Search

According to the Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, a “Whole-of-Society” approach is needed to initiate transitions to a nature-positive society. Many look at civil society to initiate and accelerate such transitions. In this article, we investigate strategies from Civil Society Actors (CSAs) to contribute to transformative change, with specific focus on Tiny Forests and Beach Clean-Ups in the Netherlands. Results show that CSAs have a clear Theory of Change to achieve their goals, and act upon that vision through assembling power and resources, developing policy-relevant environmental knowledge, mobilising public support and media coverage and initiating innovative sustainable practices. Adopting mosaic governance approaches, CSAs strategically position themselves in social and institutional networks, connecting professionals and citizens for political leverage. However, our findings show that the step from local impact towards transition remains a large one and the contribution of CSAs should be valued as emergent, co-produced and part of a broader transition movement.

Innovative techniques are needed to assess oyster performance in flat oyster reef restoration projects. A valve gape monitor, a device that continuously measures opening and closing of live bivalves, can potentially be used as an effective method to determine survival and behaviour of the European flat oyster Ostrea edulis. The method has been successfully used in combination with a number of bivalve species to investigate valve gape activity in response to environmental factors. In this study, eight O. edulis were equipped with valve gape sensors in order to relate gape to environmental conditions such as food availability. Valve gape activity was monitored under controlled laboratory conditions, with and without food, in a concrete basin in the Oosterschelde and in the field (Voordelta, Dutch North Sea). Under controlled laboratory conditions, oysters clearly responded to changes in food availability. Starved oysters closed their valves significantly longer than oysters that received food, and the relative gape width in fed oysters was larger. In the concrete basin (Oosterschelde), a positive correlation between valve opening and Chlorophyll-a was found. Additionally, valve gape activity and tidal movement appeared to be linked. When exposed to a full tidal cycle (Voordelta), a negative correlation between valve opening and Chlorophyll-a was found. However, there was no correlation between valve gape and current velocity. In autumn, longer periods of inactivity were seen, but when valves opened, the valve gape was larger. These data indicate that valve gape can provide valuable information on behaviour (gape frequency and gape width), but also show that it is not necessarily a good proxy for feeding rate. Nevertheless, these results show that the gape monitor can be used to determine the natural behaviour of flat oysters under field conditions, and that gape opening provides information on behaviour and the stress response of bivalves to environmental conditions.

In 2022 is in het kader van het monitoringsprogramma “Contaminanten in vis uit Nederlandse binnenwateren” aal op 21 locaties bemonsterd. Hiervan lagen 7 locaties binnen het voor aalvisserij gesloten gebied en waren er 14 locaties waar de aalvisserij is toegestaan. Voor de bemonstering van grote alen wordt sinds 2016 rekening gehouden met het zwaartepunt van de beroepsmatige vangst, reden waarom iets grotere aal is bemonsterd (53-76 cm) dan vóór 2016 (>45 cm). Van de gevangen rode alen zijn mengmonsters samengesteld voor de lengteklassen 30-40 cm (drie trendlocaties elk jaar) en 53-76 cm. Deze monsters zijn geanalyseerd op de aanwezigheid van dioxines, dioxineachtige-PCB’s (dl-PCB’s) en niet-dioxineachtige PCB’s (ndl-PCB’s). Voor de som dioxines, som dioxines & dl-PCB’s (totaal-TEQ) en som ndl-PCB’s zijn Europese maximumgehalten (zogenaamde maximum levels, ML’s) vastgesteld (EC 1881/2006).-- De onderzochte kleine aal (30-40 cm) overschrijdt op geen enkele locatie de maximum- of beleidsregellimieten. Van de 21 onderzochte monsters grote aal overschrijden 11 monsters één of meerdere ML’s voor dioxine-TEQ, totaal-TEQ of ndl-PCB’s. Aanvullend overschrijden mengmonsters aal van de locaties Kuil en Poel meertjes verbonden met de Zaan, Braassemermeer en IJsselmeer (tussen Lelystad en Ketelbrug) één of meerdere beleidsregellimieten.-- Het gehalte totaal-TEQ in grote rode aal gevangen in het IJsselmeer (tussen Lelystad en de Ketelbrug), ten Oosten van de energiecentrale, overschrijdt de ML voor totaal-TEQ en de beleidsregellimiet voor totaal ndl-PCBs. Deze locatie ligt in het gebied dat opengesteld is voor aalvisserij. In het Spaarne gebied overschrijdt de aal vanuit het Spaarne, ten noorden van de Mooie Nel de ML’s voor totaal-TEQ en totaal ndl-PCBs. Dit gebied is opengesteld voor visserij. Ook aal uit het Binnen Liede, wat verbonden is met het Spaarne via de Mooie Nel, overschrijdt de ML’s voor totaal-TEQ en totaal ndl-PCBs. Aal gevangen in de Kuil en Poelmeertjes in de Zaan overschrijdt de beleidsregellimiet voor totaal-TEQ en totaal ndl-PCBs. Verder Noordwaarts in de Zaan nemen de gehalten af en worden de ML’s of beleidsregellimieten niet meer overschreden. -Het huidige rapport geeft de gegevens van voorgaande jaren weer voor de trendlocaties, aangevuld met de resultaten van 2022. Op een enkele locatie is een verhoogd gehalte gevonden t.o.v. voorgaande jaren, over het algemeen passen de gevonden gehalten in het beeld van de voorgaande jaren. -De mengmonsters aal zijn ook geanalyseerd op zware metalen (cadmium, lood, kwik, nikkel en arseen) en perfluoralkylstoffen (PFAS’s). Alle gehalten van cadmium, lood en kwik voldeden aan de geldende ML’s (EC 1881/2006). Arseen werd ook aangetroffen, maar voor arseen is geen ML vastgesteld, en kunnen daarom niet aan een ML getoetst worden. Door de toegenomen aandacht voor PFAS’s zijn sinds enkele jaren de resultaten van deze metingen ook in dit rapport opgenomen, en zijn dit jaar wederom de gegevens van voorgaande jaren weergegeven voor de trendlocaties, aangevuld met de resultaten van 2022. De gesommeerde gehalten van de meest voorkomende PFAS’s variëren van ongeveer 2 tot 35 μg/kg product, waarbij PFOS de belangrijkste bijdrage leverde (35-100%). Hoogste gehalten werden aangetroffen in aal uit het IJsselmeer bij Medemblik en het Ramsdiep (ten oosten van de Ramspolbrug). Voor PFAS’s zijn MLs vastgesteld die op 1 januari 2023 in werking gaan, deze zijn dus nog niet van toepassing op de gemeten gehalten in dit rapport.

Sexual size dimorphism (SSD) is caused by differences in selection pressures and life-history tradeoffs faced by males and females. Proximate causes of SSD may involve sex-specific mortality, energy acquisition, and energy expenditure for maintenance, reproductive tissues, and reproductive behavior. Using a quantitative, individual-based, eco-genetic model parameterized for North Sea plaice, we explore the importance of these mechanisms for female-biased SSD, under which males are smaller and reach sexual maturity earlier than females (common among fish, but also arising in arthropods and mammals). We consider two mechanisms potentially serving as ultimate causes: (1) male investments into male reproductive behavior might detract energy resources that would otherwise be available for somatic growth, and (2) diminishing returns on male reproductive investments might lead to reduced energy acquisition. In general, both of these can bring about smaller male body sizes. We report the following findings. First, higher investments into male reproductive behavior alone cannot explain the North Sea plaice SSD. This is because such higher reproductive investments require increased energy acquisition, which would cause a delay in maturation, leading to male-biased SSD contrary to observations. When accounting for the observed differential (lower) male mortality, maturation is postponed even further, leading to even larger males. Second, diminishing returns on male reproductive investments alone can qualitatively account for the North Sea plaice SSD, even though the quantitative match is imperfect. Third, both mechanisms can be reconciled with, and thus provide a mechanistic basis for, the previously advanced Ghiselin-Reiss hypothesis, according to which smaller males will evolve if their reproductive success is dominated by scramble competition for fertilizing females, as males would consequently invest more into reproduction than growth, potentially implying lower survival rates relaxing male-male competition. Fourth, a good quantitative fit with the North Sea plaice SSD is achieved by combining both mechanisms while accounting for sex-specific costs males incur during their spawning season. Fifth, evolution caused by fishing is likely to have modified the North Sea plaice SSD.

4 van 48 | Wageningen Marine Research rapport C012/23 Samenvatting Rijkswaterstaat heeft op de Eems een opgave om de toegangsgeul naar de Eemshaven bereikbaar te houden voor schepen met een diepgang tot 14m (Panamax). Rijkswaterstaat heeft een Duitse vergunning om de baggerspecie te verspreiden op verspreidingslocatie P0 in de Eems, op Duits grondgebied. Voorwaarden vanuit deze vergunning is dat 1) monitoring van de effecten op bodemfauna dient te worden uitgevoerd en 2) de ecologische impact op het gehele natuurgebied Borkum Riffgrund dient te worden vastgesteld. Monitoring van de bodemfauna is uitgevoerd in de jaren 2020, 2021 en 2022, met bemonsteringen in het voor- en najaar. Het verspreidingsgebied is sinds 2020 ieder jaar gebruikt in de periode tussen 1 juni en 31 september, de ruiperiode van de zwarte zee-eend. Dit rapport, een tweede tussenrapportage, beschrijft de resultaten van de monitoring en veranderingen in 2020, 2021 en 2022. Er is in alle jaren zowel in het voor- als najaar, na het verspreiden van de baggerspecie, bemonsterd met een van Veen-happer (infauna) en een Kieler Kinderwagen (epifauna), binnen het verspreidingsgebied en in een referentiegebied, deels ten oosten en deels ten westen van het referentiegebied gelegen. Na het verspreiden van baggerspecie wordt het sediment in het verspreidingsgebied fijnzandiger. Nadien neemt de mediane korrelgrootte weer toe. De mediane korrelgrootte is in het najaar is steeds significant lager in het verspreidingsgebied dan in het referentiegebied. Vooralsnog zijn er weinig verschillen in de bodemfauna vastgesteld gerelateerd aan het gebruik van P0 als verspreidingslocatie, wellicht omdat het om een soortenarm gebied gaat met lage dichtheden, zowel per soort als totaal. Opgemerkt moet wel worden dat een aantal factoren het trekken van deze conclusies bemoeilijkt: 1) het sediment en de fauna in het oostelijk en westelijk deel van het referentiegebied verschillen, 2) er is niet over de hele verspreidingslocatie verspreid, en 3) het onderscheidingsvermogen laag is, door de lage hoeveelheid bemonsterpunten. Omdat er geen aanwijzingen zijn voor enig effect in de referentiegebieden, is ook geen effect te verwachten op de bodemdiergemeenschap in het natuurgebied Borkum Riff, waar P0 ligt. Het onderzoeksgebied ligt binnen het gebied “Schiermonnikoog-Rottum-Borkum” waar soms grote aantallen zwarte zee-eenden kunnen zitten, als de voedselomstandigheden daar gunstig zijn (veel Spisula of jonge Ensis). Een locatie als P0 waar weinig voedsel voorkomt, zal voor eenden als foerageergebied niet aantrekkelijk zijn maar mogelijk wel als tijdelijke rustplaats. Eenden op die locatie zijn dan eenden die verstoord werden op de plek waar ze eigenlijk liever zitten en hun aanwezigheid is hier kort durend. Zolang daar geen rijke bodemfauna aanwezig is, is hier voor eenden niets anders te halen dan rust.

In order to quantify the amount of carbonate, precipitated as calcium-carbonate in the shells of blue mussel (Mytilus edulis) in a temperate climate, an existing Dynamic Energy Budget (DEB) model for the blue mussel was adapted by separating shell growth from soft tissue growth. Hereby, two parameters were added to the original DEB-model, a calcification cost [J/mgCaCO3] and an energy allocation fraction [-], which resulted in the energy allocated for structural growth being divided between shell and meat growth. As values for these new parameters were lacking, they were calibrated by fitting the model to field data. Calibration results showed that an Energy allocation fraction of 0.5 and a calcification cost of 0.9 J/mgCaCO3, resulted in the best fit when fitted on 2017 and 2018 field data separately. These values however, show the best fit for data obtained within the first couple of years of the shellfish life, and do not take later years into account. Also it could be discussed that some parameters vary throughout the lifespan of the species. The results were compared to a regular DEB model, where the shell output was calculated through a simple allometric relationship. It is sometimes assumed that the carbon storage in shell material as calcium carbonate could be regarded as a form of carbon sequestration, with a positive impact on the atmospheric CO2 concentrations. However, studies on the physical-chemical processes related to shell formation have shown that from an oceanographic perspective, shell formation should be regarded as a source of atmospheric CO2 rather than a sink. The removal of carbonates, through the biocalcification process, reduces the buffer capacity (alkalinity) of the water to store CO2. As a result CO2 is released from the water to the atmosphere when shell material is formed. The actual amount of CO2 that escapes from the water to the atmosphere as a result of biocalcification depends strongly on local water characteristics. In this study, the effect of calcification by mussels on the CO2 flux to the atmosphere is studied using an adapted DEB model where energy costs of calcification are modelled explicitly. The model was subsequently run under two future climate scenarios, (RCP 4.5 and RCP 8.3) with elevated temperature and decreased pH, and the total released CO2 as a result of shell formation was calculated with the SeaCarb model. This showed growth of mussels, under future climate conditions to be slower, and with that the cumulative shell mass and carbonate precipitated to CaCO3 to decrease. Yet the amount of CO2 released, due to biocalcification, increased. This is due to the fact that the amount of CO2 released/gr of CaCO3 precipitated will be higher, as a result of the decreased buffering capacity of seawater under future climatic environmental conditions. In summary the conclusions of the project were: • Biocalcification (shell formation) of marine organisms, such as bivalves, cannot be regarded as a process resulting in negative CO2 emission to the atmosphere; • The actual amount of CO2 that, due to biocalcification, is released from the water to the atmosphere depends on the physicochemical characteristics of the water, which are influenced by (future) climate conditions; • Our first model calculations suggest that at future climate conditions mussel’s grow rate will be somewhat reduced. While the amount of CO2 that due to biocalcification, escapes to the atmosphere during its life-time will slightly increase. Making the ratio of g CO2 release/g CaCO3 precipitated slightly higher; • Our model calculations should be considered an exercise rather than a definite prediction of how mussels will respond to future climate scenarios. Additional information/experimentation is strongly needed to validate the model settings, and to test the validity of the above mentioned outcome of the model.

Intertidal coastal sediments are important centers for nutrient transformation, regeneration, and storage. Sediment resuspension, due to wave action or tidal currents, can induce nutrient release to the water column and fuel primary production. Storms and extreme weather events are expected to increase due to climate change in coastal areas, but little is known about their effect on nutrient release from coastal sediments. We have conducted in-situ sediment resuspension experiments, in which erosion was simulated by a stepwise increase in current velocities, while measuring nutrient uptake or release in field flumes positioned on intertidal areas of a tidal bay (Eastern Scheldt) and an estuary (Western Scheldt). In both systems, the water column concentration of ammonium (NH4+) and nitrite (NO2−) increased predictably with greater erosion as estimated from pore water dilution and erosion depth. In contrast, the phosphate (PO43−) dynamics were different between systems, and those of nitrate (NO3−) were small and variable. Notably, sediment resuspension caused a decrease in the overlying water PO43− concentration in the tidal bay, while an increase was observed in the estuarine sediments. Our observations showed that the concentration of PO43− in the water column was more intensely affected by resuspension than that of NH4+ and NO2−. The present study highlights the differential effect of sediment resuspension on nutrient exchange in two contrasting tidal coastal environments.

Heatwaves affect tidal flat ecosystems by altering the bioturbating behavior of benthic species, with potential consequences for sediment oxygenation, particle mixing, and erodibility. Although the frequency and duration of heatwaves are expected to increase under global warming scenarios, we lack insights into how heatwaves' temporal dynamics affect bioturbating behaviors. Using the widely distributed bioturbator Cerastoderma edule as model species, we quantified how heatwaves with identical heat-sum but different temporal dynamics (i.e., 3- vs. 6-d heating and normal temperature cycles) affect bioturbating behaviors and the sediment mixing processes in tidal mesocosms. Our results show that short but frequent 3-d heatwave cycles increased the magnitude of bioturbating behaviors, thereby resulting in more bio-mixed sediment than observed under infrequent prolonged 6-d heatwave cycles. This unexpected result could be ascribed to the weakening health condition indicated by a high death rate (47.37%) under 6-d heatwave cycles than in 3-d and no-heatwave control cycles. Present findings reveal that the impact of heatwaves on sediment bioturbation will strongly depend on the temporal dynamics of future heatwaves: bioturbation will be enhanced unless the heatwave duration exceeds species resistance and increases mortality.

Shallow coastal zones are intensely used by humans but simultaneously are biodiversity hotspots, with a crucial role in the life cycle of many marine species. The competition for food or space between humans and protected wildlife intensifies under pressure of an increased need for marine resources for human consumption. For successful management it is important to establish the key components driving such conflicts of interest. Here we focus on the protected common scoter (Melanitta nigra), a sea duck wintering in coastal habitats that are rich in food, but also among the most disturbed marine systems worldwide. Due to the scoters’ shyness disturbance impacts the birds’ ability to forage and poses a conflict for balancing bird conservation and economics, including a fishery on its main bivalve prey Spisula subtruncata. In this study, we use an energy budget model to quantify the consequences of depth, currents and disturbance on scoter energetics and carrying capacity. Energetics were described using physical parameters and field data on food availability and disturbance. Results reveal non-linear relationships and a threshold value for when a scoter can no longer maintain its energy balance. This is caused by limited foraging time, rather than food availability. From a conservation perspective, this implies that a precautionary principle should be used, because there will be no warning when an area becomes unsuitable. In addition, the model was applied to study the effects of disturbance from different kinds of shipping in a coastal area of the North Sea, north of The Netherlands. Cargo shipping has the largest impact on the carrying capacity, where there is spatial overlap of prey and an intensively used shipping lane. In other prey distribution situations shrimp vessels may cause most disturbance. Spisula-Ensis fisheries did not limit the potential carrying capacity due to the limited catches and number of fishing trips. Scoter protection should be aimed at flexible spatial management and on only those vessel types above a Spisula bed with a large number of trips, and above all should work from a precautionary principle given the critical thresholds for scoter presence.

In 2022 zijn monsters Chinese wolhandkrab (Eriocheir sinensis; hierna wolhandkrab) onderzocht van de locaties Hollands Diep, Maas bij Pernis en Volkerak (Volkeraksluizen). Op deze locaties (behorend tot de zogenaamd gesloten gebieden) is commerciële wolhandkrabvangst verboden. Van de locatie IJsselmeer (Kornwerderzand en Den Oever) kon geen monster verzameld worden omdat onvoldoende wolhandkrab gevangen werd als bijvangst. Evenmin kon er wolhandkrab verzameld worden van andere locaties in het IJsselmeer. De contaminantgehalten in wolhandkrab zijn vergeleken met voorgaande jaren. Binnen deze studie is bruin vlees uit het lichaam van de wolhandkrab onderzocht. Van vlees uit poten en scharen is uit eerder onderzoek bekend dat dioxine- en polychloorbifenyl- (PCB) gehalten niet boven het maximumgehalte (Maximum Level of ML) uitstijgen (mede omdat dit vlees weinig vet bevat), dit is dit jaar wederom bevestigd. Voor vlees uit het lichaam golden geen ML’s in 2022. Naast de dioxine- en PCB-gehalten zijn de gehalten aan zware metalen en per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS’s) onderzocht. Voor zware metalen in witvlees van krabben gelden ML’s, maar niet voor het vlees uit het lijf. Voor 4 PFAS’s zijn inmiddels ML’s vastgesteld voor o.a. spiervlees uit appendages van krabben(EC 1881/2006), maar deze zijn pas op 1 januari 2023 in werking getreden en gelden dus nog niet voor de monsters onderzocht in dit rapport. In de wolhandkrab die in 2022 is onderzocht varieerden de gehalten in het bruine vlees van 19,2 – 31,0 pg TEQ/g voor de dioxines, 15,5 – 24,5 pg TEQ/g voor de dl-PCB’s, 38,4 – 55,5 pg TEQ/g voor de totaal-TEQ en 446 - 642 ng/g voor het totaal aan ndl-PCB’s. De wolhandkrab gevangen op de locatie Maas, Pernis was het sterkst gecontamineerd, die van locatie Volkerak (Volkeraksluizen) had de laagste gehalten voor totaal-TEQ. De trendgrafieken van de dioxine-TEQ, PCB-TEQ en totaal-TEQ-gehalten voor de locaties Maas bij Pernis en Volkerak (Volkeraksluizen) zijn stabiel binnen een bandbreedte van 20-30% (op basis van 4 jaren), terwijl de gehalten in wolhandkrab van Hollands Diep wat meer variatie laten zien. In het vlees uit poten en scharen (witte vlees) varieerden de gehalten van 0,22 – 0,73 pg TEQ/g voor de dioxines, 0,15 – 0,59 pg TEQ/g voor de dl-PCB’s, 0,39 – 1,31 pg TEQ/g voor de totaal-TEQ en 4,7 – 16,1 ng/g voor het totaal aan ndl-PCB’s. Hiermee voldoen alle gehalten in het witte vlees op alle drie de locaties aan de gestelde ML’s. De aanwezigheid van zeven verschillende PFAS’s is aangetoond. ∑PFAS-gehalten in het bruine vlees variëren van 7,8 – 13,2 μg/kg product. PFOS domineert het profiel met een bijdrage aan de som van ongeveer 50-60%. PFAS-gehalten in wolhandkrab van locatie Volkerak (Volkeraksluizen) waren het hoogst en op locatie Hollands Diep het laagst, vergelijkbaar met voorgaande jaren. In het witte vlees zijn zes verschillende PFAS’s aangetoond, ∑PFAS-gehalten variëren van 2,4 – 4,2 μg/kg product. PFOS zorgt voor een bijdrage aan de som van ongeveer 30%, gevolgd door PFTeDA met 15-30%. Wat betreft de zware metalen in bruin vlees varieerden de gehalten als volgt: 0,43 – 0,68 mg/kg voor nikkel; 1,3 – 1,6 mg/kg voor arseen; 0,13 – 0,22 mg/kg voor cadmium; 0,019 – 0,028 mg/kg voor kwik en 0,035 – 0,082 mg/kg voor lood. De gehalten in wolhandkrab van de locatie Hollands Diep zijn wat hoger dan van de andere twee locaties. In de appendages varieerden de gehalten als volgt: 0,050 mg/kg voor nikkel; 0,45 – 0,72 mg/kg voor arseen

To improve the ecological and economic sustainability in the Dutch beam trawl fishery, tickler chains were replaced by electrical pulse stimulation to drive common sole (Solea solea) out of the seabed. Because electrical stimulation may cause internal injuries, we quantified this risk by sampling fish species from commercial beam trawlers and recording spinal injuries and haemorrhages from X-radiographs and autopsy. To distinguish mechanically-induced and electrical-pulse-induced injuries, we compared injuries in ten species sampled from pulse (PUL) and ticklerchain (TCK) trawlers and four species sampled from PUL trawlers with the stimulus switched on or off. Co-occurrence of a major spinal injury and major haemorrhage at the same location was only observed in PUL samples, and were frequently (40%) observed in Atlantic cod (Gadus morhua) and in low numbers (0–2%) in whiting (Merlangius merlangus), grey gurnard (Eutrigla gurnardus), and greater sandeel (Hyperoplus lanceolatus), but not in flatfishes and other species. In cod, injury occurrence correlated with fish length, with lower probabilities for small fish. Major spinal injury or major haemorrhage occurrence in PUL (range

De Nederlandse (polder)sloten beslaan een oppervlakte van meer dan 59.000 hectare en dragen daarmee potentieel aanzienlijk bij aan het totale aalbestand in de Nederlandse wateren. Omdat slechts 0,5% van deze sloten zijn aangemerkt als Kaderrichtlijn Water (KRW) lichaam worden deze zeer beperkt bemonsterd binnen de KRW monitoring. De polderbemonstering heeft als aanvullende bemonstering het primaire doel gegevens te verzamelen over het voorkomen van aal in polders en poldersloten ten behoeve van de bestandsschattingen voor de evaluatie van het Nederlandse aalbeheerplan. Sinds 2013 zijn er per jaar gedurende twee aaneengesloten weken in september poldersloten verspreid over enkele beheergebieden van waterschappen of Hoogheemraadschappen bevist met het elektroschepnet. De laatste jaren wordt er gedurende deze bemonstering op maar weinig locaties aal gevangen. Daarom is er in 2022 voor gekozen om nog voor de aanvang van de polderbemonstering, een environmental DNA (eDNA) bemonstering uit te voeren. Met deze “tweetraps-aanpak” wordt de polderbemonstering mogelijk efficiënter doordat de aanwezigheid van aal in eerste instantie door een relatief groot aantal eDNA monsters wordt bepaald. Op basis van de eDNA analyse op aan- of afwezigheid van aal zijn vervolgens trajecten geselecteerd om te bevissen met het elektroschepnet waarbij parallel een tweede eDNA bemonstering heeft plaatsgevonden. Ondanks dat er “maar” 16 alen in 2022 gevangen zijn was dit in vergelijking met voorgaande jaren toch relatief veel en is aan de hand van de nieuwe “tweetraps-aanpak” de trefkans van aal verhoogd. Op alle locaties waar op zijn minst één aal werd gevangen tijdens de bemonstering met het elektroschepnet, werd ook in alle gevallen DNA van aal aangetroffen. Echter, werd er ook aal DNA aangetroffen op trajecten waar geen aal gevangen is. Toch lijken de gegevens van de bemonstering in 2022 te suggereren dat er wel een verband is tussen de gemeten DNA concentratie van aal en de aaldichtheid., Dit verband is in andere visstandonderzoeken ook naar voren is gekomen, maar zijn er nog onvoldoende gegevens om dit al te kunnen concluderen voor dit huidige onderzoek. Om de methodiek verder te testen en te ontwikkelen zal de “tweetraps-aanpak” zoals in 2022 is uitgevoerd in ieder geval worden voortgezet in 2023.

Binnen de Caribische 'hotspot' voor biodiversiteit zijn uitheemse soorten een van degrootste bedreigingen voor inheemse amfibieën en terrestrische reptielen. Dit geldt ook voor de zes eilanden binnen het Nederlands Koninkrijk. De laatste vijf jaar zijn maar liefst 17 nieuwgevestigde populaties gerapporteerd van deze eilanden Dit betreft negen uitheemse soorten. De herpetofauna homogeniseert en vervalst hierdoor en inheemse soorten sterven uit

Seaweed is increasingly becoming a crop of interest in aquaculture. Seaweed has potential as a low trophic food source as no fresh water or fertiliser is needed for its growth. However, to start a profitable business in seaweed farming in the North Sea, space is required. Besides that, offshore seaweed farming is met with numerous technical challenges in this sometimes-turbulent environment. To monitor the crop farmers can make use of the latest technology in remote sensing. Potential remote sensing technologies, which could be used in seaweed farming, were identified in 2020. The use of the DIDSON sonar was thought in advance to make the most useful underwater images of the seaweed Saccharina latissima in a test farm in the Oosterschelde. Were in 2020 the first preliminary images were made with the DIDSON. In 2021 the DIDSON was used to make images in the seaweed test farm, in combination with using Humminbird sonar (Helix 12, MSI/GPS G3N). In situ, it was found that handling the DIDSON while in a small boat was a difficult task. Because of movement of the sonar, it was difficult to make sharp images. The DIDSON again did not yield a lot of useful images. However fully convolutional neural network models for image recognition were tested using images from both years. The Humminbird fish finder was not successful in taking any images of seaweed in 2021, though the mussel lines in the same farm could be detected. In 2022 the last sampling was done again using both sonars. This time using different settings, the Humminbird was able to detect the seaweed in the lines in the farm. The images that the Humminbird yielded had a better resolution and quality than those of the DIDSON from the previous years. This data could be used on further expanded neural networks. The images of the Humminbird were used in a classical approach for segmenting in the neural network and showed promise for future use. However the data had a lot of limitation and in follow up studies multiple lines should be measured using the Humminbird sonar. For the deep learning architecture, to further expand the neural network a larger test dataset is needed. Besides the neural network, the biomass of the seaweed was also measured and samples were taken to the institute to measure length and surface area. However there didn’t seem to be a clear correlation between seaweed length and biomass. To be able to estimate biomass from sonar images sufficient biomass measurements need to be made to determine the correlation, before accurate biomass predictions can be made using the segmentation in the neural network.

Seaweed is increasingly becoming a crop of interest in aquaculture. Seaweed has potential as a low trophic food source as no fresh water or fertiliser is needed for its growth. However, to start a profitable business in seaweed farming in the North Sea, space is required. Besides that, offshore seaweed farming is met with numerous technical challenges in this sometimes-turbulent environment. To monitor the crop farmers can make use of the latest technology in remote sensing. Potential remote sensing technologies, which could be used in seaweed farming, were identified in 2020. The use of the DIDSON sonar was thought in advance to make the most useful underwater images of the seaweed Saccharina latissima in a test farm in the Oosterschelde. Were in 2020 the first preliminary images were made with the DIDSON. In 2021 the DIDSON was used to make images in the seaweed test farm, in combination with using Humminbird sonar (Helix 12, MSI/GPS G3N). In situ, it was found that handling the DIDSON while in a small boat was a difficult task. Because of movement of the sonar, it was difficult to make sharp images. The DIDSON again did not yield a lot of useful images. However fully convolutional neural network models for image recognition were tested using images from both years. The Humminbird fish finder was not successful in taking any images of seaweed in 2021, though the mussel lines in the same farm could be detected. In 2022 the last sampling was done again using both sonars. This time using different settings, the Humminbird was able to detect the seaweed in the lines in the farm. The images that the Humminbird yielded had a better resolution and quality than those of the DIDSON from the previous years. This data could be used on further expanded neural networks. The images of the Humminbird were used in a classical approach for segmenting in the neural network and showed promise for future use. However the data had a lot of limitation and in follow up studies multiple lines should be measured using the Humminbird sonar. For the deep learning architecture, to further expand the neural network a larger test dataset is needed. Besides the neural network, the biomass of the seaweed was also measured and samples were taken to the institute to measure length and surface area. However there didn’t seem to be a clear correlation between seaweed length and biomass. To be able to estimate biomass from sonar images sufficient biomass measurements need to be made to determine the correlation, before accurate biomass predictions can be made using the segmentation in the neural network.

Native (flat) oyster (Ostrea edulis) beds, once a major component of the North Sea, largely disappeared from the region in the late 19th century. Flat oyster restoration is taking place at a number of locations in the North Sea. When flat oyster beds are restored in areas where O. edulis is functionally extinct it is advised to treat these as disease-free areas. Adult oysters were collected in the Dutch Delta area which is infected with the pathogenic parasite Bonamia ostreae. The aim of this research was to obtain Bonamia-free seed from parents collected in a Bonamia-infected area. In addition, the oysters were analysed to identify candidate genomic regions related to bonamiosis tolerance and exposed to Bonamia in the field to assess survival compared to a naïve control group. With the aid of a non-destructive screening method, Bonamia-free broodstock were selected. These oysters produced Bonamia-free larvae and seed. For comparison, broodstock oysters were collected in the Dutch Wadden Sea, an area free of Bonamia. These oysters also produced Bonamia-free larvae and seed. To study if the Delta area oysters had developed a degree of resistance to the disease, while the naïve Wadden Sea oysters had not, seed of both groups was challenged in Lake Grevelingen where Bonamia occurs. Survival of the pre-selected Bonamia-free oysters was significantly higher than the naïve group. Samples of seed were analysed for association of candidate genetic markers related to bonamiosis tolerance. A higher percentage of individuals with tolerance-associated marker genotypes was found in the screened group compared to the naïve one. However, mortality of the naïve group could not be related to Bonamia presence. Further challenge tests are needed before firm conclusions regarding the genetic markers can be made. The results show that hatchery production of Bonamia-free and potentially Bonamia-tolerant flat oysters is possible.

Binnen de Caribische 'hotspot' voor biodiversiteit zijn uitheemse soorten een van degrootste bedreigingen voor inheemse amfibieën en terrestrische reptielen. Dit geldt ook voor de zes eilanden binnen het Nederlands Koninkrijk. De laatste vijf jaar zijn maar liefst 17 nieuwgevestigde populaties gerapporteerd van deze eilanden Dit betreft negen uitheemse soorten. De herpetofauna homogeniseert en vervalst hierdoor en inheemse soorten sterven uit

Following publication of the original article [1], the authors identified missing data in panel d of Fig. 2 due to a typesetting mistake. The correct Fig. 2 is included in this Correction and the original article has been corrected.

Improving the selectivity of fishing gear and practices has been a challenge for fishers, scientists, and policy-makers for decades. In Europe, urgency increased with the introduction of the landing obligation. Voluntary uptake of proven selective gears has been poor across the globe. To increase uptake levels, a move from science-led to industry-led development of selective gears has been advocated. In the Netherlands, gear innovation has, since the mid-2000s, been fisher-led. Nevertheless, this did not result in the assumed increase in uptake. Our qualitative study amongst Dutch demersal fishers shows that decisions to voluntarily adopt proven fishing gear are driven by a complex interplay of social, policy, and science-related factors. These can be attributed to two behavioural components: Willingness and Ability. Willingness, our study showed, is closely linked to: (i) intrinsic motivations and beliefs about sustainable fishing as well as perceptions about the motivations and behaviour of other fishers; (ii) the extent to which fishers consider policy goals and regulations as legitimate; and (iii) strong normative beliefs amongst fishers about the presence (or absence) of a level playing field, in terms of both the same rules applying to all and trust in compliance and enforcement. Ability is associated with knowledge, skills, economic, and legal possibilities to enable voluntary uptake, and tends to be the focus of science and policy. We conclude that a narrow focus on Ability as a driver for encouraging selective fishing is unlikely to result in real changes, and recommend a stronger emphasis on addressing social, policy- and science-related factors associated with Willingness in encouraging more selective fisheries.

In 2007 heeft de Europese Unie de “verordening van de Raad tot vaststelling van maatregelen voor het herstel van het bestand van Europese aal (EC 1100/2007)” aangenomen. Deze verordening (de ‘Aalverordening’) verplicht de lidstaten om een nationaal aalbeheerplan op te stellen en te implementeren. In de nationale beheerplannen moest hiervoor worden aangegeven welke maatregelen voor herstel van het aalbestand worden ingevoerd en welke verwachtte effecten die maatregelen op het aalbestand hebben. Voor het aalbeheerplan registreert Nederland de vangsten van beroepsvissers, waarbij zowel de totale gevangen hoeveelheid aal als de samenstelling van de vangsten worden geregistreerd. Om tot de samenstelling van de vangsten te komen worden vangsten bij vissers door het hele land bemonsterd. Financiering komt uit de Wettelijke Onderzoeks Taken (WOT).- Dit datarapport geeft een samenvatting van de gegevens (lengtegegevens en biologische gegevens) die verzameld zijn van aal bij beroepsvissers gedurende 2009-2022. Van de biologische gegevens worden lengte-gewicht relatie, aandeel mannetje-vrouwtje, aandeel schieraal, aandeel zwemblaasparasiet en debepaling van leeftijden van aal gepresenteerd. De gegevens worden gebruikt in de modellen die ten grondslag liggen aan het advies over de voortgang van het nationale aalbeheerplan voor Nederland en om de effectiviteit van maatregelen in relatie tot beheerdoelen opgesteld door de Raad van de Europese Unie te evalueren. Deze modellen worden kort besproken.

Density dependence is likely to act as a regulatory mechanism in fish stocks that are recovering from overfishing. In general, density dependence in fish stocks is assumed to only occur in reproduction and early life stages and is therefore usually modelled as a stock-recruitment relationship. Recent research shows that density dependence can also reduce individual growth in body size later in life. In this study, we show how optimal fishing effort changes with the strength of density dependence in individual growth for four stocks of North Sea flatfish species. Using size-structured population models we show that density dependence arises due to a mechanistic link between the resource availability and life history processes at the individual level. We furthermore show that the stock response to harvesting is either driven by changes in individual reproduction when density dependence in individual growth is weak or by changes in individual growth rate when individual growth is strongly affected by density dependence. These two types or regimes are separated by a sudden shift in dynamics. It is therefore of great importance to account for density dependence in growth when managing fish stocks.

In dit rapport staan de resultaten en aanbevelingen van een pilotstudie waarin in opdracht van Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving (namens het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaatstaat) bepaald is of en hoe de door Wageningen University & Research ontwikkelde Litter-ID-methodiek kan bijdragen aan de landelijke monitoringstrategie van rivierafval, die ontwikkeld wordt vanuit Rijkswaterstaat.---This report contains the results and recommendations of a pilot project commissioned by Rijkswaterstaat Water, Traffic and the Environment (on behalf of the Ministry of Infrastructure and Water) to determine if and how the Litter-ID methodology, developed by Wageningen University & Research, can contribute to the national monitoring strategy for riverine litter currently being developed by Rijkswaterstaat.

Plastics from consumers and economic activities enter the oceans in increasing numbers. The resulting debris can not only cause mortality for seabirds and marine mammals, but by means of winds and currents can also function as a floating vessel for algae and animals that transport these species to places where they do not naturally occur. Here, we studied fouling animals and algae on marine litter found along the Dutch coast (2019-2021). In addition, ‘settlement plates’ were used to be able to make a distinction between exotic species already present in the Netherlands and newly arrived exotics that come along with the plastic litter. To identify the animal and algal species, DNA metabarcoding was used. Combined application of two barcoding markers (18SV4 and COI) showed the potential to identify fouling in many cases to species level. In total, 46 non-indigenous algae and animals were detected, including mostly taxa that have already been recorded in the Netherlands before, but also twelve potential newcomers for the Netherlands and 6 not recorded before in the NE Atlantic region. Identification of fouling species can therefore help to 1) assess potential risks of floating marine litter as a vector for the introduction of non-indigenous species, and 2) to establish a minimum age and origin of the plastic that can help in determining and/or modelling where the plastic may have come from. Geographical origin assessment can be used to identify the sources and potential risks to the ecosystem of floating marine litter.

Will the oceans feed the world? Optimistic views on a ‘Blue Revolution’ have recently been challenged and in particular the future role of marine fish culture is questioned. Important steps in raising global production of protein-rich animal seafood can only be expected from aquaculture of low-trophic organisms such as shellfish. Additional to the provisioning of healthy marine protein products, shellfish culture has many benefits as it causes little environmental impact, and provides the opportunity to contribute to ecosystem services.

In 2007 heeft de Europese Unie de “verordening van de Raad tot vaststelling van maatregelen voor het herstel van het bestand van Europese aal (EC 1100/2007)” aangenomen. Deze verordening (de ‘Aalverordening’) verplicht de lidstaten om een nationaal aalbeheerplan op te stellen en te implementeren. In de nationale beheerplannen moest hiervoor worden aangegeven welke maatregelen voor herstel van het aalbestand worden ingevoerd en welke verwachtte effecten die maatregelen op het aalbestand hebben. Voor het aalbeheerplan registreert Nederland de vangsten van beroepsvissers, waarbij zowel de totale gevangen hoeveelheid aal als de samenstelling van de vangsten worden geregistreerd. Om tot de samenstelling van de vangsten te komen worden vangsten bij vissers door het hele land bemonsterd. Financiering komt uit de Wettelijke Onderzoeks Taken (WOT).- Dit datarapport geeft een samenvatting van de gegevens (lengtegegevens en biologische gegevens) die verzameld zijn van aal bij beroepsvissers gedurende 2009-2022. Van de biologische gegevens worden lengte-gewicht relatie, aandeel mannetje-vrouwtje, aandeel schieraal, aandeel zwemblaasparasiet en debepaling van leeftijden van aal gepresenteerd. De gegevens worden gebruikt in de modellen die ten grondslag liggen aan het advies over de voortgang van het nationale aalbeheerplan voor Nederland en om de effectiviteit van maatregelen in relatie tot beheerdoelen opgesteld door de Raad van de Europese Unie te evalueren. Deze modellen worden kort besproken.

Om de huidige en toekomstige uitdagingen van de boomkorvisserij op gewone garnalen (Crangon crangon) aan te gaan, zal de garnalenvisserij moeten verduurzamen. De vraag naar verduurzaming, die niet alleen uit ecologische, maar ook uit economische overwegingen voortkomt (brandstofprijzen), vraagt om innovatie in vispraktijken en -technieken. Dit zou kunnen door een transitie van een ‘actieve’ naar een ‘passieve’ visserij op garnaal. Twee opties daarvoor zijn het gebruik van ankerkuilen en korven. Ankerkuilen zijn netten die geankerd in de getijdenstroming geplaatst worden. In plaats van vis of schaaldieren actief te achtervolgen met een sleepnet, zorgt in dit geval een getijdestroom voor vangsten in het net. Vis en schaaldieren die met de stroming meebewegen of migreren, komen in het net terecht en kunnen, als de stroming sterk genoeg is, niet meer terugzwemmen en ontsnappen uit door de ingang van het net. Korven zijn vallen van hout, metaal en/of kunststof, vaak met één of meerdere fuikvormige openingen waar vis en schaaldieren door naar binnen kunnen. Om garnalen aan te trekken en te verleiden een korf binnen te gaan, wordt gebruik gemaakt van aas. Deze twee methodes werden vroeger op de Waddenzee gebruikt voor de vangst van andere doelsoorten, kleine vis (ankerkuil) en kreeften en krabben (korven). Om vast te stellen of deze passieve visserijmethoden een bedrijfseconomisch en ecologisch duurzaam alternatief bieden voor de huidige garnalenvisserij, zal voor beide passieve garnalenvisserijen onderzocht moeten worden wat de kosten, opbrengsten en ecologische gevolgen zijn in vergelijking met de huidige boomkorvisserij. Belangrijke onderzoeksvragen betreffen het maximaliseren van de vangstefficiëntie, het brandstofgebruik en het minimaliseren van eventuele ecologisch effecten (ongewenste bijvangsten). Het onderzoek zal bestaan uit drie onderdelen met elk aparte onderzoeksvragen, methodes (literatuur, klankbordgroepen, lab experimenten en uitvoerige zeeproeven) en resultaten: 1) Ankerkuilen Onderzoeksvragen: - Wat is de vangst per inspanning (catch per unit effort (CPUE)) van maatse garnalen en ongewenste bijvangsten? - Welke technische aanpassingen leiden tot een verbetering van de CPUE van maatse garnalen? - Welke technische aanpassingen leiden tot een verbetering van de selectiviteit van de visserijmethode (minder ongewenste bijvangsten)? Aanpak: Gedurende een jaar met maandelijkse onderzoeksreizen zal er een beeld gevormd worden van de technische werking, ecologische effecten (bijvangsten) en marktwaardige vangsten van deze methode met als variabelen: 1) type ankerkuil, 2) maaswijdte, 3) seizoen, 4) locaties, en 5) ontsnappingsmogelijkheden voor ondermaatse garnaal en vis. 2) Korven De onderzoeksvragen en aanpak zijn grotendeels hetzelfde als voor ankerkuilen: De vangstefficiëntie, vangstsamenstelling en verbetering hiervan worden ook onderzocht voor de korven. Bij korven zijn, in vergelijking tot ankerkuilen, meer variabelen van invloed op de vangsten en bijvangsten. Op voorhand wordt aan de volgende variabelen gedacht: 1) type korf, 2) type aas, 3) staduur, 4) afstand tussen potten aan een lijn, 5) ontsnappingsmogelijkheden voor ondermaatse garnaal. 3) Economische haalbaarheid Het uiteindelijke doel van dit project is om vast te stellen of beide vormen van passieve garnalenvisserij een economisch duurzaam alternatief vormen voor boomkorvisserij op garnalen. Om deze vraag te beantwoorden wordt een bio-economisch model gebouwd. Dit model berekent diverse bedrijfseconomische indicatoren op basis waarvan besloten wordt of er sprake is van een economisch haalbaar en duurzaam verdienmodel om zo een transitie naar passieve garnalenvisserij op de Waddenzee te ondersteunen. De resultaten van dit onderzoek geven een beeld van de economische en technische haalbaarheid van beide vistuigen. Met dit beeld kan beoordeeld worden of de passieve garnalenvisserij op de Waddenzee een alternatief is met minder stikstofuitstoot, bijvangsten en bodemberoering ten opzichte van de huidige boomkorvisserij. De proeven en het bio-economisch model geven geïnteresseerde vissers een indicatie van de technische specificaties en schaalgrootte die gebruikt moet worden om een rendabel inkomen uit deze visserij te halen.

Seaweed has been receiving increasing attention as a novel food source worldwide. To optimally develop seaweed's food provisioning potential, the seaweed value chain requires further understanding. To this end, we used the Food System Approach to review the existing knowledge on seaweed as food source. We identified opportunities, constraints and knowledge needs relevant to fulfilling the potential of seaweed to contribute to food security. Thereby, we especially focus on optimizing and upscaling seaweed production and environmental sustainability. Our review shows that although progress has been made in solving technological issues in seaweed production, major knowledge gaps regarding social and economic factors remain. More attention to these issues can help realize the food potential of seaweed.

Correction 16 May 2023: Annex 1 corrected. The ICES Workshop on developing guidance for ensuring the integrity of scientific information submitted to ICES by data providers (WKEnsure) convened to develop guidance for identifying, assessing and managing potential conflict of interest (CoI) in data and information provision that may affect the integrity of ICES science and advice. Such guidance will contribute to protecting the legitimacy of ICES advice when data or data-providers with potential CoI are involved. Such guidance is required in support of the integration of an increasing number of data and information contributions by third parties, usually stakeholders such as the fishing industry and environmental organizations, often in response to existing knowledge gaps. WKEnsure consisted of a diversity of participants from several ICES countries as well as New Zealand, with different affiliations and varying degrees of experience in working within the ICES system, which proved to be very useful to the discussions. No conflicts of interest were declared during the meeting. Participants reviewed existing guidance, standards, tools, and documentation from both within and outside ICES. In our review of CoI in data provision to ICES, we only found one example dating a decade ago. However, we identified a number of possible areas where CoI in data pro-vision could occur, relating to both traditional as well as new data providers. With an increasing number of data streams for both traditional and new or future advisory products, including data provisions from third parties, risks of CoI occurrence could become higher. It is therefore im-portant that ICES extends its CoI declaration routine to participation in expert groups to include evaluation of CoI in data provision. This should be irrespective of whom the data providers are. This includes flagging possible CoI at data entry points and evaluation of the potential impact and likelihood of a CoI using a suggested template. The existing Data Profiling Tool offers op-portunities to flag potential CoI in data provision, but should be slightly modified to include questions which will help highlighting potential CoI. The use of the revised Data Profiling Tool should be extended to all other data flows into the ICES system, starting with benchmarks. Iden-tifying potential risks for CoI should also take place at ACOM level when evaluating special requests. It is important to maintain a track record of how potential CoI were identified, evaluated and managed; both in relation to CoI in data provision as well as CoI in relation to participation in expert groups. Societal changes where social media are getting a bigger role in influencing polit-ical debate pose increasing risks. A perceived CoI, even though it is not an actual CoI could have big consequences as our review showed in a case study from New Zealand. It is also important to note that managing perceived CoI, once it is out in the public sphere, is extremely difficult to handle. Having due processes and keeping a track record will help discussions with stakeholders and clients but will not easily change stakeholders’ and public perception. Therefore it is im-portant to have key elements of a communications strategy in place.

The study describes the socio-cultural value of fishing in the Netherlands in terms of: identity, social well-being, cultural heritage and social cohesion. It looked at the effects of policy changes for the fishing community or communities. The Netherlands has 44 fishing communities with an active fleet and 84 historical fishing communities. The fisheries ‘community of practice’ has a shared identity in which in the Netherlands the family business plays an important role. For their (subjective) social well-being, fishing is very important. These (historical) family businesses are anchored in fishing communities, often have locals on board and contribute to social cohesion, (im)material cultural heritage and the social well-being of fishing communities. At the same time, social structures seem to be changing due to consolidation, fishers with a non-Dutch nationality and continuous fishing. The fishing community is unanimously very concerned about the future of fisheries as a result of all policy changes. In particular, they see the redesign of the North Sea with less space for fisheries as a threat. The policy process has led to much distrust. This study describes how the reduction of the fleet has social implications and pleads for monitoring social factors, developing a shared vision for future fisheries and restoring trust De studie beschrijft de sociaal-culturele waarde van visserij in Nederland aan de hand van: identiteit, sociaal welzijn, cultureel erfgoed en sociale cohesie. Gekeken is naar de effecten van beleidsveranderingen voor visserijgemeenschap(pen). Nederland heeft 44 visserijgemeenschappen met een actieve vloot en 84 historische visserijgemeenschappen. De praktijkgerelateerde visserijgemeenschap in Nederland heeft een gedeelde identiteit waarin het familiebedrijf een belangrijke rol speelt. Voor hun (subjectief) sociaal welzijn is de visserij zeer belangrijk. Deze (historische) familiebedrijven zijn verankerd in de visserijgemeenschappen, hebben veelal plaatsgenoten aan boord en dragen bij aan sociale cohesie, (im)materieel cultureel erfgoed en het sociaal welzijn van visserijgemeenschappen. Tegelijkertijd lijken sociale structuren te veranderen door consolidatie, buitenlandse opvarenden en continu-visserij. De visserijgemeenschap maakt zich eensgezind grote zorgen over de toekomst van de visserij als gevolg van alle beleidswijzigingen. Met name de herinrichting van de Noordzee met minder ruimte voor visserij ziet men als een bedreiging. Het proces van beleid heeft geleid tot veel wantrouwen. Deze studie beschrijft hoe de krimp van de vloot maatschappelijk kan doorwerken en pleit voor monitoring van sociale factoren, het ontwikkelen van een gedeelde visie op de toekomstige visserij en herstel van vertrouwen.---The study describes the socio-cultural value of fishing in the Netherlands in terms of: identity, social well-being, cultural heritage and social cohesion. It looked at the effects of policy changes for the fishing community or communities. The Netherlands has 44 fishing communities with an active fleet and 84 historical fishing communities. The fisheries ‘community of practice’ has a shared identity in which in the Netherlands the family business plays an important role. For their (subjective) social well-being, fishing is very important. These (historical) family businesses are anchored in fishing communities, often have locals on board and contribute to social cohesion, (im)material cultural heritage and the social well-being of fishing communities. At the same time, social structures seem to be changing due to consolidation, fishers with a non-Dutch nationality and continuous fishing. The fishing community is unanimously very concerned about the future of fisheries as a result of all policy changes. In particular, they see the redesign of the North Sea with less space for fisheries as a threat. The policy process has led to much distrust. This study describes how the reduction of the fleet has social implications and pleads for monitoring social factors, developing a shared vision for future fisheries and restoring trust

Plastics from consumers and economic activities enter the oceans in increasing numbers. The resulting debris can not only cause mortality for seabirds and marine mammals, but by means of winds and currents can also function as a floating vessel for algae and animals that transport these species to places where they do not naturally occur. Here, we studied fouling animals and algae on marine litter found along the Dutch coast (2019-2021). In addition, ‘settlement plates’ were used to be able to make a distinction between exotic species already present in the Netherlands and newly arrived exotics that come along with the plastic litter. To identify the animal and algal species, DNA metabarcoding was used. Combined application of two barcoding markers (18SV4 and COI) showed the potential to identify fouling in many cases to species level. In total, 46 non-indigenous algae and animals were detected, including mostly taxa that have already been recorded in the Netherlands before, but also twelve potential newcomers for the Netherlands and 6 not recorded before in the NE Atlantic region. Identification of fouling species can therefore help to 1) assess potential risks of floating marine litter as a vector for the introduction of non-indigenous species, and 2) to establish a minimum age and origin of the plastic that can help in determining and/or modelling where the plastic may have come from. Geographical origin assessment can be used to identify the sources and potential risks to the ecosystem of floating marine litter. Plastic afval afkomstig van economische activiteiten en consumenten belandt in toenemende hoeveelheden in zee. Niet alleen kan dit drijvende afval sterfte opleveren onder zeevogels en zeezoogdieren, het kan ook dienen als een transportmiddel voor planten en dieren die ze onder invloed van wind en zeestromingen meevoeren naar plekken waar ze van nature niet thuishoren. Dit rapport beschrijft een onderzoek naar de samenstelling van dieren en algen op plastic afval gevonden langs de Nederlandse kust tussen 2019 en 2021. Daarnaast werden ‘settlement plates’ gebruikt, waardoor een onderscheid kon worden gemaakt tussen al aanwezig zijnde uitheemse soorten in Nederland en nieuw gearriveerde exoten die met plastic afval meekomen. Daarbij werd gebruik gemaakt van DNA metabarcoding voor de identificatie. Het combineren van twee markers (18SV4 en CO1) maakte het mogelijk om organismen veelal tot op soortniveau te identificeren. Op de totale set monsters werden 46 uitheemse algen en dieren aangetroffen. Hieronder zaten voornamelijk exoten waarvan de aanwezigheid in Nederland al langer bekend was, maar ook twaalf mogelijke nieuwkomers voor Nederland en 6 soorten die mogelijk niet eerder in de Noordoost Atlantische regio gevonden zijn. Identificatie van dieren en algen/wieren op plastic afval is van belang voor 1) het bepalen van eventuele risico’s van drijvend plastic als vector van de introductie van nieuwe soorten in ecosystemen, en 2) om de minimale leeftijd en hiermee de mogelijke geografische herkomst van plastic te kunnen herleiden. Dit levert informatie voor het onderzoek naar bronnen en potentiële risico’s van drijvend plastic afval in zee.

De Nederlandse (polder)sloten beslaan een oppervlakte van meer dan 59.000 hectare en dragen daarmee potentieel aanzienlijk bij aan het totale aalbestand in de Nederlandse wateren. Omdat slechts 0,5% van deze sloten zijn aangemerkt als Kaderrichtlijn Water (KRW) lichaam worden deze zeer beperkt bemonsterd binnen de KRW monitoring. De polderbemonstering heeft als aanvullende bemonstering het primaire doel gegevens te verzamelen over het voorkomen van aal in polders en poldersloten ten behoeve van de bestandsschattingen voor de evaluatie van het Nederlandse aalbeheerplan. Sinds 2013 zijn er per jaar gedurende twee aaneengesloten weken in september poldersloten verspreid over enkele beheergebieden van waterschappen of Hoogheemraadschappen bevist met het elektroschepnet. De laatste jaren wordt er gedurende deze bemonstering op maar weinig locaties aal gevangen. Daarom is er in 2022 voor gekozen om nog voor de aanvang van de polderbemonstering, een environmental DNA (eDNA) bemonstering uit te voeren. Met deze “tweetraps-aanpak” wordt de polderbemonstering mogelijk efficiënter doordat de aanwezigheid van aal in eerste instantie door een relatief groot aantal eDNA monsters wordt bepaald. Op basis van de eDNA analyse op aan- of afwezigheid van aal zijn vervolgens trajecten geselecteerd om te bevissen met het elektroschepnet waarbij parallel een tweede eDNA bemonstering heeft plaatsgevonden. Ondanks dat er “maar” 16 alen in 2022 gevangen zijn was dit in vergelijking met voorgaande jaren toch relatief veel en is aan de hand van de nieuwe “tweetraps-aanpak” de trefkans van aal verhoogd. Op alle locaties waar op zijn minst één aal werd gevangen tijdens de bemonstering met het elektroschepnet, werd ook in alle gevallen DNA van aal aangetroffen. Echter, werd er ook aal DNA aangetroffen op trajecten waar geen aal gevangen is. Toch lijken de gegevens van de bemonstering in 2022 te suggereren dat er wel een verband is tussen de gemeten DNA concentratie van aal en de aaldichtheid., Dit verband is in andere visstandonderzoeken ook naar voren is gekomen, maar zijn er nog onvoldoende gegevens om dit al te kunnen concluderen voor dit huidige onderzoek. Om de methodiek verder te testen en te ontwikkelen zal de “tweetraps-aanpak” zoals in 2022 is uitgevoerd in ieder geval worden voortgezet in 2023.

To improve the ecological and economic sustainability in the Dutch beam trawl fishery, tickler chains were replaced by electrical pulse stimulation to drive sole (Solea solea) out of the seabed. Because electrical stimulation may cause internal injuries, we quantified this risk by sampling fish species from commercial beam trawlers and recording spinal injuries and haemorrhages from X-radiographs and autopsy. To distinguish mechanically and electrical-pulse-induced injuries, we compared injuries in ten species sampled from pulse (PUL) and tickler-chain (TCK) trawlers and four species sampled from PUL trawlers with the stimulus switched on or off. Co-occurrence of a major spinal injury and major haemorrhage at the same location was only observed in PUL samples, and were frequently (40%) observed in cod (Gadus morhua) and in low numbers (0–2%) in whiting (Merlangius merlangus), grey gurnard (Eutrigla gurnardus), and greater sandeel (Hyperoplus lanceolatus), but not in flatfishes and other species. In cod, injury occurrence correlated with fish length, with lower probabilities for small fish. Major spinal injury or major haemorrhage occurrence in PUL (range

Beam trawl fisheries for sole are characterised by large amounts of unwanted bycatch (i.e. discards) consisting of fish below the Minimum Conservation Reference Size, unwanted fish due to low commercial value or lack of quota, and benthic invertebrates. In order to reduce the quantity of discards, a substantial part of the Dutch beam trawl fleet was allowed to replace the conventional tickler chain beam trawl (BT) with the pulse trawl (PT) on an experimental basis. The PT used electrical stimulation to immobilise and capture fish. Here we study whether pulse trawling reduced the amount of discards by comparing catch rates of landings and discards of BT and PT in the period 2009–2018 for a wide range of species. The PT caught (kg.km-2) significantly more marketable sized sole (Solea solea, 48 %), turbot (Psetta maxima, 8 %), brill (Scophthalmus rhombus, 28 %) and whiting (Merlangius merlangus, 95 %), and significantly less marketable sized plaice (Pleuronectes platessa, −16 %), cod (Gadus morhua, −32 %) and gurnards (−12 %). No significant difference was found for dab (Limanda limanda), gadoids, or rays and sharks. Among discards, the PT caught more undersized sole (27 %) and whiting (42 %) but less undersized plaice (−21 %), dab (−19 %) and grey gurnard (Eutrigla gurnardus, −31 %). The observed differences in species selectivity are discussed in relation to the response of fish to bottom trawl gear and the effects of pulse stimulation. For the benthic invertebrates Ophiuroidae, bivalves and crabs the PT caught fewer individuals (between −38 % and −57 %). No significant difference was observed in sea urchins and sea stars. Overall, this study shows that the transition from the BT to PT resulted in a 36 % decrease (95 % prediction interval: 31–42 %) in discards (kg.hour-1).

Om de huidige en toekomstige uitdagingen van de boomkorvisserij op gewone garnalen (Crangon crangon) aan te gaan, zal de garnalenvisserij moeten verduurzamen. De vraag naar verduurzaming, die niet alleen uit ecologische, maar ook uit economische overwegingen voortkomt (brandstofprijzen), vraagt om innovatie in vispraktijken en -technieken. Dit zou kunnen door een transitie van een ‘actieve’ naar een ‘passieve’ visserij op garnaal. Twee opties daarvoor zijn het gebruik van ankerkuilen en korven. Ankerkuilen zijn netten die geankerd in de getijdenstroming geplaatst worden. In plaats van vis of schaaldieren actief te achtervolgen met een sleepnet, zorgt in dit geval een getijdestroom voor vangsten in het net. Vis en schaaldieren die met de stroming meebewegen of migreren, komen in het net terecht en kunnen, als de stroming sterk genoeg is, niet meer terugzwemmen en ontsnappen uit door de ingang van het net. Korven zijn vallen van hout, metaal en/of kunststof, vaak met één of meerdere fuikvormige openingen waar vis en schaaldieren door naar binnen kunnen. Om garnalen aan te trekken en te verleiden een korf binnen te gaan, wordt gebruik gemaakt van aas. Deze twee methodes werden vroeger op de Waddenzee gebruikt voor de vangst van andere doelsoorten, kleine vis (ankerkuil) en kreeften en krabben (korven). Om vast te stellen of deze passieve visserijmethoden een bedrijfseconomisch en ecologisch duurzaam alternatief bieden voor de huidige garnalenvisserij, zal voor beide passieve garnalenvisserijen onderzocht moeten worden wat de kosten, opbrengsten en ecologische gevolgen zijn in vergelijking met de huidige boomkorvisserij. Belangrijke onderzoeksvragen betreffen het maximaliseren van de vangstefficiëntie, het brandstofgebruik en het minimaliseren van eventuele ecologisch effecten (ongewenste bijvangsten). Het onderzoek zal bestaan uit drie onderdelen met elk aparte onderzoeksvragen, methodes (literatuur, klankbordgroepen, lab experimenten en uitvoerige zeeproeven) en resultaten: 1) Ankerkuilen Onderzoeksvragen: - Wat is de vangst per inspanning (catch per unit effort (CPUE)) van maatse garnalen en ongewenste bijvangsten? - Welke technische aanpassingen leiden tot een verbetering van de CPUE van maatse garnalen? - Welke technische aanpassingen leiden tot een verbetering van de selectiviteit van de visserijmethode (minder ongewenste bijvangsten)? Aanpak: Gedurende een jaar met maandelijkse onderzoeksreizen zal er een beeld gevormd worden van de technische werking, ecologische effecten (bijvangsten) en marktwaardige vangsten van deze methode met als variabelen: 1) type ankerkuil, 2) maaswijdte, 3) seizoen, 4) locaties, en 5) ontsnappingsmogelijkheden voor ondermaatse garnaal en vis. 2) Korven De onderzoeksvragen en aanpak zijn grotendeels hetzelfde als voor ankerkuilen: De vangstefficiëntie, vangstsamenstelling en verbetering hiervan worden ook onderzocht voor de korven. Bij korven zijn, in vergelijking tot ankerkuilen, meer variabelen van invloed op de vangsten en bijvangsten. Op voorhand wordt aan de volgende variabelen gedacht: 1) type korf, 2) type aas, 3) staduur, 4) afstand tussen potten aan een lijn, 5) ontsnappingsmogelijkheden voor ondermaatse garnaal. 3) Economische haalbaarheid Het uiteindelijke doel van dit project is om vast te stellen of beide vormen van passieve garnalenvisserij een economisch duurzaam alternatief vormen voor boomkorvisserij op garnalen. Om deze vraag te beantwoorden wordt een bio-economisch model gebouwd. Dit model berekent diverse bedrijfseconomische indicatoren op basis waarvan besloten wordt of er sprake is van een economisch haalbaar en duurzaam verdienmodel om zo een transitie naar passieve garnalenvisserij op de Waddenzee te ondersteunen. De resultaten van dit onderzoek geven een beeld van de economische en technische haalbaarheid van beide vistuigen. Met dit beeld kan beoordeeld worden of de passieve garnalenvisserij op de Waddenzee een alternatief is met minder stikstofuitstoot, bijvangsten en bodemberoering ten opzichte van de huidige boomkorvisserij. De proeven en het bio-economisch model geven geïnteresseerde vissers een indicatie van de technische specificaties en schaalgrootte die gebruikt moet worden om een rendabel inkomen uit deze visserij te halen.

Binnen het mosselconvenant is afgesproken de bodemzaadvisserij in de Waddenzee stapsgewijs af te bouwen. Deze afbouw gebeurt in een tempo waarin alternatieve bronnen voor mosselzaad als uitgangsmateriaal voor de kweek kunnen worden ontwikkeld en een rendabele kweek mogelijk blijft. Mosselzaadinvangstallaties (MZIs) zijn daarvoor op dit moment het enige alternatief. Inmiddels zijn drie stappen gezet en is de vierde transitiestap in het najaar van 2022 geformaliseerd. Per stap is afgesproken dat het vangstverlies van mosselzaad gecompenseerd moet worden vanuit de invang met MZIs in de Waddenzee. Voor 2022 geldt hierbij de compensatie die gekoppeld is aan de derde stap en dient 14 miljoen kg (Mkg) mosselzaad vanuit MZIs voor de kweek in de Waddenzee beschikbaar te zijn. Voorliggend technisch rapport behandelt de resultaten van de oogst van mosselzaad in 2022 met de MZIs in de Oosterschelde, Voordelta en Waddenzee met als doel: • Inzicht te geven in de oogstresultaten in relatie tot de afspraken in het mosselconvenant. • Inzicht te geven in de geschiktheid van locaties voor MZIs en de daarbij gebruikte invangsystemen. In 2022 is in de Nederlandse wateren in totaal 21 Mkg (210 duizend mosselton) mosselzaad geoogst van de MZIs. Het merendeel hiervan, 16,9 Mkg, is ingevangen in de Waddenzee, waarvan 15,1 Mkg door transitiebedrijven en 1,8 Mkg door de voormalige experimenteerbedrijven. In de Oosterschelde is in 2022 2,9 miljoen kg en in de Voordelta 1,2 miljoen kg mosselzaad van de MZIs geoogst. Met de productie van 19,2 miljoen kg door transitiebedrijven, waarvan dus 15,1 miljoen kg in de Waddenzee is in 2022 ruim voorzien in de 14 miljoen kg die beschikbaar dient te zijn vanuit MZIs na de derde transitiestap. In 2022 is 74% procent van de vergunde MZI-kavels benut. In de Waddenzee ligt dat percentage (met 79% door de transitiebedrijven en 82% van het areaal van de voormalige experimenteerbedrijven) een stuk hoger dan in de Zeeuwse Delta (met 38% in 2022). De invangefficiëntie (oogst per meter substraat) was in de Waddenzee lager dan in voorgaande jaren, in de Zeeuwse Delta was de gemiddelde oogst per meter de hoogste sinds het begin van de metingen. De lagere invangefficiënte in Waddenzee wordt geweten aan een massale val van mosdiertjes op het substraat. Het hoge aandeel mosdiertjes op en tussen de mosselen heeft volgens de terugmeldingen ook geleid tot erg veel tarra in de oogst.

Invasive alien species are among the main drivers of the ongoing sixth mass extinction wave, especially affecting island populations. Although the Caribbean is well-known for its high species richness and endemism, also for reptiles, equally important is the regional contribution of non-native species to island biodiversity. The Lesser Antilles encompass high genetic diversity in Iguana, though most native populations either have gone extinct or are declining following competitive hybridization with invasive non-native green iguanas. Here, we assessed non-native presence in two poorly-studied native melanistic Iguana iguana populations using available genetic tools and explored utilizing size-dependent body measurements to discriminate between native and non-native iguanas. Genetic samples from Saba and Montserrat were genotyped across 17 microsatellite loci with STRUCTURE, and multivariate analyses indicating non-native iguana presence only on Saba. This was corroborated by mtDNA and nDNA sequences, highlighting a non-native origin in Central America and the ABC islands. We identified preliminary evidence suggestive of hybridization. Morphological variation among size-dependent characteristics showed that non-native iguanas have significantly larger subtympanic plates than native iguanas. Non-native individuals also differed in scalation and coloration patterns. Overall, our findings demonstrate the need for continuous monitoring of non-native iguanas within remaining native Iguana populations in the Lesser Antilles, as those not directly threatened by non-native green iguanas are restricted to only 8.7% of the historic range. Although genetic data allow for the identification of non-native or hybrid iguana presence, this field-to-lab workflow is time-consuming. Rapid in-situ identification of non-native individuals is crucial for conservation management. In addition to patterns of scalation and coloration, we have highlighted the utility of size-dependent variables for rapid diagnosis. We urge regional partners to build morphometric databases for native Iguana populations allowing the quick detection of future incursions of non-native green iguanas and the rapid implementation of effective countermeasures during the early phase of invasion.

The three datasets are obtained directly from the papers we discuss or from their authors. The first two datasets concern recruitment of cockles and Balthic tellins at seven sites in the Wadden Sea. The third dataset contains data on dredging and suitability for knots at 272 1 km2 grid cells in the western Wadden Sea.

During the summercampaign of 2022, Heerema supported Wageningen University & Research (WUR) and Dr. Joop Coolen in collecting data for the Artificial Structures and the functioning of the North Sea EcoSyStem(ASSESS) project.

Vanuit de Green Deal-aanpak is een programma opgestart met als doel het gebruik van loodgewichten door hengelaars te verminderen met de ambitie om in de periode tot 2027 het gebruik van lood binnen de sportvisserij volledig af te bouwen en het gebruik van loodvervangers te stimuleren. Het recreatieve-visserijonderzoek, bestaande uit een Screening Survey en een Logboek Survey, uitgevoerd door Wageningen Marine Research in het kader van de Wettelijke taken Visserijonderzoeken, in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wordt gebruikt om inzicht te verkrijgen in het loodgebruik bij hengelaars. In deze rapportage worden de resultaten uit het recreatieve-visserijonderzoek beschreven van de Screening Surveys. De resultaten laten zien dat in 2021 meer hengelaars (23%) een loodalternatief gebruikten dan in 2017 (10%). Ook is het percentage vistrips waarbij een loodalternatief gebruikt is gestegen. In 2017 gebruikte 17% van de hengelaars die een keer een loodvervanger gebruikten voor meer dan 10 vistrips een loodalternatief. In 2021 was dit percentage gestegen naar 24%.Ten opzicht van alle andere jaren was het jaar 2020 een afwijkend jaar doordat er door de eerste COVID-19 lockdownperiode meer Nederlanders zijn gaan vissen. Deze stijgende trend heeft zich voortgezet in 2021. In dit rapport is ook gekeken of er een relatie is tussen het gebruik van loodalternatieven en demografische eigenschappen, zoals inkomen, geslacht en leeftijd. Het inkomen en het geslacht van de hengelaar hadden nauwelijks invloed op het gebruik van loodalternatieven onder hengelaars. De leeftijd van de hengelaar had daarentegen een kleine invloed op het gebruik van een loodalternatief. Hengelaars onder de 20 jaar hebben minder vaak een keer een loodalternatief gebruikt (minder dan 20%) dan hengelaars ouder dan 20 jaar (tussen de 20 en 30%). Nieuw in de survey van 2021 is de vraag hoe hengelaars tegen loodalternatieven aankijken. Hieruit blijkt dat 38% van alle hengelaars niet bekend is met of geen mening heeft over loodalternatieven. Daarnaast vinden hengelaars loodalternatieven heel belangrijk voor milieu en gezondheid (29%). Een groep hengelaars (16%) geeft daarnaast aan dat loodalternatieven niet belangrijk voor ze zijn, omdat ze weinig vissen. Om het gebruik van lood binnen de sportvisserij helemaal af te bouwen, is het belangrijk om deze laatste groep te informeren waarom loodalternatieven voor hun groep ook belangrijk is. Dit jaar is daarnaast voor het eerst de vraag gesteld, of hengelaars volgend jaar (2022) van plan zijn om een keer met loodalternatieven te vissen. Een kleine meerderheid (51%) van de ondervraagde hengelaars wil in 2022 met loodalternatieven gaan vissen, wat meer is dan de hengelaars die in 2021 een keer met loodalternatieven gevist hebben (23%). Deze stijgende lijn zou een goede stap zijn om de uiteindelijk doelen van de Green Deal te behalen.

In 2021 is een start gemaakt met een nieuwe vismonitoringsreeks voor het IJsselmeer en Markermeer op basis van gestandaardiseerde jaarlijkse bemonsteringen met een A-toomkuil en stortkuil. Deze monitoring wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit en is in 2022, het tweede jaar van de monitoringsreeks, voortgezet. De opzet van de monitoring is gebaseerd op een pilot die binnen een Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij project in samenwerking met stichting Transitie IJsselmeer, ATKB en beroepsvissers is uitgevoerd in 2018 en 2019. Het doel van de nieuwe monitoringsreeks is het ontwikkelen van een integraal en breed gedragen bestandsoverzicht van de jaarlijkse ontwikkelingen in de visstand op beide meren, ten behoeve van het visstand- en visserijbeheer. Het integrale karakter houdt in dat zo goed mogelijk een beeld wordt verkregen van de veranderingen in soortsamenstellingen en van de lengteverdelingen in de visstand. Deze informatie is wenselijk vanwege de vraag vanuit het beheer om aan de hand van vismonitoring beter te kunnen voldoen aan verschillende zaken, zoals de eisen uit de Europese Kaderrichtlijn Water, de behoefte vanuit het visserijbeheer om ontwikkelingen in zowel het jonge als het oudere visbestand zo goed mogelijk in beeld te krijgen, de behoefte vanuit de Vogel- en Habitatrichtlijn om de voedselsamenstelling voor visetende vogels zo goed mogelijk in beeld te brengen, en in het algemeen de veranderende informatiebehoefte met betrekking tot de visstand in het IJsselmeergebied, waarbij steeds meer vanuit een ecosysteembenadering gewerkt wordt. De monitoring wordt in samenwerking met beroepsvissers en visexperts van ATKB opgezet en uitgevoerd, waardoor de resultaten breed gedragen worden door betrokkenen en belangenpartijen. In de komende jaren zal de methode zoveel mogelijk (gestandaardiseerd) uitgevoerd worden zoals die nu gerealiseerd is, maar waar nodig zal deze bijgeschaafd worden. Goede communicatie van de PO en vooral de meewerkende beroepsvissers met staandwant heeft ertoe geleid dat er bijna probleemloos ruimte is gemaakt voor het onderzoek in de meren, een winst ten opzichte van het jaar ervoor. Alle trekken konden hierdoor uitgevoerd worden, inclusief de trekken in de diepe putten op het Markermeer (Markermeerputten) die aangelegd zijn voor de bouw van de Marker Wadden. In september en oktober 2022 zijn er in totaal 73 A-toomkuiltrekken uitgevoerd, waarvan 42 op het IJsselmeer en 31 op het Markermeer. Daarnaast zijn er 19 stortkuiltrekken uitgevoerd in de ondiepste zone (0-2 m), waarvan 10 op het IJsselmeer en 9 op het Markermeer. Alle bemonsteringen zijn in het donker uitgevoerd. Verschillende Markermeerputten zijn dit jaar bevist om inzicht te krijgen in de visbestanden in dit habitat. De vangstuccessen van de Markermeerputten zijn daarnaast vergeleken met de overige diepteklassen (0-2; 2-4 en 4-6m) van het Markermeer. Specifiek kijkend naar commerciële soorten en lengtes, bleek dat baars (>22 cm), blankvoorn (>25 cm) en brasem (>30 cm) zich grotendeels in de ondiepere gedeeltes van het Markermeer bevinden (0-2m en 2-4m) en minder in de diepe putten op het Markermeer. Voor bovenmaatse snoekbaars (>42 cm) geldt dat het vangstsucces in de Markermeerputten ongeveer hetzelfde was als in de ondiepere delen van het Markermeer (0-2; 2-4 m). Vergeleken met vorig jaar is er dit jaar meer vis per hectare gevangen. Op het IJsselmeer ging het voornamelijk om meer spiering en baars, op het Markermeer om een toename van de oudere jaarklassen snoekbaars. Van een trend kan nog niet gesproken worden, aangezien er nog te weinig jaren achtereenvolgend gestandaardiseerd gemonitord is. Blankvoorn en brasem werden het meest gevangen bij de oevers (< 2 m), waarbij het vooral ging om oudere jaarklassen. Baars werd voornamelijk gevangen op het IJsselmeer, waarbij het grootste gedeelte 0+ baars was. Van snoekbaars is voornamelijk de 0+ jaarklasse gevangen op het IJsselmeer. Deze 0+ snoekbaars bestond dit jaar uit twee verschillende lengtegroepen: snoekbaars tussen de 5-10 cm en tussen de 20-25 cm. Op het Markermeer werden voornamelijk oudere jaarklassen snoekbaars gevangen. 2022 was een relatief goed jaar voor de spiering, waarvan het grootste gedeelte op het IJsselmeer werd gevangen, maar ook op het Markermeer was een toename van spiering te zien. De spiering op het IJsselmeer was dit jaar gemiddeld kleiner dan voorgaande jaren, vermoedelijk door intraspecifieke competitie. Pos is de enige soort die aanzienlijk minder gevangen werd, mogelijk door interspecifieke competitie met zwartbekgrondel, die in 2022 meer gevangen werd dan in 2021.