Search

Dit boekje wil bouwstenen aanreiken voor het proces dat herstel van de Vecht naar een halfnatuurlijke laaglandrivier beoogt. In combinatie vormen deze bouwstenen een samenhangend beeld van de Vecht, dat op lange termijn (over enkele decennia) gerealiseerd zou kunnen worden. De set van bouwstenen vormt een overkoepelende strategie, waarop kan worden teruggevallen bij planvorming en toekomstige uitvoeringsprojecten. Dit boekje is het resultaat van het herstelonderzoek Vecht, dat in de periode december 2008-maart 2009 is uitgevoerd door Alterra, HKV en KWR in opdracht van Waterschap Velt en Vecht, Waterschap Groot Salland en de Provincie Overijssel. DHV coördineerde het overleg tussen stuurgroep en projectgroep, alsmede de afstemming met het werk aan de Duits-Nederlandse Vechtvisie en het samenwerkingsprogramma Ruimte voor de Vecht.

Dit boekje wil bouwstenen aanreiken voor het proces dat herstel van de Vecht naar een halfnatuurlijke laaglandrivier beoogt. In combinatie vormen deze bouwstenen een samenhangend beeld van de Vecht, dat op lange termijn (over enkele decennia) gerealiseerd zou kunnen worden. De set van bouwstenen vormt een overkoepelende strategie, waarop kan worden teruggevallen bij planvorming en toekomstige uitvoeringsprojecten. Dit boekje is het resultaat van het herstelonderzoek Vecht, dat in de periode december 2008-maart 2009 is uitgevoerd door Alterra, HKV en KWR in opdracht van Waterschap Velt en Vecht, Waterschap Groot Salland en de Provincie Overijssel. DHV coördineerde het overleg tussen stuurgroep en projectgroep, alsmede de afstemming met het werk aan de Duits-Nederlandse Vechtvisie en het samenwerkingsprogramma Ruimte voor de Vecht.

Naar aanleiding van de artikelen over numerieke verdroging verscheen onlangs in Stromingen een reactie over het gebruik van de drainage- en voedingsweerstand. In dat artikel geeft Kees Maas expliciet aan het niet eens te zijn met het door ondergetekenden gehanteerde voorbeeld dat een weerstandsbiedende laag in het bodemprofiel bij een freatische winning tot gevolg heeft dat de stijghoogte onder deze laag meer beïnvloed wordt door de winning dan de stijghoogte boven deze laag. Daarnaast zegt Kees Maas het niet eens te zijn met de invloed van een weerstandbiedende laag in het bodemprofiel op de spreidingslengte. In het artikel wordt het gebruik van tijdreeksanalyse voor het controleren van meetreeksen voorgesteld. In de ogen van ondergetekenden maakt de auteur enkele malen gebruik van de omgekeerde wereld

In het kader van het programma Ruimte voor de Rivier worden grote delen van de uiterwaarden langs de Rijn en de Maas op een meer natuurlijke manier beheerd. Gemaaid grasland maakt plaats voor ruig terrein. Dat leidt echter ook tot minder capaciteit voor doorstroming bij hoogwater. Wordt dat laatste effect niet overschat?

Grondwaterstandsinformatie van goede kwaliteit vinden wij belangrijk. Iedere inspanning om deze kwaliteit vast te stellen en te verbeteren juichen wij toe, vooral als zo’n inspanning wetenschappelijk degelijk is onderbouwd. Wat betreft dat laatste willen wij graag twee opmerkingen plaatsen bij het artikel ‘Controle van kalibratiegegevens’ van Jaco van der Gaast in Stromingen 19(2), pag. 85-90

Zowel in Europa als in Nederland wordt steeds meer onderkend dat ondergrondverdichting een serieuze bodembedreiging is. Het is echter niet bekend waar en in welke mate ondergrondverdichting nu al optreedt. Het is ook onvoldoende bekend welke gronden en gebieden het meest gevoelig zijn voor verdichting. Daarom is voor heel Nederland in kaart gebracht wat het risico is op ondergrondverdichting. Deze kaarten kunnen door de provincies worden gebruikt om na te gaan waar mogelijke maatregelen nodig zijn en waar maatregelen het meeste effect zullen hebben om te komen tot duurzaam bodembeheer.

Een groot deel van onze beken heeft op dit moment een verre van natuurlijk verloop. Om wateroverlast tegen te gaan zijn in de vorige eeuw veel van oudsher kronkelige beken rechtgetrokken. Rechte beken voeren het water sneller af. Maar tegenwoordig is dat niet meer gewenst. Die snelle afvoer leidt tot verdroging en rechtgetrokken beken bieden weinig kansen voor een diversiteit in flora en fauna. Met beekherstel probeert men dat tij te keren. Bart Makaske en Gilbert Maas van Alterra schreven een boek over hoe je beken het beste laat kronkelen.

De laatste jaren zijn verschillende artikelen en rapporten verschenen over het meten van freatische grondwaterstanden, waarbij de term 'numerieke verdroging' is gebruikt. Numerieke verdroging wordt gebruikt om onjuiste schattingen van de freatische grondwaterstand, als gevolg van alle veranderingen in meten en interpreteren, aan te geven. Hoog tijd voor Alterra om mogelijke systematische meetfouten in de freatische grondwaterstanden te kwantificeren en de relevantie ervan voor beleid en uitvoering te beoordelen.

Het valt reuze mee met de nauwkeurigheid van handmatig gemeten grondwaterstanden. Wie de grondwaterstand op een zeer traditionele manier meet (via meetlint in de peilbuis) of met een elektronisch peilapparaat met geluidssignaal, maakt meetfouten van hooguit enkele centimeters. Een experiment bij het Boetelerveld wijst dat uit.

Er is een belangrijke basis gelegd voor een nieuwe (klimaatrobuuste) methode om te voorspellen welke gevolgen veranderingen in het waterbeheer hebben voor de landbouwopbrengsten.

The program Menyanthes combines a variety of functions for managing, editing, visualizing, analyzing and modeling hydrogeologic time series. Menyanthes was initially developed within the scope of the PhD research of the first author, whose primary aim was the integration of data and physically-based methods for modeling time series of groundwater heads. As such, time series analysis forms the heart of Menyanthes. Within Menyanthes, time series can be modeled using both the ARMA and PIRFICT methods. The PIRFICT method is a new method of time series analysis that has practical advantages and facilitates physical interpretation and implementation of knowledge on physical behavior. Analytic solutions to specific hydrogeologic problems may be used as response function, along with their physically-based parameters. A more general approach is possible using Skew-Gaussian distribution functions, which prove to fit the behavior of hydrogeologic (and other) systems well. Use of such functions within the PIRFICT method substantially simplifies the model identification procedure, as compared to the traditional Box-Jenkins procedure. PIRFICT models may be fitted to a large number of time series in batch. Spatial patterns that emerge in the results provide useful, additional, and independent information, which adds another dimension to time series analysis. Their interpretation is supported by the spatial visualization and analysis tools of Menyanthes. The PIRFICT method also facilitates the integration of time series and spatially-distributed models via, e.g., moment-generating differential equations. The PIRFICT method may prove to be of use for other types of time series as well, both within and outside the realm of environmental sciences.

Reconstruction of overbank sedimentation rates over the past decades gives insight into fl oodplain dynamics, and thereby provides a basis for effi cient and sustainable fl oodplain management. We compared the results of four independent reconstruction methods – optically stimulated luminescence (OSL) dating, caesium-137 (137Cs) dating, heavy metal analysis, and fl ood bed interpretation – applied at three embanked fl oodplain sites along lower Rhine River distributaries in the Netherlands. All methods indicate signifi cant sedimentation rates on the fl oodplains, varying between 2–7 mm/a in the distal zones and 3–9 mm/a in the proximal zones. On a rapidly developing sand bar along a natural levee sedimentation rates of 9 to 25 mm/a were found. Except for some minor inconsistencies in 137Cs dating results, all methods show decreasing sedimentation rates with increasing distance from the river channel. Intercomparison of the results of the different dating methods revealed the potential errors associated with each method, particularly where disagreement among the results were found. Uncertainties may arise due to (1) grain-size dependent downward migration of 137Cs, (2) smoothing of the vertical heavy metal and 137Cs profi les, (3) delayed sediment-associated input of 137Cs in addition to direct atmospheric fall-out, (4) overestimation of the burial age in OSL dating due to incomplete resetting of the OSL signal, or (5) non-linear relationships between sediment deposition and fl ood magnitude in the count-from-the-top correlation between sediment lamination and past observed fl ood records. Still, taking the uncertainties associated with each method into account, the results are generally in good agreement. Using the results we indicate the optimal spatial range of application of each method, depending on sediment texture and sedimentation rate. The optimal spatial and temporal ranges differ for each method, but show signifi cant overlap. A combination of the methods will thus provide maximum information for accurate estimation of sedimentation rates on a decadal time scale.