Search

Evliya Çelebi, XVII. yüzyılın en önemli Türk gezginidir. Kendisi dönemin imparatorluk coğrafyasının pek çok yerini gezmiş, buralarda derlediği malzemeyi Türkçe olarak on ciltlik Seyahatname adlı eserinde işlemiştir. Seyahatname’de Çelebi gittiği yerlerin tarihî, edebî, kültürel, ekonomik, sanatsal, sosyal, siyasal olaylarına ve buraların genel özelliklerine yer vermiştir. Bu ve buna benzer özellikleriyle Seyahatname, disiplinlerarası hatta disiplinlerüstü bir eserdir.Evliya, Seyahatname’sinin her bir cildini farklı coğrafyalardaki yerlere ayırmıştır. Bu on cildin dokuzuncusunda Evliya Çelebi, Muğla’ya değinmiştir. Yazar; Muğla’nın bugünkü Menteşe, Mekri (Fethiye), Bodurum (Bodrum), Milas, Marmaris gibi yerleşim yerlerine uğramıştır. Evliya Çelebi’nin eseri XVII. asır Türkçesinin nesir türündeki en önemli eserlerindendir. Çelebi; klasik Osmanlı Türkçesinin en ağır ve süslü dönemi olan XVII. asırda yaşamış olmasına ve nesir alanındaki ağır ve de ağdalı dile rağmen Seyahatname’nin Muğla bölümünde yazı dilinin karakteristik özelliklerine değil konuşma dilinin genel özelliklerine bağlı kalarak eserini tamamlamıştır. Bu sebeple Seyahatname’nin Muğla bölümün söz varlığında zengin bir şekilde deyimler, ağız özellikleri ve kalıplaşmış dil birimleri yer almaktadır., Evliya Çelebi is the most important Turkish traveler of the 17th century. He traveled to many parts of the imperial geography of the period, and processed the material he collected in Turkish in his ten-volume Seyahatname. In the Seyahatname, Çelebi included the historical, literary, cultural, economic, artistic, social and political events of the places he visited and the general characteristics of these places. With these and similar features, Seyahatname is an interdisciplinary and even supradisciplinary work.Evliya divided each volume of his Seyahatname into places in different geographies. In the ninth of these ten volumes, Evliya Çelebi referred to Muğla. Author; It has visited the settlements of Muğla such as today’s Menteşe, Mekri (Fethiye), Bodurum (Bodrum), Milas, Marmaris.Evliya Çelebi’s work is one of the most important prose works of 17th century Turkish. Çelebi; despite the fact that he lived in the 17th century, the heaviest and most ornate period of classical Ottoman Turkish, and the heavy and viscous language in prose, he completed his work in the Muğla section of the Seyahatname by adhering to the general characteristics of the spoken language, not the characteristic features of the written language. For this reason, there are rich idioms, dialect features and formulaic language units in the vocabulary of the Muğla section of the Seyahatname.

It has been nearly three years since the coronavirus started in China and spread throughout the world. In the process, humanity was deeply affected by both the coronavirus and its variance, many people lost their lives and experienced permanent/temporary health problems. World Health Organization has been scientifically stimulating public opinion about the coronavirus and its variants, naming the variants that it thinks will have a profound impact on humanity. The fifth largest variant, defined by the World Health Organization as one of the variations of the coronavirus, emerged in South Africa in november 2021, affected the world and became the global epidemic as the last contagious and resilient variant of COVID-19. The World Health Organization names the major and influential variance that it detects, in turn, the letters of the Greek alphabet. The name Omicron is the last name given after the other four major variance as the fifteenth letter of this alphabet.Although there is a literature about the Omicron variant, which has become a new term in the world, there is still no study in this field in Turkey. Perhaps that's why Omicron’s definition was not made in the printed and electronic dictionaries in Turkey, no writing information was mentioned, no information was accessed. In particular, Omicron’s writing and reading has been left to the secret agreements system.In global pandemics affecting the world, in Turkey and around the world, linguists and microbiologists must work interdisciplinary to prevent the false/incomplete definition, spelling and reading of the public., Çin’de başlayıp tüm dünyaya yayılan korona virüsünün üzerinden üç seneye yakın bir zaman geçmiştir. Bu sürede insanlık hem korona virüsünden hem de onun varyantlarından derinden etkilenmiş, pek çok insan hayatını kaybetmiş ve kalıcı/geçici sağlık sorunları yaşamıştır.Korona virüsü ve onun varyantları konusunda Dünya Sağlık Örgütü başından beri kamuoyunu bilimsel olarak uyarmakta ve insanlığı derinden etkileyeceğini düşündüğü varyantları isimlendirmektedir. Dünya Sağlık Örgütünün, korona virüsünün varyantlarından birisi olarak tanımladığı beşinci büyük varyant; Kasım 2021’de Güney Afrika’da ortaya çıkmıştır. Bu varyant tüm dünyayı etkileyerek COVID-19’un en bulaşıcı ve dirençli son varyantı olarak küresel salgın hâline gelmiştir.Dünya Sağlık Örgütü, tespit ettiği büyük ve etkili varyantlara Yunan alfabesinin harflerini sırasıyla isim olarak vermektedir. Omicron adı da bu alfabenin on beşinci harfi olarak diğer dört büyük varyanttan sonra verilen son isimdir.Dünyada yeni bir terim hâline gelen Omicron varyantıyla ilgili olarak bir alanyazını oluşsa da Türkiye’de bu alanda henüz bir çalışma yok gibidir. Belki de bu yüzden olsa gerek Türkiye’de Omicron’un tanımı basılı ve elektronik sözlüklerde yapılmamış, yazım bilgisine değinilmemiş, okunuşuyla ilgili herhangi bir malumata erişilememiştir. Özellikle Omicron’un yazımı ve okunuşu, gizli anlaşmalar sistemine terk edilmiştir.Tüm dünyayı etkileyen küresel salgın hastalıklarda Türkiye’de ve dünyada dil uzmanlarının ve mikrobiyologların disiplinlerarası çalışarak kamuoyunda oluşabilecek yanlış/eksik tanım, yazım ve okunuşların önüne geçmesi gerekmektedir.

Tanzimat’la başlayan ve 1908’den sonra zirveye çıkan konulardan bir tanesi eğitimin yaygınlaştırılması için harflerin ıslahı ve dolayısıyla yazımı olmuştur. Bu fikri savunan kişilerin başında Doktor Milaslı İsmail Hakkı gelmektedir. Yazarın amacı hem yayınlarıyla hem de konferanslarıyla bir kamuoyu oluşturmak olmuştur. Nitekim çabalarının sonucunda amacına ulaşmış ve Islah-ı Huruf Cemiyeti, Tamim-i Maarif ve Islah-ı Huruf Cemiyeti, Yeni Yazı Öğretme Derneği gibi birkaç cemiyet kurulmuştur. Cemiyetlerin, yazarın ve dönemin aydınlarının gayretleriyle harflerin ayrı yazılması fikri Enver Paşa tarafından da kabul görmüş ve Balkan savaşları sırasında ilk olarak askerî alanda kullanılmaya başlanmıştır. Yanlış bir zamanda tercih edilen huruf-ı munfasıla fikrinin ömrü çok kısa sürmüştür. Ayrıca Paşa, Doktor Milaslı İsmail Hakkı’nın önerdiği huruf-ı munfasıla fikrini değil, Tanin gazetesinde neşredilen sistemi kabul etmiştir. Buna rağmen Doktor Milaslı İsmail Hakkı, belki de kendi önerdiği sistemin kabul edilmemesinden olacak, önerdiği ve savunduğu huruf-ı munfasıla fikrinin 1912 yılından sonra da yazılarıyla savunmaya devam etmiştir.Doktor Milaslı İsmail Hakkı, harflerin ıslahı, düzeni ve yazımıyla ilgili pek çok kitap ve makale neşretmiştir. Neşrettiği yazılardan birisi de Yeni Yazının El Yazısında Da Bitişmemesi Büyük Meziyettir adlı makalesidir. Yazar bu makalesinde; harfleri bitişik yazmanın hız, kolaylık, açıklık ve bütünlük açısından ayrı yazmaya göre daha zor olduğunu, birleşik yazmanın iyi bir şey olmadığını, şu an için amaçlarının köylülere varıncaya kadar herkese okuma yazma öğretmek olduğunu, bu yüzden harfleri bitiştirmeden yazmak gerektiğini verdiği örneklerle teorik ve pratik olarak ispat etmeye çalışmıştır.

XVI. yüzyılda siyasi olarak yakınlaşan Türk ve Fransız ilişkileri, daha sonra özellikle “kapitülasyonlar”la büyük gelişme göstermiştir. Sanayileşen Avrupa’ya yetişmeye çalışan Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda Fransa’yı referans almıştır. XVIII. yüzyılda başlayan, XIX. yüzyılda ivme kazanan ve XX. yüzyılda devam eden Türkiye’nin Batılılaşma serüveninde imparatorluğun Avrupa’ya açılan kapısı hep Fransızca olmuştur.Osmanlı’nın Batı’ya açılmasını sağlayan Fransızcanın öğretiminde ilk başlarda Türk coğrafyasında yaşayan yabancılar eserler vermişken zamanla Türk entelektüelleri de sözlükler, gramerler, konuşma kitapları yazmışlardır.Arap harfli Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılan son Fransızca-Türkçe eser olan Küçük Kamus-ı Fransevî, 50.000 kelimeye sahip 1928 yılındaki Fransızca-Türkçe söz varlığını yazarının perspektifinden veren bir sözlüktür.Madde başlarının Fransızca, açıklamalarının Arap alfabesiyle yazılmış Türkçe olan Küçük Kamus-ı Fransevî; sözlükbilimi açısından incelenecek, elde edilen sonuçlar ortaya çıkarılacaktır. Söz konusu çalışmayla madde başının Batı dillerinden birinden açıklamanın da Türkçeyle verildiği bir sözlük ilk kez sözlükbilimi ilkelerine göre incelenmiş ve yorumlanmış olacaktır.Sözlük incelemeleri ve eleştirilerinin temel amacının sözlüğü bilimsel temellerle iyileştirmek, kullanıcının ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermesini sağlamak olduğundan kuramsal ve nesnel inceleme ve eleştiri yöntemlerinin oluşturulması önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, “Sözlükbilimsel İşlevlerin Çağdaş Kuramı”na göre sözlükteki temel yapıların kullanıcı-sözlük ilişkisine göre nasıl düzenleneceğiyle ilgili yapılan çalışmalardan hareketle 1928’de yazılmış olan Giritli Hasan Bedreddin’e ait Küçük Kamus-ı Fransevî adlı sözlük incelenmiştir., The diplomatic relations between Turkey and France was established before the 16th century; however, it showed great financial progress especially with the implementation of “capitulations.” In the 19th century, Ottoman Empire took France as a model to catch up with Europe that was in the middle of industrialisation. In other words, during this westernization period of Turkey, which started in the 18th century, showed momentum in the 19th and continued in the 20th, the gateway to Europe was always French. Therefore, the need for teaching French has emerged, too. In the teaching process of French as a foreign language, initially, foreigners living in Turkey published some works. However, later on, Turkish intellectuals took the initiative of writing dictionaries, grammar and spoken discourse books. Small Kamus-ı Fransevi (1928) is one of these written works. It is the last French-Turkish publication in Arabic language, written from the perspective of its author, with 50,000 words in it. Small Kamus-ı Fransevi whose headlines are written in French and the descriptions in Turkish was written in Arabic alphabet; The dictionary will be examined scientifically and the results will be revealed. With this study, for the first time, a dictionary written in Western languages to Turkish will be examined and interpreted according to scientific principles.It is important to establish theoretical and objective examination and criticism methods since the main purpose of dictionary reviews and criticisms is to improve the dictionary on a scientific basis and to enable the users to better respond to their needs. In this study, according to the “The Modern Theory of Lexicographic Functions”, a dictionary called Giritli Hasan Bedreddin’s Small Kamus-ı Fransevi, written in 1928, was examined in relation to how to organize the basic structures of the dictionary according to the user-dictionary relation.

Mehmet Mahur Tulum, Hoca Ahmed Yesevî Dîvân-ı Hikmet Hikmetler Mecmuası Mısır Nüshası-1650 adlı eseriyle hikmetler, Ahmet Yesevi ve Yesevilik üzerine yapılan çalışmaları ileriye taşımaktadır. Söz konusu eser Divan-ı Hikmet tespit edilenler içerisinde hem en eski tarihli Divan-ı Hikmet nüshasıdır hem de en hacimlisidir.

XVI. yüzyılda siyasi olarak yakınlaşan Türk ve Fransız ilişkileri, daha sonra özellikle `kapitülasyonlar`la büyük gelişme göstermiştir. Sanayileşen Avrupa'ya yetişmeye çalışan Osmanlı Devleti Fransa'yı XIX. yüzyılda referans almıştır. XVIII. yüzyılda başlayan, XIX. yüzyılda ivme kazanan ve XX. yüzyılda devam eden Türkiye'nin Batılılaşma serüveninde imparatorluğun Avrupa'ya açılan kapısı hep Fransızca olmuştur.Osmanlı'nın Batı'ya açılmasını sağlayan Fransızcanın öğretiminde ilk başlarda Türk coğrafyasında yaşayan yabancılar eserler vermişken zamanla Türk entelektüelleri de sözlükler, gramerler, konuşma kitapları yazmışlardır.Arap harfli Osmanlı Türkçesi alfabesiyle yazılan son Fransızca-Türkçe eser olan Küçük Kamus-ı Fransevi, 50000 kelimeye sahip 1928 yılındaki Fransızca-Türkçe söz varlığını yazarının perspektifinden veren bir sözlüktür. The diplomatic relations between Turkey and France was established before the 16th century; however, it has shown great financial progress especially with the implementation of `capitulations.` In the 19th century, Ottoman Empire took France as a model to catch up with Europe that was in the middle of industrialisation. In other words, during this westernization period of Turkey, which started in the 18th century, showed momentum in the 19th and continued in the 20th, the gateway to Europe has always been France as a country. Therefore, the need for teaching French has emerged, too. In the teaching process of French as a foreign language, initially, foreigners living in Turkey published some works. However, later on, Turkish intellectuals took the initiative of writing dictionaries, grammar and spoken discourse books. Küçük Kamus-ı Fransevi (1928) is one of these written works. It is the last French-Turkish publication in Arabic language, written from the perspective of its author, with 50,000 words in it. 1274

Klasik Osmanlı Türkçesi Devrinin son dönemlerinde yazıldığınıdüşündüğümüz '`Takrir-i İman ve İslam` adlı eser, anonim bir ilmihal kitabıdır.Bilindiği gibi ilmihal kitapları, Müslüman olmak neyi gerektirir sorularına verilencevapların oluşturduğu eserlerdir. İslamiyet'in asırlar boyu bayraktarlığını yapanTürkler, diğer Müslüman topluluklarından farklı olarak ilmihal yazmaya çok büyükbir önem vermişlerdir. Bugün dahi hemen hemen her evde rastladığımız ilmihaller buönemin sönmeden devam ettiğinin en büyük göstergesidir.Sade bir dille halka hitap den metnimizde; Klasik Osmanlı Türkçesinin (XVI-XIX.)dil özellikleri görülebildiği gibi, Yenileşme Devri Osmanlı Türkçesinin (XIX-XX.)özellikleri de görülebilmektedir. Bu yönüyle eser, bir geçiş dönemi eseridir.Tezimiz dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde ilmihal kavramından,ilmihallerin teşekkülünden ve gelenek haline gelişinden bahsedilmiştir. İkincibölümde eserin dil özelliklerinden bahsedildikten sonra, üçüncü bölüme geçilmiş veburada metnimizin transkripsiyonlu hali verilmiştir. Dördüncü bölümdeyse dizin vesözlük bulunmaktadır.Anahtar Sözcükler : İlmihal, Klasik Osmanlı Türkçesi, Yenileşme DevriOsmanlı Türkçesi `Takrir-i İman ve İslam ` which we think that was written in the last period ofClassical Ottoman Turkish is an anonymous catechism book. As we know, catechismbooks, created by the answers to the questions such as what we need to become aMuslim. Unlike other Muslim sociaties, Turks who have carried the banner of İslamfor centuries, gave great importance to write catechism books. Even today thecatechism books that we find in almost every home, are the great sign of that thisimportance have carried on.In this text which is writtcn simple for the public; wc can see the linguisticsigns of Classical Ottoman Turkish (XVI-XIX.), also the signs of Classical OttomanTurkish (XVI-XIX.). From this aspect, this study can be called the study of transitionperiod.Our thesis consists of four chapters. In the first part it is mentioned of the wordof catechism, the formation of catechism and catechism becoming a tradition. Aftermentioning of the study's linguistic charecteristics,it goes on with the third partincluding the study's transcription. In the fourth part, there are index and glossary.Key Words : Catechism, Classical Ottoman Turkish, Transfer of InnovationOttoman Turkish 294