Search

Bu makalede XV., XVI. ve XVII. yüzyıllarda Yoros (Beykoz) Kazası’nın iktisadî durumu ele alındı. Kaynaklarımızı başta Tahrir Defterleri ve Şer\"iyye Sicilleri oluşturdu. XVII. yüzyılın ikinci yarısında kazanın iktisadî yapısı için Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde yer alan bilgilerden yararlanıldı. Ayrıca konu hakkında bilgi veren araştırmalar da değerlendirildi. İlk olarak kaza dâhilinde yaşayan halktan alınan raiyyet rüsumunun hangi kalemlerden oluştuğu ve yılda bunlardan ne kadar vergi alındığı tablolar ve çizelgelerle ortaya konuldu. Tarıma elverişli toprakların miktarı belirlenmeye çalışıldı. Ziraata açık topraklarda hububat türünden hangi ürünlerin ekildiği, yılda ne kadar ürün elde edildiği, bunlardan ne kadar aynî vergi alındığı ve bunun nakdî değerinin ne kadar olduğu tablolarla gösterildi. Ayrıca bu hububat kalemlerinin yıllık üretim kapasiteleri çizelgelerle belirlenmeye çalışıldı. Kaza dâhilinde yapılan meyve ve sebze üretiminin ne kadar olduğu ne tür sebze ve meyve yetiştirildiği, bağ ve bahçelerin kapasiteleri tablolarla ortaya konuldu. Hayvancılığın sanayi işletmeleri hangi boyutta olduğu tespite çalışıldı. Sanayi ürünü olarak kendir üretiminin iskân birimlerine göre dağılımı, kaza dâhilinde sanayi işletmesi olarak ne kadar değirmen ve bezirhane bulunduğu belirlendi. Yoros’ta ne kadar iskele ve bazar bulunduğu ortaya konulmaya çalışıldı.

Nâib köyü, bugün İzmit ili sınırları dâhilinde bulunan Körfez ilçesinin bir mahallesi olarak görülmektedir. Bu köy XV, XVI, XVII ve XVIII. yüzyıl kayıtlarında yer almamakla birlikte, 1456 yılı tahrir kayıtlarında görülen Elmacık köyünden XIX. yüzyılda ayrılarak oluştuğu, ya da 1530 yılı tahrir kayıtlarında rastlanan Otaç/Onaç köyünün yerini alan bir köy iskân birimi olması muhtemeldir. Bu bilgilerden hareketle XIX. yüzyıldan önceki asırlarda Nâib köyü kayıtları bulunmadığı için bu köyle ilişkilendirdiğimiz Elmacık köyü başta olmak üzere Otaç/Onaç köyüne ait Tahrir Defteri kayıtları değerlendirilecektir. XIX. asırdan itibaren Nâib köyü kayıtlarda yer aldığından bu yüzyıla ait köyle ilgili Nüfus ve Temettuat Defterleri’nde yer alan veriler incelenecektir.

Osmanlı Devleti’nin hukuk sisteminin nasıl işlediğini göstermesinin yanı sıra tarihini de idari, hukuki, mali vb. açılardan aydınlatması bakımından benzersiz bir kaynak değeri taşıyan şer‘iyye sicilleri Osmanlı Tarihi ile ilgili araştırma yapanların mutlaka müracaat etmesi gereken arşiv belgelerinin başında gelmektedir. Bu tez çalışmasında H. 1127 / M. 1715 tarihli İstanbul Bâb Mahkemesi 108 numaralı Şer‘iyye Sicili’nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Defter boyutları 42x15 cm’dir. 84 varaktan meydana gelen bu sicilde toplamda 417 hüküm yer almaktadır. Bu defter nafaka, mehir, miras, boşama-boşanma, satış, alacak, sulh, vasi tayini, veraset gibi konuları içermektedir ve defterdeki tüm hükümlerin transkripsiyonu yapılmış özetleri çıkarılmıştır. Sicilde yer alan davalar, kayıt altına alındığı dönemin hukuk tarihi, kültürel tarih, ekonomik tarih, şehir tarihi, mimari tarih; Osmanlı toplum yapısı ve aile yapısına dair önemli detaylar verirken, Müslüman ve gayrimüslim halk arasındaki ilişki hakkında farklı açılardan fikir sahibi olmamıza imkân sağlamaktadır. Tüm yönleriyle incelenmeye çalışılan İstanbul Bâb Mahkemesi 108 numaralı Şer‘iyye Sicili disiplinler arası çalışmaların istifadesine sunulmuştur. Bu tez çalışmasında incelenen hükümler, yalnızca tarih ve hukuk tarihi alanındaki çalışmacıların değil; sosyoloji, psikoloji, ekonomi, askeri tarih, sanat tarihi, mimarlık tarihi gibi alanlarda çalışanların da istifade edeceği kayıtlar olması hasebiyle bahsi geçen alanlarda çalışma yapanlar için başvurulabilir bir kaynak haline gelmiştir. In addition to showing how the legal system of the Ottoman State Works, sharia register which has a unique resource value in terms of illuminating its history from administrative, legal, financial etc., are one of the sources that should be applied by those who research Ottoman history. In this thesis, Istanbul Bab Court Register no:108 (1127/1715) was transcribed and evaluated. Notebook dimensions are 42x15 cm. There are 417 provisions in total in this registry, which come from 84 individual pages. This notebook holds comprehensive summaries of all transcriptions in the book, such as alimony, dowry, inheritance, divorce, receivables, peace, guardianship, inheritance have been extracted. While the cases in the Registry provide other important details about the legal history of the period in which they were recorded, Cultural history, Economic history, City history, Ottoman Social Structure, ethics, history, architecture and family structure, it also gives an idea about the relationship between Muslim and non-Muslim people from various perspectives. Istanbul Bab Courts, which have been examined with all studies, are in the section of 108 Chapter Shari interdisciplinary discussion. The history of this thesis can be used as a resource from users such as the provisions examined, limited history and economy, military history, art history.

Bu çalışmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi’nde bulunan tapu tahrir defterlerine dayanarak XV-XVI. yüzyıllarda Kocaeli Sancağı’na tabi Şile kazasının sosyal ve ekonomik yapısı incelenmiş