Search

Cumhuriyet’in 50. Yılı Kutlamaları çerçevesinde İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu ve İstanbul Belediyesi’nin ortak girişimiyle İstanbul’da kamusal alanlara yerleştirilen heykellerden biri olan “Güzel İstanbul”un akıbeti, 1970’li yıllarda Türkiye’de siyasi otorite ile sanat arasındaki ilişkiyi gözler önüne sermekle kalmaz; Türk kültüründe çıplak kadın bedeninin temsil ve teşhir biçimlerinin ne denli sorunsallı bir alan olduğunu ortaya koyar. Heykeltıraş Gürdal Duyar’ın yapıtı olan “Güzel İstanbul” heykeli, 1974 yılında İçişleri Bakanlığı’nca “Türk anasını hayâsızca teşhir ettiği” gerekçesiyle yerinden sökülmüş, Yıldız Parkı’na taşınan heykelin Türk halkının sanat anlayışının bu heykeli kabul edecek düzeyde olmadığı savunulmuştur. Heykel, bu süreçte politik arenada ve kültür dünyasında yoğun bir tartışmanın odağı olmuş, “Güzel İstanbul”un bedensel temsili, farklı siyasi görüşlerin çarpıştığı bir alana dönüşmüştür. “Güzel İstanbul”u aynı dönemde sanat ortamında ve popüler kültür dünyasında üretilen başka beden temsilleriyle karşılaştırmak ve bu heykelin neden bu denli yoğun bir tartışma odağı haline geldiğini irdelemek, Türk kültüründe beden olgusunun nasıl algılandığına dair ipuçları verebilir. Bu bildirinin amacı, Türk kültüründe bedenin temsiline yönelik sınırların nasıl çizildiğini araştırarak, sanat tarihimizden bir örnekle konuya ilişkin bir pencere açmaktır

Mimari bir öğe olarak niş, duvarda bırakılmış boşluğu tanımlar. Roma döneminde yapıların içinde ve dışında dekoratif bir öğe olarak kullanılmış, Gotik, Rönesans ve Neo-Klasik Mimaride de başlı başına bir öğe olarak dikkat çekmiştir. İslam dünyasında niş öğesinin en tipik biçimi, Hıristiyan dünyasında karşılığı apsit olan mihraptır. Tarihsel süreçte dini yapılarda kullanılmış olması niş öğesinin günümüzde dahi kendine özgü bir eleman olarak algılanmasına, adeta simgesel anlamla yüklü bir mekan gibi düşünülmesine yol açar. Bu makalede,çağdaş sanatçıların niş öğesini hem bir mekan/mekansal boşluk hem de bir tema olarak nasıl irdeledikleri ele alınmakta ve bu tür bir mimari öğenin belli enstalasyonlara nasıl temel oluşturduğu incelenmektedir. Moderngaleri ortamında yer alan bir niş (Maçka Sanat Galerisi, Istanbul) örnek olarak seçilmiştir.

Türkiye'nin siyasal, toplumsal ve kültürel anlamda hareketli bir dönemini oluşturan 1960-1980 arasındaki yıllar, Türk sanatında yoğun bir arayışlar süreci olarak belirmektedir. Resmi kurumların daha eleştirel bir gözle değerlendirildiği, devlet destekli sanatsal etkinliklerin ötesinde alternatiflerin arandığı, özerk ortamların yaratılmaya çalışıldığı bu süreçte, Türk sanatçısı da daha bağımsız bir karakter kazanmış; varlığım bireysel çıkışlar ve yeni arayışlarla duyurmaya başlamıştır. Sanat eğitimini ve anlayışım Batı sanatının modelleri ve ölçütleri üzerinden kuran bir ortam içinde Batı sanatındaki gelişmeleri izleyerek Türkiye'ye benzer ifadeleri, konulan malzemeleri taşıyanlar; Batı sanatının gelişim dinamiğini reddederek kendi kültürel kimliğinin uzantısı olan anlatma biçimlerine ve konulara yönelenler ve her iki tavrın belli başlı unsurlarım birleştiren sanatçılar, 1960-1980 arası süreçte görülen yeni arayışlarında çeşitlilik içeren bir sanatsal ortam oluşturmuşlardır. 1960-1980 arası süreçte Türkiye'de soyut sanat ve figüratif sanat başlığı altoda biçimsel anlamda çeşitli üslupsal arayışların yanı sıra, konu bağlamında toplum ve birey eksenli üretimler, ayrıca alternatif bir sanatsal dilin gündeme geldiği kavramsal nitelikli çalışmalar görülmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Türk sanatı, 1960-1980, yeni arayışlar, soyut sanat, figüratif sanat A dynamic period in terms of politics, society and culture, the years between 1960-1980 constitutes an intense phase of new pursuits in Turkish art. During this phase, formal institutions came to be viewed more critically, while new alternatives were sought beyond state funded art events in the search for an autonomous environment; Turkish artists gained a more independent character, starting to make their presence felt through individualistic stances and new pursuits. In a setting where the understanding and education of art found its basis on Western art's models and criteria, those who shouldered the themes, tendencies and materials they had observed in Western art; those who displayed an interest in themes and tendencies in the denial of the developments in Western art and those who united certain aspects of both stances, all created an artistic milieu of variety in their new pursuits. In this respect, the period between 1960-1980 in Turkish art includes stylistic pursuits with a formalistte basis within abstract and figurative art, socially and individualistically based approaches in terms of theme and conceptual works which point to an alternative artistic language. KEY WORDS: Turkish art, 1960-1980, new pursuits, abstract art, figurative art 404

ÖZETDOMESTİK İŞLER, SANATSAL MÜDAHALELER KADIN EV İŞLERİNİN SANATSAL BAĞLAMA TAŞINMASIKadınların daha çok özel alanda konumlandırılışı, çocuk, yaşlı, hasta bakımı ya da ev işi yaparken resmedildiği, görseller eşliğinde tarihsel bir sıralama ile sunulmuştur. Üstelik antik dönemden içinde bulunduğumuz bu yüzyıla kadar yaşamış, ev işi yapan tüm kadınların herhangi bir sigortasının bulunmayışı ve haftanın yedi günü, günün yirmidört saati çalışıyor olmaları yapılan işin görünürlüğünü de engellemektedir. Oysa bu işlerin her biri kamusal alanda kabul gören ve para karşılığı yapılan oldukça değerli mesleklerdir. Bu çalışmada kadın ev işlerinin sanatsal bağlama nasıl taşındığı, sunulan imajlar ve kendime ait video ve resim çalışmaları eşliğinde gösterilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Emek, Kadın, Ev İşleri, Özel Alan, SanatABSTRACTDOMESTIC WORKS, ARTISTIC INTERVENTIONS MOVEMENT OF WOMEN’S HOUSEWORK INTO ARTISTIC COHERENCEPositioning of women commonly in the private sphere by picturing them caring for the young, the old and the sick or doing housework was presented in chronological order with related visuals. Moreover, the fact that from ancient times to our age all women doing housework are not covered by an insurance policy and they actually work for 24 hours a day 7 days a week hinders the visibility of the work accomplished. However, each of these works is a valuable profession very well accepted in the public sphere that comes up with money given in return for work done. This study aimed at showing how women’s housework is moved into the artistic coherence through the attached images, my own videos and paintings.Keywords: Work, Woman, Housework, Private Sphere, Art

ÖZETChris Cunningham’ın video imajları şu ana kadar herhangi bir akademik çalışma içerisinde herhangi bir sanat türü altında kategorilendirilmemiştir. Şimdiye kadar gerçekleştirilen kategorilendirme imgelerin günlük hayattaki tüketimlerine dayalı olarak kendiliğinden oluşan bir ayrıma dayanmaktadır. Bu kategorizasyon şimdiye kadar belirli bir akıl yüretmeye dayandırılarak değil, daha çok imgelerin tüketilme ve günlük kullanımından doğan şekilde, pragmatik olarak oluşmuştur. Bu tez çalışması, ilgili video imajların, tüketimine dayalı şekilde gerçekleşen sınıflandırılmasının, yeniden düşünülmesi ve kurulmasıdır.Bu imgelerin, ne olduğunun sorgulanması, çözümleyeni dolaysız olarak imgenin gerçekleşme biçimine, yani formuna gönderir. Daha şimdiden ilgili video imajlar birden çok alanda imgenin gerçekleşme biçiminden ötürü, belirsiz ya da tam oluşturulmamış tanımlara sahiptir. Bu imajların birden çok alanda tanımlanması ilgili imgelerin çözümlenmeye çalışılmasının nedenlerinden biridir.Bu video imajların çözümlenmesi daha kapsayıcı bir nedene dayandırılacaksa; bu çözümleme “video imaj ve video sanatı nedir?” ve hareketli imaj gibi bir tür altında “Cunningham’ın video imajları nasıl konumlandırılabilir?” şeklindeki iki soruya dayanmaktadır. ÖZETChris Cunningham’ın video imajları şu ana kadar herhangi bir akademik çalışma içerisinde herhangi bir sanat türü altında kategorilendirilmemiştir. Şimdiye kadar gerçekleştirilen kategorilendirme imgelerin günlük hayattaki tüketimlerine dayalı olarak kendiliğinden oluşan bir ayrıma dayanmaktadır. Bu kategorizasyon şimdiye kadar belirli bir akıl yüretmeye dayandırılarak değil, daha çok imgelerin tüketilme ve günlük kullanımından doğan şekilde, pragmatik olarak oluşmuştur. Bu tez çalışması, ilgili video imajların, tüketimine dayalı şekilde gerçekleşen sınıflandırılmasının, yeniden düşünülmesi ve kurulmasıdır.Bu imgelerin, ne olduğunun sorgulanması, çözümleyeni dolaysız olarak imgenin gerçekleşme biçimine, yani formuna gönderir. Daha şimdiden ilgili video imajlar birden çok alanda imgenin gerçekleşme biçiminden ötürü, belirsiz ya da tam oluşturulmamış tanımlara sahiptir. Bu imajların birden çok alanda tanımlanması ilgili imgelerin çözümlenmeye çalışılmasının nedenlerinden biridir.Bu video imajların çözümlenmesi daha kapsayıcı bir nedene dayandırılacaksa; bu çözümleme “video imaj ve video sanatı nedir?” ve hareketli imaj gibi bir tür altında “Cunningham’ın video imajları nasıl konumlandırılabilir?” şeklindeki iki soruya dayanmaktadır.

Sanatçı kitabı, sanatçılar tarafından sanat yapıtı olarak üretilen kitaplara verilen addır. Bu kitaplar, özellikle 20. yüzyılın sanatında önemli bir yere sahiptir. Sanat üretme yöntemi olarak kullanılan resim, fotoğraf, heykel gibi ana akımlara alternatif olmuştur. Kitabın başlı başına bir sanat işi olarak yapılması, kitap kavramına da farklı bir bakış açısı getirir.Sanatçı kitabı ile iş üreten sanatçılara Türkiye'de 1980'lerde rastlanmaktadır. Sanat eseri olarak yapılan kitap çalışmalarının dünyadaki örnekleri ile kıyaslandığında bu coğrafyadaki üretimin geç başladığı ve az miktarda olduğu görülmektedir.Bu tez çalışması, bu tür kitapların Türkiye'deki tarihini örnekleriyle vermektedir. Türkiye'deki gelişimine gelmeden önce kitabın ortaya çıkışı anlatılarak, kağıt cinsi, kullanılan resimlendirme ve baskı yöntemleri gibi sanatçı kitabını oluşturan önemli unsurlar hakkında giriş yapılmıştır. Kitabın yaygınlaşması ve modern kitap kavramının oluşumunu inceledikten sonra sanatçı kitabı kavramı, tarihi ve bu basılı malzemeyle ilgili merkezler dünyadaki örnekleriyle verilmiştir.Türkiye'deki sanatçı kitabı üretimiyle ilgili yazılı bir kaynak bulunmadığından, dönemin sanatçılarıyla görüşmeler yapılmış ve dönem sergileri incelenerek bu eserlere ulaşılmıştır.Günümüzde bu yöntemle yapılan kitaplara daha çok rastlanmaktadır. Son etapta ise bu iş üretme biçimini sanat pratiği içerisinde daha çok kullanan sanatçılara odaklanılmıştır. İstanbul'da bulunan BAS adlı kurumun sahip olduğu sanatçı kitabı arşivini temel alan bu çalışma, Türkiye'deki üretimleri içermektedir.Anahtar Kelimeler: kitap, sanatçı kitabı, livre d'artist, basılı yayın, edisyon. Artist?s books are the books produced by artists as an artistic work. These books are especially important in the art of the 20th century. It?s been an alternative to the main art producing movements such as painting, photography, sculpture. Creating books as an individual art movement brings a new point of view to the concept of books.The artists, producing the artist?s book emerged in Turkey in the 1980s which was relatively late when compared to other examples around the world, also the output in this style is low.This thesis will show the history of these books in Turkey with examples. But before the development of these books in Turkey, the main elements that form the books, such as types of paper, illustrating and printing methods that are used, will be described. After an analysis of how the book becomes widespread, and the formation of the concept of the modern books; the concept of the artist?s book, its history and the principal centers of these printed works will be given with examples from around the world.Since there aren?t any written sources on the production of the artists? books in Turkey, the works were accessed by interviewing their artists and researching their exhibitions.Books made with this method can be seen more nowadays. In the last chapter, the main subject is the artists who often use this working method. This work, based on the artists? books archive, owned by BAS in Istanbul, involves the productions in Turkey.Keywords: book, artists? books, livre d?artist, printed publication, edition. 116