Search

Dünya nüfusundaki artış, beraberinde ulaşım sıkıntısını da ortaya çıkarmıştır. Trafiğe çıkan araç sayısı her geçen gün artış göstermektedir. Bu durumda ulaşım sektöründe kullanılan içten yanmalı motora sahip olan araç sayısındaki artış, çevreye salınan CO2 miktarını da artırmıştır. Günümüzde dünyada kullanılan enerjinin büyük bir kısmı fosil enerji kaynaklarından karşılanmakta olup bu enerjinin % 26 gibi büyük kısmı da ulaşım sektöründe kullanılmaktadır. Bunun akabinde enerji kullanımına bağlı olarak ulaşım araçları % 26 CO2 emisyonu oluşturmaktadır [1]. Günümüzde yaygın olarak kullanılan içten yanmalı motorlu araçların yerine daha az çevre kirliliğine yol açan ve çevre dostu olan elektrikli araçların kullanımı her geçen gün artmaktadır. Elektrikli araçların tahrik sistemlerinde kullanılan elektrik motorları ve güç kaynağı olan batarya sistemleri üzerine daha uzun menzilli ve yüksek performanslı elektrik araçların üretilebilmesi amacıyla literatürde yapılmış olan çok sayıda çalışma bulunmaktadır [2]. Elektrikli araçlarda kullanılan elektrik motorunun da, elektrikli aracın menzili, verimliliği ve performansı üzerinde önemli bir rolü vardır. Bu doğrultuda elektrikli araç üreticileri tarafından farklı özellikler sahip elektrik motorları tercih edilmektedir [3]. Bu tez çalışması, elektrikli araç motoru tasarımı ve benzetim çalışmaları üzerinedir. Çalışmada öncelikle elektrikli araç teknolojisinde kullanılan elektrik motorları incelenmiş ve sürekli mıknatıslı senkron motorlar üzerinde yoğunlaşılmıştır. Bu doğrultuda, Toyota firmasının üretmiş olduğu 2004 model Prius elektrikli aracının sürekli/sabit mıknatıslı senkron motor (SMSM) tasarımı temel alınmış ve ilgili motorun simülasyonu gerçekleştirilmiştir. Ardından referans alınan bu motor tasarımı üzerinde farklı değişiklikler yapılarak çok sayıda tasarım ve simülasyon çalışmaları yapılmıştır. Simülasyon sonuçlarına göre en iyi değerlerin elde edildiği SMSM tasarımları seçilerek, referans alınmış SMSM yapısı ile karşılaştırılması yapılmıştır.

Anahtarlamalı relüktans motorlar (ARM) yapılarının basitliği, sağlam oluşları, hata toleranslarının yüksek olması gibi özellikleri ile alışılagelmiş alternatif akım (AA) ve doğru akım (DA) motorlarına göre oldukça avantajlıdır. Aynı zamanda sadece rotor ya da statorlarında sargı bulunması ve yapılarında mıknatıs içermemeleri, maliyet ve üretim açısından bu motorları çok avantajlı kılmaktadır. Dolayısıyla son yirmi yılı kapsayan dönem içerisinde ARM'ler hususunda birçok çalışma yapılmıştır. Bununla birlikte ilgili motorların doğrusal ve yine doğrusal prensibi temel alan disk tipleri hakkında yapılan çalışmaların sayısı oldukça kısıtlı kalmıştır.Doğrusal hareketin gerekli olduğu taşımacılık sistemleri, asansörler ve dokuma tezgâhları gibi birçok alanda döner motorlar yerine doğrusal yapılı motorların kullanılması daha uygundur. Bu uygulamalarda doğrusal motorların kullanılması ile hem ek mekanik aksam, kayıp ve maliyetlerden kurtulmuş olunmakta hem de istenilen düzeyde hızlı ve hassas hareketlerin elde edilebilmesi sağlanmaktadır. Yine döner hareket yapmalarına karşın doğrusal motorların yapısal çalışma karakteristiklerine sahip olan disk tipi anahtarlamalı relüktans motorlar da alışılagelmiş döner yapıdaki motorlara göre çok daha uygun boyutlarda tasarlanabilmekte ve özellikle doğrudan sürücülü sistemler için oldukça avantajlı olmaktadırlar.Sunulan tez çalışmasında, anahtarlamalı doğrusal hareketli relüktans motor (ADHRM) yapısını temel alan dört farklı motor yapısının tasarımı, incelenmesi, benzetimi ve prototip olarak üretimi gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen motor yapıları, sahip oldukları özellikler açısından alışılagelmiş yapıdaki benzerleri ile kıyaslandıklarında değişik avantajlara sahiptir. ARM'lerin incelenebilmesi için analitik ve sayısal yöntemler kullanılmış olup sayısal yöntem olarak iki ve üç boyutlu sonlu elemanlar yöntemi (SEY) esas alınmıştır. Aynı zamanda ilgili motorların çalışma karakteristiklerinin daha iyi bir şekilde incelenebilmesi için motorların dinamik benzetimlerini yapabilen bir yazılım sunulmuştur. Motorların kontrolü, tasarlanan mikrodenetleyici tabanlı kontrol kartlarının yanında sadece motor kontrolü değil, birçok mühendislik probleminin çözümünde önemli roller alan sayısal işaret işlemci (DSP: Digital Signal Processor) tabanlı uygulama kartı kullanılarak da gerçekleştirilmiştir.Yapılan çalışmada, 1. ve 2. Bölüm'lerde, ARM'lerin temel özellikleri ve çalışma prensiplerinden bahsedilmiştir. 3. Bölüm'de, ilgili motorlara ait elektromanyetik karakteristiklerin elde edilmesinde kullanılan yöntemler üzerinde durulmuştur.4. Bölüm'de, tasarımları gerçekleştirilen motor yapıları hakkında bilgi verilip bu yapılar ile ilgili sayısal ve analitik sonuçlara yer verilmiştir. 5. Bölüm'de gerçekleştirilen prototip sistemler ve bu sistemlerle ilgili deneysel ölçümlere ait sonuçlar üzerinde durulmuştur. Son bölüm olan 6. Bölüm'de ise elde edilen sonuçlar kısaca özetlenmiş ve özellikle önerilen motor yapıları ile ilgili bir değerlendirme yapılmıştır. Switched reluctance motors (SRMs) are the attractive alternative to classical alternative current (AC) and direct current (DC) motors due to their advantages such as simple structure, rugged behavior and high fault tolerance. In addition, desirable advantages such as lack of windings on either the stator or rotor and no-magnet structure, making them ideal for low cost manufacturing and maintenance. Therefore, many studies have been presented on rotary switched reluctance motor in recent two decades. However, there is a paucity of the literature on linear and disc type versions of SRMs.Using of linear motors is more suitable than that of the rotary motors in many areas which need linear movement such as elevators, weaving loom and transportation systems. In these systems, the manufacturing cost and losses can be decreased by using linear motors which do not need any mechanical parts used in other rotary systems and the needed sensitive motion and high acceleration are obtained. In addition, disc type switched reluctance motors based on linear SRMs are very attractive solutions to direct drive systems with rotary movement due to their low volumes compared with rotary SRMs.In this study, design, analysis, simulation and manufacturing of the prototypes of four different motor structures based on linear switched reluctance motor (LSRM) are realized. The proposed motor structures have different advantages when compared with classical motors. Characteristics of the SRMs are obtained by using two and three dimensional finite element method (FEM) as a numerical technique and analytical calculations. In addition, a software which is capable of doing dynamic simulation of SRMs is presented to obtain the operating characteristics of new structures. Classical and proposed motors are operated by using designed new control circuits based on microcontroller and also an evaluation module based on digital signal processor (DSP) which is used to solve many engineering problems in addition to control problems.In this study, the fundamentals and operating principles of SRMs are presented in Section 1 and 2. The techniques which are used to obtain electromagnetic characteristics of the motors are explained in Section 3. Section 4 covers the analytical and FEM calculations of the characteristics of the proposed motor structures with basics of them. The realized prototype systems and experimental measurements are given in Section 5. Section 6 presents conclusions of this study and especially, interpretations about the proposed motor structures. 119

Ill ANAHTARLAMALI RELUKTANS MOTORLARDA TORKUN KONTROLÜ VE İYİLEŞTİRİLMESİ ÖZET Bu çalışmada, Anahtarlamah Relüktans Motorların (ARM) kontrol edilmesinde gereksinim duyulan motora ait önemli parametrelerin yapay sinir ağlan ve bulanık sonuç çıkarım sistemleri ile kestirimi ve motorun magnetik devresinde birtakım değişiklikler yapılarak motora ait tork dalgalanmasının iyileştirilmesi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen simülasyon sonuçlan beklenen değerlerle karşılaştınlmış ve grafiksel olarak gösterilmiştir. Tork dalgalanmasının azaltılması için gerçeklenen motor yapılan sonlu elemanlar yöntemi ile analiz edilmiş ve klasik 6/4 motor ile gerçeklenen yapılar arasındaki tork dalgalanması oranlan karşılaştmlmıştır. Anahtarlamah Relüktans Motorlar, yapılannın basitliği, kullanım kolaylıklan ve maliyetlerinin düşük olması sebebiyle gün geçtikçe kullanım alanlan artmakta olan basit elektrik makinalandır. Motorun çalışma prensibi relüktans kuvvetine dayanmakta ve serbest hareketli, çıkık yapılı rotorun, bulunduğu magnetik devre içerisindeki akının, en kolay yol bulabileceği en küçük relüktans konumuna kadar kuvvet uygulanarak çekilmesi şeklinde gerçekleşmektedir. Birçok avantaja sahip olmalanna karşın, konum sensörü gerektirmeleri ve tork dalgalanmalarının yüksek olması, ARM' nin kullanım alanlarını kısıtlayan en önemli sebeplerdendir. Literatürde bu amaçla birçok çalışma gerçekleştirilmiş ve bu kısıtlamalar aşılmaya çalışılmıştır. Özellikle bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler, yapılan bu çalışmaların yapay zeka tekniklerini de içermesine olanak sağlamıştır. Bunun yanında motor performansının analiz edilmesinde gerçek değerlere yakın değerler verebilen sonlu elemanlar analizi de günümüzde sıkça bu amaçla bu alanda kullamlmaktadır. Dolayısıyla sunulan bu çalışmada, sözü edilen iki dezavantaj mIV elimine edilmesine çalışılmış ve bunun için yapay sinir ağlan, bulanık sistemler ve sonlu elemanlar metodlanndan yararlanılmıştır. Çalışmada, Bölüm I ve Bölüm II' de, anahtarlamalı relüktans motorun temel özellikleri ve çalışma prensiplerinden bahsedilmiş ve enerji dönüşümü üzerinde durulmuştur. Bölüm III' de, motora ait elektromagnetik karakteristiklerin elde edilmesinde kullanılan yöntemlerden bahsedilmiştir. Bölüm IV de, yapay sinir ağlan ve bulanık sistemler temel olarak tanımlanırken Bölüm V de elde edilen simülasyon sonuçlarına yer verilmiştir. Son bölüm olan Bölüm VI' da ise elde edilen sonuçlar kısaca özetlenmiş ve sonuçlara ilişkin bir değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Sözcükler : Anahtarlamalı relüktans motor, yapay sinir ağlan, bulanık sistemler, sonlu elemanlar analizi, tork dalgalanması. CONTROLLING AND OPTIMIZING OF TORQUE OF THE SWITCHED RELUCTANCE MOTORS ABSTRACT In this study, predicting parameters which are needed to control of the switched reluctance motor with the use neural networks and fuzzy inference systems and optimizing the torque ripple of the motor by changing magnetic circuit of the motor are realized. The obtained simulation results and real values are compared and shown graphically. Realized motor structures to reduce torque ripple of the motor are analyzed by using finite element analysis and torque ripple rates which are between the classical 6/4 motor and realized models are compared. Switched reluctance motors are simple electrical machines which have application areas increasingly from day to day because of their inexpensiveness and usage easiness. The principle of working of the motor is based on reluctance force and realizes by pulling the rotor which has doubly-salient structure to the least reluctance position where is the easiest and most suitable way to flow flux-linkages. Although switched reluctance motors have many advantages, high torque ripple rate and position sensor needing of the motor limit the application area of the motor. Consequently, many studies are made for this purpose and tried to eliminate these limitations in literature. Especially, developments of the computer technologies allow the use of artificial intelligence techniques in these studies. In addition, finite element analysis which can give very close results to real values is used widely in recent. Consequently, these two disadvantages of the motor are tried to eliminate in this presented study and neural networks, fuzzy systems and finite element analysis methods are used for this purpose.VI In this study, basic features and operating prenciples of the switched reluctance motor are discussed and energy conversion is presented in Chapter I and Chapter II. The methods which are used to obtain electromagnetic characteristics of the motor are presented in Chapter III. While neural networks and fuzzy systems are described in Chapter IV, obtained results are given in Chapter V. In the Chapter VI which is the last section, obtained results are summarized and an evaluation is done about the results. Key Words : Switched Reluctance Motor, artificial neural networks, fuzzy systems, finite element analysis, torque ripple. 137

İletken kabloların, boruların ve çeşitli amaçlar için kullanılacak olan metal materyallerin üretimi için sanayide farklı işlemler uygulanmaktadır. Bu işlemlerin başında ısıl işlem ve soğuk işlemler gelmektedir. Haddeleme, eğme, bükme, kıvırma, tavlama, döküm, dövme, kaynak yapma ve kesme gibi işlemler metal endüstrisinde ürün ortaya çıkarmak için yaygın olarak kullanılmaktadır. İletken kablo sektöründe bir iletkenin üretimi için haddeleme, ekstrüzyon ve döküm işlemleri uygulandığından, iletken yüzeylerinde çeşitli çizikler ve kusurların meydana gelmesi olası bir durumdur. Bu kontrolü sağlamak için günümüze kadar çeşitli yöntemler denenmiştir ve bu yöntemler üretim prosesinde uygulanmaktadır. Bu yöntemler tahribatlı ve tahribatsız muayene yöntemleri olarak iki temel başlık altında toplanmıştır. Tahribatlı muayene yöntemleri masrafları ve zaman kayıplarını beraberinde getirmektedir. Tahribatsız muayene yöntemleri ise daha hızlı ve daha kusursuzdur.Tahribatsız muayene yöntemlerinden yaygın olarak kullanılanlardan birisi de girdap akımları ile muayene yöntemidir. Girdap akımları ile muayene tekniğinde, test sonuçları anında elde edilebilmektedir.Bu çalışmada, iletken yüzeylerinde meydana gelen çeşitli kusurların tespit edilmesinde kullanılacak olan girdap akım muayene test cihazının sensör/bobin teorisi Maxwell denklemlerinden başlanarak incelenmiş ve modellenmiştir. Aynı zamanda gerekli hesaplamalar ile bobin tasarımı gerçekleştirilerek bobinin verdiği tepkiler gözlemlenmiştir. Çıktılar, sonuçlar bölümünde detaylı olarak sunulmuştur. Different processes are applied in the industry for the production of conductive cables, pipes and metal materials used for various purposes. The main processes are heat treatments and cold treatments. Processes such as rolling, bending, like bending, twisting, annealing, casting, forging, welding and cutting are widely used in metal industry to produce products. Since rolling, extrusion and casting processes are applied for the production of a conductor in the conductive cable industry, it is possible that various scratches and defects may occur on the conductor surfaces. Various methods have been tried to achieve this control and these methods are applied in the production process. These methods are grouped under two main titles as destructive and non-destructive testing methods. Destructive inspection methods brings with it costs and time losses. Non-destructive inspection methods are faster and more precise.One of the widely used non-destructive testing methods is the method of inspection with eddy currents. With eddy-current testing, test results can be obtained instantly.In this thesis, the eddy current inspection tester sensor / coil theory, which will be used to detect various defects on the conductor surfaces, has been studied and modeled starting from the Maxwell equations. At the same time, the coil design was performed with the necessary calculations and the responses of the coil were observed. The outputs are presented in detail in the results section. 122

Ulaşım gereksiniminin hayatımızdaki öneminden dolayı araçlara olan ihtiyaç giderek artmaktadır. İhtiyaç duyulan bu ulaşım araçlarının tahrik sistemlerine göre; içten yanmalı, elektrikli ve hibrit olarak üç ana başlıkta sınıflandırılması mümkündür. Literatürdeki ilk elektrikli araçların sahip olduğu düşük menzil ve düşük performans gibi özelliklerinden dolayı; kullanıcıların günümüzdeki tercihleri yaygın olarak içten yanmalı araç yönünde olmaktadır. Fakat içten yanmalı motorlarda yakıt olarak kullanılan petrol rezervlerinin gün geçtikçe azalması ve içten yanmalı motorların çalışmasıyla açığa çıkan zararlı gazların atmosfere zarar vermesinden dolayı elektrikli araçlara olan ilgi ve elektrikli araçlar üzerinde yapılan çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Elektrikli araçların performans ve kat edebileceği mesafeyi belirleyen en önemli bileşenleri; güç birimi olan bataryalar ve tahrik sistemlerinde kullanılan elektrik motorlarıdır. Bu çalışmada, elektrikli araç tahrik sistemleri için akı anahtarlamalı motor tasarımı üzerine bilgisayar ortamında test ve analiz uygulamaları yapılmıştır. Bilgisayar destekli iki ve üç boyutlu tasarım programları vasıtasıyla oluşturulan akı anahtarlamalı motor tasarımı üzerinde çalışma yapılmış ve sonlu elemanlar analiz yöntemiyle analizler gerçekleştirilmiştir. The need for vehicles is increasing due to the importance of transportation in our lives. It is possible to classify these transportation vehicles in three main categories according to the propulsion systems: internal combustion, electric and hybrid. Due to the features such as low range and low performance of the first electric vehicles in the literature, the current preferences of the users are commonly towards the internal combustion vehicle. However, interest in electric vehicles and studies on electric vehicles are increasing day by day due to the decreasing of oil reserves used as fuel in internal combustion engines and harmful gases released by the operation of such engines are damaging the atmosphere. The most important components are that affect the performance of electric vehicles and determine the range they can travel are, electrochemical batteries used as power units and electric motors used in drive systems.In this study, computer testing and analysis were performed on flux switching motor design for electric vehicle drive systems. A study was carried out on the flux switching motor design created using computer aided 2D and 3D design programs. Analyzes were carried out with the help of finite element analysis method. 84

Daha sonra doldurulacaktır Daha sonra doldurulacaktır 0

Lazer teknolojisi son yıllarda gelişim göstererek endüstri, askeri, tıp ve haberleşme gibi birçok alanda kullanılmaya başlanmıştır. Lazer teknolojisi endüstri alanında kesme, delme, kaynak vb. işlemler için kullanılmaktadır. Günümüzde endüstri alanında lazerle kesimde en çok karbondioksit ve fiber lazerler kullanılmaktadır. Lazer kesim tezgâhları, hızlı ve malzemeye temas etmeden yüksek hassasiyette çalışabilen ve özellikle kalın malzemelerin kesiminde oldukça yüksek başarı sağlayan makinelerdir. Lazer kesim tezgâhlarının başarısı kesim için gerekli olan parametrelerin doğru bir şekilde ayarlanmasına bağlıdır. Parametrelerin yanlış ayarlanması lazer kesim tezgâhına zarar vermektedir. Lazer kesimde en önemli parametrelerden birisi de kesime geçilmeden önce doğru bir şekilde ayarlanması gereken delme parametresidir. Aksi takdirde lazer kesim tezgâhının kullanım ömrü azalmaktadır.Bu çalışmada lazer kesim tezgâhlarında delme parametresinin en önemli kısmı olan delme zamanı görüntü işleme teknikleri kullanılarak otomatik olarak hesaplanmakta ve sisteme kayıt edilmektedir. Bu sistem sayesinde delme sonrası boşta kalan lazer ışığının olumsuz etkileri yok denecek kadar aza indirgenmiştir. Ayrıca lazer tezgâhının güvenliğini sağlamak amacı ile uzaktan bağlantı ile de takip edilebilen yüz tanıma sistemi geliştirilmiş ve kullanıcının hizmetine sunulmuştur. Laser technology has highly advanced in recent years and is being used in many fields such as industry, military, medicine and communication. Laser technology is used for cutting, piercing and welding in the metal sector. Nowadays carbon dioxide and fiber laser are commonly used in the industrial sector. Laser cutting workbench are machines that can work with high precision without touching the material and achieve particularly high success in cutting thick materials.The success of laser cutting workbench depends on the correct setting of the parameters for cutting. Incorrect parameters damage the laser cutting workbench. One of the most important parameters in laser cutting is the piercing parameter which must be set correctly before starting the cutting process otherwise it affects the life time of the laser cutting workbench.In this study, piercing time, which is the most important part of piercing parameters in laser cutting workbench is automatically calculated and recorded to the system using image processing techniques. With this system the laser beam is immediately turned off once the piercing has finished so that it does not damages the workbench. In addition, a face recognition system, which can be monitored by remote connection with the aim of ensuring the safety of the laser counter, has been developed and presented to the service of the end user. 59

Elektrik enerjisi, günümüz itibari ile tüm ülkeler için en önde gelen enerji çeşidi olupçok farklı enerji kaynaklarından temin edilmektedir. Bu enerji kaynakları tükenebilirnitelikte olan yenilenemeyen enerji kaynakları olabildiği gibi hidro, rüzgar, güneş vejeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynakları da olabilmektedir. Elektrik enerjisi ileilgili en önemli kriterlerden birisi, elektrik enerjisinin sürekli bir şekilde tüketiciyesağlanması gerekliliğidir. Dolayısıyla elektrik enerjisinin sıkıntısız bir şekilde transferedilmesi ile ilgili olarak kullanılan koruma sistemleri ve teçhizatları çok önemli bir yeresahiptir. Bu konuda kullanılan cihazların en başında ise koruma röleleri gelmektedir.Giderek artan elektrik enerjisi gereksinimi sebebi ile elektrik şebekelerinin dahakompleks hale geliyor olması ve koruma rölelerinin çok hızlı bir şekilde devreye girerekşebekeyi koruma kabiliyetlerinin bulunması, ilgili koruma elemanları üzerine artan birilgiyi beraberinde getirmektedir. Bu amaçla tarihsel gelişim süreci içerisinde farklıteknolojik altyapıya ve çalışma mantığına sahip farklı koruma röleleri karşımızaçıkmaktadır. Sahip oldukları basitlik, yüksek koruma hassasiyeti ve hızlı tepki vermegibi avantajları ile mesafe tabanlı koruma röleleri, günümüzde koruma röleleri arasındaönemli bir yere sahiptir ve yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.Bu tez çalışmasında, mikrodenetleyici tabanlı bir mesafe rölesi prototip olarakgerçekleştirilmiştir. Kullanıcılar için kullanımı kolay ve iyi bir arayüz sunarak gereklibilgilere ulaşılmasını sağlayan prototip cihaz, hat empedansını temel alarak sisteminkorunmasını sağlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Elektrik enerjisi; iletim hatları; koruma röleleri; mesafe rölesi. Electrical energy is one of the most important energy types for all countries in the worldand it can be obtained by using different types of energy sources. These energy sourcescan be classified into two groups as nonrenewable and also renewable energy sourcessuch as hydro, wind and geothermal. Transmission and distribution of electricitywithout any interruption has a great importance in electrical networks. Thereforeprotection systems and devices are important to transfer electricity without any problemand protection relays have the first place among them.The electrical networks become more complex due to increasing need of electricity andthe fast switching capability of relays to protect electrical networks bring the increasinginterest to protection devices. Different protection relays with different technologicalstructure and working principles have been developed within the historicaldevelopment. Distance relays are widely used among the protection relays because oftheir advantages such as simple structure, high protection ability and fast response.In this thesis, a microcontroller based distance relay prototype is realized. The prototyperelay provides a good interface to use and to show the important information for usersand it is able to protect the system by using line impedance.Keywords: Electrical energy; transmission lines; protection relays; distance relay. 66

Günümüzde kullanılan yenilemeyen enerji kaynaklarının tükenecek olması, çevreye zarar vermesi ve kaynak sıkıntısı yaşanması gibi nedenlerden dolayı alternatif enerji kaynağı olarak yenilenebilir enerji kaynakları dikkat çekmekte olup dünya genelinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı gün geçtikçe artmaktadır. Buna paralel olarak Türkiye'de de yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ile ilgili araştırma ve çalışmalar hızlanarak devam etmektedir. Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş ve rüzgar açısından yüksek bir potansiyele sahiptir. Rüzgar enerjisi açısından değerlendirildiğinde ülkedeki santrallerin çoğunu lisanslı rüzgar santralleri oluşturmakla beraber rüzgar enerjisi alanında büyük gelişmeler yaşanmakta ve kurulu güçte hızlı bir yükselme görülmektedir. Güneş enerjisinin kullanımı ise lisanslı santraller alanında pek gelişmemekle beraber lisanssız santraller ile artmaktadır. Fakat mevcut potansiyele göre güneş enerjisi çalışmaları yavaş ilerlemekte ve henüz yeni yeni ülkenin kurulu gücü içerisinde güneş enerjisi santralleri kendine yer bulabilmektedir. Bu tez çalışmasında, öncelikli olarak güneş ve rüzgar enerjileri incelenmiş olup Dünya, Avrupa ve Türkiye'nin güneş ve rüzgar enerjisi potansiyelleri analiz edilmiştir. Sonrasında ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin güneş ve rüzgar enerji potansiyeli incelenerek bu enerji kaynaklarının kullanımı ve bölgede uygulanabilirliği irdelenmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin güneş enerjisi bakımından ülkenin en iyi potansiyeline sahip bölge olduğu ve bu alandaki yatırımların hızlandırılması gerektiği, rüzgar enerjisi açısından ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin görece daha az bir potansiyele sahip olmasına rağmen, bu potansiyelin değerlendirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Yenilenebilir enerji kaynakları; güneş enerjisi; rüzgar enerjisi; Güneydoğu Anadolu Bölgesi. It is desired to be reduced the use of non-renewable energy sources due to reasons such as limited reserves, environmental problems and reaching the energy sources. Therefore, there is an increasing interest to renewable energy sources as alternative energy sources for this purpose in the world. Research and studies on renewable energies continue to accelerate in Turkey in the same way. In this context, Turkey has a very high potential for solar and wind from renewable energy sources. In the field of wind energy, the licensed power plants are predominant in the country and the installed power value increases rapidly. Although, it is not possible to be said similar things for solar energy, the installed power also increases due to unlicensed power plants in the country. However, solar energy studies need to be increased because of potential of the country. In this thesis study, solar and wind energy sources are taken into account and potentials of these sources in the world, Europe and Turkey are examined. Then, solar and wind energy potential of the Southeastern Anatolia Region are evaluated and the practicability of these energy sources in the region is considered. It is determined that the Southeastern Anatolia Region has the most solar energy potential in the country and investments should be accelerated in this region. Although the Southeastern Anatolia Region has a less potential for wind energy compared to its solar energy potential, the exist potential should be evaluated.Keywords: Renewable Energies; solar energy; wind power; Southeastern Anatolia sasasasas Region. 102