Search

Bu çalışmada hastane binalarında yangın anında kullanıcıların tahliyesi ve dumandan etkilenme oranlarının simülasyon destekli olarak incelenmesi için HAD tabanlı yangın simülasyonu Fire Dynamic Simulator (FDS) ile birlikte tahliye simülasyonu kullanılarak, yatay tahliye, asistanlı tahliye gibi hastane binalarına özel tahliye olanaklarının irdelenmesi hedeflenmiştir. Yangın simülasyonunda ilgili yönetmelik ve standartlarda belirtilen yangın yükleri baz alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Hastane binalarında bulunacak yaşam destek ünitesine bağlı, medikal gazlara muhtaç, hareket kabiliyetleri sınırlı vb. hastaların yangın anında tahliyesi ve dumandan etkilenme oranları incelenmiştir. Örnek bir hastane mimarisi üzerinden tahliye olanaklarının yeterliliği araştırılmıştır. Yapılacak tahliye simülasyonunda hastane ortamında bulunabilecek çeşitli hareket kabiliyetlerine sahip bina kullanıcılarının durumları göz önünde bulundurulmuştur. Bu bağlamda tahliye simülasyonu programında kullanıcı grupları oluşturularak gerçek duruma en yakın veriler elde edilmesi hedeflenmiştir. Yangın simülasyonu yazılımında hazırlanacak örnek yangın durumu tahliye simülasyonu yazılımına aktarılacak ve bu programda mimari üzerinde yerleştirilmiş olan bina kullanıcılarının tahliye süreleri, dumana maruz kalma düzeyleri, maruz kalınan sıcaklık değerleri ve yangın emisyonu olan toksik gazlara maruziyet dereceleri irdelenmiştir., In this study, it will be aimed to examine evacuation options specific to hospital buildings such as horizontal evacuation and assisted evacuation by using CFD (Computational Fluid Dynamics) based fire simulation Fire Dynamic Simulator (FDS) and evacuation simulation in order to evacuate users in hospital buildings in case of fire and to examine the smoke exposure rates with simulation. In fire simulation, calculations made based on the fire loads specified in the relevant regulations and standards. The fire evacuation rates of patients such as those who are connected to life-support units, in need of medical gases, have limited mobility, and etc. in case of fire and their exposure to smoke were examined, and the adequacy of evacuation options will be examined through an exemplary hospital architecture. If it is concluded that the evacuation options are insufficient, solutions will be offered and how the improvement can be done will be described. In the evacuation simulation, the conditions of the occupants with various mobility that may be found in a hospital environment was taken into consideration. In this context, it will be aimed to obtain data closest to the real situation by creating occupant groups in the evacuation simulation software. The sample fire situation to be prepared in the fire simulation was transferred to the evacuation simulation, and this examined the evacuation times, smoke exposure levels, exposed temperature values and the level of exposure to toxic gases, which are fire emissions.

Akdeniz havzasının coğrafi konumu, iklim tipi ve kendi içindeki değişkenliği, insan etkisi, yangının yaygın bir etmen olması ve bitki çeşitliliği bölgeyi bitki ekolojisi çalışmaları için ideal bir alan yapmaktadır. Bu tez çalışmasında, Akdeniz havzasında yapılmış olan çalışmaların bulguları ve verileri kullanılarak çimlenme hızı verileri içeren bir veri tabanı oluşturulmuştur. Bu veri tabanı kullanılarak çimlenme hızının sıcaklık şoku ve duman uygulamaları ile inkübasyon sıcaklığından nasıl etkilendiği incelenmiştir. Bitkilerin büyüme şekli, sürgün verme yeteneği ve familyasının çimlenme hızı üzerindeki etkileri de çalışma kapsamında araştırılmıştır.Çalışmanın sonucunda, büyüme şeklinin Akdeniz Havzası bitkilerinde çimlenme hızının önemli bir belirleyicisi olduğu ve tek yıllık bitkilerin çok yıllık otsu ve odunsu türlere göre daha hızlı çimlendiği bulunmuştur. Büyüme şekli ve sürgün verme yeteneği birlikte incelendiğinde sıcaklık şokunun çimlenme hızı üzerinde bir etkisi bulunmazken, farklı familyalarda farklı eğilimler gözlenmiştir. Odunsu türlerde ve sürgün vermeyen türlerde farklı duman derişimleri sonrasında ve farklı inkübasyon sıcaklıklarında farklı çimlenme hızı değerleri elde edilmiştir. İnkübasyon sıcaklığındaki değişiklikler, bazı familyalarda çimlenme hızında değişikliğe yol açmıştır. Çimlenme hızı hesapları incelendiğinde ise MGT (ortalama çimlenme zamanı) hesabının T50'ye (deney süresince çimlenen en yüksek tohum sayısının yarısının çimlenmesine kadar geçen süre) göre daha yüksek ortalama değerler sunduğu ve T50 hesaplamasının verideki değişkenliği daha iyi açıkladığı görülmüştür.Bu çalışma, Akdeniz havzası için ilk kez oluşturulmuş bir çimlenme hızı veri tabanı içermesi nedeniyle önemlidir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, bitkilerde çimlenme hızının hangi çevresel faktörler tarafından şekillendirildiğini ve bitki fonksiyonel gruplarının çimlenme hızında görülen türler arası farklılıkları ne ölçüde açıklayabildiğini ortaya koymuştur. Ayrıca, tez sonucunda iki farklı çimlenme hızı hesabının karşılaştırılması mevcut veri seti ile yapılarak, hangisinin daha kullanışlı olabileceğine dair literatüre katkı sağlanmıştır. Bu tez çalışması, çimlenme hızının Akdeniz Havzasındaki yangın sonrası çimlenme dinamiklerinin de önemli bir bileşeni olduğunu göstermiştir. The geographical location of the Mediterranean basin, climate type and variability within itself, human impact, fire existing as a common factor and rich plant diversity makes the region an ideal area for plant ecology studies.In this thesis study, a database containing germination rate data was created by using the findings and data of the studies conducted in the Mediterranean basin. Using this database, how germination rate is affected by heat shock and smoke applications and the incubation temperature was examined. The effects of plant growth, resprouting ability and family on germination rate were also investigated.At the end of the study, it was found that growth form is an important determinant of germination rate in Mediterranean Basin plants and that annual plants germinate faster than perennial herb and woody species. When growth form investigated with resprouting ability, no effect of heat shock on germination rate was found, but different tendencies were observed in different families. In woody species and non-resprouter species, different germination rate values were obtained after different smoke concentrations and different incubation temperatures. As the incubation temperature changes, germination rate changed in some families. When germination rate estimates evaluated, it was found that MGT (mean germination time) estimate gives higher mean values than T50 (time to germination of half of the highest number of seeds germinated during the experiment) and that T50 explained better in the variance in data.This study is important because it contains the first germination rate database for the Mediterranean basin. The findings of the study revealed that the environmental factors shaping the germination rate in plants and the extent to which plant functional groups can explain the differences between species in the germination rate. In addition, as a result of the thesis, two different germination rate estimates were compared with the existing data set, which contributed to the literature on which could be more useful. This thesis study also showed that germination rate is an important component of post-fire germination dynamics in the Mediterranean basin. 73

TEZ12309 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 83-87) var. XV, 89 s. :_res. (bzs. rnk.), tablo ;_29 cm. Çevre kirlenmesi aynı zamanda ciddi iş sağlığı ve güvenliği sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Tarımsal yangınlar tüm dünyada tarım alanlarını daha kolay ve ekonomik olarak işlemek için ve bir sonraki ekim için hazırlamak adına yaygın olarak başvurulan bir yöntemdir. Ancak bu uygulama çok ciddi çevresel sorunların ortaya çıkmasına ek olarak önemli iş sağlığı ve güvenliği sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Ortaya çıkan sorunlar iklimsel faktörlerce de yakinen etkilenmektedir. Ülkemizin diğer pek çok yerinde olduğu gibi tarımsal alanların çok geniş olduğu ve yoğun tarımsal faaliyetlerin yapıldığı Akdeniz Bölgesinde Haziran ayından başlayıp Kasım ayına kadar devam eden anız yangınları son derece yaygındır. Anız yakma sonucu ortaya çıkan olumsuzluk bölge halkının yaşam kalitesini de yoğun olarak etkilemektedir. Bu çalışmada, anız yangınlarından kaynaklanan kirliliğin başta insan sağlığı olmak üzere pek çok diğer çevresel etkileri iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmiştir. Bu amaçla Doğu Akdeniz bölgesinde bulunan 5 ayrı Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonlarından alınan farklı kirletici parametrelerin mevsimsel değişimleri incelerek iş sağlığı ve güvenliği açısından ortaya çıkan tehlike ve riskler ortaya konulmuştur. Elde edilen sonuçlar anız yangınlarının ciddi sağlık ve güvenlik sorunları ortaya çıkardığını göstermiştir. Environmental pollution also creates serious occupational health and safety problems. Agricultural fires are widely used application all over the world for easier and more economical processing of agricultural land and for preparing for the next planting. However, in addition to the causing of very serious environmental problems, this practice also brings important occupational health and safety concerns. The resulting problems are also closely affected by climatic factors. As in many other parts of our country, stubble fires starting from June to November are widespread in the Mediterranean Region where agricultural areas are very wide and intensive agricultural activities are carried out. Various environmental problems resulting from stubble burning also intensively affects the quality of life of the people living in the region. In this study, various environmental effects of pollution on human health and livelihood caused by stubble fires have been evaluated in terms of occupational health and safety. For this purpose, the seasonal variations of different pollutant parameters obtained from 5 different Air Quality Measurement Stations in Eastern Mediterranean region were examined. By considering the nature of agricultural fires, hazards and hazard related risks were also determined. The results showed that stubble fires cause serious health and safety problems.

Smoke is produced by combustion of cellulose during a vegetation fire and includes thousands of chemical molecules. Some of seeds that have permeable seed coats perceive these chemicals as a signal and initiate germination. It is shown that one of these chemicals, karrikinolide, enhances germination in many species, therefore it has been considered as one of the active compounds in smoke. In addition to germination, smoke and chemicals found in smoke may also affect early seedling growth in plants. In this thesis, the effects of various concentrations of smoke solutions and smoke-isolated chemical karrikinolide were tested for the germination and early seedling growth of Hesperis matronalis and Lavandula stoechas species which are naturally found in Turkey and are grown as garden plants. In the early seedling growth experiments, the effects of smoke and karrikinolide chemical on root length, stem length, total seedling length and root/stem ratio were investigated. The results showed that smoke solution and karrikinolide chemical do not affect the germination of L. stoechas, while the germination of H. matronalis is negatively affected by smoke solution and karrikinolide. According to early seedling growth experiments, it was found that treatment and time of germination affect the root length, stem length, total seedling length and root/stem ratio in L. stoechas. Also, 100% smoke solution caused a decrease in root, stem and total seedling lengths in this species. Moreover, seedlings that germinate later had shorter stem length and total seedling length, but, their root lengths were increased. No effect of smoke treatments and karrikinolide treatment on seedling growth of H. matronalis was found. The results of this study showed that smoke and karrikinolid do not always have an improving effect on plants and the germination time may affect seedling growth. There is still need for further studies for a better understanding of the effect of smoke solutions and chemicals found in smoke on seedling growth of plants. ÖZET i ABSTRACT iii TEŞEKKÜR v İÇİNDEKİLER vi ŞEKİLLER DİZİNİ viii ÇİZELGELER DİZİNİ ix 1. GİRİŞ 1 1.1. Yangınla Uyarılan Çimlenme 1 1.2. Bitkisel Kaynaklı Duman ve İçerisindeki Kimyasallar 1 1.3. Dumanla Uyarılan Çimlenme 2 1.4. Dumanın Fide Gelişimine Etkisi 3 1.5. Çalışılan Türler 6 1.6. Çalışmanın Amacı 7 2. MATERYAL VE YÖNTEM 8 2.1. Çalışılan Türler 8 2.2. Deney Kurulumu 8 2.2.1. Duman Çözeltisinin Hazırlanması 8 2.2.2. Petri Kaplarının Hazırlanması 9 2.2.3. Ön Denemeler 9 2.3. Lavandula stoechas Türü için Deney Uygulamaları ve Çimlenme Kontrolü 10 2.4. Hesperis matronalis Türü için Deney Uygulamaları ve Çimlenme Kontrolü 10 2.5. Fide Gelişimi Deneyi ve Ölçümleri 11 2.6. Hesperis matronalis Türünde Hayatta Kalma Oranı 12 2.7. Veri Analizi 12 3. SONUÇLAR 14 3.1. L. stoechas Türünde Çimlenme ve Fide Gelişimi 14 3.2. H. matronalis Türünde Çimlenme ve Fide Gelişimi 24 3.3. N. racemosa ve S. officinalis Türlerinde Ön Deneme Sonuçları 28 4. TARTIŞMA 30 5. KAYNAKLAR 35 EKLER 40 EK 1 - Tez Çalışması Orjinallik Raporu 40 ÖZGEÇMİŞ 41 Duman, vejetasyon yangını esnasında selülozun yanması ile ortaya çıkar ve binlerce kimyasal molekül içerir. Su geçirgen tohum kabuğuna sahip bazı bitkilerin yangın sonrası ortaya çıkan duman içerisindeki bu kimyasalları uyaran olarak algılayarak çimlenmeyi başlattığı bilinmektedir. Bu kimyasallardan birisi olan karrikinolid’in de birçok türde çimlenmeyi arttırdığı gösterilmiş, bu yüzden de duman içerisindeki aktif maddelerden birisi olduğu düşünülmüştür. Duman ve içerisindeki kimyasallar çimlenmenin yanı sıra bitkilerin erken fide gelişimi üzerinde de etkili olabilmektedir. Bu tez kapsamında, farklı konsantrasyonlardaki duman çözeltilerinin ve duman içerisinde bulunan karrikinolid kimyasalının, Türkiye’de doğal olarak yayılım gösteren ve süs bitkisi olarak kullanılabilen Hesperis matronalis ve Lavandula stoechas türlerinde çimlenme ve erken fide gelişimi evreleri üzerindeki etkisi test edilmiştir. Fide gelişimi deneylerinde dumanın ve karrikinolid kimyasalının fidelerin kök uzunluğu, gövde uzunluğu, toplam fide uzunluğu ve kök/gövde oranı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Elde edilen bulgular, duman çözeltisi ve karrikinolide kimyasalının incelenen L. stoechas popülasyonunun çimlenmesi üzerinde etkisinin bulunmadığı, H. matronalis’in çimlenmesinin ise duman çözeltisi ve karrikinolid’den negatif olarak etkilendiği tespit edilmiştir. Erken fide gelişimi deney sonuçlarına göre, uygulamaların ve çimlenme zamanının L. stoechas türünde kök uzunluğu, gövde uzunluğu, toplam fide uzunluğu ve kök/gövde oranı üzerinde etkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, %100’lük duman çözeltisi uygulamasının bu türde kök, gövde ve toplam fide boyunda azalmaya sebep olduğu görülmüştür. Buna ek olarak, geç çimlenme zamanına sahip fidelerde daha kısa gövde uzunluğu ve toplam uzunluk gözlenirken, kök boylarında artış gözlenmiştir. Duman uygulamalarının ve karrikinolid uygulamasının H. matronalis türünün fide gelişimi üzerine bir etkisi bulunamamıştır. Bu çalışmanın bulguları, dumanın ve karrikinolidin her zaman bitkiler üzerinde geliştirici etkisi olmayabileceğini ve fide gelişimi üzerinde çimlenme zamanının da etkisi olabileceğini göstermiştir. Duman çözeltilerinin ve dumanda yer alan kimyasalların bitkilerin fide gelişimi üzerine etkisini daha iyi anlayabilmemiz için halen çok sayıda çalışmaya gereksinim vardır.

Rufford Small Grant ve Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Fire is an important force on the plant communities of Mediterranean-type ecosystems. In this study, we aimed to assess the drivers of plant diversity and to determine fire-dependent species after a forest fire in 2013 in Milas district of Muğla province (Turkey) in the eastern Mediterranean Basin. By conducting field studies, we determined plant diversity in the recently burned site and surrounding habitats (old-burned site, Turkish Red Pine forest, and roadside habitat) during the first year after the fire Germination response of the members of the post-fire flora to fire-related cues was tested. Seeds belonging to 94 taxa were subjected to aqueous smoke solutions in different concentrations (1:1, 1:10, 1:100), and their germination were compared to the control (distilled water). Seeds of 29 Fabaceae taxa were subjected to heat shocks in various intensities (60 °C, 80 °C, 100 °C, 120 °C, 140 °C, 5 min.) and mechanical scarification to determine their germination in response to these cues. Germination response of Chaenorhinum rubrifolium (Plantaginaceae), a species only found in the recently burned site, to heat shock, smoke, and chemicals in smoke (karrikinolide, mandelonitrile ve nitrate) were examined in detail. The recently burned site had greater plant diversity than other habitats in the study. We identified 80 unique taxa only found in the recently burned site among the 362 plant taxa collected in the study. Evidence for heat shock-, smoke-, and light-stimulated germination were obtained in many taxa found in the recently burned site in germination experiments. In this study, several candidate taxa for fire ephemerals were proposed for the eastern Mediterranean Basin. The findings revealed that more studies are needed to determine the relationship between fire and plant species found in post-fire flora in the Mediterranean Basin. The results of the study supports the idea that fire is a significant force shaping plant traits and plant community structure in the Mediterranean Basin. ÖZET i ABSTRACT iii TEŞEKKÜR v İÇİNDEKİLER vi 1. GİRİŞ 1 1.1. Yangının oluşum mekanizmaları, Yangının evrimsel tarihi, Yangının görüldüğü ekosistemler 1 1.2. Bitkilerin yangına uyarlanan karakterleri 2 1.2.1. Yeniden sürgün verme 3 1.2.2. Yangınla uyarılan çimlenme 3 1.2.3. Serotinlik 4 1.2.4. Kalın kabukluluk ve Kendiliğinden budanma 5 1.2.5. Yanıcılık 5 1.2.6. Yangınla uyarılan çiçeklenme 6 1.3. Tohum bankası, yangın ve çeşitlilik 6 1.4. Tez kapsamında yapılan çalışmalar 7 2. YANGININ MİLAS YÖRESİ (MUĞLA) PINUS BRUTIA (KIZILÇAM) ORMANLARINDA BİTKİ KOMÜNİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ VE YANGINA YÜKSEK DERECEDE BAĞIMLI TÜRLERİN BELİRLENMESİ 9 2.1. Giriş 9 2.2. Yöntem 13 2.2.1. Arazi çalışmasının kurgusu 14 2.2.2. Parseller ve şerit transektler içinde gerçekleştirilen çalışmalar 18 2.2.3. Bitki toplama, kurutma ve teşhis yöntemleri 19 2.2.4. Veri seti oluşturulması 20 2.2.5. Analiz 20 2.3. Bulgular 23 2.4. Tartışma 52 3. DUMAN VE IŞIĞIN AKDENİZ HAVZASI’NDA YAYILIŞ GÖSTEREN 94 BİTKİ TAKSONUNUN ÇİMLENMESİ ÜZERİNE ETKİSİ 58 3.1. Giriş 58 3.2. Yöntem 60 3.2.1. Tohumların toplanması, ayıklanması ve muhafazası 60 3.2.2. Duman solüsyonunun hazırlanması 60 3.2.3. Uygulanma şekli ve kontrol grubu 61 3.2.4. Çimlenme kontrolü, canlılık testi 63 3.2.5. Verilerin analizi 63 3.3. Bulgular 65 3.4. Tartışma 77 4. AKDENİZ FABACEAE TÜRLERİNDE SICAKLIK ŞOKU İLE UYARILAN TOHUM ÇİMLENMESİ 81 4.1. Giriş 81 4.2. Yöntem 84 4.2.1. Tohumların Toplanması, Ayıklanması ve Muhafazası 84 4.2.2. Sıcaklık şoku, Mekanik Zedeleme ve Kontrol Grupları 84 4.2.3. Çimlenme Koşulları ve Çimlenmelerin İzlenmesi 85 4.2.4. Verilerin Değerlendirilmesi ve İstatistiksel Analizler 86 4.3. Bulgular 88 4.4. Tartışma 94 5. ÇOK SAYIDA YANGINLA İLİŞKİLİ UYARANIN TEK YILLIK NADİR YAYILIŞLI AKDENİZ BİTKİ TÜRÜ Chaenorhinum rubrifolium’un (PLANTAGINACEAE) ÇİMLENMESİ ÜZERİNE ETKİSİ 98 5.1. Giriş 98 5.2. Yöntem 101 5.2.1. Çalışma alanı ve türün seçilmesi 101 5.2.2. Tohumların toplanması, ayıklanması ve muhafazası 101 5.2.3. Deney tasarımı 103 5.2.3.2. Deney 1: Sıcaklık şoku ve mekanik zedelemenin etkisi 103 5.2.3.3. Deney 2: Duman çözeltilerinin etkisi 103 5.2.3.4. Deney 3: Duman içerisindeki kimyasalların, azotlu bileşiklerin ve giberellik asitin etkisi 104 5.2.3.5. Deney 4: Uygulama kombinasyonlarının etkisi 105 5.2.3.6. Gerçekleştirilen ek deneyler 105 5.2.3.7. Çimlenme sürecinin izlenmesi ve canlılık testi 106 5.2.4. İstatistiksel analizler 106 5.3. Bulgular 108 5.4. Tartışma 115 6. GENEL TARTIŞMA 119 KAYNAKLAR 123 EKLER 143 ÖZGEÇMİŞ 162 Yangın, Akdeniz tipi ekosistemlerde bitki komünitesi üzerinde etkili olan önemli bir kuvvettir. Bu tez kapsamında, Türkiye'nin Doğu Akdeniz Havzası'nda yer alan Muğla İli Milas İlçesinde 2013 yılında çıkmış olan bir orman yangını sonrasında bitki çeşitliliğini ortaya çıkaran nedenlerin belirlenmesi ve yangına yüksek derecede bağımlı türlerin varlığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yangın sonrası birinci yıl boyunca, yeni yanmış alan ile civarında bulunan diğer habitatların (eski yanmış alan, Kızılçam ormanı ve yol kenarı habitatı) bitki çeşitliliği arazi çalışmaları ile belirlenmiştir. Yangın sonrası florada bulunan bitkilerin, yangınla ilişkili uyaranlar kullanılarak çimlenmeleri test edilmiştir. Farklı konsantrasyonlardaki (1:1, 1:10, 1:100) sıvı dumana maruz bırakılan 94 taksona ait tohumların çimlenmesi, damıtık suda bekletilen kontrol grubuyla karşılaştırılmıştır. Fabaceae familyasına ait 29 taksonun tohumları farklı şiddette sıcaklık şoklarına (60 °C, 80 °C, 100 °C, 120 °C, 140 °C, 5 dak.) ve mekanik zedelemeye maruz bırakılarak çimlenme cevapları incelenmiştir. Sadece yeni yanmış alanda bulunan Chaenorhinum rubrifolium (Plantaginaceae) türünün sıcaklık şoku, duman ve duman içerisindeki kimyasallara (karrikinolid, mandelonitril ve nitrat) karşı çimlenme cevabı ayrıntılı olarak incelenmiştir. Yeni yanmış alan, incelenen tüm habitatlar içerisinde tür çeşitliliği en yüksek alan olarak bulunmuştur. Çalışmada tespit edilen 362 bitki taksonu arasından 80’inin sadece yeni yanmış alanda bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çimlenme deneyleri sonucunda, yeni yangın alanında bulunan çok sayıda taksonda dumanla, sıcaklık şokuyla ve ışıkla uyarılan çimlenmeye dair kanıtlar elde edilmiştir. Bu çalışma sonucunda, Doğu Akdeniz Havzası'nda yangına yüksek derecede bağımlı efemeral bitki taksonu adayları belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, Akdeniz Havzası’nda yangın alanlarında yer alan türlerin yangınla olan ilişkilerine dair daha çok sayıda çalışma yapılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, yangının Akdeniz Havzası'nda bitki karakterlerini ve bitki komünite yapısını şekillendiren önemli bir kuvvet olduğu görüşünü desteklemektedir.

ÖZET Günümüzün modern toplumunda insanların metropol şehirlerde bir arada birlikte yaşama gerekliliği ve coğrafik alanların azlığı, birim alandan daha fazla yararlanmak için yüksek binaların inşa edilmesini zorunlu kılmıştır. Yüksek binalarda değişik sebeplere bağlı olarak zaman zaman yangınlar çıkmaktadır. Bu tip binalardaki yangınlarda büyük miktarlarda can ve mal kaybı olmaktadır. Bu nedenden dolayı günümüzde yangın güvenliği için değişik ülkelerde yapılan çeşitli çalışmalar mevcuttur. Can güvenliği açısından belki de en önemli önlemlerden birisi de binalarda güvenli kaçış yolları oluşturmak için, basınçlandırma ile merdiven kovalarında duman kontrolüdür. Duman yayılmasının önlenmesi ve hacimlerin dumandan araıdırılması; hem can güvenliği bakımından, hem diğer bölümlere dumanın verdiği maddi zararın azaltılması ve hem de yangına kolay müdahale edilebilmesi bakımından yangın güvenliğinin en başta gelen önlemlerindendir. Çünkü binalarda çıkan yangınlarda meydana gelen ölümlerin %90 gibi büyük bölümünü dumandan zehirlenmeler oluşturmaktadır. Bu çalışmada dumanın yapısı ve duman hareketleri incelenerek, dumanın zararlı etkilerini kaldırmak için duman kontrol sistemleri dizaynı ve dizayn kriteleri için gerekli hesaplama yöntemleri anlatılmaktadır. Ayrıca duman kontrol sistemlerinin karşılaştırılması yapılmakta ve günümüz şartlarında hangi sistemin daha uygun olduğu belirtilmektedir. Bu analizlerin bir kısmı bilgisayar programı ile gerçekleştirilmiştir. ABSTRACT In the modern society of today's world, the necessity of humans to live together in the metropolis cities and because of insufficient geographical areas, construction of high buildings is a must in order to take advantage of a limited area. At high buildings from time to time fire starts related with various reasons. These kind of fires at high buildings cause serious property hazards and live casualties. Because of this reason there are several studies at many countries to perform security on fire. At the point of life security, perhaps one of the most important precaution is the controlling of smoke at the stairs buckets by pressuring methods in order to form secure exits from the building. Avoiding smoke to spread and purifying items from smoke ; This is the prior precaution of fire securing at the point of life security, reducing the physical harm of the smoke and interfering the fire more easily. Because %90 of the deaths took place at building fires are caused by smoke poisoning. At this study, the form of smoke and smoke movement is examined, the calculation methods necessary for design criterias of the smoke control systems that avoids the harmful effects of the smoke are investigated. Also the comparison of smoke control systems and which of them are appropriate for today's conditions are mentioned. Some of these analysis are performed by a computer program. 110