Ο βαθμός οικονομικής ολοκλήρωσης παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τους ακαδημαϊκούς όσο και για τις κυβερνήσεις λόγω των επιπτώσεών του στην οικονομική αποδοτικότητα και της προοπτικής δημιουργίας νομισματικής ένωσης και, τέλος, μιας πλήρους οικονομικής ολοκλήρωσης. Ωστόσο, ο δρόμος προς την πλήρη ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση βασίζεται στην ενιαία εσωτερική αγορά. Έτσι, μελετώντας την ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση πρέπει να εκτιμήσουμε απαραίτητα τον βαθμό ολοκλήρωσης της ενιαίας εσωτερικής αγοράς.Η ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει περιοδικές στάσεις («Eurosclerosis»), μερικές φορές οπισθοδρόμηση, ομαλές διαδρομές και επιταχύνσεις. Η ολοκλήρωση ακολούθησε λοιπόν μια πορεία που δεν ακολουθεί απαραίτητα την οικονομική λογική, αλλά επηρεάζεται επίσης από άλλες επικρατούσες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, οι οποίες επηρεάζουν όλα ή μερικά μέλη μιας ομάδας κρατών που συμπορεύονται προς κάποια μορφή οικονομικής ολοκλήρωσηςΕπιπλέον, κατά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η αξιολόγηση του επιπέδου ολοκλήρωσης είναι ακόμη πιο περίπλοκη λόγω των διαφορετικών ποιοτικών διαστάσεων των πολιτικών των κρατών μελών και της γεωγραφικής επέκτασης της ολοκλήρωσης στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Έτσι, ενώ θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο εάν, υπό το φως αυτών των μη γραμμικών εξελίξεων και ποιοτικών διαφορών, η πρόοδος της ευρωπαϊκής οικονομικής ολοκλήρωσης θα μπορούσε να αντιπροσωπεύεται από έναν μόνο ποσοτικό δείκτη. Ωστόσο, αυτό φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολο.Στην παρούσα μελέτη χρησιμοποιούμε de facto δείκτες για να αποτιμήσουμε τον πραγματικό βαθμό οικονομικής ολοκλήρωσης που προσανατολίζεται στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της οικονομικής ολοκλήρωσης σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Έτσι, τέσσερις ομαλοποιημένοι δείκτες χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των τεσσάρων ελευθεριών της Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς, δηλαδή, i) ελευθερία εμπορίου αγαθών, ii) ελευθερία εμπορίου υπηρεσιών, iii) ελεύθερη κυκλοφορίας κεφαλαίων, iv) ελευθερία κυκλοφορίας του ενεργού πληθυσμού, μετρώντας τον βαθμό οικονομικής ολοκλήρωσης ο οποίος πρακτικά δεν έχει ανώτατο όριο. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν ορισμένοι άλλοι ομαλοποιημένους δείκτες, για να περιγράψουν για στατιστικούς λόγους την ολοκλήρωση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς, προκειμένου να βοηθήσουν στην πληρέστερη ερμηνεία της οικονομικής ολοκλήρωσης. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι η ολοκλήρωση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς πρέπει να εκφράζεται χωριστά από τους τέσσερις δείκτες και κάθε προσπάθεια συνδυασμού αυτών των δεικτών σε έναν ενιαίο δείκτη οικονομικής ολοκλήρωσης θα είναι αυθαίρετη, καθώς οι μεμονωμένοι δείκτες για τις τέσσερις ελευθερίες της ενιαίας εσωτερικής αγοράς εκφράζουν τις διαφορετικές διαστάσεις της αγοράς.Επιπλέον, προσπαθούμε να συνδέσουμε τους βασικούς τέσσερις δείκτες της ενιαίας εσωτερικής αγοράς με το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, την Πολιτική Σταθερότητα, την Κανονιστική Ποιότητα και το Μέσο Έλλειμμα Μεταφοράς Νομοθεσίας (σχετικά με το χάσμα μεταξύ του αριθμού των οδηγιών για την ενιαία αγορά που εγκρίθηκαν από το ΕΕ και εκείνων που έχουν μεταφερθεί στα κράτη μέλη).Συμπληρωματικά με την αξιολόγηση της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς, η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» αξιολογούνται χρησιμοποιώντας ομαλοποιημένους δείκτες για την εκτίμηση της προσέγγισης των στόχων που έχουν θέσει. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούμε τέσσερις ομαλοποιημένοι δείκτες που αντιστοιχούν στα τέσσερα κριτήρια σύγκλισης της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης, σχετικά με το έλλειμμα, το χρέος, τον πληθωρισμό και τα επιτόκια και οκτώ ομαλοποιημένοι δείκτες που αντιστοιχούν στους οκτώ στόχους της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση για την απασχόληση (ένας δείκτης), έρευνα και ανάπτυξη (ένας δείκτης), κλιματική αλλαγή και ενεργειακή βιωσιμότητα (τρεις δείκτες), εκπαίδευση (δύο δείκτες) και καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (ένας δείκτης). Προφανώς, για την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020» υπάρχουν συγκεκριμένα όρια σύγκλισης που περιγράφονται από τους στόχους.Για την καλύτερη ερμηνεία των αποτελεσμάτων, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: i) τα 15 παλαιά κράτη μέλη έως τη διεύρυνση του 2004, ii) τα 13 νέα κράτη μέλη προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το 2004.Από τα εξαχθέντα αποτελέσματα και για καθέναν από τους τέσσερις δείκτες της Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς, είναι σαφές ότι:1. Δείκτης Εμπορίου Αγαθών. Τα έντεκα κράτη μέλη της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης που προσχώρησαν στην ΕΕ μετά το 2004, δείχνουν καλύτερες επιδόσεις σε αυτόν τον δείκτη από ό, τι πολλά κράτη μέλη της ΕΕ15. Η γραμμική παλινδρόμηση, δείχνει ότι ο Δείκτης Εμπορίου Αγαθών της ΕΕ εξαρτάται από το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, από την Κανονιστική Ποιότητα και από το Μέσο Έλλειμμα Μεταφοράς Νομοθεσίας.2. Δείκτης Εμπορίου Υπηρεσιών. Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ28, τις τελευταίες έξι θέσεις του καταλόγου κατάταξης κατέχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ15. Το Λουξεμβούργο και η Μάλτα καταλαμβάνουν την πρώτη και δεύτερη θέση του καταλόγου κατάταξης με πολύ υψηλότερες τιμές δεικτών από εκείνες των άλλων κρατών μελών της ΕΕ28. Η γραμμική παλινδρόμηση, δείχνει ότι ο Δείκτης Εμπορίου Υπηρεσιών της ΕΕ εξαρτάται από το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, την Πολιτική Σταθερότητα, την Κανονιστική Ποιότητα και το Μέσο Έλλειμμα Μεταφοράς Νομοθεσίας3. Δείκτης Αποθεμάτων ΑΞΕ. Οι πέντε πρώτες θέσεις που καταλαμβάνουν το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Κύπρος, οι Κάτω Χώρες, η Ιρλανδία και το Βέλγιο έχουν τιμές δείκτη πολύ πάνω από τη μέση τιμή των κρατών μελών της ΕΕ28 με το Λουξεμβούργο στην πρώτη θέση να έχει τιμή δείκτη που είναι 60 φορές μεγαλύτερος από τη μέση τιμή του δείκτη της ΕΕ28. Η γραμμική παλινδρόμηση, δείχνει ότι ο Δείκτης Αποθεμάτων ΑΞΕ της ΕΕ εξαρτάται από το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο προϊόν, την Πολιτική Σταθερότητα, την Κανονιστική Ποιότητα και από το Μέσο Έλλειμμα Μεταφοράς Νομοθεσίας.4. Δείκτης Κίνησης Ενεργού Πληθυσμού. Το Λουξεμβούργο είναι στην πρώτη θέση με τιμή δείκτη που είναι 7 φορές μεγαλύτερος από τη μέση τιμή. Η γραμμική παλινδρόμηση, δείχνει ότι ο Δείκτης Κίνησης Ενεργού Πληθυσμού της ΕΕ εξαρτάται από το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, την Κανονιστική Ποιότητα και το Μέσο Έλλειμμα Μεταφοράς ΝομοθεσίαςΑπό τα ληφθέντα αποτελέσματα και για καθέναν από τους τέσσερις δείκτες της Νομισματικής Ένωσης είναι σαφές ότι:1. Δείκτης ελλείμματος / πλεονάσματος. Από το 2014 και έως το 2018, αυτός ο δείκτης για τα κράτη μέλη της ΕΕ28 έχει θετικές τιμές.2. Δείκτης χρέους. Τα μισά από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ28 δεν πέτυχαν τους στόχους τους και πρέπει να γίνουν πολλά, ειδικά από τα κράτη μέλη της ΕΕ15.3. Δείκτης πληθωρισμού. Η μέση τιμή των δεικτών των κρατών μελών της ΕΕ των 28 έχει φτάσει στον τελικό στόχο, κυρίως λόγω των επιδόσεων των κρατών μελών της ΕΕ των 15.4. Δείκτης ενδιαφέροντος. Μόνο δύο κράτη μέλη της ΕΕ15 δεν πέτυχαν ακόμη τους στόχους τους. Επίσης, τρία κράτη μέλη της ΕΕ13 δεν έχουν ακόμη επιτύχει τους στόχους τους.Από τα επιτευχθέντα αποτελέσματα και για καθέναν από τους οκτώ δείκτες της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι σαφές ότι:1. Δείκτης απασχόλησης. Απαιτείται περισσότερη προσπάθεια ειδικά από τα κράτη μέλη της ΕΕ15, προκειμένου να επιτευχθεί ο μέσος στόχος για τα κράτη μέλη της ΕΕ εντός των επόμενων δύο ετών.2. Δείκτης έρευνας και ανάπτυξης. Πρέπει να γίνουν πολλά για να επιτευχθεί ο μέσος στόχος για τα κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως από τα κράτη μέλη της ΕΕ13.3. Δείκτης αλλαγής του κλίματος και ενέργειας Α. Απαιτείται περισσότερη προσπάθεια από ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ15 και της ΕΕ13 προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος συνολικά των κρατών μελών της ΕΕ.4. Δείκτης κλιματικής αλλαγής και ενέργειας Β. Η απόκλιση από τον μέσο στόχο για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ28 μειώθηκε σημαντικά, δείχνοντας μια καλή προοπτική.5. Δείκτης κλιματικής αλλαγής και ενέργειας Γ. Η απόκλιση από τον μέσο στόχο για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ28 μειώθηκε σημαντικά, δείχνοντας μια καλή προοπτική.6. Δείκτης εκπαίδευσης A. Η απόκλιση από τον μέσο στόχο για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ28 μειώθηκε σημαντικά, δείχνοντας μια καλή προοπτική.7. Δείκτης εκπαίδευσης Β. Ο μέσος στόχος για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχει ήδη επιτευχθεί, δείχνοντας μια καλή προοπτική.8. Δείκτης ατόμων με κίνδυνο φτώχειας. Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες κυρίως από την ΕΕ15 και από ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ13.