Search

Tarihsel kimliği ile tartışmaların odak noktasındaki Yavuz Sultan Selim üzerine son zamanlarda birçok akademik çalışma ele alınmıştır. En son Erdem Çıpa tarafından kaleme alınan The Making of SelimSuccession, Legitimacy and Memory in the Early Modern Ottoman World isimli kitap, tarih alanında büyük yankı bulmuştur. Fikret Yılmaz’ın kritik ve değerlendirme yazısı2 başta olmak üzere henüz bu kitabın tartışmaları devam ederken yine Selim konusunda Amerika’daki akademisyenlerden Alan Mikhail tarafından Ağustos 2020’de akademik camiayı oldukça hareketlendiren yeni bir eser kaleme alınmıştır: God’s Shadow: Sultan Selim, His Ottoman Empire, and the Making of the Modern World (Tanrının Gölgesinde: Sultan Selim, Onun Osmanlı İmparatorluğu ve Modern DünyanınOluşumu).

Period of Abdülhamid II and hisadministration started with a ruinous event, Turkish-Russia war of 1877-1878,and he intensely concerned about his Empire and territorial integrity. Thus heand his minister made a great effort for the development of education in thecentral and provinces of the Empire in order to consolidate Ottoman identityamong his tebaa, subjects. One of theprovinces that he instrumentalized education was Salonica where nationalistmovements gained importance. The purpose of this study is to uncover Muslimschooling in Salonica during Sultan Abdülhamid II era; community’s thoughts oneducation; the policy of the government towards Muslim, especially women, and non-muslimpopulation in terms of organization, establishment and funding of schools viamostly primary sources taken from Ottoman archives.

Abdülhamid Dönemi eğitim politikalarını tüm imparatorluk sınırları içinde incelenmek uzun bir zaman ve daha fazla maddi kaynak gerektirdiğinden dolayı tezi Selanik Vilayeti'ne bağlı Selanik merkeziyle sınırlandırdık. Selanik merkezini seçmemizin en önemli nedenlerinden biri, uzun yıllar boyunca Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetinde kalan kentin farklı etnik ve kimliklere sahip cemaatlerden (Musevi-Müslüman-Hristiyan) oluşmasıydı. Kentin çok dinlilik ve çok dillilik özelliğinin yanı sıra, Selanik, eğitim açısından getirilen yeniliklerin uygulanmaya çalışıldığı bir kenttir. Eğitimli ve zengin insanların bu şehirde bulunması nedeniyle reformların ve yeniliklerin uygulanması kozmopolit olan bu kentte meydana gelmesi birçok modern okulun kurulmasında etkili olmuştur. Bunun dışında Selanik'teki okullar hem eğitim hem de donanım açısından mutlakıyet devrinin önemli okulları arasında bulunmaktaydı. Bu durum Selanik'in sahip olduğu konumu, sosyo-ekonomik açıdan gelişmişlik düzeyi ve diğer topluluklarla daha yakın iletişim içinde bulunmasından kaynaklanmaktadır.Yahudi ve Hristiyan cemaatlerin eğitimi kısmında kullanılan temel kaynaklar Yunanistan ve İsrail'deki üniversitelerde bulunan akademisyenlerin değerli çalışmalarından oluşmaktaydı. Tezin asıl eksik olan kısmı ise (Müslüman tebaanın eğitimi) Osmanlı arşivinden alınan belgeler, salnameler ve döneme ait gazete ve dergilerin yanı sıra ikincil kaynakların desteğiyle tamamlanmaya çalışıldı. Son kısımda ise, Bab-ı Ali'nin bu okullaşmaya olan tutumunu finans ve denetim mekanizmaları çerçevesinde ele aldık.Anahtar Kelimeler; Selanik, Sultan Abdülhamid, Kadınların Eğitimi,Müslüman, Yahudi ve Hristiyan tebaa, Okulların Tesis & Finansmanı ve Denetimi For a master thesis, analysing the whole territory of the Ottoman Empire in terms of education was too extensive. Due to financial problems and time scarcity, in this study, I had to chose the city, surrounded with sanjak of Salonica, had a special significance in the Ottoman geography as it included people from various races, religions and culture ( Jews- Christian- Muslim). In addition to cosmopolitan features of the city, Salonica had modern- developed schools and methods of teaching thanks to having some characteristics such as being center of the sanjak and having educated–rich people. Furthermore, it was one of the most flourishing cities of the Empire in that time. In the sections of Christian and Jews education I tried to drawn up via mostly secondary sources taken by academicians from Tel- Aviv, Hebrew and Aristotle University. The missing chapter which was Muslim Girls' education was filled up by primary sources based on archival sources, newspapers and educational and provincial yearbooks. In the last section, I elaborated on attitude of the Porte towards schooling in terms of finance, control and inspection.Keywords: Salonica, Sultan Abdülhamid, Girls' Education, Jews, Christian andMuslim Communities, Control, Inspection and Finance of Schools 173