Search

ÖzetDokumacılık, çeşitli iplik veya lif türlerinin belirli düzenle ve sistematik bir biçimde birleştirilmesi yoluyla oluşturulan işlemlerin bütünüdür. En ilkel dokumacılık örneklerine bataklık otları, sazlar ve at kılllarından oluşturulduğu arkeolojik kazılarla ortaya çıkartılmıştır. Neolotik çağda ise dokuma sanatı ile ilgili önemli gelişmeler ortaya çıkarılmıştır. Öncelikle iplik yapımı ve ardından dokuma sanatının oluştuğu söylenebilir. M.Ö. 6000 dolaylarına ait arkeolojik bulgular bu durumu kanıtlar biçimdedir. İlk dokuma kumaşların hasır örgü tekniğinden yola çıkılarak oluşturulduğuna yönelik Anadolu kültüründe çeşitli dokuma örneklerine rastlanmıştır. Köklü bir geçmişe sahip olan dokuma sanatı Antik çağdan günümüze kadar birçok egemenliğin hüküm sürdüğü Şile ve çevresinde farklı kültürel değerler içerisinde evrilmiştir. Yaklaşık olarak 150 yıllık bir geçmişe sahip olan Şile bezi dokumacılığının kültürel miras kapsamında tarihsel yaşam öyküsü ve günümüzdeki durumuna ait bilgileri araştırılmıştır. Çalışmanın amacı Şile bezi dokumacılığının geleneksel yöntemlerinin incelenmesidir. Bu kapsamda kaybolmakta olan yerel ve kültürel değerlerin araştırılması, maddi kültürel ürünlere ait mirasın belgelenmesi, kültürümüzü yansıtan değerlerin korunması gelecek nesillere kaynak oluşturması hedeflenmiştir. Bu çerçevede kullanılan malzemeler, uygulanan geleneksel yöntemler ve teknikler araştırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Şile Bezi, Dokuma, El Sanatları, Kültür. AbstractWeaving is the whole of processes created by combining various types of yarn or fiber in a certain order and systematically. Archaeological excavations revealed that the most primitive examples of weaving were created from marsh grass, reeds and horse hair. In the Neolithic era, important developments related to the art of weaving were revealed. It can be said that first of all, yarn making and then the art of weaving were formed. B.C. Archaeological findings of circa 6000 prove this situation. Various weaving examples have been found in Anatolian culture, indicating that the first woven fabrics were created based on the straw knitting technique. The art of weaving, which has a deep-rooted history, has evolved in different cultural values ​​in Şile and its surroundings, where many dominations have ruled from ancient times to the present. The historical life history and current situation of Şile cloth weaving, which has a history of approximately 150 years, has been researched within the scope of cultural heritage. The aim of the study is to examine the traditional methods of Şile cloth weaving. In this context, it is aimed to research the disappearing local and cultural values, to document the heritage of material cultural products, to protect the values ​​that reflect our culture, to create a resource for future generations. In this context, the materials used, the traditional methods and techniques applied were investigated.Key Words:Şile Cloth, Weaving, Handicrafts, Culture.

Text in Turkish ; Abstract: Turkish and English Includes bibliographical references (leaves: 76-88) xii, 90 leaves Bu araştırmada oldukça köklü bir tarihe sahip olan Şile yöresine ait Şile Bezinin geçmişten günümüze yaşadığı değişimler ve günümüzdeki durumu anlatılmıştır. Antik Çağ’dan günümüze kadar pek çok egemenliğin hüküm sürdüğü ve bu çağlarda Artani- Hile olarak bilinen Şile’nin bizlere sunduğu kültürel miraslarından biri olan ve yaklaşık olarak 150 yıllık bir geçmişe sahip olan Şile Bezi incelenmiştir. 1920’lerden önce yün dokumacılığının da yaygın olarak görüldüğü Şile’de, 1920’li yıllardan itibaren ipek dokumacılığına geçilmiş, 1940’larda ipek dokumacılığının maliyetli olması sebebiyle keten dokumacılığı tercih edilmiştir. Günümüzde Geleneksel Şile bezi %100 pamuk kıvrak (bürümcük) ve 20/1 numara iplik ile dokunmakta, isteğe göre 20/2 numara %100 keten veya %100 ipekli dokumalar da elde edilmektedir. Araştırmanın birinci bölümünde Şile ilçesinin tarihçesi, coğrafi yapısı ve Şile halkının sosyal yaşantısı ile ilgili bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise dokumacılık sanatının nasıl ortaya çıktığı, tarihsel süreci ve yaşadığı gelişmeler anlatılmıştır. Üçüncü bölümde Geleneksel Şile bezi dokumacılığına giriş yapılmıştır. Bu bölümde Şile bezinin tarihsel süreci , kullanılan hammaddeler, dokuma öncesi ve sonrasında yapılan işlemler detaylı bir şekilde işlenmiştir. Son bölüm olan 4. bölümde ise Geleneksel Şile Bezinin günümüz kadın giysi modasına uyarlanması anlatılmıştır. Tasarlanan 6 parçalık kadın giysi koleksiyonu ve bu koleksiyon aşamalarını anlatan görseller dördüncü bölümde sunulmuştur. Günümüz kadın modasına uygun olması için 5 adet ana kumaş Şile Bezi olmak kaydıyla çeşitli malzemeler kullanılarak kumaş tasarımları hazırlanmış, seçilen kumaş tasarımlarından 5 parçalık kadın giysi koleksiyonu ortaya konulmuştur. Koleksiyonda 20/1 iplikle dokunmuş %100 pamuk Şile Bezi kullanılmıştır. Giysilerin tamamında renk olarak Şile Bezinin ham rengi olan kırık beyaz tercih edilmiştir. Şile Bezinin en önemli özelliklerinin başında gelen rahatlık ve ferahlık hissi koleksiyonda ön plana çıkarılmış, hazırlanan kadın giysi koleksiyonunda spor giyime uygun parçalar ortaya konmuştur. Bu çalışma ile unutulmaya yüz tutmuş olan Şile Bezinin günümüzde tekrar nasıl canlandırılabileceğine dair konu ile ilişkili kurumlarda çalışan kaynak kişilerle görüşmeler yapılmıştır. This research explains the rich history of Sile Cloth, which belongs to the Şile Town, Istanbul/Turkey and it aims to define its transformation from past times to nowadays, and its modern status in fashion. From ancient ages to the present day, Şile Town was ruled by many cultures, it was a place once known as Artani or Hile. Among its many cultural heritages, this once a-small-fishing-village is a home for a special type of fabric which is called Sile Cloth, and it has a 150-year-old background. Before 1920’s wool weaving was more widely seen in Sile, but in post 20’s era the fabric industry switched to silk weaving, however due to its costly nature silk left its place to the linen during the 1940’s. Nowadays Traditional Sile Cloth is woven with 100% cotton gauze and 20/1 needles, optionally with 20/2 and 100% Linen or 100% Silk weavings can be achieved. First part of the research covers the historical background of Şile, its geographical features and social living of Şile residents. Second part explains emerge of the art of weaving, its historical process and developments in techniques. Third part is a prologue for Traditional Sile Cloth style weaving. This section contains the detailed explanations of historical evolution of the Sile Cloth, the necessary raw materials and procedures used in pre and post weaving processes. And for the conclusion, the fourth part describes the adaptation of Sile Cloth to the contemporary women’s fashion. Images that explain a designed collection of 5 pieces of female outfits and the steps of preparation of this collection are included in the fourth part. In order to make it eligible for the modern female fashion, all of the 10 main fabrics were picked from Sile Cloth, and with additional materials fabric designs were prepared, from those designs a 5 piece women’s clothing collection was created. The fabrics that were used in the collection contains, 100% cotton gauze Sile Cloth woven with 20/1 needles. The color scheme of the entire outfits is chosen with off- white tones that resembles the raw shades of Sile Cloth. One of the most important features of the Sile Cloth, the feeling of comfort and spaciousness is underlined in this collection, and pieces are designed to be suitable with female sportswear. Also this paper includes the interviews that were made with people who work on related institutions on the question of the revival of almost forgotten beauty of Sile Cloth. Giriş Şile İlçesi Şile İlçesinin Tarihçesi Coğrafi Yapı Şile Halkı ve Sosyal Yaşam Dokumacılık Sanatı Şile Bezi Geleneksel Şile Bezinin Tarihçesi Şile’de Şile Bezi Dokumacılığı Kullanılan Hammaddeler İpek Keten Pamuk İplik Eğirme ve Büküm İşlemleri Dokuma Hazırlık İşlemleri Haşıllama Çözgü ve Atkı İpliklerinin Hazırlanması Dokuma Kullanılan Tezgah Tipi El Dokuma Tezgahı Yarı Otomatik Tezgah Yıkama ve Kurutma İşlemleri Geleneksel Şile Bezinin Günümüz Kadın Giysi Modasına Uyarlanması Koleksiyon Aşaması Şile Bezi İle Hazırlanan Kumaş Tasarımı Önerileri Koleksiyon Teknik Çizimler Geleneksel Şile Bezi İşlemeleri Şile Bezinin Kullanıldığı Alanlar Geleneksel Şile Bezinin Özellikleri Şile Bezi’ni Kalkındırmak İçin Gerçekleştirilen Projeler Şile Bezinin Günümüzdeki Durumu Şile Belediyesi’nin Moda Tasarımcıları İle Gerçekleştirdikleri İşbirlikleri Uluslararası Şile Bezi Kültür Ve Sanat Festivali Şile Bezi El Sanatları Merkezi Şile Bezi’nin Üretim Sorunları Sonuç