Search

In de praktijk lopen telers steeds vaker tegen problemen aan van een slechte bodemkwaliteit. Intensieve bouwplannen, steeds zwaardere mechanisatie, uitloging (Ca-uitspoeling), piekneerslagen en de schaalvergroting in de landbouw leiden tot vermindering van de fysische bodemvruchtbaarheid en de structuur van de bodem. Om de bodemstructuur te verbeteren, worden door industrie en handel zogeheten bodemverbeteraars en kalkmeststoffen aangeboden. Er is een grote variatie in type producten, de wijze waarop ze werken en de mate waarin ze een directe dan wel indirecte invloed op de bodemvruchtbaarheid hebben. Objectieve informatie over het effect van de aanbevolen producten op gewasopbrengsten en fysische, chemische en biologische bodemvruchtbaarheid ontbreekt. Uit eerdere proeven blijkt dat de effecten binnen 1 of 2 groeiseizoenen vaak afwezig zijn. Veel fabrikanten geven aan dat pas op langere termijn effecten te verwachten zijn.

In de praktijk lopen telers steeds vaker tegen problemen aan van een slechte bodemkwaliteit. Intensieve bouwplannen, steeds zwaardere mechanisatie, uitloging (Ca uitspoeling), piekneerslagen en de schaalvergroting in de landbouw leiden tot vermindering van de fysische bodemvruchtbaarheid en de structuur van de bodem. Om de bodemstructuur te verbeteren worden door industrie en handel zogeheten bodemverbeteraars en kalkmeststoffen aangeboden. Er is een grote variatie in type producten, de wijze waarop ze werken en de mate waarin ze een directe dan wel indirecte invloed op de bodemvruchtbaarheid hebben.

Onderzoek op klei-, zand- en dalgrond 2011

Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) heeft de Commissie van Deskundigen Meststoffenwet (CDM) gevraagd onderzoek te doen naar de variatie in de jaarlijkse fosfaatopbrengst van grasland op praktijkbedrijven, en naar nut en noodzaak van differentiatie van fosfaatgebruiksnormen voor grasland naar opbrengstniveau. Een werkgroep van de CDM heeft dit onderzoek uitgevoerd. In de periode 1998 – 2009 was de graslandopbrengst van de circa 250 bedrijven in het Bedrijven Informatie Netwerk (BIN) gemiddeld 89 kg fosfaat (P2O5) per ha per jaar. Op de bedrijven in het project Koeien & Kansen (K&K-bedrijven) was de opbrengst gemiddeld iets hoger, namelijk 96 kg per ha. De verschillen tussen bedrijven waren soms groot. In 90% van de gevallen (5%-95% percentiel) lag de opbrengst van KK-bedrijven tussen de 68 en 128 kg P2O5 per ha per jaar. Op BIN-bedrijven waren de verschillen nog groter. Op bedrijven met een hoge fosfaatopbrengst zullen de fosfaattoestand van de bodem en de fosfaatopbrengst van het grasland geleidelijk dalen, indien de indicatieve fosfaatgebruiksnormen voor 2015 van toepassing blijven. De indicatieve norm gaat uit van een bemesting van 90 kg P2O5 per ha per jaar, met een kleine correctie naar boven of naar beneden als de fosfaattoestand van de bodem daar aanleiding toe geeft. Deze bedrijven kunnen minder bemesten dan volgens de strikte definitie van fosfaatevenwichtsbemesting mogelijk zou zijn geweest. Het teveel aan mest moet van het bedrijf worden afgevoerd en dat kost (veel) geld. Op termijn zullen deze bedrijven mogelijk meer voer moeten aankopen omdat de grasopbrengst afneemt naar een niveau dat past bij de bemestingsnorm. Het eerstgenoemde effect treedt direct op, het laatste groeit in de loop van jaren. Op bedrijven met een lage fosfaatopbrengst geldt dat de fosfaattoestand van de bodem zal toenemen, indien bemest wordt volgens de indicatieve fosfaatgebruiksnormen voor 2015. Uiteindelijk zal de bodem van deze bedrijven verzadigd raken, en het jaarlijkse fosfaatoverschot (indicatieve norm minus fosfaat in gewasopbrengst) zal dan verloren gaan door uitspoeling. Voor bedrijven die hoge fosfaatopbrengsten van grasland realiseren tot differentiatie van de bemestingsnorm tot lagere kosten voor mestafzet en voeraankoop. Voor bedrijven met een lage fosfaatopbrengst leidt differentiatie mogelijk tot minder inkomsten omdat er minder mest van buiten het bedrijf kan worden aangevoerd. Voor differentiatie van gebruiksnormen is een instrument nodig waarmee de fosfaatopbrengst van grasland op individuele bedrijven voldoende nauwkeurig kan worden vastgesteld. Een uitbouw van BEX (BedrijfsEigenExcretie), een instrument dat het merendeel van de melkveehouders al gebruikt, kan daarin waarschijnlijk voorzien. Een naar grasopbrengst gedifferentieerde fosfaatgebruiksnorm stimuleert de veehouder om zijn grasland beter te verzorgen (streven naar hoge opbrengsten). Dit leidt dan tot beperking van de import van veevoer en mogelijk ook tot beperking van de nitraatuitspoeling van grasland.

Deze uitgave geeft de meest actuele versie van de officiële bemestingsadviezen. De "Adviesbasis voor de bemesting van grasland en voedergewassen" is bedoeld voor laboratoria voor grondonderzoek ten behoeve van hun bemestingsadvisering, voorlichtingsdiensten, handel, industrie, onderwijs en onderzoek. Daarnaast is hij ook bedoeld voor de praktische boer die behoefte heeft aan meer achtergrondinformatie omtrent bemesting. De opgenomen bemestingsadviezen zijn vastgesteld door de Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen. Deze commissie is ingesteld door LTO-Nederland en bestaat uit vertegenwoordigers van onderzoek, voorlichting en bedrijfsleven.

Dit rapport probeert een antwoord te geven op de vraag hoe melkveehouders de beperkte hoeveelheid stikstof(N)meststoffen maximaal kunnen benutten naast de op het bedrijf aanwezige dierlijke mest. Daartoe is in opdracht van Productschap Zuivel een literatuurstudie uitgevoerd naar de effecten van het gebruikte type en de toedieningsvorm van N-kunstmeststoffen op de gewasopbrengst, de N-opname en eiwitkwaliteit. Nagegaan is of de N-benutting verhoogd kan worden door een betere inzet van meststoffen en beperking van de verliezen door ammoniakvervluchtiging, nitraatuitspoeling, denitrificatie en lachgasontwikkeling. Naast type en toedieningsvorm zijn ook fysiologische en fysische aspecten van de meststoffen in de afweging meegenomen. Veredeling en een betere voorspelling van de N-mineralisatie uit de bodem kunnen een rol spelen om de N-benutting te verhogen. Verder zijn de bodemkwaliteit, de voorziening met overige nutriënten en het management belangrijke aspecten om de N-benutting te verbeteren. In een Handreiking zijn tenslotte de verschillende aspecten samengebracht in een advies voor de praktijk.

De Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen heeft in 2006 geconcludeerd dat het advies voor snijmaïs niet langer voldoet, omdat het is gebaseerd op aardappelproeven en het advies vaak hoger is dan toegestaan is op basis van het P-gebruiksnormenstelsel. Vandaar dit het onderzoek, dat tot doel heeft een nieuwe adviessystematiek voor maïsland te ontwikkelen, die gebaseerd is op de directe P-beschikbaarheid en het P-naleverend vermogen van de bodem.

Het P-bemestingsadvies voor grasland is vooral gebaseerd op proeven die ruim 50 jaar geleden zijn uitgevoerd. Bemesten volgens dit advies is door de invoering van het gebruiksnormenstelsel nu vaak niet meer mogelijk. Vandaar dit het onderzoek, dat tot doel heeft een nieuwe adviessystematiek voor grasland te ontwikkelen, die gebaseerd is op de directe P-beschikbaarheid en het P-naleverend vermogen van de bodem.

De ecologische waterkwaliteit van veel oppervlaktewateren voldoet niet aan de norm door een hoge belasting met nutriënten. De grondwaterkwaliteit wordt op sommige plaatsen bedreigd door residuen van gewasbeschermingsmiddelen. Bodemverdichting van landbouwgronden, van zowel de bouwvoor als van de laag daaronder, is de mogelijke oorzaak van deze problematiek. Bodemverdichting is de directe oorzaak van verhoogde afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen. Indirect is bodemverdichting de oorzaak van verhoogd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, voor het bestrijden van ziektes die aan natte omstandigheden zijn gerelateerd. Dit rapport beschrijft de bodemverdichting in de provincie Drenthe, de omvang, de oorzaken en de gevolgen daarvan voor zowel de landbouw als de waterkwaliteit en een aantal technieken om de problematiek op te lossen of, beter nog, te voorkomen.

Om de bodemstructuur te verbeteren worden door industrie en handel zogeheten bodemverbeteraars en kalkmeststoffen aangeboden. Er is een grote variatie in type producten, de wijze waarop ze werken en de mate waarin ze een directe dan wel indirecte invloed op de bodemvruchtbaarheid hebben. Om de invloed van bodemverbeteraars op verschillende grondsoorten te toetsen zijn proeven aangelegd op drie kleilocaties, één dalgrond- en één zandlocatie. In 2010 is de uit gangssituatie van de bodem in de diverse testlocaties bepaald (nulmeting). Er waren in 2010 geen of nauwelijks betrouwbare verschillen in opbrengst tussen de div erse behandelingen. Per locatie lijken er wel verschillen in effecten te zijn van bodemverbeteraars. Het onderzoek van de komende jaren zal moet en uitwijzen of er significante verschillen zijn tussen bodemverbeteraars en of bodemverbeteraars significante toegevoegde waarde hebben voor het verbeteren van de bodemstructuur.

In opdracht van het Productschap Zuivel (PZ) is een onderzoek uitgevoerd naar de relatie tussen de kwaliteit van organische stof, de afbreeksnelheid en de stikstofmineralisatie. Het rapport beschrijft indicatoren voor pools van labiele organische stof en gaat met name in op wat de bijdrage van deze organische stof is aan de opbrengst en de levering van stikstof, een essentieel onderdeel op veel graslandbedrijven.

Natrium is van invloed op de smakelijkheid van gras en daarmee op de grasopname en mogelijk ook op de melkproductie. Uit buitenlandse literatuur blijkt dat de drogestof opname het hoogst is bij een Na-gehalte tussen 2,5 – 5,5 g per kg ds, wat fors hoger is dan de fysiologische behoefte. Onder Nederlandse omstandigheden zijn echter geen experimentele gegevens voorhanden over de optimale Na-gehalten van gras. Anderzijds is het huidige bemestingsadvies verouderd, omdat dat alleen rekening houdt met de K- en Na-toestand van de grond, terwijl bekend is dat ook de bemesting met N, K, Na en Mg en de Mg-toestand van invloed kan zijn op het Na-gehalte in gras. Door rekening te houden met multi-nutriënt interacties kan een meer op maat Na-advies worden ontwikkeld waar mee gericht is te sturen op een gewenst Na-gehalte in gras. NMI en ASG hebben in een gezamenlijke studie in opdracht van Productschap Zuivel daarop onderzoek uitgevoerd i) voor de ontwikkeling van een nieuw Na-bemestingsadvies op basis van monitoring en praktijkproeven en ii) voor het bepalen van het optimale Na-gehalte in gras voor een maximale grasopname via een gerichte voederproef.

Experimental studies into the effects of grassland renovation on environmental and agronomic parameters are scarce in the Netherlands. The effects of grassland renovation have been estimated for the three cases of permanent grassland on sand, clay and peat soil, and an additional case for a grass-maize rotation on dry sandy soil. There is need for a futher quantification of the effects of grassland renovation on N cycling in the plant-soil system, with respect to soil type, renovation strategy and crop management

Bekend is dat vele factoren van invloed zijn op het natrium gehalte van gras, waaronder de stikstofbemesting en ook de kali bemesting. De stikstof bemesting loopt terug als gevolg van regelgeving, waardoor ook het natrium gehalte in gras daalt en daarmee mogelijk de opname via gras door de veestapel. In deze studie is nagegaan of er aanleiding is de huidige natriumbehoefte voor melkvee bij te stellen en of er mogelijkheden zijn om een verfijnd natrium bemestingsadvies voor grasland te ontwikkelen

De benutting van nutriënten is een belangrijk item in de melkveehouderij. Een goede benutting kan ongewenste neveneffecten van bemesting, zoals verliezen via uitspoeling, tot een minimum beperken. Een belangrijk nutriënt is fosfaat. Verlaging van fosfaatverliezen door reductie van het fosfaatoverschot is onderdeel van overheidsbeleid (MINAS). Een lager fosfaatoverschot kan bereikt worden door een geringere fosfaatbemesting. Daarbij is een goede schatting van de bijdrage van het bodemfosfaat aan de gewasvoorziening belangrijk. Het bodemfosfaat zou beter geschat kunnen worden door de huidige bemonsteringsdiepte, waarop het bemestingsadvies voor fosfaat gebaseerd is, te herzien. In de loop der jaren zijn namelijk de omstandigheden waarop het fosfaatadvies gebaseerd is, gewijzigd. Het doel van het onderhavige onderzoek was het omvormen van het bemestingsadvies op basis van 0-5 bemonstering naar een bemestingsadvies op basis van 0-10 bemonstering. Omschakeling van 0-5 naar 0-10 bemonstering is een eerste stap naar een meer nauwkeurige fosfaatbemesting

Gemiddeld wordt 13% (125.000 ha) van het grasareaal per jaar vernieuwd.

Differences exist between the Netherlands and the UK in the use of urea and calcium ammonium nitrate (CAN) fertilizers on grassland. Rainfall and temperature patterns affect the amount of gaseous and leaching N losses from urea and CAN and their agro

The objectives of this thesis are (i) to quantify NH 3 volatilization from grassland, (ii) to gain understanding of the NH3 volatilization processes on grassland and (iii) to study measures how to reduce NH 3 volatilization from grassland as such and on farm scale. Volatilization of NH3 was studied of N fertilized grassland under grazing by dairy cows, of mown N fertilized grassland during regrowth and of cattle slurry application.Grazed pastures on a loamy soil showed large variations in NH 3 emissions between individual cuts. Rainfall and sward management affected NH 3 volatilization rate. There was not much difference in NH 3 emissions between years. At a N fertilizer rate of 550 kg ha -1yr -1, NH 3 losses were 8.5%, 7.7% and 6.9% in 1987, 1988 and 1990, respectively, of the N returned to the sward in urine and faeces. At 250 kg N ha -1yr -1they were 3.1 % and 3.3 % in 1988 and 1990, respectively. Whole season measurements are required to obtain reliable data on NH 3 volatilization. Volatilization of NH 3 was related to N excretion and N application rate. A calculation model was developed to estimate NH 3 volatilization from N application rate. Measurements on the same soil showed that a mown-only sward released NH 3 during a few days after fertilization with calcium nitrate (100 kg N ha -1). Thereafter a net uptake was observed until harvest. On average a net uptake of aerial NH3 was measured of a few kg N ha -1per regrowth period. The measured NH3 fluxes were much greater during the day than during the night. The NH3 compensation point (on average 14μg NH 3 -N m -3) could be related to grass N content and soil water content. It is suggested that on grazed swards reabsorption of emitted NH 3 from urine and dung spots is important. Because of this micrometeorological techniques are required to determine NH 3 losses from grazed swards.Urea (U) fertilizers may emit NH 3 whereas calcium ammonium nitrate (CAN) fertilizers may emit N 2 O or may be susceptible for nitrate leaching. Agronomic trials in the Netherlands (NL) confirmed the superiority of CAN to urea, whereas in the UK and Ireland U was effective as CAN, especially in the first cut. It was proved that especially the higher amount of rainfall in the UK and Ireland compared to NL caused the observed differences. Optimizing herbage yield, thereby minimizing N losses may be the best approach to decide which fertilizer to use. A calculation model was developed to improve decision analysis whether to use U or CAN. Under prevailing NL conditions for the first and second cut, it is only once every 5 and 7 years profitable to use U instead of CAN.Acidification of cattle slurry with nitric acid resulted in marked reductions in NH 3 emissions. Micrometeorological. experiments showed reductions of on average 85, 72 and 55% for acidified slurry with pH values of 4.5, 5.0 and 6.0, respectively. The measured losses could be related to temperature, slurry pH, potential water evaporation and NH+4concentration. It was possible to calculate which pH would be required to obtain a certain reduction in NH 3 emission.Losses of NH 3 occur during slurry application, housing, slurry storage, grazing, fertilizer application and from crops, in descending order of importance. The main strategies to reduce potential NH 3 loss are lowering the excretion of urea with urine and/or reducing the rate of NH 3 from slurry loss by technical means. However, reducing NH 3 loss may increase other N losses. To prevent this a farm scale approach is required. Modelling showed great scope for reducing NH 3 3 losses and N budget surpluses on dairy farms by improved management.

In dit artikel staat een overzicht van de onderzoeksresultaten en worden mogelijkheden aangegeven om de NH 3 -emissie terug te dringen.

Het huidige bemestingsadvies kan op drie aspecten worden verbeterd: door het stikstofleverend vermogen per perceel op zand- en kleigronden te baseren op het gehalte aan organische stikstof in de laag van 0-20 cm en door beter aan te sluiten bij de streefopbrengsten per snede; door rekening te houden met stikstof van urineplekken; door de groeimogelijkheden van gras onder de huidige omstandigheden nauwkeuriger te schatten en de bemesting daarop aan te passen. Kwantitatief inzicht in de stikstofverliezen helpt bij de keuze van een verantwoorde bemesting. Door toepassing van de verbeteringen kan 55-100 kg stikstof per hectare per jaar worden bespaard.