Search

Günümüzde baş döndürücü bir hızla gelişen teknoloji, her geçen gün ağız özelliklerinin ve ağızlardaki kelime hazinesinin korunmasını güçleştirmektedir. Bu nedenle derleme çalışmalarının önemi son yıllarda bir kat daha artmıştır. Bu çalışmada, Aksaray ili genelinde yapılan derlemelerde elde ettiğimiz Derleme Sözlüğü’nde bulunmayan ve Derleme Sözlüğü’nde bulunup farklı anlamlara sahip olan kelimeler sunulacaktır. Kelime varlığı, bu başlıklar altında; deyim, isim, sıfat, zarf ve fiil olarak tasnif edilmiştir. Çalışma, 34 deyim ve 100 kelimeden ibarettir. Bu çalışma ile ağız araştırmalarına ve Derleme Sözlüğü’nün içerik olarak zenginleştirmesine katkıda bulunulmak istenmiştir., Because of the rapidly changing technology in these days, it becomes difficult to protect local dialects. Fort his reason, importance of studies on word collection has more increased. In this study, it will be presented the words which can’t be find in collection of dictionary or have different meaning in the dictionaries collected in Aksaray district.Words are presented under the titles as idiom, noun, adjective, adverb and verb. In the paper there are 34 idioms and 100 other types of words. With this study, it is intented to enrich the Dictionary of Collection and dialect stiudies in terms of content.

Öz Yunus Emre, Oğuzcaya dayalı yeni bir yazı dilinin kurulmasında önemli paya sahip halk ozanlarımızdandır. Yaşadığı dönemdeki konuşma dili ile şiirlerini söylemiştir. Onun eserlerinde, Eski Türkçe dönemine ait kelimelerle Türkçenin ses yapısına uyarlanmış ödünçleme kelimeler birlikte yer alır. Yunus’un söz varlığı Türkiye Türkçesi ağızları bağlamında çok fazla ele alınıp incelenmemiştir. Bu çalışmada, yaşadığı coğrafya hâlâ tartışma konusu olan Yunus’un Divanındaki söz varlığı Derleme Sözlüğü temelinde Aksaray ili ağızlarındaki söz varlığı ile karşılaştırılmış, ortaklaşan söz varlığı üç ana başlık altında irdelenerek süregelen tartışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Anahtar Sözcükler: Yunus Emre, Divan, Aksaray ağzı, Eski Anadolu Türkçesi.

Garîb-nâme, Âşık Paşa tarafından yazılmış 10.613 beyitlik ahlakî ve tasavvufî bir mesnevidir. Dilinin sade olması, özenle yazılmış bir nüshasının bulunması ve konularının çeşitliliği eserin dikkate değer özelliklerindendir. Garîb-nâme’de yer alan pek çok kavramdan bir tanesi de dünya kavramıdır. Dünya kavramı / göstergesi eserde değişik gösterenlerle ifade edilmiştir. Bu kullanımlar neticesinde dilin metaforik bir yapıya kavuştuğu görülmüştür. Eserde dünya algısının pek çok metaforla ifade edildiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada Garîb-nâme ana hatlarıyla tanıtıldıktan sonra metafor terimi, klasik ve çağdaş anlayışa göre iki farklı biçimde ele alınıp açıklanacak. Âşık Paşa’nın tasavvufî düşünce sistemi göz önünde bulundurularak dünya metaforunun işlenişi üzerinde durulacak. Eserde dünya göstergesi ile ilgili tespit edilen metaforlar ve bunlarla verilmek istenen mesajlar belirtildikten sonra Âşık Paşa’nın dünya algısı ortaya konacaktır, Garib-nâme, which consists of 10613 couplets and was written by Âşık Paşa, is a moral and sufistic masnavi. Among its most important features are its plain language, carefully-written transcript, and its diversity of subject matters. One of the many notions in Garibname is the ‘world’ sign, which is signified through various signifiers. It is observed that the language in the work obtains a metaphoric structure. The perception of world is signified through various metaphors in the work. The aim of this paper is to present Garib-name with its main lines, and to explain the term metaphor from two points of view in terms of classical and contemporary approaches. By taking into consideration Aşık Paşa’s sufistic thought, I will discuss the world metaphor in Garib-name. After the metaphors and the themes regarding the ‘world’ signifier are remarked, Aşık Paşa’s perception of the world will be propounded.

Zarf-fiil ekleri, fiillerin cümle içinde zarf olarak kullanılmasını sağlayan ve çeşitli işlevleri olan dil yapılarıdır. -(y)XncA, Eski Türkçeden günümüze dek bütün dönemlerde kullanılan işlek zarf-fiil eklerinden biridir. Eski Türkçe döneminde -GInçA biçiminde görülen bu ek, birden fazla ekin bir araya gelmesiyle oluşmuş eklerden biridir. Bu çalışmada, Karadeniz Bölgesi ağızlarında kullanılan -(y)XncA zarf-fiil eki ve ekin bölge ağızlarındaki farklı türev ve işlevleri irdelenecektir. Bu ek, Karadeniz bölgesi ağızlarında -(y)XncAk, -XncAs, XncAsI, -IncAn,-Incahın /-Incahan, -İncekin şeklinde farklı türevleri ile kullanılmaktadır. Aynı zamanda bölge ağzında -(y)XncA zarf-fiil ekiyle eş anlamlı olan -DX mXydX, -DX mX, -Dünü, -Duklarinnan, -Ende, -Ene gibi yapılar da mevcuttur. -(y)XncA, zengin işlev alanına sahip zarf-fiil eklerinden biridir. Bu ek bölge ağızlarında sınırlama, zamandaşlık, şart ve sebep bildirme işlevleriyle yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Ekin tarihi Türk lehçelerinde tespit edilen ancak Çağdaş Türkiye Türkçesinde edatlar vasıtasıyla kurulabilen arkaik sınırlama işlevinin bölge ağızlarında hala geçerli olduğu örneklerle gösterilmektedir. Bu ekin işlevlerini tam olarak görebilmek için öncelikle eklendiği fiil tabanının kılınış özelliğine bakılmalıdır. Çalışmanın son bölümünde kılınış kategorisi açıklanacak, Johanson'un kılınış tasnifi hakkında bilgi verilecek. Fiilimsilerin kılınış kategorisi bağlamında ele alınıp incelendiği çalışmalara kısaca değinildikten sonra bölge ağızlarında (y)XncA zarf-fiil eki ile kurulan zarf-fiil ekli parçaların başlangıç ve bitiş dönüşümlü fiillerde ortaya çıkardığı işlevsel özellikler örnek cümlelerden hareketle açıklanacak., The affixes of verbal adverbials are the linguistic elements which enable the verbs to be used as adverbials and have various functions in the sentence. -(y)XncA is one of the affixes which has been used commonly as an verbal adverbial in all periods from Old Turkish up to now. In the period of Old Turkish, the affix which was seen in the form of -GInçA is one of the affixes which was created by combining more than one affixes. In this study, the affix of verbal adverbial -(y)XncA which is used in the dialects of Black Sea Region, the derivatives and functions of the affix will be discussed. This affix is used in Black Sea Region dialects with different variations such as -(y)XncAk, -XncAs, -XncAsI, -IncAn, Incahın/ -Incahan, -İncekin. At the same time, in the dialect of the region, some structures which are synonyms of –(y)XncA are present such as -DX mXydX, -DX mX, -Dünü, -Duklarinnan, -Ende, -Ene. -(y)XncA is one of the verbal adverbial affixes which has a rich function range. This affix is used for restriction, synchronization, notification for condition and reason functions. The date of the affix shows the validity of its function of archaic restriction via prepositions which can be only structured in Modern Turkey Turkish which was confirmed in historical Turkish dialects can be still shown in the region dialects with examples. To see all the functions of the affix, firstly the feature of actionality of the verb base must be studied. At the end of the study, the category of actionality will be explained. The classification of actionality of Johanson will be cleared. After mentioning the studies which the gerundials are studied in the context of actionality in short, the functional features of the parts which were structured with -(y)XncA verbal adverbial affix in initio-transformative verbs and finitransformative verbs will be explained based on sample sentences.

Bu çalışma, Medeniyetimizin Şafağında: Yunus Emre (29-30 Nisan 2015, Aksaray Üniversitesi) Sempozyumunda “Yunus Emre Divanı’ndaki Söz Varlığının Aksaray İli Ağızlarındaki İzleri” adıyla sunulan bildirinin gözden geçirilmiş ve yeniden eklemeler yapılmış hâlidir., Yunus Emre, Oğuzcaya dayalı yeni bir yazı dilinin kurulmasında önemli paya sahip halk ozanlarımızdandır. Yaşadığı dönemdeki konuşma dili ile şiirlerini söylemiştir. Onun eserlerinde, Eski Türkçe dönemine ait kelimelerle Türkçenin ses yapısına uyarlanmış ödünçleme kelimeler birlikte yer alır. Yunus’un söz varlığı Türkiye Türkçesi ağızları bağlamında çok fazla ele alınıp incelenmemiştir. Bu çalışmada, yaşadığı coğrafya hâlâ tartışma konusu olan Yunus’un Divanındaki söz varlığı Derleme Sözlüğü temelinde Aksaray ili ağızlarındaki söz varlığı ile karşılaştırılmış, ortaklaşan söz varlığı üç ana başlık altında irdelenerek süregelen tartışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır., Yunus Emre is one of the folk poets who had an important role on the establishing a new literary language based on Oghuz Turkic. He wrote the poetry in the spoken language of that period. On his works, the words which belong to Old Turkish Period and the borrowed words which were adapted to the phonetic structure of Turkish are found together. The vocabulary of Yunus has not been examined in detail within the context of Turkey Turkish dialects so many times. In this study, the vocabulary of the Diwan of Yunus whose living place is still a matter of debate has been compared with the vocabulary of the dialect in the province of Aksaray on the basis of Compilation Dictionary and by studying the shared vocabulary under three main titles, it is aimed to contribute to ongoing discussions.

Aksaray yöresinin ağızları üzerine hazırlanan bu çalışmada, yöre ağzına ait metinlerin derlenmesi, yazıya geçirilmesi, söz varlığının tespiti ve Aksaray ağzının Türkiye Türkçesi ağızları içerisindeki yerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Dört ana bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde Aksaray iline ait tanıtıcı bilgiler sunulmuştur. İkinci bölümde yöre ağzına ait derlenen metinlerin gramer incelemesi yer almaktadır. Bu bölümde Aksaray ili ağızlarının ses ve şekil bilgisi özellikleri incelendi. Ses bilgisi bölümünde yöre ağzında tespit edilen sesler, ses uyumları ve ses değişmeleri üzerinde duruldu. Şekil bilgisi bölümünde genel hatlarıyla kelime çekimi ve kelime türleri incelendi. Sonuç bölümünde ses ve Şekil bilgisi bakımından dikkat çeken karakteristik ağız özellikleri ve ağız gruplarını belirleyen özellikler gösterildi.Üçüncü bölüm, derlenen metinlerin yer aldığı bölümdür. Dördüncü bölüm, anlamı bilinmeyen ya da farklı anlamda kullanılan kelimelerin yer aldığı sözlük bölümüdür. Ekler bölümünde Aksaray yöresi ağızları ile ilgili hazırlanan haritalara yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ağız bilimi, Türkiye Türkçesi, Derleme, Orta Anadolu ağızları, Aksaray. In this study, which was prepared on the dialects of Aksaray region , it was aimed to compile and transcribe the texts of the local dialect, detect the vocabulary and determine the situation of the Aksaray dialect among the Turkish dialects.In the first chapter of this four-chapter study, introductory information was offered about Aksaray Province and its environs. The second chapter includes the grammatical examination of compiled texts within the region dialect. In this chapter, it was focused on the phonetic and morphologic study of Aksaray province dialects. In the phonetics part, sounds, euphonies and sound changes that were detected in the region dialects were examined. In the morphology part, word inflection and word types were examined in general terms. In the conclusion chapter, striking phonetic and morphological explications were given about the common characteristic dialect features which determine the dialect divisions.The third chapter is the part where compiled texts are studied. The fourth chapter includes a dictionary that consists of unknown vocabulary or vocabulary that have different meanings.Key words: Dialectology, Turkey Turkish, Anatolian dialects, Collecting, Central Anatolian dialects, Aksaray. 825

We describe the first reported case of Escherichia coli endocarditis following a hemorrhoidectomy that was performed by the patient's herbalist. With increasing frequency, patients are seeking care by those who practice alternative medicine. Physicians must become more aware of the impact and possible complications related to this practice. Prosthetic valve endocarditis ranges up to 1.5% per patient-year for mechanical mitral valves and up to 0.1% per patient-year for other valves. Although the incidence of aortic prosthetic valve endocarditis is not uncommon, the concomitant organism and its mode of bacteremia make this a most unusual case. There is a paucity of information in the literature regarding surgical complications performed by alternative medicine practitioners. To our knowledge, a case of gram-negative endocarditis as a result of hemorrhoidectomy performed by an herbalist has never been reported. Turkish Başlık: Herbalist Tarafından Yapılan Hemoroidektomi Sonrası Gelişen Escherichia Coli Endokarditi Vakası Anahtar Kelimeler: Endokardit, Escheriachia Coli, hemoroidektomi, alternatif tıp, komplikasyonlar Amaç: Herbalist tarafından gerçekleştirilen hemoroidektomi sonrası Escherisia Coli endokarditi geçiren bir hasta tanımlanmıştır. Gereç ve yöntemler: Bir üniversite hastanesi erişkin yoğun bakım ünitesinde septik şok ve karın ağrısı ile takip edilen olgunun sunumu. Bulgular: Bu olguda hemoroidektomi sonrası karın ağrısı ve septik şokla gelen hastanın kan kültüründe pan- sensitif Esherichia coli ve Citrobacter amalonaticus üremiştir. Ampisillin/sulbaktam ve gentamisin tedavisi başlanmıştır. Yapılan transözafagial eko sonrasında protez aort kapağı çevresinde halkalar halinde abse odalkarı görülmüştür. Hasta operasyona alınarak yeni bir St. Jude aort kapağı ile değiştirilmiştir. Patoloji sonucu akut ve organize eksudalar içeren endokardit gelmiş ve değişen aort kapağı kültüründe E. Coli üremiştir. Postoperatif beş haftalık intravenöz antibiyotik uygulanması sonucunda hasta taburcu edilmiştir. Sonuç: Herbal tedavi sonuçları ve komplikasyonları konusunda hekimler daha fazla bilgi sahibi olmalıdırlar. Kolorektal cerrahi için antibiyotik kullanımı mutlaka insizyon öncesi başlanmalı ve 24 saat süreyle devam edilmelidir.

Aim: Intrauterine inseminations IUI are commonly used in the treatment of infertile couples. The effectiveness of IUI depends on many factors, including sperm quality. Normal semen quality is usually verified with the use of the World Health Organization WHO criteria, but these criteria have little prognostic value in IUI, as pregnancy rates after IUI are acceptable even below the WHO thresholds for normal semen quality. Materials and Method: In this study we retrospectively evaluated 379 couples with idiopatic or male factor infertility, who had been treated with IUI after controlled ovarian hyperstimulation in infertility department of Dr. Zekai Tahir Burak Hospital during the time period between January 2002 and June 2004. Results: A total of 379 women underwent 631 cycles of IUI during a 29-months period. Mean age was 27.5 ± 5.37 years and mean infertility duration was 4.28 ± 3.02 years. Fifty nine 93.7% out of 63 pregnancies were obtained in the first three treatment cycles. Pregnancy rate per cycle was 9.98%, and pregnancy rate per couple was 16.62%. A younger age of the female partner, shorter duration of infertility, and the presence of secondary infertility were significantly associated with enhanced success rates with IUI, but the method of ovulation induction did not have an impact on the likelihood of pregnancy. Patients with total motile sperm count TMSC, Amaç: İntrauterin inseminasyon IUI , infertil çiftlerin tedavisinde yıllardır yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. IUI tedavisinin başarısı semen kalitesini de içeren birçok faktöre bağlı olarak değişmektedir. Normal semen kalitesi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen kriterler kullanılarak tanımlanır, fakat bu kriterlerin IUI’daki başarıyı belirlemedeki prognostik değeri azdı. Çünkü WHO’nun normal olarak önerdiği değerlerin altında bile IUI sonrası elde edilen gebelik oranları kabul edilebilir seviyelerdedir Gereçler ve Yöntem: Bu çalışmada, Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi İnfertilite Polikliniği’ne Ocak 2002 ve Haziran 2004 tarihleri arasında müracaat eden, açıklanamayan infertilite veya erkek faktörüne bağlı infertilite nedeniyle kontrollü ovaryan hiperstimülasyon sonrasında IUI tedavisi uygulanmış 379 hasta retrospektif olarak incelendi. Bulgular: Yirmidokuz aylık bir süreçte 379 hastaya toplam 631 IUI siklusu uygulanmıştı. Ortalama hasta yaşı 27.5 ± 5.37 ve ortalama infertilite süresi 4.28 ± 3.02 yıl idi. Gebelikle sonuçlanan 63 IUI işleminin 59’unun %93,7 üç siklus sonunda elde edildiği saptandı. . Çalışmaya alınan hastalarda siklus başına düşen gebe- lik oranı %9.98, hasta başına düşen gebelik oranı ise %16.62 idi. Kadının yaşının genç olması, kısa infertilite süresi ve sekonder infertlite nedenlerinden birinin mevcut olması IUI başarısını pozitif etkilemekteydi. Ancak ovulasyon yöntemi gebelik üzerinde anlamlı bir etkiye sahip değildi. Total motil sperm sayısı TMSS

İşletmelerin zamanla sonuç odaklılıktan süreç odaklılığa dönmeleri ve süreçlerini etkin kullanmak istemeleri bir takım değişiklikleri zorunlu hale getirmiştir. Bu değişiklikler, değişime olanak sağlayan esnek süreçlerde iyileştirmelerle gerçekleştirilebilir. Ancak esnek olmayan süreçlerin rekabetçi konumlarını ve güçlerini yitirmemeleri için radikal değişiklikler yapmaları gerekmektedir. Süreçlerdeki bu radikal, çarpıcı ve temelden gerçekleştirilen değişimler 90'lı yıllarda M. Hammer ve J. Champy tarafından ortaya konulan Değişim Mühendisliği kavramı ile bir manifesto niteliğine kavuşmuştur.Değişim Mühendisliği çalışmalarının sonunda belirsizliklerin çok olması öngörü yapmayı gerektirmektedir. Uygulamacılar için yapılacak değişimi ve sonucunu öngörebilmek, ileride yapılacak olası hataların önlenmesini sağlayacaktır. Bu öngörü için yararlanılabilecek tekniklerden biri de simülasyondur. Simülasyon tekniği ile değişim mühendisliği uygulanacak sistemde karşılaşılacak olası hatalar görülerek uygulamaya geçmeden önlemlerin alınması sağlanacaktır. Simülasyon bir öngörüden çok sistemin bire bir izlenmesine olanak tanımaktadır.Tez çalışmasının birinci bölümünde değişim mühendisliği kavramı açıklanarak literatürde yapılan değişim mühendisliği ile ilgili çalışmalar ve uygulamalar incelenmiştir. İkinci bölümde proje planlama araçlarına ayrıntılı olarak değinilmiş ve kısıtlı kaynakla proje planlama konusu ve araçları açıklanmıştır.Üçüncü ve son bölümde ise Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Merkez Laboratuvarında değişimin önceden öngörülmesi için ProModel simülasyon yazılımıyla mevcut ve tasarlanan sürecin ve alternatif sürecin simülasyonu yapılmıştır. Değişim mühendisliği uygulamasında kısıtlı kaynakla proje planlama araçları ile mevcut kaynaklarla en kısa sürede projeyi tamamlayan planlama aracı bulunmaya çalışılmış ve mevcut planlama algoritmalarına alternatif bir algoritma sunulmuştur. Because of the businesses change their focus from the result-oriented through the process oriented and they need to use their process efficiently, some changes are needed. These changes can be done through the development of flexible process systems. On the other hand, nonflexible process systems need to make some radical changes to their processes to keep their competitive advantage. The radical, dramatic and fundamental changes became a manifesto by the concept of ?Business Process Reengineering? which are conceptualized by M. Hammer ve J. Champy in 1990s.Implementation of reengineering has plenty of uncertainty so the implementer needs to make forecasting to be successful and to prevent the potential mistakes. One of these forecasting techniques is simulation. Simulation technique can forecast the potential mistakes before the implementation process of the system which should be reengineered. And simulation is not only a forecasting technique but it also enables the process monitoring.In the first chapter of this thesis, reengineering concept is investigated in detail. In the second chapter, project planning techniques and tools are explained and the resource constrained project planning techniques are mentioned.Third and last chapter of this study is about the application which is conducted at Central Laboratory of Dokuz Eylul University Hospital. Existing process and redesigned process, and an alternative process are simulated by using ProModel Simulation program to forecast the potential failure and monitor the process in the Central Laboratory. Finding the planning tool is aimed which completes the project on an earlier time by the resource constraint project planning algorithms in the implementation process of the reengineering project. The alternative resource constraint project planning algorithm is also presented. 175

Üretici işletmeler, yaşam süresi sona ermiş olan ürünlere yeniden üretim faaliyeti ile yeni bir yaşam süresi kazandırdıklarında, bu faaliyet sonucu önemli miktarlarda finansal karlar sağlayabileceklerini gün geçtikçe keşfetmektedirler. Yaşam süresini tamamlamış ürünler, üretim işletmeleri için eskiden herhangi bir değer ifade etmezken; bugünlerde bu ürünler üretim işletmeleri için çok değerli kaynakları oluşturmaktadırlar. Ürün geri kazanımında uygulanan yeniden üretim faaliyeti, çağımızın öne çıkan yeni iş modelleri arasına girmeyi başarmıştır.Yeniden üretim faaliyetinin, literatür incelendiğinde ?Uyuyan Dev? olarak adlandırıldığı görülmektedir. Çünkü sahip olduğu büyük öneme rağmen henüz ekonomik olarak etkisini yavaş yavaş göstermektedir. İlk dönemlerde sadece yatırım mallarında gerçekleştirilen yeniden üretim faaliyeti günümüzde gelişen üretim teknolojisi ile birlikte maliyet azaltıcı, çevreyi koruyucu ve işletme karını arttırıcı bir etken olarak artık birçok sanayi dalında uygulanır hale gelmiştir.İşletmeleri tersine lojistik, ayırma, sınıflama ve yeniden birleştirme süreçlerini içeren, yeniden üretim faaliyetini gerçekleştirmeye zorlayan sebeplerin başında ekonomik konjonktür yer almaktadır. Artan rekabet ile işletmeler daha az maliyetle daha ekonomik üretim gerçekleştirmenin yollarını aramaktadırlar. Bu da işletmelerin yeniden üretim faaliyetini gerçekleştirmelerine yol açmıştır. Yeniden üretim ile daha az maliyetle ve daha az kaynak kullanımıyla üretimi gerçekleştirilen ürünler, daha uygun fiyatlar ile satılarak işletmelere yeni pazar olanakları sağlamışlardır.Çalışmanın birinci bölümünde ürün geri kazanım yöntemleri ve ürün geri kazanım yöntemi olarak, yeniden üretim faaliyeti incelenmiştir. İkinci bölümde yeniden üretim faaliyetini gerçekleştiren işletmelerin uygulamak zorunda oldukları tersine lojistik, yeniden üretim için tasarım ve yeniden üretim için planlama ve kontrol konuları açıklanmıştır. Uygulama bölümü olan son bölümde ise Türkiye'de yeniden üretim faaliyetinin durumunu tespit etmek için işletmelere bir anket çalışması uygulanmıştır. Manufacturers find out that they have got more financial earnings by the day with bringing end of life cycle products in a new life cycle by remanufacturing operation. End of life products had no value for manufacturers in the past, but nowadays these products are valuable resources for manufacturers. The product recovery method of remanufacturing is one of the featured business models of todayRemanufacturing is called as ?Sleeping Giant? in literature because despite the huge importance it has, the economical effect of remanufacturing is presenting slowly. At the preliminary stage only capital goods are remanufactured, by the improvement of production technology remanufacturing has been used in many industry as a factor of decrease costs, protect environment and increase profit.The economical situation is the main reason for firms to make remanufacturing operation which is including the reverse logistic, disassembly, inspection and reassembly process. Within the increasing competition firms try to find the economical ways for low cost production. And this cause remanufacturing operations in firms. By using less resources and low cost production operations in remanufactured product, appropriate prices provide new market areas for firms.Dissertation consists of three sections. Product recovery methods and remanufacturing operation are examined in the first section. Second section includes the description of remanufacturing facilities; reverse logistic, design for remanufacturing, planning and control in remanufacturing operation. The third and final section of the study is including the field research of dissertation. A questionnaire is applied to firms for investigate the remanufacturing facilities in Turkey. Results and concluding comments are included in this section of the study. 210

Sürekli gelişen teknolojinin ve artan iletişim olanaklarının müşterilerin farklı ürünlere ve satıcılara erişimini kolaylaştırdığı, onları daha seçici hale getirdiği ve işletmeler açısından pazardaki rakip sayısını arttırdığı açıktır. Bu gelişmeler, pazarların daha hareketli ve hızlı değişen bir şekle dönüşmesine yol açmıştır. Bu pazarlarda faaliyet gösteren işletmeler için en zorlayıcı durumların başında, bu hızlı değişen pazarlara ve müşteri isteklerine aynı hızda uyum göstermek ve bunu sağlarken de kalite ve fiyat açısından rekabet güçlerini korumak gelmektedir. Bu arayış, işletmelerin giderek artan bir ölçüde tedarik zincirleri oluşturmaya yönelmesine neden olmuştur. Oluşturulan tedarik zincirleri sayesinde, işletmeler tedarikçi ve müşterileriyle daha yakın ve uzun dönemli ilişkiler kurma yoluna gitmişlerdir.İşletmeler, tedarikçileri ve müşterileri arasında yakın ve uzun dönemli ilişkiler kurulması, birbiriyle bağlantılı iki kavramın da ortaya çıkışını beraberinde getirmiştir. Bu kavramlar tedarik zincirinde bilgi paylaşımı ve tedarik zinciri bütünleşmesidir. Tedarik zinciri içerisindeki bilgi paylaşımı işletmeler arası bilgi sistemleri yoluyla gerçekleştirilmektedir. Tedarik zinciri bütünleşmesi ise, tarafların tedarik zinciri faaliyetlerini ne derecede ortaklaşa ve eşgüdümlü olarak yürüttüğünün bir ölçüsüdür. Tedarik zinciri literatüründe, bu iki kavramın birbiriyle ilişkisi sıklıkla ele alınmıştır.Tedarik zincirlerinin değişen pazarlara ve müşteri isteklerine uyum yeteneğinin ölçüsü tedarik zinciri esnekliği olarak adlandırılmaktadır. Rekabet gücünü arttırmak ve korumak isteyen tedarik zincirlerinin, esneklik düzeylerini geliştirmeleri gerekmektedir. Literatürde esneklik kavramı çoğunlukla fonksiyonel açıdan ya da işletme esnekliği olarak ele alınmakta, tedarik zincirinin tümünü göz önünde bulunduran bütünleşik bir tedarik zinciri esnekliği kavramı üzerine yapılan çalışmalara daha az rastlanmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada öncelikli olarak tedarik zinciri esnekliğini bütünleşik olarak ölçebilecek bir ölçüm modeli geliştirilmeye çalışılmıştır. Geliştirilen model, tedarik zinciri esnekliğini üç düzeyde (işletme, birinci düzey tedarikçi ve birinci düzey müşteri) ve beş boyutta ölçmektedir.Esneklik literatüründe ele alınan bir başka konu ise, tedarik zincirlerinde yer alan işletmelerin pazarlardaki değişime hızlı uyum sağlayabilmesini belirleyen etkenlerden birinin, işletmeler arasındaki bilgi paylaşımı olduğudur. Bu yöndeki savlarla sıklıkla karşılaşılmasına karşın, işletmeler arasındaki bilgi paylaşımının tedarik zinciri esnekliğini etkileme biçimine yönelik çalışmaların eksikliği görülmektedir. Bu çalışmanın ana amacı, söz konusu bu eksikliği kapatmaya yönelik olarak, işletmeler arası bilgi paylaşımının tedarik zinciri esnekliğini etkileme biçimini ortaya koyacak bir model geliştirilmesidir.Bu amaç doğrultusunda araştırma modeli tanımlanmış ve yapısal eşitlik modellemesi tekniği kullanılarak sınanmıştır. Sonuçta ortaya çıkan modelden, işletmeler arası bilgi sistemleri kullanımının tedarik zinciri esnekliğini dolaylı yoldan etkilediği belirlenmiştir. Bu dolaylı etki, tedarik zincirindeki bütünleşme düzeyi aracılığı ile sağlanmaktadır. It is obvious that developing technology and telecommunication facilities eases the customers to reach a variety of products and providers, makes them more selective, and increases the number of competitors for businesses. Consequently transformation of markets to a more bustling and rapid changing form derives from these developments. Main challenge for businesses in these rapid changing markets is to respond markets and customers requirement in the same rapid manner, while maintaining the high quality and low price for products. This challenge increasingly drives businesses to form supply chains. Supply chains make the businesses to establish closer and longer term relationships with their suppliers and customers.Close and long term relationships between business units, suppliers and customers expose two interrelated concepts in supply chain management. These concepts are information sharing and integration. Information sharing in a supply chain is executed through interorganizational systems. On the other hand, supply chain integration is a measure of collaboration and coordination between participants of a supply chain. There are many studies in supply chain literature considering the relationship between these two concepts.Capability of a supply chain to adapt its activities to rapid changing markets and customer requirements is defined as supply chain flexibility. It is an inevitable challenge for a supply chain to improve its flexibility in order to improve and maintain competitiveness. Flexibility concept is frequently evaluated from the functional or business unit flexibility point of view in literature, and overall supply chain flexibility does not take much consideration. Hence, this study tried to develop a measurement model to measure overall integrated supply chain flexibility. Measurement model integrates and measures flexibility in three levels of a supply chain (business unit, first tier supplier and first tier customer) with five dimensions.Another issue frequently considered in flexibility literature is the importance of information sharing through chain members as a facilitator of adaptability to rapid changing markets. Although there are many studies claiming that relationship, there is a deficiency about studies considering the way this relationship occurs. Main purpose of this study is developing a model to identify the way this relationship occurs.Towards this purpose, a research model is identified and analyzed using structural equation modeling method. Final model suggests that information sharing between businesses has an indirect effect over supply chain flexibility. Supply chain integration is a mediator for this relationship. 246

ÖZET Kalite, en genel tanımıyla istenen özelliklere uygunluktur. İşletmelerde kalitenin sağlanması ve sürekliliğinin izlenmesi için bugün en çok kullanılan yöntemlerin başmda istatistiksel yöntemler gelmektedir. İstatistiksel kalite kontrolü, tesadüfi örnekler yardımıyla sürekli teste dayanarak ürünü muayene eden ve çıktıların kalitesini bütün üretim işlemi boyunca aynı düzeyde tutan ve geliştiren ekonomik ve etkili bir sistem olarak tanımlanabilir. Küreselleşen dünyada tüm işletmelerin olduğu gibi tekstil işletmelerinin de rekabet edebilmeleri için kaliteye gerekli önemi vermeleri gerekmektedir. Bunun için istatistiksel kalite kontrol yöntemlerinin çok iyi bir şekilde anlaşılması ve uygulanması gerekmektedir. Bu çalışmada iplik, kumaş ve konfeksiyon gibi farklı alanlarda üretim yapan tekstil işletmelerinde istatistiksel kalite kontrol yöntemlerinden özellikle kontrol kartlarının kullanımı açıklanmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde kalite ve kalite kontrolü kavramlarından söz edilmiştir. İkinci bölümde istatistiksel kalite kontrolü yöntemleri üzerinde durulmuş ve son bölümde ise yapılan uygulamalar değerlendirilmiştir. ABSTRACT Quality, in its general meaning, is being appropriate to the desired properties. Today, statistical methods are the most common methods for achieving quality and maintaining it at the same level. Statistical quality control can be described as an economic and efficient system that examines the random samples by testing and also maintains and improves the quality of the outputs during the whole production. In the globalized world the textile firms must give sufficient importance to quality like other firms. For this, statistical quality control methods must be understood and applied very well. In this study, application of statistical quality control methods, especially the use of control charts, in textile firms that manufacture in various fields such as yarn, fabric and clothing production are explained. In the first part of the study, quality and quality control concepts are mentioned. In the second part, statistical quality control methods are dealt with and at the last part, the applications are evaluated. VI 139

ÖZET Günümüzde işletmeler rekabetçi yeteneklerini ve pazar paylarını arttırmak için yeni yöntemlere odaklanmaktadırlar. Yeniden yapılanma da bunlar arasındadır. Yeniden yapılanma, 1990'ların moda sözcüğüdür. Yeniden yapılanma hem özel sektörde hem de kamu sektöründeki işletmelerde uygulanmıştır. Yeniden yapılanmanın etkin biçimde uygulanabilmesi için, ilk olarak işletmenin süreçlerinin haritalanması gerekmektedir. Literatür incelendiğinde yeniden yapılanmada IDEFO yönteminin kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bu tezde de, süreç haritalamada IDEFO yöntemi kullanılmıştır. IDEFO yönteminde çıktılardan girdilere doğru çalışılırken katma değer eklemeyen iş, veri ve kısıtların çoğu elimine edilebilmektedir. Aynı zamanda proje içerisindeki ekip üyeleri arasında fikir birliği sağlanmaktadır. Yeniden yapılanmanın uygulanmasıyla işletme içerisinde süreç performansı arttırılmaktadır. Süreç performansının arttırılması için akışı sağlama, idealleştirme, kalite fonksiyon göçerimi, iş birimi analizi ve kıyaslama yöntemleri kullanılabilmektedir. Tezin uygulama kısmında, ilk olarak ENAPS kriterleri uygulanarak süreç performans değerleri ölçülmüştür. Süreçler IDEFO kullanılarak haritalanmıştır. Seviye 5 süreç nitelikleri ölçülmüştür. Süreç içerisindeki aksaklıklar ortaya çıkarılarak öneriler sunulmuştur. ENAPS kriterlerine göre tekrar ölçüm yapılmıştır. İyileşmeler gözlemlenmiştir. ABSTRACT Nowadays, companies focus on new applications to increase their competitive skills and market shares. Reengineering is also one of these applications. Reenginnering is the popular word of 90's. It has been applied in both private and public sector organizations. In order to apply reengineering efficietly, firstly organization's processes should be mapped. As the literature was examined, it is observed that IDEFO method has been used in reengineering. In thesis, IDEFO method was also used to process mapping. When studying from outputs to inputs by IDEFO method, many of non-value added tasks, data and constraints can be eliminated. At the same time, agreement among the members of the project team is provided. By applying reengineering in the organization the process performance is increased. Streamlining, idealizing, quality function deployment, work unit analysis and benchmarking methods can be used to increase process performance. In the implementation part of the thesis, firstly the process performance values were measured by applying ENAPS criteria. Processes were mapped by using IDEFO. The process qualifications of level 5 were measured. While exposing the defects in the process, suggestions were offered. To the ENAPS criteria, measurement was made again. Improvements were observed. VI 366

ÖZET Dünya ticaretindeki değişme ve gelişmeler, çokuluslu şirketlerin önemini artırmış ve dünya söz konusu şirketler için tek bir pazar haline gelmiştir. Rekabetin böylesine yoğun olduğu bir ortamda, çokuluslu yönetim stratejilerini belirlemek ve uygulamak oldukça önemli bir konudur. Bu çalışmanın amacı, konu ile ilgili genel kavramların incelenmesinden sonra çokuluslu şirketlerin stratejik yönetim sürecini ortaya koymaktır. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde çokuluslu şirketler, yönetim ve stratejik yönetimle ilgili bazı tanımlar, dünyadaki çokuluslu şirketlerin faaliyetleri ve organizasyon yapıları, yönetim stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanmasında kullanılan tekniklere yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise çokuluslu şirketlerin stratejik yönetim sürecinde stratejik bilincin oluşması, stratejistlerin seçimi, çevre analizi, misyon, vizyon, hedef ve amaçların oluşturulması, stratejilerin belirlenmesi, uygulanması ve kontrolü gibi konular ayrıntılı olarak incelenmiştir. Üçüncü ve son bölüm ise araştırma bölümüdür. Araştırmada anket yöntemi kullanılmıştır. Türkiye'de faaliyet gösteren on altı adet çokuluslu hizmet işletmesinin uyguladıkları yönetim stratejileri ortaya konmuştur. ABSTRACT The improvements and alterations in world trade had increased the importance of multinational companies and made the world a huge single market for them. In such a highly competitive area, it's such an important issue to specify and implement the multinational administrative strategies. The purpose of this work frame is to picture out the strategic administrative schedules of multinational companies after analyzing the general topics regarding with the subject This work frame consists of three parts. In the first part, some definitions of the multinational companies, management and strategic management, the activities of the multinational companies and organizational structures, specification and implementation techniques of the administrative strategies took place. In the second part the formation of the strategic conscious in strategic management process of the multinational companies, the strategically choices, environment analyses, mission, vision, formation of the targets and purposes, determination of strategies, their implementations and controls has been surveyed in details. The third and the last part is research part. In this research the questionnaire method is used. The implementation of the management strategies for the 16 multinational service companies operating in Turkey has examined. VI 173

ÖZET Kaliteye yönelik çabalar; muayene, istatistiksel kalite kontrol, toplam kalite kontrol gibi aşamalardan geçerek, proses ve ürün tasarımlarına kadar ulaşmıştır. Günümüzde ISO 9000 Kalite Yönetim Standartları, Kalite Güvencesi ve Toplam Kalite Yönetimi gibi uygulamalarla devam etmektedir. Günümüzde, şirketlerin yöneticilerini ve şirketle ilgili çıkar çevrelerini etkileyen dinamik pazarlar ve değişim, rekabet şartlan ve kalite ile müşteri kavramları, yöneticileri ve yönetim unsurlarını, süreç ve insan olarak değerlendirmeye zorlamaktadır. Kalite amaçlarını etkin bir şekilde gerçekleştirebilmek için uygulanması gerekli yönetimsel süreç `Kalite Yönetimi` adını alır. İşletmeler uyguladıkları etkili Kalite Yönetim Sistemleri sayesinde ürün ve hizmetlerinin kalitesini iyileştirirler, maksimum müşteri memnuniyeti sağlarlar, daha az hata ve daha az yeniden işleme ile maliyetlerini düşürürler, verimliliklerini arttırırlar ve değişen firma imajları sayesinde rakiplerine karşı üstünlük sağlarlar. Bu çalışma, Konfeksiyon İşletmelerinde `Kalite Yönetimi` yapısını açıklamak ve gerçekleştirilen çeşitli kalite iyileştirilme çabalarını ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Birinci bölümde; kalite kavramı, kalitenin tarihsel gelişimi, Toplam Kalite Yönetimi, kalite iyileştirme amacıyla kullanılan araç ve teknikler ile Kalite Yönetim Sistemleri açıklanmıştır. İkinci bölümde; ülkemizde konfeksiyon sektörünün genel durumu, konfeksiyon işletmelerindeki `Kalite Yönetimi` yapısı ve yürütülen kalite iyileştirme çabalan açıklanmıştır. Üçüncü Bölümde, Toplam Kalite Yönetimi kapsamında Sun Tekstil A.Ş.'de yürütülen Kalite Çemberleri uygulaması ve yapılan iyileştirme çalışmaları ortaya koyulmuştur. IV ABSTRACT The efforts to improve the quality have passed the stages of Examination, Statistical Process Control, Total Quality Control and these efforts have reached to designing processes and products. Nowadays these efforts continue with the applications of ISO 9000 Quality Management Standards, Quality Assurance and Total Quality Management Nowadays dynamic markets and changings, competition conditions and new quality and customer concepts that effect the companies' directors force the directors to form an effective `Quality Management System`. The managerial process that is applied to perform the quality aims effectively is called: `Quality Management`. The companies improve their products' and services' quality, provide maximum customer gladness, decrease their costs by the courtesy of less defects and reworking, increase their productivities and get dominance against their competitors by the courtesy of their new image by appliying effective `Quality Management`. This thesis has been done for explaining the `Quality Management Structure` and the `Quality Improvement Efforts` that are applied in Garment Companies. In the first chapter quality concept, historical developmet of quality, Total Quality Management, the tools and techniques that are used to improve the quality and `Quality Management Systems` have been explained. In the second chapter the general situation of the garment sector in our country, the `Quality Management` structure and quality improvement efforts that are applied in the garment companies have been explained. In the third chapter the `Quality Circles` application that is performed in Sun Textile A.Ş. and applied quality improvement efforts have been explained. 168

ÖZET Günümüz işletmeleri artan rekabet olgusu karşısında, varlıklarını sürdürebilmek için ana faaliyet konularına odaklanıp, ana faaliyet konusu dışında kalan her şeyi dış kaynaklı olarak karşılamaya başladılar. Bunu gerçekleştirmek için de tedarikçileri ile bütünleşmeyi sağlayacak tedarik zinciri yönetimi kavramını benimsediler. Tedarik zinciri yönetimiyle işletmeler müşteri ve tedarikçilerden oluşan dış kanallar ile kendilerinin temel yetenekler ve değer yaratma becerilerini birleştirerek yeni rekabetçi avantajlar kazanmışlardır. Son on yolda rekabetin artık işletmeler arası yerine tedarik zincirleri arasında gerçekleşmesi sonucu tedarik zinciri yönetiminde tedarikçi seçimi ve değerlendirilmesi ile kullanılan bilgi ve iletişim teknolojilerin önemi artmıştır. Bu çalışmada artan rekabetten en fazla etkilen sektörlerden biri olan otomotiv sanayi üzerine bir çalışma yapılmıştır. Türk otomotiv sanayinde faaliyet gösteren işletmeler üzerinde yapılan araştırma ile tedarikçi seçimi ve değerlendirilmesinde önem verilen faktörler ve bu işletmelerin tedarik zinciri yönetiminde kullandıkları bilgi - iletişim teknolojileri belirlenmeye çalışılmıştır. ABSTRACT Today's companies have focused on core business to survive due to increasing competition and outsourced non - core products and services from external suppliers. This increases the importance of supply chain management concept that provides the supplier integration. By the help of supply chain method companies joined together outsourcing channel's and their core competencies and creating value capabilities to gain new competitive advantages. Over the last ten years supplier selection and assessment, information and communication technologies in supply chain becomes more important because of the competition between supply chains rather than companies. In this study in order to investigate the supplier selection and assessment, information and communication technologies in supply chain a questionnaire is applied to companies of Turkish Automotive Industry which is being affected from the increasing competition. VI 140

ÖZET Krizler artık günümüzde ne zaman ve nereden geleceği belli olmayan, kaçınılması imkansız olan fakat kaçınılamasa da en azmdan bir kısmı yönetilebilir olan, birlikte yaşamaya da alıştığımız bir olgudur. Yönetebildiğimiz krizleri yönetmeyi, yönetemediklerimizden ise en az hasarla çıkmayı sağlayan, bununla birlikte ister yönetilebilir olsun ister yönetilemeyen her türlü krizden yarar sağlamayı amaç edinen düşünce sistemine kriz yönetimi denmektedir. Bu açıdan bakıldığında krizlerle yapıları gereği daima daha fazla yüzleşmek zorunda kalan çok uluslu şirketlerin bu konuda imdadına yetişen can simidi, kriz yönetimi çok uluslu şirketler tarafmdan yeterince benimsenip uygulanıyor mu? İhtiyacı her geçen gün daha da artan, ordulardan devletlere kadar geniş bir uygulama alanı bulan kriz yönetimi yakın zamanda çok uluslu şirketlerden başlayarak diğer örgütlerde de zorunluluk halini alacaktır. Bu çalışmada, çok uluslu şirketler ve özellikleri anlatıldıktan sonra çok uluslu şirketlerde krizlere yol açabilecek sebepler üzerinde durulup krizlerin çok uluslu şirketler üzerindeki sonuçları ele alınmıştır. Çok uluslu şirketlerde kriz yönetimine ayrıntılı bir şekilde değinildikten sonra Türkiye'de faaliyet gösteren bazı çok uluslu şirketler üzerinde yapılan anket çalışması kapsamında çok uluslu şirketlerin kriz yönetimi uygulayıp uygulamadığı, uygulayanların ne ölçüde uyguladığı, uygulamayanların neden uygulamadığı ortaya koyulmuştur. Ayrıca kriz tecrübesinin kriz yönetimi unsurlarının uygulanması üzerine etkisi olup olmadığı, kriz yönetim planı hazırlamış olmanın şirketlerin kendilerini krize karşı hazır hissetmelerine ve kriz beklenti sürelerine etksine ilave olarak yaşanılan kriz tecrübesinin şirketlerin kriz yönetime verdikleri öneme etki edip etmediği analiz edilmiştir. V ABSTRACT In this era, crisis is an event that is indefinite when and where it will occur and is impossible to avoid. Some of them are manageable and people are accustomed to live with them. We can say that crisis became usual in the daily life. Managing the manageable crisis, indicating the methods to avoid from the loss against the unmanageable ones, seeing the advantages of both type can be defined as crisis management. From this point of view, it is obvious that multinational companies are always obliged to confront with the crisis. In these conditions we can say that crisis management must be the life buoy for the companies. But is it adopting enough or putting into practice at the sufficent degree by the companies? In the near future crisis management will be inevitable not only for multinational companies also for the other organizations. Because everyday the world is facing with different crisis and the application of crisis management methods is becoming more necessery in the huge area as in the national level or in the army level. In this thesis, multinational companies, crisis management in these companies, the reasons and the results of the crisis are studied. After giving a detailed information about the crisis management in the multinational companies, practicing levels of the crisis management in these companies are exposed by the aid of a questionnaire including the several multinational companies in Izmir and Manisa area. Also, the effect of crisis experience on the practising the crisis management components, the expectation of new crisis time, and the importance that is given to crisis management, and the effect of preparing crisis management plan on the readiness toward the crisis are examined. VI 173

ÖZET II. Dünya Savaşından sonra ticaret politikalarında serbestleşme, bölgesel ekonomik entegrasyonlardaki artış, müdahale edilmeyen mal akışı, taşımacılık, iletişim ve bilgi teknolojilerindeki hızlı değişim gibi nedenlerle çokuluslu şirketlerin dünya ekonomisindeki önemi hızla artmıştır. Bugün ise çokuluslu şirketler sadece dünya ekonomisine yön vermemekte bununla birlikte politik, teknolojik, kültürel hayatı etkilemekte ve dünya ülkelerinden bağımsız düşünülememektedir. Çünkü küreselleşme olgusu şirketlerin, ülkelerin ve toplumların birbirine bağımlı olduğu çokuluslu bir sistem yaratmaktadır. Bu nedenle denilebilir ki, çokuluslu şirketler sadece çevrelerini etkilememekte, aynı zamanda çevresel faktörlerden etkilenmekte ve değişime uğramaktadırlar Politik ve yasal çevre, ekonomik çevre, teknolojik çevre, doğal koşullar, rekabet koşullan ve kültürel çevre çokuluslu şirketleri etkileyen çevresel faktörler olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma, kültürel çevreyi, kültürel çevreden yoğunlukla etkilenen çokuluslu şirket kavramım ele almakta ve kültürel çevrenin çokuluslu şirketlerin faaliyetlerine etkisini analiz etmektedir Bu çalışmada kültürel çevre faktörü üzerine odaklanılmasının nedeni pek çok ülkede yabancı sermaye yatırımları yapan çokuluslu şirketler için kültürün önemli bir iletişim aracı olmasıdır. Bununla birlikte dil, din, eğitim gibi kültür bileşenleri anlamak ve etkin biçimde kullanmak çokuluslu şirketlerin faaliyette bulundukları uluslararası pazarlarda rekabet avantajı kazanmalarını sağlayacaktır. Araştırmaya temel olan kültürel çevre faktörü, çokuluslu şirketlerin faaliyetleri arasında özellikle pazarlama faaliyetleri üzerinde etkili olmaktadır. Bu çalışma daha detaylı bir incelemeye olanak tanınması açısından kültürel çevrenin çokuluslu şirketlerin faaliyetleri yanında özellikle pazarlama faaliyetleri üzerine etkisi üzerinde durmakta ve bunun bir anket çalışması ile değerlendirilmesini kapsamaktadır. ABSTRACT After the World War E, the significance of multinational companies' increased due to the liberalization of trade policies, increasing amount of regional economic integration, uninterrupted flow of goods, revolutionary advances in transportation, communication and information technologies. Currently, multinational companies not only give direction to the world economy but also affects the political, technological, cultural environment and that is the reason why it can hardly be seperated from the world countries. Because, the concept of globalization creates multinational system that connected companies, countries and societies to each other. For that reason, the multinational companies not only affect their environment but also are influenced and transformed by the environmental conditions. Political and legal, economic, technological, cultural environment; natural and competitive conditions can be enumerated as the environmental factors that influence the multinational companies. This research analyzes the cultural environment, the nature of multinational companies that are mostly affected by the cultural environment and it focuses on the effects of cultural environment on the activies of multinational companies. The emphasis in this research is devoted to the factor of cultural environment since culture is an important tool of communication in most of the multinational companies that have foreign direct investments. Furthermore, understanding and benefitting from the cultural ingredients such as language, religion and education will culminate in gaining competitive advantage in the international markets for the multinational companies. The cultural environmental factors that this research focuses on have an effect especially on marketing activies of multinational companies. This research prioritizes marketing activies among other activities of multinational companies in order to provide a more detailed structure in the thesis. At the final part, by the help of a survey, this thesis evaluates the effects of cultural environment on marketing activities of multinational companies. VI 157

ÖZET Dünyada yaşanan ekonomik bunalımlar, savaşların verdiği yapısal tahribat sermaye yoksunluğu nedeniyle özel sektörün kaynak yetersizliği, gerekli alt yapı tesislerinden yoksunluk, yetişmiş insan gücünün yetersizliği, gelir dağılımında meydana gelen eşitsizliği düzenleme çabası, ekonomiyi canlandırmak ve halkın ihtiyaçlarım karşılanabilmesi gibi nedenler kamunun ekonomi içindeki payım artırmıştır. Söz konusu nedenlerden kurulan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin faaliyet alam giderek genişleme eğilimine girmiştir. Zaman içinde KİT'lerin verimli olarak işletilememesi sonucu ülke ekonomisine yük olmaları ve özel sektör firmaları son yıllarda gösterdikleri gelişmeler ile devletler artık, ekonomiye doğrudan müdahalede bulunmaktan vazgeçmişler ve özelleştirme gündeme gelmiştir. KİT'lerin özelleştirme yoluyla yabancı yatırımcılara satılması, dünyadaki yabancı yatırım hacmini arttırmıştır. Yabancı sermaye girişinde önemli bir rol oynayan özelleştirme, ekonominin liberalleşmesi için ciddi bir araç olarak benimsenmiştir. Türkiye'de özelleştirme çalışmalarının hızlanmasından sonra, ülkede faaliyet gösteren yabancı sermayeli şirket sayısında da önemli artış görülmüştür. Bu çalışmada Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve özelleştirme konusu gündeme getirilmiştir. Dünyada ve Türkiye'de yapılan özelleştirme çalışmalarına değinilmiş ve konu istatistiksel verilerle desteklenmiştir. Son olarak yabancı sermayenin ülkeye giriş yollarından biri olan özelleştirme üzerinde durulmuş, Türkiye'deki yabancı sermaye yatırımları konusunda bilgi verilirken, ülkemizdeki yabancı sermayeli girişimlere satılan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin neler olduğu ve son durum incelenmiştir. ABSTRACT Factors, such as economic depressions, shortage of private sector's sources caused by war and its structural destruction, lack of necessary infrastructure, shortage of skilled labor, efforts to make arrangements in income distribution, to pep up the economy and covering public needs, have increased the share of public finance in the economy. The activity field of State Economic Enterprises (SEE), which are established due to the reasons mentioned above, have tended to expand. Governments declared off intervening the economy directly since SEE could not be managed effectively and became burden on the economy. Then privatisation has spread. Also it was obvious that private sector firms were more profitable than public enterprises. Selling the SEE to foreign investors through privatisation has increased the capacity of foreign investment in the world. Therefore privatisation, which has an important role entering foreign capital into the country, has been supported in order to liberalize the economy. In Turkey after privatisation has been accelerated, the number of foreign firms increased considerably. In this paper, SEE and privatisation put on the agenda, referred to privatisation in Turkey and in the world and the subject supported by the statistical data. Also it has been emphasized on the importance of privatisation to attract the foreign investment into the country. Both, some information given on the foreign investments in Turkey and studied the SEE and their latest situation, which were sold to foreign firms. In the conclusion, the most suitable solutions are mentioned in order to support privatisation and foreign direct investment by this way. VI 126

ÖZET Dünyamızda çevre sorunları her geçen gün hızla artmaktadır. Çevre sorunlarının çözümünde işletmelere de önemli sorumluluklar düşmektedir, işletmelerin, tüm faaliyetlerinde çevre konularını da dikkate almaları, dünyamızdaki çevre sorunlarının çözümünde çok önemli katkıları olacaktır. Bununla birlikte, işletmelerin, çevre performanslarını geliştirmeleri, işletmelere verimliliklerini artırmada, maliyetlerini düşürmede vb. bir çok alanda fırsatlar sağlamaktadır. Kalite konularının, işletmelere önemli rekabet avantajları sağladığı gibi, çevre konuları da işletmelere ciddi boyutlarda rekabet üstünlüğü sağlayacaktır. Yasal düzenlemelerin, kirliliğin önlenmesinde sağladığı başarılar sınırlı kalmıştır. Bu nedenle işletmelerin çevre konularına yaklaşımları çevre yasalarına uyumun ilerisine giderek, proaktif olmalıdır. İşletmelerin çevre konularına yaklaşımları kirliliğin kontrolü yerine kirliliğin önlenmesi olan proaktif yaklaşıma yönelmelidir ve işletmeler, çevre konularını işletme stratejileri ile bütünleştirmelidirler. İşletmelerde çevre yönetim sistemleri, tedarik zincirindeki tüm kararlar ile çevre konularının bütünleştirilmesi sağlanabildiği ölçüde başarılı olabilecektir. ISO 14001 ÇYS de, ürünlerin yaşam sürecinin tüm evrelerinde çevre konularının değerlendirilmesi, işletmelerin tüm faaliyetleri ve işletme stratejileri içerisinde çevre konularının bütünleştirilmesi gerekliliğini belirtmektedir. İşletmelerde ISO 14001 ÇYS, sadece alınması gereken bir belge olarak görülürse, ISO 14001 ÇYS'den beklenen başarılara ulaşılması sınırlı kalmaktadır. ISO 14001 ÇYS uygulanması, örgüt kültüründe de değişimlerin yapılması ile başarılabilir. ISO 14001 ÇYS'nin en önemli özelliklerinden birisi de işletmelerin mevcut kalite yönetim sistemleri ile bütünleştirilebilir olmasıdır. ISO 9001 KGS ile ISO 14001 ÇYS'de bir çok ortak gereklilikler bulunmaktadır. Bunun sonucu olarak, KGS belgesi olan işletmeler için ISO 14001 ÇYS'nin geliştirilmesi ve uygulanması çok daha kolay olmakta ve geliştirme maliyetleri önemli ölçüde azalmaktadır. Bu nedenle ISO 14001 ÇYS'ni geliştirmeyi ve uygulamayı düşünen işletmeler, ISO 9001 KGS ile ISO 14001 ÇYS arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları tam olarak anlamış olmalıdırlar.Bu çalışmada; işletmelerin, çevre konularını tüm işletme faaliyetleri ile nasıl bütünleştirebilecekleri ve çevre konularını işletme stratejilerinin bir parçası haline nasıl getirebilecekleri üzerinde durulmuştur. Çevre yönetimi konusunda temel kavramlara değinilmiş ve işletmelerin çevre yönetimi konusuna yaklaşımları incelenmiştir. Çevre yönetim sistemi olan ISO 14001 ÇYS ve bu sistemin işletmelerin kalite yönetim sistemleri ile bütünleştirilmesi değerlendirilmiştir. ISO 14001 ÇYS geliştirmesi ve uygulanması aşamasında işletmelerde gerçekleşecek kültürel değişimin başarılmasında gerekli koşullar incelenmiştir. Anket çalışması ile, işletmelerin, çevre konularına yaklaşımları, işletme faaliyetleri ile çevre konularını bütünleştirme düzeyleri ve ISO 14001 ÇYS'nin, işletme performansına ve işletme faaliyetlerine olan etkileri değerlendirilmiştir. VI ABSTRACT Everyday, environmental problems are increasing steadily in our world. Companies have got Important responsibilities in solving environmental problems. Attention of the companies on environmental problems in all their activities will have very important contribution in solving environmental problems. Addition to this, improvement of environmental performances of the companies provide significant chances on increasing productivity and decreasing costs of the companies. While quality issues ensure important competitive advantages to companies, environmental issues will also add important advantages in their competition. Achievements in regulatory law have stayed limited in preventing pollution. For this reason approach of the companies on environmental issues should be proactive going beyond complying with environmental regulations. Approaches of the companies on environmental issues should be proactive towards preventing pollution rather than controlling pollution and companies should integrate environmental issues with their company strategies. Environmental management systems in companies can be successful unless they can integrate all the decisions in their supply chains with environmental issues. ISO 14001 EMS specifies that environmental issues should be evaluated in all phases of product life and within all activities and strategies of the company. If ISO 14001 EMS is seen only as a certificate to be taken than the success to be expected from it will stay limited. Application of ISO 14001 EMS can be achieved by making the necessary changes in the culture of the organization. An important feature of ISO 14001 EMS is the integration with existing quality systems. ISO14001 EMS and ISO 9001 QAS have got many common requirements. In this way, it is easier for the companies who have QAS certificate to implement and improve ISO 14001 EMS and improvement costs will decrease with important savings. For this reason companies thinking of implementing and improving ISO 14001 EMS, should understand clearly the similarities and the differences between ISO 14001 EMS and ISO 9001 QAS. VIIIn this study, it is emphasized how the companies can integrate environmental issues with all their activities and how they can bring together environmental issues with their company strategies. Basic issues of environmental management are discussed and approach of companies towards environmental management issues are examined. ISO14001 EMS which is an environmental management system and integration of this system with the companies' quality systems are evaluated. In the application and development phases of ISO 14001 EMS, necessary conditions in achieving the realization of cultural change are examined. With a questionnaire survey, the approaches of companies towards environmental issues, level of integrating environmental issues with company activities and effect of ISO 14001 EMS on the company performances and company activities are evaluated. 275

Uluslararası işletmecilik, İşletme Bilimine bağlı olarak pek çok boyutu olan bir çalışma alanıdır. Bu çalışmanın amacı, işletmelerin uluslararasılaşma sürecinin ve bu sürecin işletme yapılan üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. İşletmelerin uluslararasılaşma süreci, işletme yönetimince gerçekleştirilmesi gereken belirli birtakım aşamalardan oluşan bir süreçtir. Yapılan araştırmalarla belirlenen bu aşamaların birbirini takip etmesi, işletmenin uluslararası alanda başanlı bir şekilde faaliyet göstermesini sağlamaktadır. Çalışma, işletmelerin uluslararasılaşma süreci içerisindeki yapısal gelişmelerine yoğunlaşmıştır. Bu nedenle, birinci bölümde, uluslararası işletmeciliğin genel çerçevesi çizilmiştir. İkinci bölümde, uluslararasılaşma süreci, teorideki gelişmeler ışığında araştırılmıştır. Ayrıca uluslararasılaşma yöntemleri de belirtilmiştir. Son bölümde, öncelikle Türkiye'nin genel uluslararası işletmecilik eğilimi, daha sonra da işletmelerin uluslararasılaşma sürecindeki konumlan, işletmelerin uluslararasılaşma süreci teorisi çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda, endüstriyel ağlara katılmanın, küçük ve orta boy işletmelerin uluslararasılaşmasına yaptığı katkı değerlendirilmiş ve bunun Türkiye'deki işletmeler için bir model olabileceği sonucuna varılmıştır. Endüstriyel ağlar, uluslararası üretim zincirinde hiyerarşik bir yapı oluşturmaktadır. Fason üretim anlaşmalarıyla bu zincirin içine giren firmalar uluslararası rekabete uygun ürünler üretmeyi öğrenebilmekte, kendi eksik ve güçlü yanlarını değerlendirme fırsatı bulabilmektedirler. Bu sayede zincirin yukarı halkalarına tırmanabilir, marka yaratma, dizayn geliştirme ve teknolojik yeniliklerle uluslararasılaşma sürecinde başanlı olabilirler. International Business is a search area that has many dimension which blong to Business Administration Science. The aim of this study is research that internationalization process of the firms and effects of this process on the structure of firms. Internationalization process of the firms is a process that include some stages which should be made by the menegers of the firms. This subsequently stages which found with reaserch, provide a successfull internationalization for the firms. This study focused on structual evolution of the firms on the internationalization process. For that reason, international business environment was explained in the first part. In the second part, internationalization process was described, in the light of theoretical evolutions. In addition, internationalization methods was explained. In the last part, firstly Turkey's general approach to international business was examined. After that, the position of Turkish firms on the internationalization process was examined in the light of internationalization process of the firms theory. At the and of this study, facilitative factors of joining in a network (industrial) for small and medium sized firms was discussed. And discussed that this could be model for Turkish firms. Industrial networks create a hierarchical structure on the international production chain. The firms has been joined in this chain with contractual manufacturing agreements, could improve their productions for international competition, and find a chance for estimate their strengths and weakness. In addition they could be successful on the internationalization process via rise on this chain by creating new brands, designes and technological innovations. 108

ÖZET Bir üretim işletmesi; toprak, sermaye, insan vb. üretim faktörleri biraraya getirilerek kurulabilir. Ancak, asıl önemli olan bu işletmelerin devamlılığını sağlayabilmektir. Bunun ilk şartı ise işletmenin, günümüzde daha da ağırlaşan rekabet koşullarında rakiplerine üstünlük sağlayarak kar etmesidir. Piyasalarda yaşanan acımasız rekabet, işletmeleri, faaliyetlerini yürütürken daha verimli ve etkin olmaya zorlamaktadır. Günümüzde de birçok işletme verimlilik, ekonomiklik, karlılık ve kalite adına çeşitli teknikler ve yöntemler uygulamaktadırlar. İşletmelerin amaçlarına ulaşmaları ve devamlılığını sağlayabilmeleri, sosyal ve teknik konuları içeren ve koordine eden iyi bir iş tasarımı yapmalarından geçer. Çalışmada sunulan iş tasarımı elemanları mal ve hizmet üreten işletmeler tarafından kendi ihtiyaçları doğrultusunda kullanılabilir niteliktedir. Çalışmanın asıl amacı ise, montaj tipi üretim yapan bir işletmede, iş tasarımı yöntemlerini uyguladıktan sonra elde edilen sonuçlar ile montaj hatlarını düzenlemek ve dengelemektir. Böylece montaj sırasında üretimin verimliliği sağlanmış olduğu gibi, çalışanların iş yükü dengelenmiş ve üretim izlenebilir hale gelmiş olacaktır. Bu çalışmada ilk olarak, özellikle üretim işletmelerinin kullanabileceği iş tasarımı ve montaj hattı dengeleme konularının önemi, amacı ve bu amaca ulaşmaya yardımcı olacak teknikler sunulmuştur. Daha sonra, bir üretim işletmesinde, işletmenin yapısına uyan teknikler bir model ile birleştirilerek uygulama çalışması yapılmıştır. Ill ABSTRACT A production enterprise can be established by combining production factors: land, capital and human eg. But, the main important thing is that durability of these enterprise can be ensured. The first condition for this is that the enterprises profit by obtaining advantage against to its rivals at competition conditions more serious nowadays. The serious competition at markets forces enterprises to be productivite and effective, while working. Most of enterprises apply several techniques and methods for efficiency, economics, profitability and quality now. Enterprises must apply to job design including and coordinating social and technique topics to reach to its aims and ensure its durability. Element of job design that is put forward in this study can be use for enterprises' need by enterprises produce goods and services. The main aim of this study is to organize and balance assembly lines by benefitting from result of job design that is obtained after apply to job design in a enterprise that use assembly production. So, it will be possible to increase efficiency, balancen operators' work load and follow production, while assembling. In this study, first, importance, aim of job design and assembly line balancing that can be used by specially production enterprises, and techniques help reaching to this aim is put forward. Then, in a production enterprise, application is done by establishing a model including techniques appropriate for enterprise. iv 275

ÖZET Küreselleşme sürecinde dünya pazarlarındaki yeni yönelimler ve süregelen değişimler işletmelerin ihracat pazarlama etkinliklerim planlamalarını kaçınılmaz hale getirmiştir. Bu tez çalışması işletmelere ihracat pazarlama planı hazırlamada bir kılavuz olma özelliğine sahiptir. İhracat pazarlama planlaması sürecinde, pazarlama araştırması vasıtasıyla durum analizi olarak adlandırılan ihraç pazarlarındaki tüketiciler, rekabet, politik ve ekonomik durum, yasal ortam, teknoloji gibi çevresel etmenlerin kapsamlı olarak incelenmesi ve elde edilen bilgilerin ışığı allında hedef pazarların belirlenmesi gerekmektedir. İhracat pazarlama planlaması sürecinde daha somaki aşamada işletmenin seçilen hedef pazardaki amaçlarının işletmenin ana planı ile ilişkili olarak saptanması ve bu amaç ve hedeflere ulaşmada izlenecek stratejilerin formülize edilmesi planlamanın çatısını teşkil etmektedir. İşletmenin pazarlama karması bileşenlerini oluşturan ürün, fiyat, dağılım, tutundurma ile ilgili strateji ve politikaların ulaşılmak istenen hedef pazar ve pazar özelliklerine adapte edilmesi önem taşımaktadır. İhracat pazarlama faaliyet programının hazırlanması ve planın icrası için ihracat pazarlama bütçesinin oluşturulması planlamanın daha sonraki aşamasını teşkil etmektedir. ABSTRACT In the course of globalization, new trends and new developments in world markets have inevitably obliged companies to make plans for their export marketing activities. In the process of export marketing planning, through marketing research, environmental effects such as consumers, competition, political and economical situation, regulations and technology in the ewport markets should be thoroughly investigated. By evaluating the identified market opportunities and available company resourses embracing finance, personnel, production, research and development, the selection of markets should be pointed out and the objectives of the company in these markets should be stated. Planning for export marketing involves the process whereby the company must decide on the strategy to adopt in relation to its markets. In the last stage of the export marketing planning process, the implementation and control of the plan take place. 167

ÖZET Günümüzde, 1970lerin petrol krizi ile başlayan süreç, uluslararası iş ortamım geri dönülmez biçimde temelden değiştirmiştir. Petrol krizini takip eden 20 yıl boyunca, dünya ekonomisi beklenmedik bir büyüme yaşamış, yeni teknoloji ve ürünler sürekli bir taleple karşılaşmıştır. İşletmelerin büyümesi ve rekabetin uluslararası boyut kazanması, yani maliyetlerdeki hızlı artış, üretimde kapasite fazlası, küçülen pazarlarda artan rekabet, yeni ürünleri hızlı sunma gereği, işletmelerin üretim stratejilerinde köklü değişimlerin çıkmasına neden olmuştur. Bu köklü değişimler sonucu `Esnek Üretim Sistemleri`, `Toplam Kalite Yönetimi` ve 'Tam Zamanında Üretim` olarak anılan ve değişimi yakalamayı amaçlayan üretim yönetimi ve sistemleri ortaya çıkmıştır. Bu çalışma ile ele alman TZÜ sistemi, 2. Dünya Savaşı sonrasında, hem doğal kaynaklan hem de işgücü ve sermaye kaynakları kıt olan Japonya'nın ekonomik varlığını sürdürebilmek için kaynaklan en düşük maliyetle kullanmayı öğrenmek zorunda kalışının bir sonucu TOYOTA firmasının geliştirdiği bir yaklaşımdır. Temelinde, üretimde tüm israfın önlenerek maliyetlerin azaltılması anlayışı hakim olan TZÜ sistemi, gerekli parçaların, gerekli olduğu miktarlarda, gerekli olduğu zaman ve yerde üretilmesi durumunu açıklar. Bu sistem, sadece imalatla ilgili işlemlerde değil, malzeme tedarikinden depolamaya, bakım-onarımdan mühendislik tasarımına, satıştan üst yönetime kadar olan işletme sisteminin diğer alanlarında da etkisini hissettirmektedir. Bu sistemde stokların etkin kullanımı ile verimliliğin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu çalışma ile, TZÜ sistemini oluşturan temel felsefe ve kavramlar ile TZÜ sisteminin tam ve doğru olarak anlaşılabilmesi için temel çerçeve ve TZÜ sistemini destekleyen temel alt sistemler incelenmektedir. Ayrıca, TZÜ sisteminin özellikleri, geleneksel üretim anlayışı ve MRP, MRP II, OPT ile karşılaştırılmaktadır. Uygulama bölümünde ülkemizdeki işletmelerde, TZÜ sisteminin uygulanabilirliği konusunda bir durum saptaması yapılmaya çalışılmıştır. ABSTRACT Nowadays the process started with the petrol crisis in 1970s has changed radically the international business climate irreversably. Along 20 years after petrol crisis world economy faced an unexpected booming and new technologies and products faced a continous demonds. Booming of sectors and gaining international dimension of competition, that is; unexpected increase of the costs overcapacity of production, necessity of presenting new products rapidly has coused radical changes in production strategies. As a results of these radical changes, production management and systems aiming to catch up with the changes defined as `Plexible Production Systems`, 'Total Quality Management`, `Just İn Time Production` have emerged. In this study the JJ.T. method which was developed by Japan as she was lack of manpower and capital in order to carry out its existence by TOYOTA company after the world war II. Basically, J.I.T. method which is based on reducing all extravagances in order to pull down the costs, means producing necessary pieces wherever and wherever necessary. This system has an influance not only on process related with production, but also in other fields such as from providing tools to storage, from maintenance to engineering design, from sales to top directors. In this system, increasing productivity by using stoks efficiently is aimed. In this study, basic philosophy and concepts composing the J.I.T. system and basic sub systems supporting the Just In Time have been analised Furthermore traditional production system of J.I.T. is compared with MRP, MRP II, OPT. In the application chapter, applicability of J.I.T. system to some sectors in our country has been studied. 211

ÖZET Çağımızda endüstrileşme ve teknolojik değişim, insanların güvenlik ihtiyaçlarını büyük ölçüde arttırmıştır. Bu sebeple sözkonusu ihtiyacı gidermeye yönelik olarak örgütlenmiş kurumlardan biri olan sigorta son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Sigorta güvencesi hizmetini sunan kuruluşlar olarak sigorta işletmelerinde yatırım yaklaşımları bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada sigorta işletmelerinin yatırımları ve alternatif yatırım modelleri incelenmekte ve Türkiye'de sigorta yatırımlarına yönelik bir uygulamaya yer verilmektedir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sigorta; özellikleri, tarihçesi ve temel unsurları ile incelenmektedir. Sigortanın amaçlan, fonksiyonları ve türlerine ilişkin bilgilerden sonra, sigorta işletmeleri yapısal olarak analiz edilmektedir. Ayrıca sigorta işletmelerinde fınansal yapı; özkaynak ve dış kaynak sermaye unusurlarına ilişkin açıklamaların yanısıra, gelir ve maliyet oluşumuna ilişkin bilgileri de içerecek şekilde analiz edilmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde; sigorta işletmelerinde fon oluşumu ve yatırımlar konusu incelenmektedir. Öncelikle sigorta işletmelerinin fon yaratma fonksiyonları, fon kaynakları ve bir süreç olarak fon oluşumu açıklanmaktadır. Sigorta işletmelerinde yatırımın anlamı, kapsamı ve içeriği ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca sigorta işletmelerinin yatırım alanları inceleme konusu yapılmakta ve yatırım türleri ayrı ayrı açıklanmaktadır. Bu bölümde alternatif ekonomik durumlarda yatırım davranışlarını içeren bilgiler de sunulmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde sigorta işletmeleri açısından temel yatırım prensipleri ve alternatif yatırım modelleri ele alınmaktadır. Markowitz Portföy Seçim Modeli, Shape'ın Diyagonal Modeli ve Sermaye Varlığının Fiyatlandırılması Modeli (Capital Asset Pricing Model - CAPM) bu bölümde incelenmektedir. Dördüncü bölümde ise Türkiye'de sigorta sektöründe yatırımların analizi yapılmakta ve sigorta işletmelerinin yatırımlarına ilişkin olarak Markowitz Portföy Seçim Modeli kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen ve optimum yatırım bileşimlerini belirlemeyi amaçlayan bir uygulama yer almaktadır. Çalışmanın sonunda sigorta işletmelerinde yatırım yaklaşımları konusunda ulaşılan sonuçlar ve değerlendirmelere yer verilmektedir. ABSTRACK In today's world industrialization and technological change have significantly increased society's need for security. Due to this fact, as one of the institutions that has been organized for supplying this growing demand for security, the importance of the insurance industry has grown considerably in recent years. As the service providers of insurance security, the investment approaches of the insurance businesses are the subject of this study. The investments and the alternative investment models of insurance businesses are examined in this study and an application regarding insurance investments in Turkey is included. The study consists of four chapters. In the first chapter, the features, history, and the main elements of insurance are examined. After the information regarding purposes, functions, and types of insurance, insurance businesses are analyzed on a structural level. The financial structure of the insurance business also analyzed in a way that includes the formation of revenue and cost information, and an explanation of the components of self- funding and outsourcing The second chapter of the study examines the formation of fund and investments in insurance businesses. Firstly, fund generating functions of the insurance business, sources of funding, and, as a process, formation of a fund is examined. The meaning, scope, and the content of investment in the insurance business are discussed in detail. In addition, the investment fields of insurance businesses are included in the discussion, and each type of investment is explained individually. This chapter also presents information on the behavior of investments in alternative economical conditions. In the third chapter, basic investment principles and alternative investment models are discussed in relation to the insurance business. Markowitz's Portfolio Selection Model, Shape's Diagonal Model, and Capital Asset Pricing Model (CAPM) are examined in this chapter. In the fourth chapter the investments of the insurance sector in Turkey are analyzed, and an application aimed at determining the optimum investment combinations in relation to insurance businesses is presented by utilizing Markowitz's Portfolio Selection Model. At the end of the study final outcomes and evaluations concerning investment approaches in insurance businesses are discussed. 242

Etiket ve ambalaj, özellikle satın alım süreçleri çok kısa olan dayanıksız tüketim mallarında, tüketiciyi etkileyen ilk unsurdur. Gelişmiş ülkelerde uzun yıllardan beri var olan, ülkemizde de son on onbeş yıldır sayılan gittikçe artan ve her geçen gün bir yenisi açılan süpermarket, hipermarket ve yapı marketler, bir çok ürün ve markayı aynı çatı altında, temiz, sağlıklı ve cezbedici koşullarda bizlere sunmaktadır. Alışveriş için gittiğimiz bu yerlerden döndüğümüzde, daha önceden hesaplayıp düşünmediğimiz bir çok ürünü aldığımı/m farkına varırız. İşte bu ürünlerin etiket ve ambalajıyla bizleri etkileyerek kendilerini satın aldırmalarının en somut örneği, hepimizin yaşadığı süpermarket örneğidir. Konuyla ilgili olarak birinci bölümde etiket ve ambalajın tanımı, çeşitleri, işlevleri anlatılmakta, teknolojik gelişmelerle birlikte bazı örnekler verilmektedir. ikinci bölümde, kalite, standart ve imaj kavramları incelenmekte, etiket ve ambalajla ilgili Türk Standarttan, ISO Standartları ve ambalajlamadaki miktarlar ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise, tüketici davranışları ve tüketici karar verme süreci ve birlikte bu karara etkiyen faktörler anlatılmaktadır. Ürün etiket ve ambalajındaki tasarımın tüketicileri nasıl etkilediği ve bu etiket ve ambalajın tüketicide ürün hakkında nasıl bir imaj yarattığı örneklerle birlikte ele alınmaktadır. Label and package are the first factor that influences the consumer, especially when buying goods, having a very short decision period, such as buying food, beverage etc. The supermarkets, hypermarkets and hardware markets tha are present for long times in advanced countries and also for lastlO-15 years in our country, offer us various kinds of products and brands in one place, in a healty, clean and attractive way. When we are back from shopping from a supermaket, we notice that we have bought some goods which we have not thought of buying when preparing the shopping list. This kirid of supermarket shopping that we all experience from time to time is a real example of how the label and package of products influence us to buy them. In the first section, the description, the types and the functions of labels and packages are being stated and also some examples along with technological developments are given. In the second section, the terms quality, standarts and image are being explained, the Turkish and ISO standarts on label and packaging and the packaging amounts are stated. In the third section, the consumer behavior and the decision process along with the factors influencing the decision are beingexplained. The design of label and package and how it effects the consumer and the image that the label and package creates on the consumer is being stated. 101

Globalleşme, dünya ekonomisinde çalışma yaşamını ve yaşam biçimlerini etkile¬ mektedir. Bu etkilerin sorumluları ise genellikle dünya çapında etkinlik gösteren çokuluslu şirketlerdir. ABD, Japonya, Almanya, Fransa, isviçre, Hollanda, ingiltere gibi gelişmiş ülke merkezli büyük şirketler, hiç bir dünya ülkesinin başaramadığı ölçüde bir global bütünleşmeyi gerçekleştirmiştir. Bu şirketler dünya çapında mal, para ve bilgi akışını denetleyerek, faaliyetlerim sürdürürken dünya ekonomisine yön ver¬ mektedirler. Çokuluslu şirketler bir yandan faaliyetlerini yürütürken bir yandan da dünyayı bütünleştirmede itici güç rolünü üstlenmektedirler. Bu şirketler global düzeyde düşünüp, planlama yapan yöneticiler tarafından yönlendirilirler. Globalleşme süreci, çokuluslu şirketlerin yönetimi, faaliyetleri ve faaliyetlerinde¬ ki değişim düzeyini kapsar. Globalleşme süreci, firmanın faaliyetlerinin detaylı olarak analize bağlı olarak gelişir. Bu sürecin gelişiminde, çokuluslu şirketlerin dünya çapında faaliyetlerini sürdürme şekillerine bakılmalıdır. Bu çalışmanın birinci bölümünde, dünya pazarlarında değişimlerin kaynaklan ol¬ arak globalleşme, globalleşmeyi destekleyen gelişmeler, ekonomik bütünleşmeler ve üçler ekonomisi ele alınmıştır. Globalleşme sürecinde çokuluslu şirketlerin sahip ol¬ dukları avantajlara yer verilmiştir. ikinci bölümde stratejinin tanımlan yapılarak strateji seçiminde ve başansında önemli olan hususlar açıklanmaya çalışılmıştır. Çokuluslu şirketlerde stratejik planlama gereksinimi, stratejik planlamanın faydalan ve aşamalan incelenmiştir. Üçüncü bölümde çokuluslu şirketlerin dünya pazarlanna giriş ve yayılma yöntemleri, bu yöntemlerin avantaj ve dezavantajları ile bağlantılı olarak birlikte ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, global strateji alternatifleri ortaya koyularak, globalleşme ve global stratejiler üzerinde etkili olan hususlar açıklanmıştır. Global tüketiciler ağı oluşumu çerçevesinde global standardizasyon stratejisi ve global entegrasyon ağı oluşumu sürecinde işbirliği stratejileri detaylı olarak onaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu aşamada sunulan Ford-Mazda İşbirliği Projesi, çokuluslu şirketler arasında oluşanstratejik ilişkilerin gelişimi ve yönetim sürecinin geçirdiği aşamaları göstermede başarılı bir örnek olarak verilmiştir. Son bölümde ise firmaların global alanda başarılı olmalarının nedenlerine ve dünyanın en büyük gelirli şirketlerinin performanslarının incelenmesine, ülkeler ve sektörel açıdan değerlendirilmelerine yer verilmiştir. Dünyanın en büyük firmaları arasında, Türk firmaları olarak Sabancı ve Koç Holding örnekleri verilmiş ve dünya çapında konumlan incelenmiştir. 'Çokuluslu Şirketlerin Dünya Pazarlarına Yayılma Stratejileri ve Globalleşme Üzerine Etkileri' konulu tezimde, bana en başından itibaren konu seçiminde, en doğru kaynaklara ulaşmamda, verilerin değerlendirilmesinde, tezimin bugünkü haline gelme sinde ve sonuç olarak tezimin içeriğinin kalitesinin yükselmesine katkıda bulunan isim lerini sayamadığim pekçok kişiye, değerli fikirleri ve yapıcı eleştrileriyle bana yol gösteren Sayın Hocam Prof.Dr. Muammer Doğan 'a, teşekkürlerimi bir borç bilirim. Yasemin TORAMAN Globalization effects business processes and life styles in every way in the world economy. The caures of this trend are the multinational companies operating world- wide. The giant companies which are based in the developed countries like USA, Jap¬ on, Germany, France, Switzerland, Netherland, England, have reached global integra- tion that no coutries can never achieve. in the world of business in the 1990 s, there is evidence of vast business interre- lationships that span the globe. Multinational companies control the flow of goods, money and information worldwide. They are operating in the worldwide markets and they direct the world economic structure. Multinational companies undertake the role of integrating wordwide markets in every respects. They are managed and directed by the CEO's who have global ap- proaches. The title of the thesis is 'Expansion Strategies of Multinational Companies To The Worldwide Markets and Their Impacts On Globalization'. it is investigated how multinational companies structure and manage worldwide activities. There has been a rapid increase in research on the topic of globalization, associated with the changes in- how they manage and structure worldwide activities. in the fırst part, the changes in the world markets are explained. Multinational companies have some advantages in the globalization process. Then in the second and third parts, the choice of strategies and the strategic planning process are developed. The fourth part consists of global standardization and cooperative strategies. Ford- Mazda Project developed jointly by Ford Motor Company and Mazda Motor Corpora- tion provides a useful illustration of the management process involved for building a strategic alliance. And in the last part, a summary of an article developed for use in ex- ecutive education program aimed at preparing its executives for global competition and the ranking of the world's largest corporations are given. 166

ÖZET Kıyı Ötesi Bankacılığı kavramı 20.yy'ın ikinci yansından sonra Europiyasaların oluşumuna paralel olarak ortaya çıkmıştır. Kıyı Ötesi Bankacılığı uluslararası bankacılık türü olup ` Kıyı Bankacılığı ` da denilmektedir. Kıyı Ötesi Bankacılığı kısaca, yurt dışından sağlanan fonların yine yurt dışında kullandırılmasıdır. Kıyı Ötesi Bankacılık faaliyetleri, Kıyı Ötesi. Merkezi denilen, bazı özel mali ve hukuki kolaylıkların sağlandığı, Bahamalar, Cayman Adaları, Bahreyn gibi küçük ülkelerde yapılmaktadır. Kıyı Ötesi.Merkezleri, genellikle uluslararası piyasalara yakın yerlerdir. Altyapı olanakları çok gelişmiştir. Özellikle küçük ada ülkeleri için Kıyı Ötesi Merkezi olmak çok önemlidir. Kıyı Ötesi Bankaları ve diğer Kıyı Ötesi Girişimlerden sağladıkları gelir milli gelirlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Kıyı Ötesi kavramı Türkiye'de Serbest Bölge çalışmalarıyla gündeme gelmiştir. 18.09.1990 tarih ve 90/999 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla İstanbul Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi'nde Kıyı Ötesi Bankacılık Merkezi kurulmasına karar verilmiş, İstanbul Ataköy Turizm Kompleksi Galleria Ünitesi'nin 1. ve 2. katlan Kıyı Ötesi Bankacılık Merkezi İlan edilmiştir. Bu çalışmada Kıyı Ötesi Bankacılık kavramının doğuşu, gelişimi; Türkiye'de ortaya çıkışı ve gelişimi; bankacılık sektörü ve Türkiye açısından uygulanabilirliği incelenmiştir. ABSTRACT The concept of Off Shore Banking has emerged in second half of the 20th century in parallel with the formation of Euromarkets. Off Shore Banking is a kind of International Banking. Off Shore Banking is, in short, utilization of funds obtained abroad still abroad. Off Shore Banking activities are carried out only in regions designated as Off Shore Centers where certain financial and legal incentives are facilitated. Such centers are formed in general, in small countries like the Bahamas, Cayman Islands and Bahrain. Off Shore Centers are usually located at close distance or within easy reach to international markets. The information network and the system of communication are very well developed. It's especially important for small islands-countries to be Off Shore Center since income derived from Off Shore Banking and other activities in the area make up a significiant portion of their national income. The concept of Off Shore Banking in Turkey has come on the agenda coincidentally with the preparations for formation of Free Zones; for the first time. Decree no:90/999 dated September 18, 1990 is the official statement announcing the decision of the Goverment of Republic of Turkey for the formation of an Off Shore Center within the Istanbul Atatürk Airport Free Zone. Further, the first and second floors of the Galleria Unit of Ataköy Tourism Complex were designated to be The Off Shore Center. This study was aimed to examine the birth of the concept of Off Shore Banking and It's development; it's emergence and development in Turkey and the possibility of it's application in view of Turkey and the banking industry. 176