Search

Conferencia pronunciada no Romaniches Seminar - Universität Zürich (Zürich, 20-21 de abril de 2018).

Comunicación presentada no I Encontro Internacional de Língua Portuguesa e Relações Lusófonas (LUSOCONF2018). Bragança, 19-20 de outubro de 2018.

Comunicación presentada no IVème Congrès International de Dialectologie et Sociolinguistique. Variations, phraséologie et ressorces (IV CIDS), Université Paris Sorbonne (París, 7-9 de setembro de 2016)

Comunicación presentada no 40º Aniversário do Centro de Linguística da Universidade do Porto. Colóquio Comemorativo. Faculdade de Letras. Porto, 24-25 de novembro de 2016

Conferencia presentada no III Congresso Internacional de Dialectologia e Sociolinguística. Londrina (Paraná - Brasil), 7-10 outubro 2014

Relatorio presentado no XI Congreso Internacional da Asociación Internacional de Estudos Galegos. Bos Aires (Arxentina), 6-8 abril 2015

O esplendor do barroco galego, que deu obras cimeiras nos campos da arquitectura e da escultura, non tivo correlato na literatura nin na produción escrita en xeral. Por iso, na historia da lingua e a cultura galegas o período comprendido polos séculos xvi, xvii e xviii foi nomeado, de maneira ben plástica, Séculos Escuros, en contraposición explícita co Século de Ouro español e co Século das Luces europeo. A práctica desaparición da escrita en galego volve importantes, por excepcionais, todas as composicións, impresas ou manuscritas, producidas nesta lingua durante eses séculos. Tal é o caso do poema anónimo que ten por primeiro verso «Vira gallegiña», chamado por nós «Romancillo da cea do cordeiro». Nesta contribución ofrecemos a edición, contextualización e caracterización desta nova peza non moi extensa, composta probablemente contra fi nais do século xvii e descoñecida ata agora

Relatorio presentado no I Encontro Brasileiro de Estudos Galegos. Bahia (Brasil), 13-15 abril 2015

Conferencia presentada no 3 Internationales Kolloquium zu historischen Corpora der Iberoromanischen Sprachen. Zürich, 23-25 xuño 2014. Esta comunicación pretende ofrecer, a partir dunha pequena selección de pezas do corpus, unha mostra do proceso de edición e etiquetación das obras, así como do funcionamento das aplicacións e ferramentas desenvolvidas tanto para o tratamento dos textos (aliñamento dos distintos niveis de edición, etiquetación morfolóxica, lematización...) como para a súa visualización e para a explotación dos datos.

O inicio do século xvi marca na historia europea o comezo da Idade Moderna, que, no ámbito lingüístico e literario, se caracteriza pola progresiva substitución do latín en favor das linguas vernáculas que se asocian cos estados emerxentes e que se van configurando como as grandes linguas de cultura europeas. Non é ese o caso do galego: Galicia ve comezar un período de trescentos anos de apagamento do seu idioma na cultura escrita, que conduce a un notable desprestixio social e ao esquecemento do brillante pasado medieval; un período que na nosa historia cultural recibe o significativo nome de «séculos escuros». Por iso chamaron a nosa atención os tres textos que editamos e estudamos, mesmo sendo híbridos: tres epístolas de carácter privado, dúas de 1527 e outra de entre 1528 e 1530. O feito de seren cartas aumenta a súa importancia, debido á aínda maior escaseza de testemuños do xénero epistolar, á que non son alleos nin o seu carácter efémero nin o abandono da lingua do país por parte das clases máis cultivadas. Neste contexto, a presenza do galego débese probablemente a seren cartas de carácter persoal, non público, onde emerxe con maior facilidade a lingua habitual para a comunicación oral entre os correspondentes. Debido ao seu carácter de textos circunstanciais e de contido bastante particular, xunto coa edición, cumpría un labor de esclarecemento das súas características textuais e contextuais: como se producen e por que, cales son as persoas implicadas, como se datan e por que conduto se difunden, cal é o seu contido... Este, xunto coas características epistolográficas, foi o noso centro de atención na presente contibución; márcanse as alternancias de código, pero a necesaria análise da hibridación, así como a das características relevantes do galego empregado (grafía, gramática, léxico, onomástica...), tiveron que adiarse por forza para unha ulterior ocasión.

Pártese do ditame normativo que establece como estándares nós e nosoutros/-as (na P5 vós e vosoutros/-as), con diferenza de significado, co obxectivo de mostrar a apoiatura da norma. Analízase brevemente o tratamento destas formas na tradición gramatical galega anterior ás Normas, favorable á escolla entre ambas, sen distinción, e mais o seu uso na lingua escrita dos séculos XIX e XX. A análise detense, sobre todo, na descrición do seu estatus na lingua falada nas últimas décadas do século XX, tomando como base os datos de campo, o uso espontáneo en gravacións e as opinións dos falantes; desenvólvese en tres liñas fundamentais: a extensión e distribución territorial de nós e de nosoutros/-as, as posibles diferenzas de significado e o asunto da distinción de xénero. Conclúese sobre a adecuación desta norma aos criterios que guían a elaboración do estándar galego moderno.

Capítulo complementario dun estudo anterior dos mesmos autores: Álvarez, Rosario e X. Xove (2008): “Os adverbios alá/aló, acá/acó. Unha perspectiva dialectal”, en M. Brea / F. Fernández Rei / X. L. Regueira: Cada palabra pesaba, cada palabra medía. Homenaxe a Antón Santamarina. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 193-224. Para unha mellor comprensión dos datos actuais, indágase agora a distribución dos adverbios alá / aló e acá / acó en textos do galego medieval.

Analízase a presenza e uso dos adverbios de lugar alá / aló e acá / acó nas diferentes variedades dialectais do galego.

En novembro de 2000, a Real Academia Galega fíxolle o encargo da redacción da gramática da institución ao equipo de gramática do ILG constituído polos asinantes desta comunicación. Ben entendido que no seo do ILG hai outros investigadores que tamén se ocupan de cuestións gramaticais, cos que mantemos unha relación de colaboración fluída, pero este equipo así conformado ten tras si unha xa longa experiencia de traballo conxunto, desde o momento en que eramos os cinco profesores que tiñan o encargo das materias de Gramática Galega (I e II) no antigo plano de estudos de Filoloxía Hispánica (Galego-portugués), pasando por trienios sucesivos dedicados aos proxectos de investigación en Gramática descritiva (1995-1997) e Sintaxe descritiva (1998-2001). A asunción do encargo implicaba, para a RAG e para o equipo, a colaboración no proxecto de Antón Santamarina (na altura director do Seminario de Gramática da RAG), en parte como coordinador e supervisor da obra, en parte como fornecedor de materiais das bases de datos do seu proxecto para podermos fundamentar a descrición. No marco deste simposio asumimos a tarefa de expoñer con que criterios cremos que se deben seleccionar e integrar os trazos sometidos a variación lingüística nunha gramática que se presenta como descritiva; e facelo sobre a base da experiencia de nos termos que enfrontar decote con problemas desta natureza na redacción da gramática dunha institución á que, desde a fundación, se atribúe unha orientación e autoridade prescritivas.

Dirección Xeral de Política Lingüística - Xunta de Galicia

Libro homenaxe ó profesor Constantino García nos seus 25 anos como catedrático (Filoloxía Románica). Está estructurado en dous volumes: t. 1. Lingüística t. 2. Historia externa, historiografía, sociolingüística. Filoloxía e literatura medievais. Literatura moderna e contemporánea, teoría da literatura. Miscelanea.