dane verimi ve danede protein oranı en yüksek doz olan 20 kg/da azot dozunda sırasıyla 4.033 adet/m2, 95 cm, 195 kg/da, %13.45 olarak saptanmıştır. Sonuç olarak bu özellikler ile azot dozu arasında linear bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Buğday, Azot Dozları, Gübreleme. IV ABSTRACT THE EFFECT OF DIFFERENT NITROGEN DOSES ON YIELD OF SOME WHEAT VARIETIES DO?AN, AH Msc in Agriculture Fac. Supervisor, Pro£ Dr. İbrahim Demir January 1997, 40 pages In this study the effect of four different N doses (0 kg/da, 12 kg/da, 16 kg/da, 20 kg/da) on the yield of two wheat varieties (Menemen-88, Cumhuriyet) were investigated under Bornova ecological conditions during the year 1994. According to the results archieved, there was no relation between the number of plants/m2 with the N-doses. The highest values for tiller/m2, plant height, grain yield and protein ratio were recorded as 4.033 tiller/m2, 95 cm, 195 kg/da, and 13.45% respectively with the highest N dose 20 kg/da. Consequently this characteristics showed a lineer increase with increasing N-doses. Key words : Wheat, Nitrogen Doses, Fertilization 30

IV ÖZET MELEZ MISIR TİCARİ VARYETELERİNDE İSOENZİM ELEKTROFOREZ YÖNTEMİ İLE GENETİK YAPININ TANIMLANMASI VE GENETİK SAFLIK KONTROLÜ GÖNCE, Figen Yüksek Lisans Tezi, Tarla Bitkileri Bölümü Tez Yöneticisi, Prof. Dr. İbrahim DEMİR Haziran 1997, 57 sayfa Yabancı döllenen bir bitki olan mısırın melez ticari varyetelerinin safiyeti üreticiler ve ticari tohum satan şirketler için büyük önem arz etmektedir. Genelde tip dışı bitkilerin büyük oranda olması pazarlanabilir ürün kalitesini, üniformluğu ve verimi negatif yönde etkilemektedir.Bu nedenle karışık tohum satışından kaçınmak için çeşitlerin genetik safiyet kontrolleri rutin olarak tohum şirketleri tarafından yapılmaktadır.Ancak geleneksel anlamda tarla yetiştirme testleri ile yapılan bu kontroller hem zaman alıcı ve hem de yeterli derecede güvenilir olmamaktadır. Çünkü bu ticari varyeteleri morfolojik olarak ayırt etmek zordur.Bu yüzden ülkemizde de melez mısırların genetik safiyetinin kontrolünde isoenzim elektroforez tekniğinin kullanılması yaygınlaşmaya başlamıştır. Protein ve enzimler genlerin direkt ürünleri olmaları nedeniyle genotiplerin belirlenmesinde önemli rol oynarlar.Bu ürünler çevreden etkilenmeyen, o çeşide özgü, bir diğer ifadeyle parmak izini oluşturan öğelerdir.Elektroforez sonucu elde edilen bant desenleriyle çeşitlerin genotipik teşhisleri ve genetik safiyet kontrolleri yapılabilmektedir. Yöntemin hızlı bir şekilde yapılabilmesi, ucuz olması ve elde edilen sonuçların tekrarlanabilir, güven verici olması, araştırıcılara ve melez tohum satan şirketlere birçok avantaj sağlamıştır.Bu araştırmada 15 ticari mısır melezi (Fi) 4 enzim sistemine göre (alcohol dehydrogenase (ADH), malate dehydrogenase (MDH), phosphoglucomutase (PGM) ve glucosephosphate isomerase (GPI)) yatay nişasta jel elektroforez yöntemiyle incelenmiştir. Her bir mısn- melezinden elde edilen bant desenlerinden yaralanılarak zymogramlar çizilmiştir. Zymogramların değerlendirilmesi anodal migrasyonlu bantların sayışma ve kalınlığına göre yapılmıştır. İsoenzim jel elektroforezi ile hem genotipler belirlenmiş hem de melezlerin saflık kontrolleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: İsoenzim, nişasta jel elektroforezi, melez, genetik saflık. VI ABSTRACT DETERMINATION OF THE GENETIC STRUCTURE AND CONTROL OF GENETIC PURITY BY USING ISOENZYME ELECTROPHORESIS TECHNIQUE ON COMMERCIAL HYBRID CORN VARIETIES Gouce, Figen Msc in Agriculture Fac. Supervisor, Prof.Dr.İbrahim Demir March 1997, 57 pages Corn plant which is an open pollinated crop has a special interest for growers as well as seed companies due to its genetical purity.Having high rate of the off-type genotypes in the population affects negatively the markatable crop quality, uniformity and yield. Therefore, the seed companies check the genetical purity in order to avoid selling mixed seed.However, the controls which are proceeded traditionally in field take much and they are not confidental since it is difficult to differentiate morphologically the commercial varieties.Thus, the isoenzyme leclinique are being used commonly now in our country. The proteins and enzymes which are directly related to the genes products have special role in determining the genotypes.These products which are not affected by environment are the components of finger prints.The band patterns obtained by using electrophoresis are able to describe the genotypes as well as their genetical purity.The electrophoresis technique which is cheap, quick and rrustable has many advantages for seed companies.VU In this research, 15 commercial maize hybrids were investigated with respect to 4 enzymes (alcohol dehydrogenase (ADH), malate dehydrogenase (MDH), phosphoglucomutase (PGM) and glucosephosphate isomerase (GPI)) by horizontal starch gel electrophoresis.Zymograms were drawn by using band patterns of each maize hybrid.Zymograms were evaluated by according to the number of bands with anodal migration and thickness. Identification of genotypes and the genetic purity control of hybrids were done by isoenzymes electrophoresis. Keywords: Isoenzymes, starch gel electrophoresis, hybrid, genetic purity. 46

24 ÖZET Bu çalışmada 13 ticari mısır melezi (Fİ) 4 enzim (ADH, MDH, PGM. ĞPI ) sistemine göre yatay nişasta jel elektrof orez yönte miyle incelenmiştir. Her bir mısır melezinden elde edilen bant desenlerinden yararlanılarak zymogramlar çizilmiştir. Zymogram- ların değerlendirilmesi anodal migrasyonİu bantların sayısına, kalınlığına göre yapılmıştır. 13 ticari mısır melezinde farklılıklar ADH, MDH ve PGM isoen zimi ' bakımından saptanmıştır. 13 ticari mısır melezinde ADH, MDH ve PGM izoenzimleri poliformik olarak gözlenmesine rağmen, GPI enzimi monomorfik olarak gözlenmiştir. 6-8 nolu melezlerle, 1-4-5 nolu melezler poliformik bulunan 3 enzim (ADH, MDH, PGM) bakımından kendi aralarında aynı bant desenlerini vermişlerdir. 7 nolu melez, 6 ve 8 nolu melezlerden ADH ve PGM isoenzimleri bakırımdan farklı olmasına rağmen MDH isoenzimi bakımından aynı bant deseni göstermiştir. 1-4-5 nolu melezlerden, 12 nolu melez PGM isoenzimi bakımından, 3 nolu me lez ise ADH isoenzimi bakımından fark göstermiştir. 10-11 nolo melezler MDH isoenzimi bakımından aynı bant desenine sahip ol dukları için bu isoenzime göre karşılaştırılmamışlardır.13 ve 9 nolu melezler diğer bütün melezlerden ve kendi aralarında MDH isoenzimi bakımından farklı çıkmıştır. 6ve8 nolu melezler ile 1-4 ve 5 nolu melezler bütün isoenzim ler için aynı bant deseni göstermişlerdir.Bu grupları kendi iç lerinde farklılıklarını ayırt etmek için, farklı polymorfik en zim sistemleriyle çalışmak gerekmektedir. Bu çalışmada aynı zamanda genetik saflık kontrolleri de test edilmiştir. Sonuçlar, genetik saflığın % 87 ile % 100 arasında değişiklik göstermiştir. Son yıllarda ülkemize çok sayıda melez mısır ithal edilmiştir Bu ticari çeşitleri* birbirinden morfolojik olarak ayırt etmek cok zordur. Yaygın test metotlarının çoğunluğu olan tarla test leri tohumları temsil eden örneğin yetiştirilmesini, yetişmiş bitkide onların fenotiplerine bakarak bulaşmayı veya gerçek çe- sit tiplerini sınıflandırmayı içermektedir.Tarla yetiştirme tes ti için sarf edilen emek ve zaman yerine, isoenzim tekniği; me lez tohumların saflığını ispat etmek için kullanılmaktadır. Bir çok bitkide olduğu gibi mısırda da uygun isoenzimler yardımıyla çeşitlerin birbirinden ayırt edilmesi sağlanacağı gibi melez çeşitlerin tohumluk üretiminin sağlıklı olarak yapılıp yapılma dığı kısa yoldan ve güvenli bir şekilde kontrol edilebilmekte dir. 25 SUMMARY In this research 13commercial maize hybrids were investigated with respect to 4 enzymes fADH, MDH, PGM and GPI) by horizontal starch gel electrophoresis.Corn seeds were obtained from two company which sell commercial maize hybrids. At least 100 seeds of each genotypes and the genetic purity control of hybrids. At firts, a genotypical identification of each commercial maize hybrids was made by staining the isoenzymes ADH, MDH, PGM and GPI.. Zymograms were drawn by using bant patterns of each maize hybrid. Zymograms were evaluated by according to the number of bands with anadol migration and thickness. 6-8 and 1-4-5 numbered hybrids have the same band patterns whith respect to ADH, MDH ve PGM isoenzymes. Hybrid - 12 was different from hybrid-1, hybrid-4 and hybrid-5 with respect to PGM isoenzyme.Hybrid. -3 was different from hybrid-1, hybrid-4 and hybrid-5 with respect to ADH isoenzyme. Hybrid -6, -8, -9 have the same band patterns with respect to PGM and ADH iso enzymes although hybrid-9 was different from hybrid- 6 and hybrid-8 with respect to MDH isoenzyme. From hybrids-1, -4, -5 hybrid-12 was different with respect to PGM isoenzyme and hybrid-2 was different with respect to MDH isoenzyme.Hybrids-10 and -11 can't compared for MDH isoenzyme because they have the same bands for MDH isoenzyme, but they can compared for the other isoenzymes.Only hybrid-9 was different from the other hybrids with respect to MDH isoenzyme. Hybrids-6 and -8 showed same band patterns, inaddition hybrid -1, -4 and -5 showed same band patterns too. It is necessary to investigate appropriate enzyme system in order to distingush within these groups. In addition it is necessary to study different polymorphic enzyme systems in order to give certainly results. Genetic purity control of hybrids was also tested. The result show that the genetic purity changed in hybrids between 87-100% The comman testing method, the grow-out test involves growing a representative sample of seeds, classifying later the adult plants as true to varietal type or contaminats on the basis of their phenotype. Instead of the space and time consuming grow- out test it is used to prove hybrid seed purity with an isozyme technique.The isozyme fingerprint is used as an aid identifica tion of maize hybrids. 25

T: Bornova koşullarında 1994-95 yılında yürütülen bu çalışmada 4 farklı N dozu ( 0-10- 15 ve 20 kg / da N )' nun 2 triticale çeşidi ( Eronga ve Juanillo )' nde verime olan etkileri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; N dozu ile metrekarede bitki sayısı arasında istatistiki açıdan bir ilşki gözlenmezken, metrekarede kardeş sayısı, bitki boyu, dane verimi ve protein oranı en yüksek doz olan 20 kg / da N dozu uygulamasında sırasıyla; 3.317 adet, 137.850 cm, 550 kg / da ve % 16.891 olarak saptanmıştır. Sonuç olarak; özellikler N dozu ile linear bir artış göstermiştir. ABSTRACT : In this study the effect of four different N doses (0-10-15 and 20 N kg / da ) on the yield of two triticale varieties ( Eronga and Juanillo ) were investigated under Bomova ecological conditions during the year 1994 - 95. According to the results achieved that there was no relation between the number of plants / m2 with the N doses. The highest values for tiller / m2, plant height, grain yield and protein ratio were recorded as 3.317 tiller / m2, 137.850 cm, 550 kg / da and % 16.891 respectively with the highest N dose of 20 kg / da. Consequently; these characteristics showed a linear increase with increasing N dose. ABSTRAKT: Bornova koşullarında 1994-95 yılında yürütülen bu çalışmada 4 farklı N dozu ( 0-10- 15 ve 20 kg / da N )' nun 2 triticale çeşidi ( Eronga ve Juanillo )' nde verime olan etkileri araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; N dozu ile metrekarede bitki sayısı arasında istatistiki açıdan bir ilşki gözlenmezken, metrekarede kardeş sayısı, bitki boyu, dane verimi ve protein oranı en yüksek doz olan 20 kg / da N dozu uygulamasında sırasıyla; 3.317 adet, 137.850 cm, 550 kg / da ve % 16.891 olarak saptanmıştır. Sonuç olarak; özellikler N dozu ile linear bir artış göstermiştir. ABSTRACT : In this study the effect of four different N doses (0-10-15 and 20 N kg / da ) on the yield of two triticale varieties ( Eronga and Juanillo ) were investigated under Bomova ecological conditions during the year 1994 - 95. According to the results achieved that there was no relation between the number of plants / m2 with the N doses. The highest values for tiller / m2, plant height, grain yield and protein ratio were recorded as 3.317 tiller / m2, 137.850 cm, 550 kg / da and % 16.891 respectively with the highest N dose of 20 kg / da. Consequently; these characteristics showed a linear increase with increasing N dose. 22

117 ÖZET Bu araştırma dokuz arpa genotipinde tohum verimi, 2 bin dane ağırlığı, m 'de başak sayısı, başakda dane sayı sı, başak boyu, bitki boyu, hektolitre ağırlığı ve başak lanma gün sayıları yönünden Genotip x Çevre interak- siyonlarını belirlemek, denemedeki genotiplerin stabilite- lerini araştırmak ve değişik çevrelere gösterdikleri adap tasyon yeteneklerini farklı stabilite yöntemleri [Wricke (1962), Finlay ve Wilkinson (1963), Eberhart ve Russell (1966), Perkins ve Jinks (1968), Baker (1969), Hanson (1970), Francis ve Kannenbert (1978) ve Shukla (1972)] ile ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Dokuz genotip (Yeşilköy, Yerçil, Gem, Kaya, Zafer, Lignee, Arupo `s`, M66 ve Legia), üç lokasyonda (Bornova- Menemen-Araştırma) iki yıl süre ile (1990-1991 ve 1991- 1992) tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlı olarak yetiştirilmiştir, tki yıl ve üç yerde kurulan dene meler bu özellikler açısından yer ve yıllar üzerinden birleştirilerek varyans analizi; Genotip x Çevre şeklinde oluşturulan iki yanlı tablodan farklı stabilite kriterleri hasaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar şu şekilde özetlenmiştir; l.tncelenen genotiplerde Genotip x Yıl, Genotip x Yer ve Genotip x Yer x Yıl interaksiyonları istatistiki anlam da önemli bulunmuştur. 2. Denenen genotiplerin çevre koşullarına adaptasyon yetenekleri bütün özellikler açısından, büyük ölçüde her bir genotipin çevrelerle yarattıkları interaksiyon etkile rine bağlı olmuştur, Bu nedenle bu özelliklere ait dene meler farklı yıl ve yerlerde yapılması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. 3. Adaptasyon belirleme yöntemleri farklı sonuçlar vermiştir. Yerçil ve M66 dört yönteme göre tüm çevrelere göre iyi uyum gösterirken, Finlay ve Wilkinson (1963) 'e118 göre Lignee orta düzeyde adapte genotip olarak bulunmuş, diğer yöntemlere göre adaptasyonu çok iyi bir genotip bu lunamamıştır. 4.Regresyon katsayısı istatistiki olarak `1` den farksız genotipler, Yeşilköy (0.727), Zafer (0.121) Ve Lignee (0.866) 'dır. Arupo `s` 'in regresyon katsayısı (0.785) l'in altında, diğer kalan beş genotipin (Yerçil (1.148), Kaya (1.168), Gem (1.186), M66 (1.332) ve Legia (1.666)) regresyon katsayıları l'in üzerindedir. 5.Finlay ve Wilkinson (1963) ve Eberhart ve Russell (1966) ile Perkins ve Jinks (1968) ve Baker (1969) tara fından hesaplanan regresyon katsayıları arasında matema tiksel bir ilişki vardır. Bu ilişki b^-l+Bi şeklindedir. 6.Finlay ve Wilkinson (1963) 'a göre regresyon tahmi ninin Perkins ve Jinks (1968) ve Baker (1969) dan daha kolay olduğu göz önüne alınırsa çok sayıda genotip denendiğinde Finlay ve Wilkinson (1963) 'un regresyon katsayısına regresyondan sapma kareler ortalamasıda kriter olarak eklenerek daha uygun bir stabilite yöntemi olarak önerilebilir. 7.Wricke (1962), Hanson (1970). Shukla (1972) ve Francis ve Kannenbert (1978) 'in stabilte kriterleri birbi rine benzemektedir. 8. Eberhart ve Russell (1966), Finlay ve Wilkinson (1963) 'un regresyon katsayısını kullanmıştır. önerilen yöntem Perkins ve Jinks (1968) ile Baker (1969) 'in öner diği yöntemin aynısıdır. Nitekim araştırmamızda bütün özellikler açısından Eberhart ve Russell (1966), Perkins ve Jinks (1968), Baker (1969) 'in regresyondan sapma kare ler ortalama değerleri eşdeğer bulunmuştur. 119 SUMMARY The objectives of this study were to estimate the variences of Genotype x Environment interactions in nine barley genotypes and to investigate the stability and adaptability of the genotypes by using the Wricke (1962), Pinlay and Wilkinson (1963), Eberhart ve Russell (1966), Perkins ve Jinks (1968), Baker (1969), Hanson (1970), Francis ve Kannenbert (1978) and Shukla (1972) methods for grain yield, 1000 kernel Weight, grain number per ear, lenght of spike, lenght of plant, heading to days, spike 2 number per m, test weight in nine barley varieties. Nine genotypes (Yeşilköy. Yerçil, Gem, Kaya, Zafer, Lignee, Arupo `s`, M66, Legia) were grown at three loca tions (Bornova-Menemen-Araştırma) in two years (1990-1991 and 1991-1992). Each one of the experiment was in the randomized complete blocks desingn with for replications. In the experiments established in three locations in two years, these characteristies were combined with locations and years, then variance analysis table was prepared and the stability parameters were calculated from the 2-way table constructed by genotypes and environments. The results from this research and summarized as fal lowings: 1-Genotype x Year, Genotype x Location and Gentoype x Year x Locations interactions were found to be significant for the genotypes tested. 2-The abilities of adaptation of genotypes in accor dance with all characters were generally effected from each of the genotypes interacted with the environments. These findings suggest that for all 8 traits should be tested in different years and locations.120 3-Based on the nine stability methods which were used in this study showed different results. Yerçil and M66 cultivars showed good adaptation to all environment by grain yield for four stability methods. It was found Lignee cultivar which has showed awerage adaptation for the Finlay and Wilkinson (1963) stability method. For the rest of stability methods were not found a good adaptability cultivar. 4. The varieties with regression coefficients closest to 1.00 were found to be as Yeşilköy (0.727), Zafer (0.121), Lignee (0.866) for grain yield. Of the other varieties, Arupo `s` (0.785) gave value below 1.00 and Yerçil (1.148), Kaya (1.168), Gem (1.186), M66 (1.332) and Legia (1.666) gave values above 1.00. 5. There exists a mathematical relation between the regression cofficients evaluated by Finlay-Wilkinson (1963), Eberhart-Russel (1966) and Perkins- Jinks (1968), Baker (1969) which was bi-l+B^. 6. Since the Finlay and Wilkinson's (1963) regression coefficient is easier to estimate than these of Perkins and Jinks (1968) and Baker (1969). This type of regression coefficients could be proposed as a better stability parameters as compared to the others. The precision of the Finlay and Wilkinson (1963) as a stability criterium could be increased by considering the mean squares of deviation from the regressions simultaneously. 7. The stability parameters proposed of Wricke's (1962), Hanson's (1970), Shukla's (1972) and Francis- Kannenberi's (1978) were similar.121 a.Eherhart and Russell (1966) used the regression coefficent of Finlay and Wilkinson (1963). The proposed method was similar to the methods of Perkins and Jinks (1968) and Baker (1969) so that, in our research the values of means squares of deviations from the regressions of Eberhart and Russell (1966) and Perkins and Jinks (1968) and Baker (1969) were found to be the same. 121

24 ÖZET Bu çalışmada SDS Poliakrilamid jel elektroforezi ile globulin proteinlerinin 26 fasulye çeşidinin tanımlanmasında kullanılma olanakları araştırılmıştır. Elektroforez tekniği ile elde edilen, proteinin alt birimlerine özgü elektroforegramlar çizilmiş ve bunların rölatif mobiliteleri (rf) hesaplanmıştır. Fasulye çeşitleri arasındaki bant desenleri farklılığından yararlanılarak tohum proteinlerinin çeşit tanımlamasında kullanılabileceği anlaşılmıştır. Varyete tanımlama testi tohum teknolojisinde önemli bir unsurdur. Hızla artan yeni çeşitlerin sayısı ve varyete belirlemede tohum analistlerinin biyoteknolojiyi kullanma istekleri, çeşit belirlemede geleneksel tohum teknolojisi yaklaşımlarının kullanılmasını zorlaştırmaktadır. Proteinlerin nişasta veya poliakrilamid jel kullanılarak yapılan elektroforezi çeşit tanımlanmasında umut verici bir metod olarak gelişmektedir. Geleneksel çeşit tanımlama metodlan, tarla şartlarmdaki farklılıklardan, bitkinin yaprak şekli, çiçek rengi gibi morfolojik karakterlerden yararlanılarak uygulanmaktadır. Seleksiyon kriteri olarak kullanılan fenotip, çevrenin modifıye etkisi nedeni ile genotipi tam olarak göstermez. Bunu önleyebilmek için bu günlerde, ıslah programında seleksiyon yaparken biyokimyasal metodlardan yararlanmaya başlanmıştır. 25 SUMMARY In this study, the possibilities of being used globulin proteins in identification of 26 bean varieties were investigated by SDS Polyacrilamide Gel Electrophoresis method. The electrophoregrams special to varieties were drawn for subunits of globulin obtained by electrophoresis technique and relative mobilities (Rf) of its bands were calculated. It was determined that these seed proteins could be used to identify variety regarding differences of band designs for globulin among bean varieties. Varietal identification testing is an important component of seed technology. Increased numbers of new varietal releases and anticipated impact of biotechnology on varietal developmant will exacerbate the ability of seed analysts to differentiate varieties by traditional seed technology approaches. Electrophoresis of the proteins using starch or polyacrylamide gels has proven to be a promising adjunct to routine testing for variety. Traditional identification techniques utilise varieties that are differentiated in the field based on plant morphological characteristics such as leaf shape, flower colour etc. Phenotype used as a selection criteria does not show the genotype owing to modificative effects of enviroment. To prevent this difficulty, nowadays it is started to use biochemical method in selection at breeding. 28

23 ÖZET Islahta bugüne kadar seleksiyon, morfolojik, fizyolojik, agronomik ve kalite karakterlerine göre yapılmıştır. Fakat bu çalışmalarda seçim kriteri olarak kullanılan karakterlerde çevrenin modifiye etkisi nedeni ile fenotip genotipi göstermemiş bunun sonucu fenotipe göre yapılan seçimler de ise isabet şansı azalmıştır. Bunu önlemek için kombinasyon ıslahındaki ebeveyn seçiminde biyokimyasal yöntemlerden yararlanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada buğday ve çavdar ile onların melezi olan triticale arasında benzerlik ve farklılıklar aynı zamanda Triticale çeşitleri (Juanillo, Begalita, Eronga) arasındaki benzerlik ve farklılıklar parmak izleri kullanılarak belirlenmiştir. Bu yöntem geliştirildiğinde moleküler markırlar seleksiyon kriteri olarak kullanılabilecektir.. 24 SUMMARY The selection was made by morphologic, physiological, agronomic and quality characteristic in breeding upto now. But at this research due to modificatif effects of enviroment, phenotype didn' t show the genotype, at the characteristic which was used as selection criteion. Because of this result the probability decreased at selection in respect of phenotype. To delete this difficulty, they were started to, use biochemical system in selection of parent at combination breeding. In this research was determinated differencies between varieties of triticale (Juanillo, Begalita, Eronga) and similarity or differencies of parents wheat, rye with its hybrid triticale by using finger prints. This method is being improved moleculer markers can also be use in selection criteria. 22

T Bu araştırmada 13 ticari mısır melezi ( F1 ) 4 enzim sistemine göre (alcohol dehydrogenase ( ADH ), malate dehydrogenase ( MDH ), phosphoglucomutase ( PGM ) ve glucosephosphate isomerase ( GPI ) ) yatay nişasta jel elektroforez yöntemiyle incelenmiştir. Her bir mısır melezinden elde edilen bant desenlerinden yararlanılarak zymogramlar çizilmiştir. Zymogramların değerlendirilmesi anodal migrasyonlu bantların sayısına ve kalınlığına göre yapılmıştır. Isoenzim jel elektroforezi ile hem genotipler belirlenmiş hem de melezlerin genetik saflık kontrolleri yapılmıştır. ABSTRACT In this research, 13 commercial maize hybrids were investigated with respect to 4 enzymes ( alcohol dehydrogenase ( ADH ), malate dehydrogenase ( MDH ), phosphoglucomutase ( PGM ) and glucosephosphate isomerase ( GPI ) ) by horizontal starch gel electrophoresis. Zymograms were drawn by using band patterns of each maize hybrid. Zymograms were evaluated by according to the number of bands with anodal migration and thickness. Identification of genotypes and the genetic purity control of hybrids were done by isoenzymes electrophoresis. 29

ÖZET Bu çalışmada, stabilite parametrelerini karşılaştırmak amacı ile ele alınan, Eronga- 83, Juanillo-97, Beaguelita, Tarasca-87, Rhino`S`, PTR`S`/PM)`S`, PET7717//MZA/BN`S`/LM, Balcalı, Yavaros- 79, Menemen- 88, Ures- 81 ve Cumhuriyet gibi 12 triticale ve buğday genotipinin, 1991-1992 yıllarında, Bornova, Menemen Çiftlik ve Menemen Araştırma Enstitüsü arazilerinde yürütülen verim ve verim komponentleri denemelerinden, elde edilen parsel verileri kullanılmıştır. İki yılda 3 ayrı yerde kurulan denemelerde elde edilen verileri, yerler ve yıllar üzerine birleştirerek varyans analizi, Genotip x çevre şeklinde oluşturulan iki yanlı tablodan; regresyon katsayısı, t- testi, verim ortalamaları sıralaması gibi dokuz stabilite kriteri hesaplanmıştır. Araştırmamızdan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenmiştir, 1. Araştırmada, verim ve 8 verim komponenti yönünden incelenen buğday Ye tiriticale genotiplerinde, Genotip x Yer, Genotip x Yıl Ye Genotip x Yer x Yıl interaksiyonları istatistik! anlamda önemli bulunmuştur. 2. Buğday ve tiriticale genotip terinin denenen çevre koşullarına stabilitelerini belirleyen ana unsur, her genotipin çevrelerle yarattıkları Genotip x çevre interaksiyon etkileri olmuştur. 3. Çalışmamızda kullanılan stabilite parametrelerine verim yönünden Eronga- 83 genotipi denenen bütün çevrelere iyi adaptasyon göstermiştir. 4. Çalışmamızda kullanılan stabilite parametrelerine göre bindane ve hektolitre ağırlığı yönünden buğday genotipleri triticale genotiplerine göre daha stabil bulunmuşlar, diğer özellikler açısından ise triticale genotiplerinin adaptasyonları daha iyi bulunmuştur. 5. Stabilite parametreleri üzerinde durulacak olursa, Finlay ve Wilkinson (1963) ile Perkins ve Jinks (1968), Baker (1969) Ye Eberhart ve Russell (1966) arasında regresyon katsayıları yönünden matematiksel bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Bu ilişki bi=l+Bi şeklindedir.6. Fiıüay ve Wilkinson (1963)'a göre regregyon katsayısı tahmininin Perkins ve Jinks (1968) ve Baker (1969)'a göre daha kolay olduğu dikkate alınırsa, özellikle çok sayıda genotip denendiğinde, regresyon katsayısına, regresyondan olan sapmaların varyansı da bir kriter olarak eklenmesi ile daha uygun bir stabilite yöntemi olabileceği önerilebilir. 7. Verim yönünden Eronga- 83, m2'de başak yönünden Ures- 81 ve başakta' dane sayısı özelliği yönünden de Taraşça- 87 genotipleri tüm parametrelere göre stabil genotipler olarak bulunmuştur. 8. 6 ve 7 nolu genotipler olan PTR`S`yPND`S` ve PET7717//MZA /BN`S` /3/ BOR `S` /LM genotipleri tüm stabilite parametrelerine göre iyi adaptasyon göstermeyen genotipler olmuşlardır. 9. Francis ve Kannenbert (1978)'in Sı2 ve CV kriterlerine göre, 9 özellikten 5 tanesinde aynı sonuca varılmış, verim de dahil olmak üzere 4 özellik için ayrı ayrı genotipler stabil bulunmuştur. 10. Bu araştırmada Wricke (1962)'nin ekovalans (W2), Eberhart ve Russell (1966), Perkins ve Jinks (1968) ve Baker (İ969)'m regresyondan sapma (S2), Hanson (1970)'un öklit uzaklığı (DO ve Shukla (1972)'nın stabilite varyansı (oı2) parametreleri arasında kendi içlerinde sıralanışları ile çok yakın bir paralellik gözlenmektedir. 100 SUMMARY In this study which is made for comparing stability parameters, on seven triticals and five wheat genotypes (Eronga- 83, Juanillo- 97, Beaguelita, Tarasca- 87, Rhino `S`, PTR `S'7 PND `S`, PET 7717// MZA// BN `S`// 3// BOR `S`/LM, Balcali, Yavaros- 79, Menemen- 88, Ures- 81, Cumhuriyet), pilot yields were used in trials which, were made in Menemen, Bornova and Research Institue Menemen, between 1991- 1992. In two years measured plot yields in united over locations and years in trials, which had been set up in three different locations nine stability parameters had been calculated, such as; Analysis of variance, t- test, regression coefficient, the standart error. These data is derived from to- way table Genotype x Environment Investigation results are summarized below: 1. At trials in observed tritical and wheat genotypes for yield and yield components, Genotype x Location, Genotype x Location x Years interactions were found statistically importent. 2. The main factor determinens the stability of tritical and wheat genotypes to environmental conditions of each genotype. 3. According to nine stability methods, which were used in this research, Eronga- 83 has good adaptation for all locations. 4. According to stability parameters. Wliic were used in this research, wheats genotypes are found more stabil than tritical genotypes for test weight and kernel and According to another components also, it is best found adaptations of tritical genotypes. 5. Based tested on the evaliation of the stability parameters there can be a mathematical relationship between the Finlay and Wilkinson (1963), the Perkins and Jinks (1968) and the Baker (1969) in terms ot regression coefficients as the fallowing; bp 1+Bilöl 6. If this is taken into considaration that according to Finlay and Wilkinson (1963) estimate of regression coefficient is easier than that of Perkins and Jinks (1968) and Baker (1969); it can be suggested that variance of deviations from regression should be addet to Finlay and Wilkinson's (1963) regression coefficient as a criter, aspecially when'genotypes are guite alot '. 7. They are found as stable genotypes such as Eronga- 83 for yield, Ures- 81 for ear per m2, Tarasca- 87 for grain number per ear. 8. Genotypes number of 6 and 7 which is PTR `S`/ PND `S` and PET 7717// MZA// BN `S`// 3// BOR `S`/LM, haven't good adaptation for all stability parameters. 9. According to Sj2 and CV enters of Francis and Kannenbert (1978), Same genotype is found stabil for five components, for another four components which includes yield, different genotypes are found stabil. 10. In thfs research, there is very close paralelisin about enumerating in their own structures among these parameters; Wricke (1962)'s ecovalans (W2), Eberhart and Russell (1966), Perkins and Jinks (1968) and Baker (1969)'s regressions coefficient deviation (S2d), Hanson (1970)'s euclid distance (DO and Shukla(1972)'s variance of stability ( a2). HSSptJB 112

77 ÖZET Bu çalışmada, Orta Anadolu Bölgesi ve ağırlıklı olarak, arpa gen merkezlerinden biri kabul edilen, Doğu Anadolu Böl gesi arpa populasyonlarından seleksiyonu yapılan arpa hatla rının, verim ve malt kalite özellikleri araştırılmıştır. Biralık arpalardan istenen özellikleri taşıyan ve diğer »i karakterleri kabul edilebilir düzeyde olan yeni çeşitleri, kendi öz kaynaklarımızdan, bulup çıkarmak tez çalışmamızın a- macını oluşturmaktadır. Seleksiyonu yapılan toplam 1361 arpa hattı, standart çe şitler ve iç-dış kaynaklı ilave materyal ile denemelere alın- mıştır. Tez konumuz gereği, burada seleksiyon hatları değer lendirilmiştir. Denemeler, arpa ekiminin hakim olduğu Afyon ve Konya lo- kasyonlarında yürütülmüştür. ilk yıllar tohum çoğaltılmış ve aşağıdaki gözlemler ya pılmıştır: 1 - Tarla gözlemleri: a) Genel görünüş b) Kışa dayanıklılık c) Erkencilik d) Gelişme tabiatı e) Başak tipi 2 - Hasat sonrası gözlemleri: a) Tane genel görünüşü b) Kavuz inceliği c) Kavuz rengi78 Bu gözlemlere göre yapılan seçimler ve tohum miktarının makinalı ekime yeterli duruma gelmesinden sonra tekerrürlü denemeler kurulmuş ve yukarıdaki gözlemlere ilaveten verim ve aşağıdaki laboratuvar analizleri yapılmıştır: 1 - Arpa analizleri: a) Elek analizi b) Protein analizi c) Pollock testi 2 - Malt analizleri: a) Ekstrakt b) Ekstrakt farkı c) Protein d) Çözünür azot e) Viskozite f) Kol bach g) Hartong h) Friabilimetre Çalışma materyalimiz yukarıda sözünü ettiğimiz gözlem ve analiz değerleri ile incelenmiş, standart çeşitlerle karşı laşt ir ılmışt ir. Altı yıl süren tarla denemeleri ve arpa-malt kalite analiz verilerinin incelenip, değerlendirilmeleri sonucu üstün görülen üç seleksiyon hattı seçilmiş ve bunlardan orijini Ağrı yöresi olan hat, Efes-3 ismiyle tescil edilmiş ve arpa tarımında yerini almıştır. 79 SUMMARY Selected barley lines from populations in Central Anato lia and especially in East Anatolia, which is a well known barley gene centre of the world, were tested in this thesis due to their malting quality and ^ield characteristics. The aim of this thesis is, to find out about new varie ty ties of barley that has originated in Turkey, which have the properties of malting barley and other accepted characteric- tics. A total amount of 1361 barley lines were selected and tested together with standard varieties, domestic and foreign additional material. Due to our thesis, selected lines were evaluated. In the locations of Afyon and Konya where barley culti vation is dominant, the tests were applied. In the first years seeds were sown and multiplied and following observations were made: 1 - Field observations: a) General appearance b) Winter hardiness c) Earliness d) Habit of growth e) Type of Spike i 2 - Observations after Harvest: a) General kernel appearance b) Finess of husk c) Husk colour80 From observation which were made when the quantity of seeds were enough for machinery sowing, replicated trials were established and in addition to the former observations, yield was measured and following analysis were made: 1 - Barley analysis: a) Sieving test b) Protein content c) Pollock test 2 - Malt analysis: a) Extract b) Extract difference c) Protein d) Soluble Nitrogen e) Viscosity f) Kolbach g) Hartong h) Friabirkneter The whole material was examined with its analytical va lues and compared with standard varieties. After looking at the results of 6 years of field trials and barley-malt analysis, 3 selected lines were chosen. One of them, which orginated from Agri region was registered as Efes-3 and is now an official variety for barley cultivation. 88

Bu araştırmada yağlık ayçiçeğinde ebeveynlerin genetik yapısı ve üstün melezleri belirlemek amacıyla, kombinasyon yeteneği analizi beş sitoplazmik kısır (CMS) ve dört restorer (RfRf) test edici ve bunların 20 melezi üzerinde 1991 yılında birinci ve ikinci ürün koşullarında yapılmıştır. Farklı bitki tipi, olgunluk ve tane verimine sahip 5 sitoplazmik kısır (0043 CMS, 0046 CMS, 0195 CMS, 0583 CMS, 0704 CMS) kendilenmiş hattın ana ve 4 restorer (0708 Rf, 0845 Rf, 0951 Rf, 1097 Rf ) kendilenmiş hattın baba ebeveyn olarak kullanıldığı bu çalışmada, materyalin genel ve özel kombinasyon yeteneği, heterosis ve heterobeltiosis değerleri hakkında bilgi edinmek amacıyla line x tester analizi uygulanmıştır. Kombinasyon gücü çalışması 5x4 line x tester setinde ebeveynler dahil, parsel verimi, 1000 tane ağırlığı, çiçeklerime gün sayısı, fizyolojik olum gün sayısı, bitki boyu, tabla çapı, gövde alt çapı, gövde üst çapı, tane boyu, tane eni, kabuk oranı, protein oranı, yağ oranı, oleik asit oranı, linoleik asit oranı, palmitik asit oran, stearik asit oranı özellikleri üzerinde yürütülmüştür. Varyans analizi üzerinde çalışılan 17 özellik yönünden F1 ve ebeveynler arasında varyasyon bulunduğunu ortaya koymuştur. Kombinasyon gücü analizi üzerinde çalışılan karekterlerin kontrolünde eklemeli ve eklemeli olmayan gen etkilerinin de önemli rol oynadığını ortaya koymuştur.- 168 - Ana üründe parsel verimi, bitki boyu, tabla çapı, tane boyu, kabuk oranı, stearik asit oranı, palmitik asit oranı, gövde alt çapı ve gövde üst çapı için eklemeli; 1000 tane ağırlığı, çiçeklerime gün sayısı, fizyolojik olum gün sayısı, tane eni, yağ oranı, protein oranı, oleik asit oranı ve linoleik asit oranı için de eklemeli olmayan gen etkilerinin; ikinci üründe bitki boyu, tabla çapı, tane boyu, 1000 tane ağırlığı, yağ oranı, stearik asit oranı, palmitik asit oranı, gövde üst çapı için eklemeli; parsel verimi, kabuk oranı, çiçeklerime gün sayısı, fizyolojik olum gün sayısı, protein oranı, oleik asit oranı, linoleik asit oranı, tane eni ve gövde alt çapı, için de eklemeli olmayan gen etkilerinin söz konusu olduğu genel ve özel kombinasyon gücü varyansları, eklemeli ve dominant varyans komponentleri ve bunların oransal ilişkileri ile ortaya konmuştur. Birinci ve ikinici ürün koşullarında genel kombinasyon gücü etkileri ve ebeveynlerin ortalama değerleri dikkate alındığında, 0043 CMS, 0046 CMS, 0195 CMS, 0583 CMS, 0704 CMS, 0708 Rf, 0845 Rf, 0951 Rf ve 1097 Rf kendilenmiş hatları GKG değerleri çeşitli özellikler bakımından yüksek ve istatistik olarak önemli bulunmuş olup; bu ebeveynler ayçiçeği ıslah çalışmalarında üstün hibritlerin ve genot iplerin geliştirilmesinde kullanılabilirler. Bu çalışmada ayrıca, çeşitli özellikler bakımından bazı hibritler, ortalama değerleri, ÖKG, heterosis (%), heterobeltiosis (%) değerleri dikkate alınarak üstün melez169 - kombinasyonları olarak belirlenmişlerdir. Melezlerde en yüksek oranda heterosis %142.64 olarak parsel veriminde (21 nolu melez), en düşük oranda heterosis ise %-22.02 olarak palmitik asit oranında (25 nolu melez) belirlenmiştir. Heterobeltiosis bakımından en yüksek değereparsel veriminde %79.44 (21 nolu melez), en düşük ora %-36.68 olarak 1000-tane ağırlığında (18 nolu melez) belirlenmiştir. Üzerinde çalışılan özelliklere ait dar anlamda (h2) kalıtım derecesi en yüksek oranda tane boyunda (0.810), en düşük olarak ise 1000 tane ağırlığında (0.059) olarak hesaplanmıştır. In this research, combining ability analysis in oilseed sunflower was carried for the lines (5), testers (4), and their hybrids (20) to investigate the genetically structure of parents and superior hybrids during first and second crop production seasons in 1991. A line tester analysis involving five cytoplasmic male sterile (0043 CMS, 0046 CMS, 0195 CMS, 0583 CMS, 0704 CMS) inbreed lines as females and four restorer (0708 Rf, 0845 Rf, 0951 Rf, 1097 Rf ) inbreed lines as males of different plant types, maturity, and seed yield was done to obtain information on the extent of general and specific combining ability, heterosis, and heterobeltiosis. Combining ability studies were undertaken in two environments with set of 5 x 4 line x tester including parents for the characters: seed yield, 1000-seed weight, days to flowering, days to physiological maturity, plant height, head diameter, stem diameter, oil content, fatty acid content (oleic, linoleic, palmitic, and stearic), protein content, seed length, seed width, and hull percentage. There were significant variations present among the parents and their hybrids for all traits studied. Analysis of variance indicated the existence of significant variation among Fj s and their parents for all 17 characters. Combining ability analysis showed both additive and non-additive types of gene action played significant role in controlling the expression of all- 172 - crosses among 0583 CMS x 1097 Rf. The highest heterobeltiosis (%) was found as 79.44% for seed yield in the crosses among 0195 CMS x 1097 Rf and the lowest was found as -26.78% for palmitic acid content in the crosses among 0046 CMS x 0708 Rf. In this study narrow sense heritability estimates ranged from 0.810 to 0.059 for seed length and 1000-seed weight respectively.- 172 - crosses among 0583 CMS x 1097 Rf. The highest heterobeltiosis (%) was found as 79.44% for seed yield in the crosses among 0195 CMS x 1097 Rf and the lowest was found as -26.78% for palmitic acid content in the crosses among 0046 CMS x 0708 Rf. In this study narrow sense heritability estimates ranged from 0.810 to 0.059 for seed length and 1000-seed weight respectively. 192

ÖZET Bu araştırmada E.Ü.Z.F. Tarla Bitkileri Bölümü Mısır Araştırma Projesinde geliştirilen S4 generasyonundan seçilen 71 kendilenmiş hat materyal olarak kullanılmıştır. Bu hatlar 1988 yılında TTM 813 ile tozlanarak yoklama melezleri elde edilmiş, elde edilen yoklama melezlerine ait koçanlar arasından koçanın genel durumuna göre (koçan iriliği, koçanda sıra sayısı, dane tutma oranı, koçan rengi) yapılan ön seleksiyon sonucu seçilen 49 yoklama melezi 1989 yılında İzmir'de ana ürün şartlarında, Antalya'da ikinci ürün şartlarında incelemeye alınmıştır. Deneme, üç tekerrürlü, tesadüf blokları deneme desenine göre yapılmıştır. Parsellerde bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan uzunluğu, koçanda sıra sayısı, koçan çapı, sömek çapı, bin dane ağırlığı, protein yüzdesi, yağ yüzdesi ve dekara verim karekterleri incelenmiş, melezler arasında farklılık olup, olmadığı araştırılmıştır. Varyans analizi, üzerinde çalışılan karekterîer açısından hatlar arasında ana ürün sarflarında dekara verim hariç, ikinci ürün sarflarında sömek çapı hariç diğer karekterlerde farklılığın önemli olduğunu ortaya koymuştur. Yoklama melezlerinin genel kombinasyon yetenekleri Hallauer ve Miranda (1981) tarafindan verilen q = Tj - T formülü ile hesaplanmış (Çizelge 6 ve 7) bu değerlerin istatistiksel anlamda önemliliği t testi ile saptanmışör( Çizelge 8 ve 9). Ayrıca genel kombinasyon yeteneği yüksek olan hatların ebeveyn olarak seçiminde kolaylık olması amacıyla materyaldeki ortalama değerler büyükten küçüğe sıralanmış (Çizelge 10 ve 11 ), incelenen karakterlerin korelasyon değerleri MSTATC bilgisayar programı yardımıyla hesaplanmıştır (Çizelge 12 ve 13). 58Melezler tek tek incelenen karekterler açısından ele alındığında bitki bojoı bakımından ana ürün şartlarında 24, 31, 43, 45 ve 48 nolu hatlar, ikinci ürün şartlarında 42, 45 ve 48 nolu hatlar, koçan yüksekliği bakımından ana ürün şartlarında 24, 37, 43, 44, 45 ve 48 nolu hatlar, ikinci ürün sarflarında 42, 45, 47 ve 48 nolu hatlar, koçan uzunluğu bakımından ana ürün şartlarında 31, 43, 45 ve 48 nolu hatlar, ikinci ürün sarflarında 33, 42, 45 ve 48 nolu hatlar, koçanda sıra sayısı bakımından ana ürün sarflarında 24 ve 43 nolu hatlar, koçan çapı bakımından ana ürün şartlarında 24, ve 43 nolu hatlar, ikinci ürün sarflarında 26, 33, 47 ve 48 nolu hatlar, sömek çapı bakımından ana ürün sarflarında 24, 37 ve 43 nolu hatlar, ikinci ürün sarflarında 26, 42, 43 ve 45 nolu hatlar, bin dane ağırlığı bakımından ana ürün sarflarında 37, 44, 45 ve 48 nolu hatlar, ikinci ürün sarflarında 4, 33, 43, 45 ve 48 nolu hatlar, verim bakımından ana ürün sarflarında 21, 22, 24, 31, 37, 43, 44, 45, 46 ve 48 nolu hatlar, ikinci ürün şartlarında 2, 4, 26, 33, 34, 42, 43, 45, 47 ve 48 nolu hatlar hibrit üretimi için önerilebilir. Meîezlerdeki genel kombinasyon yeteneğini bir bütün olarak değerlendirdiğimizde ana üründe aşağıda parsel numaraları ve orijinleri belirtilen hatlar, ikinci üründe ise aşağıda parsel numaralan ve orijinleri belirtilen hatlar hibrit tohum üretmek için aday olarak önerilebilir. 59 SUMMARY Ih this research 71 S4 generation inbred lines obtained from Aegean University, Field Crops Department Maize Research Project used as a material. Top crosses of these lines was obtained by crossing TTM 813 in 1988. Among these top crosses 49 crosses were selected according to their general appearance (such as ear size, number of seed rows per ear, grain percentage on the ear and color of the ear ) and yield trials were conducted with three replications in randomized block design under main crop condition in izmir and under second crop condition in Antalya in 1989. Plant height, ear height, ear length, number of seed rows per ear, diameter of ear, diameter of cob, thousand kernel weight, protein content, oil content and yield characters were investigated in each plot and variations among test crosses were computed by analysis of variance. Results showed that, except yield, all other characters have significant differences under main crop condition, except diameter of cob all other characters have significant differences under second crop condition. General combining ability of lines was computed (table 6 and 7) by the formula cj = Tj - T given by Hallauer and Miranda (1981). And also in order to make easier the selection of lines which have high general combining ability, all mean data were sorted ascending (table 10 and 11) and correlation among characters were computed by MSTATC computer program (table 12 and 13). Considering each character of crosses under main crop condition, lines 24, 31, 43, 45 and 48 for plant height, lines 24, 37, 43, 44, 45 and 48 for ear height, lines 31, 43, 45 and 48 for ear length, lines 24 and 43 for number of seed rows per ear, lines 24, and 43 for diameter of ear, lines 24, 37 and 43 for diameter of cob, lines 37, 6044, 45 and 48 for thousand kernel weight, lines 21, 22, 24, 31, 37, 43, 44, 45, 46 and 48 for yield, under second crop condition lines 42, 45 and 48 for plant height, lines 42, 45, 47 and 48 for ear height, lines 33, 42, 45, and 48 for ear length, lines 26, 33, 47 and 48 for diameter of ear, lines 26, 42, 43 and 45 for diameter of cob, lines 4, 33, 43, 45 and 48 for thousand kernel weight, lines 2, 4, 26, 33, 34, 42, 43, 45, 47 and 48 for yield could be suggested for hybrid production. Considering general combining ability of crosses as a whole, for main crop, lines given below; for second crop, lines given below; could be suggested for hybrid production. 61 67