Search

Please visit: www.krzysztoffirlej.pl Przemysł rolno-spożywczy jest działem gospodarki, który zajmuje się wytwarzaniem produktów i półproduktów przeznaczonych do spożycia takich, jak: mięsne, mleczne, pieczywo, cukiernicze, napoje alkoholowe i bezalkoholowe i wiele innych. W przemyśle rolno-spożywczym najbardziej konkurencyjne branże to: mięsna, mleczarska, owocowo-warzywna, cukiernicza, wtórne przetwórstwo zbóż oraz produkcja wyrobów tytoniowych. Źródłem przewag konkurencyjnych jest stosowanie przez przedsiębiorstwa strategii kosztowo-cenowych. Jest to możliwe dzięki niższym cenom produktów rolnictwa, niższym kosztom pracy (wynagrodzenia pracowników przemysłu rolno-spożywczego kształtują się poniżej przeciętnego wynagrodzenia) i pozostałych czynników produkcji oraz również dzięki niższym marżom przetwórczym. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w miarę postępowania procesów konwergencji gospodarki Polski w ramach rynku Unii Europejskiej znaczenie przewag, które daje stosowanie strategii kosztowo-cenowych będzie spadać. Istotne znaczenie będzie miało wykorzystanie różnych strategii do zdobywania przewagi konkurencyjnej. Właściwe sformułowanie strategii stanowi główne wyzwanie dla przemysłu rolno-spożywczego w perspektywie kilku nadchodzących lat. W roku 2013 w Katedrze Strategii Zarządzania i Rozwoju Organizacji przeprowadzone zostały badania dotyczące analizy strategicznej wybranych branż przemysłu rolno - spożywczego. Celem badań było wskazanie, że myślenie strategiczne jest niezbędnym elementem rozwoju organizacji, gdyż wprowadza do niego planowość i racjonalność. Dokonując analizy strategicznej wybranych branż przemysłu spożywczego uwaga została skupiona na analizie trendów w otoczeniu biznesowym przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, jak również dokonano analizy atrakcyjności branż. Celem podjętych badań była identyfikacja możliwości i zagrożeń związanych ze zmianami w bezpośrednim otoczeniu przedsiębiorstw (perspektywa makrootoczenia) badanej branży. Celem oceny atrakcyjności branży oraz pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa (mikrootoczenia) było pogłębienie wiedzy dotyczącej możliwości i zagrożeń, które znajdują się w otoczeniu konkurencyjnym (konkurencja, substytuty, dostawcy, klienci, nowe produkty), a także wewnętrznych sił i słabości przedsiębiorstw. Badania realizowane w roku 2014 mają być kontynuacją badań przeprowadzonych w roku 2013. W Katedrze Strategii Zarządzania i Rozwoju Organizacji podjęta została próba określenia kierunków i perspektyw rozwoju wybranych branż przemysłu rolno-spożywczego. Rozwój to zachodzący w czasie proces zmian dlatego bardzo istotne jest określenie kierunków zmian w analizowanych branżach, jak również określenie możliwości rozwojowych dla przedsiębiorstw w nich działających. Celem badań było wskazanie w jakim kierunku będą zachodziły zmiany w wybranych branżach przemysłu rolno – spożywczego oraz jakie to daje szanse i zagrożenia dla przedsiębiorstw działających w analizowanych branżach. W pracy podjęto zadanie analizy i oceny jak powstające nowe struktury przedsiębiorstw, budowane przez nie strategie oraz innowacje wpływają na rozwój przedsiębiorstw sektora spożywczego. W związku z identyfikacją kluczowych obszarów praca składa się z pięciu części. W części pierwszej dokonana została charakterystyka przemysły rolno – spożywczego w Polsce oraz określone zostały szanse i zagrożenia dla tego sektora. W części drugiej scharakteryzowano branże piekarniczo – cukierniczą, następnie dokonana została analiza konkurencyjności wybranych przedsiębiorstw sektora piekarniczego, piekarniczo – cukierniczego oraz cukierni. Analiza ta miała na celu wskazanie, że wykorzystanie tej metody jest przydatne w formułowaniu strategii rozwoju. Po wykreśleniu profili konkurencyjności przedstawiono zalecenia strategiczne dla badanych przedsiębiorstw wykorzystując macierz ADL, McKinseya oraz Ansoffa. W części trzeciej opracowania dokonana została charakterystyka branży owocowo – warzywnej, przedstawione zostały uwarunkowania rozwoju analizowanej branży, a następnie sformułowano perspektywy rozwoju branży owocowo – warzywnej po roku 2014 wykorzystując analizę SWOT. W części czwartej opracowania przedstawiono tradycyjne i alternatywne strategie konkurowania w branży mięsnej. Rozważania zostały rozpoczęte od przedstawienia strategii konkurowania w branży mięsnej w podejściu tradycyjnym. Następnie scharakteryzowano innowacyjność zarządzania oraz branżę mięsną, aby dokonać charakterystyki strategii błękitnego oceanu, jako alternatywy do tradycyjnych strategii konkurowania. W części piątej opracowania przedstawiono rozwój branży mleczarskiej w Polsce w latach 2008-2013. Dokonano charakterystyki determinant oraz strategii rozwoju analizowanej branży. Rozważania rozpoczęto od analizy rynku mleka w Polsce, następnie scharakteryzowano polski handel zagraniczny produktami mlecznymi, aby na zakończenie strategie rozwoju przedsiębiorstw przemysłu mleczarskiego. Otoczenie jest burzliwe i szybko się zmienia organizacje, aby się rozwijać muszą wprowadzać zmiany i tworzyć nowe modele zarządzania. Z tych względów przy określaniu kierunków i perspektyw rozwoju wybranych branż przemysłu rolno – spożywczego przybliżona została problematyka dotycząca wykorzystania analiz strategicznych w formułowaniu strategii rozwoju przedsiębiorstw. Krzysztof Firlej

Please visit: www.krzysztoffirlej.pl Skracający się czas życia wyrobów i rosnąca konkurencja powodują, że kierownicy przedsiębiorstw zastanawiają się jak postępować, aby wzmocnić pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa. Zarządzanie przedsiębiorstwem stało się obecnie trudniejsze, ponieważ otoczenie jest coraz bardziej dynamiczne i zmienne. Dyscyplina zarządzania strategicznego od ponad dwóch dekad poszukuje w swoich badaniach i teoriach odpowiedzi na następujące pytania: 1. od czego zależy sukces organizacji; 2. jak są zorganizowane i wykorzystywane zasoby firmy; 3. jak organizacja reaguje na zmiany w swoim otoczeniu, np. przełomy technologiczne; 4. jak wygląda proces budowy strategii i jakie znaczenie mają w nim kreatywność i innowacje; 5. jakie są strategiczne konsekwencje największych decyzji inwestycyjnych o fuzjach, akwizycjach i dezinwestycjach. W Katedrze Strategii Zarządzania i Rozwoju Organizacji podjęta została próba odpowiedzi na wyżej postawione pytania. Tematyka niniejszej pracy dotyczy analizy poszczególnych branż przemysłu spożywczego. Praca składa się z siedmiu części. Część pierwsza stanowi wprowadzenie do badań. W tej części opracowania dokonana została charakterystyka sektora spożywczego w Polsce. Opisana i scharakteryzowana została metodologia prowadzonych badań. W części drugiej opracowania dokonano charakterystyki branży piekarniczo – cukierniczej. Celem niniejszej części opracowania była możliwie szeroka identyfikacja czynników stymulujących i hamujących funkcjonowanie oraz rozwój przedsiębiorstw piekarniczo - cukierniczych. W tej części przyjęto następującą hipotezę badawczą: identyfikacja determinantów rozwoju branży piekarniczo – cukierniczej może stanowić podstawy skoordynowanych działań na rzecz przedsiębiorstw działających w analizowanej branży zarówno dla właścicieli jak i instytucji publicznych. Mleczarstwo to jeden z podstawowych sektorów polskiej gospodarki żywnościowej, dlatego analiza tej branży stała tematem trzeciej trzęśli opracowania. Mleko, którego udział w towarowej produkcji rolnictwa wynosi około 18%, jest jednym z najważniejszych produktów rolniczych. Jego produkcja stanowi źródło dochodów dla około 495 tys. gospodarstw rolnych. Przemysł mleczarski jest liczącym się działem przetwórstwa żywności, gdyż jego udział w zatrudnieniu wynosi 12%, w przychodach ze sprzedaży około 18%, oraz 10% eksporcie rolno-spożywczym. Kolejną część opracowania stanowiła charakterystyka branży owocowo – warzywnej. Celem analizy strategicznej branży owocowo – warzywnej była diagnoza i ocena możliwość funkcjonowania i rozwoju producentów i przetwórców owoców i warzyw. Analiza sytuacji strategicznej branży owocowo – warzywnej została opracowana z wykorzystaniem modelu pięciu sił Portera, który obejmuje: konkurencje podmiotów branży, zagrożenie ze strony substytutów, zagrożenie ze strony nowych podmiotów wchodzących do branży, siłę przetargową nabywców i dostawców. Analiza dotyczyła sytuacji strategicznej w zakresie przetwórstwa oraz produkcji świeżych owoców i warzyw. Piątą część opracowania stanowiła analiza sektora mięsnego. Sektor mięsny w Polsce w okresie po przystąpieniu do Unii Europejskiej był jednym z najszybciej rozwijających się działów polskiej gospodarki. Wzrosło spożycie mięsa i popyt krajowy, istotnie wzrosły obroty handlu zagranicznego mięsem i jego przetworami, dokonała się restrukturyzacja i modernizacja sektora przemysłu mięsnego. Gwałtownie wzrósł eksport zarówno w ramach Unii, jak i na rynku trzecie. Aktualnie w związku z barierami popytu krajowego, tempo wzrostu sektora zależy głównie od eksportu. Równocześnie Polska jest też znaczącym importerem żywca zwierzęcego oraz mięsa (np. w asortymencie wieprzowym, jesteśmy importerem netto). Coraz większy wpływ na kierunki zmian w kraju mają zmiany cen konkurentów regionalnych (np. niemiecka, duńska wieprzowina), czasami również światowych (np. sezonowana wołowina kulinarna południowoamerykańska). Przemysł mięsny jest ściśle powiązany z bazą surowcową i rynkami zbytu, które w znacznym stopniu determinują rynek mięsa. Celem tej części opracowania byłą analiza konkurencyjności branży mięsnej, określenie sił konkurowania, wskazanie ramowych założeń strategii i kluczowych kompetencji niezbędnych do ich realizacji. Celem szóstej części opracowania było dokonanie przeglądowej analizy sektora piwowarskiego w gospodarce Polski oraz wskazanie zarysu stopnia jego rozwoju, a także przedstawienie kontekstu działalności podmiotów w tej branży w ujęciu globalnym, ponieważ niewątpliwie ograniczenie perspektywy analitycznej jedynie do poziomu krajowego wydawałoby się działaniem zbyt uproszczonym. O ile jednak w procesie diagnozowania w działalności organizatorskiej diagnoza jest z reguły wkomponowana w całościowe koncepcje metodyczne doskonalenia organizacji, które oprócz oceny zawierają zadania związane z projektowaniem usprawnień oraz ich wdrażaniem, o tyle przy diagnozowaniu rozwoju sektora ocena sprowadza się do rejestracji stanu rzeczywistego i konsekwencji stąd wynikających. Jako wtórny, ale nie mniej istotny cel, przyjęto także nakreślenie analizy porównawczej tej branży odniesionej do wybranych krajów europejskich, co stwarza przesłanki do porównania stopnia rozwoju polskiego sektora piwowarskiego oraz trendów w nim zachodzących w ujęciu globalnym. Ważnym jest także (co można traktować jako cele cząstkowe) przedstawienie ogólnej sytuacji w sektorze piwowarskim, prognoza możliwości rozwojowych sektora oraz ocena poziomu jego rozwoju. W obecnych realiach procesy internacjonalizacji i globalizacja mogą stwarzać warunki zapewniające przetrwanie i rozwój firmy pod warunkiem nowego spojrzenia na sposób jej przeprowadzania i dostrzeżenia konieczności zmian w tym zakresie. Funkcjonowanie przedsiębiorstw na rynku krajowym, zwłaszcza jeśli ten nie zalicza się do dużych, stanowiłoby czynnik ograniczający jego możliwości rozwojowe ukierunkowane na poprawę pozycji knkurencyjnej poprzez między innymi wykorzystanie środków produkcji z różnych krajów. Globalna konkurencja zmusiła firmy do poszukiwania nowych źródeł przewagi konkurencyjnej. Tradycyjne koncepcje strategiczne, takie jak strategiczne dopasowanie zasobów i możliwości, czy tradycyjnie pojmowane strategie konkurencyjne w globalnych warunkach tracą na znaczeniu. Dlatego analiza konkurencyjności wybranych branż sektora rolno – spożywczego stała się tematem ostatniej (siódmej) części opracowania. Krzysztof Firlej

Please visit: www.krzysztoffirlej.pl Streszczenie: W artykule poruszono problematykę zagadnień dotyczących budowy scenariusza dla zarządzania i rozwoju przedsiębiorstw przemysłu spożywczego. Aktualny stan funkcjonowania wybranych branż przemysłu spożywczego zobrazowano przy pomocy metody pięciu sił Portera, w której poddano ocenie występujące trendy, ich wpływ na zachodzące zmiany oraz prawdopodobieństwo wystąpienia. Zbadano czynniki makro i mikroekonomiczne warunkujące status quo badanych branż. W przeprowadzonych badaniach oszacowano i oceniono czynniki warunkujące ich funkcjonowanie, powiązania i zależności. Jako rezultat zaprezentowano prognozę zmiennych kreujących sytuację badanych przedsiębiorstw. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że polskie jednostki przemysłu spożywczego są dobrze przygotowane do rywalizacji w nowocześnie funkcjonującej gospodarce, a niezbędnym wymogiem dzisiejszych czasów stało się skonstruowanie dla nich wielowariantowego scenariusza rozwoju, który określiłby strategię działania na najbliższe lata. Przeprowadzone badania stanowią etap wstępny dla tworzenia proponowanego scenariusza, nad którym autor aktualnie pracuje. Please visit: www.krzysztoffirlej.pl Krzysztof Firlej