Search

Yaşadığımız çağda çevre kirliliği tüm canlıların hayatının tehdit eden, küresel bir sorun olarak öne çıkmaktadır. Ekonomik ve sosyal faaliyetlerin beklenmedik boyutta artışı sera gazı salınımının arasında en yüksek payı olan CO2 salınımını da hızlıca arttırmaktadır. Dolaysıyla çevre faktörü iklim değişikliği ve kirlilik gibi sorunlara maruz kalmaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı raporlarına göre yeryüzünde CO2 salınımı 1990-2019 döneminde %65 artarak kişi başına CO2 emisyonu 3,9 tondan 4,38 tona çıkmışken Türkiye`de ise %184,58 artarak kişi başına düşen CO2 salınımı 2,3 tondan 4,7 tona çıkmış ve bu konuda Türkiye dünya genelinde kişi başına düşen CO2 salınımı seviyesini geçmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’nin CO2 emisyonunun sürekli artışı dikkate alınarak hem emisyonu etkileyen faktörlerin tespit edilmesi hem de son yıllarda çevre kirliliği mücadelesinde ekonomik araç olarak kullanılan teknolojik inovasyon ve yenilenebilir enerji tüketiminin çevresel etkisinin incelenmesi amacıyla 1990-2019 dönemine ait CO2 salınımı, yenilenebilir enerji tüketimi, yenilenemez enerji tüketimi, teknolojik inovasyon, ekonomik büyüme, ticaret ve doğrudan yabancı yatırım değişkenlerinin yıllık verileri kullanılarak dinamik ARDL simülasyon yöntemiyle analiz edilmiş ve bu yöntemin avantajı olarak geliştirilen algoritmayla bağımsız değişkenlerde yaşanan bir şoka karşı bağımlı değişkenin tepkisi grafikler ile görselleştirilmiştir. Sonuç olarak, yenilenemez enerji tüketimi ve teknolojik inovasyon CO2 emisyonunu pozitif, yenilenebilir enerji tüketimi ise negatif ancak istatistiksel olarak anlamsız etkilemiştir., Environmental pollution is a global problem that threatens the life of all living beings. The unexpected increase in economic and social activities has also increased CO2 emissions rapidly. Therefore, the environmental factor is exposed to problem of pollution. According to IEA’s reports, the CO2 emission has totally increased %65 during 1990-2019 period across the world. While in Turkey it has increased %184,58. Thus, per capita CO2 has increased from 2.3 tons to 4.7 tons and Turkey has surpassed the world's per capita CO2 emission level. In this study, by aiming to investigate the environmental impact of technological innovation and renewable energy consumption, which has used as an economic tool to struggle against environmental pollution recentlly, CO2 emission, technological innovation, renewable energy consumption, non-renewable energy consumption, economic growth, trade and foreign direct investment varibles’s annual data have been analyzed by dynamic ARDL simulation. Then, by using the algorithm that developed as an advantage of dynamic ARDL model the effect of a shock in independent variables on dependent variable have been visualized by graphs. As result, technological innovation and non-renewable energy consumption had positive effect on CO2 emission and renewable energy consumption had negative effect on CO2 emission insignificantly.

Eren, Mirac/0000-0002-5150-9144 WOS: 000438007500012 Estimation obtained through classical regression model reveals the fitting (or prediction) and projection (or forecast) values with a certain error. This situation leads to loss of information and imprecision of data. However, if the imprecise information is converted to fuzzy data rather than single value, an estimation procedure can be obtained in which observation errors are hidden in fuzzy coefficients. Thus, it would be more realistic to make an interval estimate instead of a single value estimate with a certain margin of error. Therefore, in this study, a novel fuzzy least squares method developed for the variables expressed by LR-type fuzzy numbers, based on the optimal classical lagged regression model structure determined by the genetic algorithm, was addressed. a numerical example to explain how the proposed method is applicable was considered.

Buçalışmada düşük, orta ve yüksek seviyede beta katsayılarına sahip hissesenetlerinin kısa ve uzun dönem performansları incelenmiştir. Çalışma, Borsaİstanbul Sınaî Endeksi’nde faaliyet gösteren 123 firmayı kapsamakta olup, Betakatsayıları ve dönemsel getirilerin hesaplanmasında 2010-2017 yıllarıarasındaki hisse senedi fiyatları ve BİST 100 ile BİST SINAÎ endeks değerlerikullanılmıştır. Çalışmanın verileri FiNNET veri tabanından temin edilmiş olup,verilerin analizinde R programından yararlanılmıştır. Çalışmada 5 farklıdönemde aylık getiriler üzerinden Beta katsayıları hesaplanmış ve her bir dönemiçin düşük, orta ve yüksek beta katsayılı hisse senetlerinden oluşan eşitağırlıklı portföyler seçilmiştir. Portföylerinbelirlenmesinde kümeleme analizinden yararlanılmıştır. Çalışmanın sonuçları incelendiğindebütün portföy gruplarında uzun dönem getirilerin piyasa (BİST 100 ve BİSTSINAÎ) getirilerinden daha yüksek olduğu gözlenirken, beta düzeylerine göreportföy seçim stratejisinin kısa vadede (1 yıl) başarısız olduğu tespitedilmiştir., This study examines short- and long-term performance of stocks with low, medium and high levels of Beta coefficients. The present study includes 123 firms operating in İstanbul Industrial Index, while, stock, BIST 100 and BIST INDUSTRIAL index values between 2010 and 2017 are utilized to calculate Beta coefficients and periodical returns. The data of the work is obtained from the FINNET database and the R program is used in the analysis of the data. The Beta coefficients are calculated regarding monthly returns in five different periods and equally-weighted portfolios are obtained from stocks with low, medium and high beta coefficients for each period. A clustering analysis is performed to determine the corresponding portfolios. Results of this study reveal that the long-term returns are observed as higher than the market returns (BIST 100 and BIST INDUSTRIAL) numerically, wheras, this strategy is determined as unsuccessful in the short-term (one year).

Türkiye’de üniversite-sanayiişbirliğinin istenilen düzeyde olmaması, uzun yıllardan beri çalışılankonuların başında gelmektedir. Yapılan çalışmaların çoğu üniversitelerinbeklentilerini ve algılarını ele almış ancak sanayi kesiminin üniversite-sanayiişbirliğine yönelik algı ve beklentilerinin üzerinde yeterince durulmamıştır.Bu kapsamda araştırmanın amacı, Samsun’daki sanayi kesimi ile üniversitearasında karşılıklı ve etkin bir ilişki/etkileşim kurabilmesi ve üniversite-sanayiişbirliğinin daha da geliştirilebilmesi için sanayi kesiminin üniversitealgısını belirlemek ve beklentileri hakkında çıkarımlar yapmaktır. Çalışmanınverileri, Samsun’un Tekkeköy ilçesinde faaliyette bulunan 243 sanayicidentoplanmış ve analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, sanayi kesimininüniversiteyi görece olumlu niteliklere sahip olan, ama şehirden ve sanayisektöründen kopuk bir kurum olarak algıladıkları söylenebilir. Yinekatılımcılara göre üniversite ile sanayi sektörü arasındaki ilişkileringeliştirilmeye muhtaç olduğu ve bu konudaki beklentilerinin ise üniversitenin aktifrol alması yönünde olduğu ifade edilebilir. Öte taraftan sanayi kesimikendilerinin de üniversiteye yeterli destek sunmadıkları yönünde bir özeleştiriyaparken; üniversitenin kendilerine ne tür katkılar sunabileceği hususundayeterli bilgiye sahip olmadıklarını da belirtmişlerdir., The lack of the desired level of university-industrycooperation in Turkey, is one of the topics being studied for many years. Mostof the work undertaken has addressed the expectations and perceptions of theuniversities, but the industrial sector's perceptions and expectations aboutuniversity-industry cooperation have not been adequately addressed. In thiscontext, the aim of the research is to establish a mutual and effectiverelationship / interaction between the industrial sector in Samsun and theuniversity and to determine the university perception of the industrial sectorand to make inferences about the expectations for the further development ofthe university-industry cooperation. The data of the study were collected andanalyzed by 243 industrialists operating in the district of Tekkeköy in Samsun.According to the results obtained, it can be said that the industrial sectorperceives the university as an institution which has relatively favorablequalities but is disconnected from the city and industrial sector. According tothe participants, it can also be said that the relations between the universityand the industrial sector are in need of improvement, and the expectations inthis direction are that the university is taking an active role. On the otherhand, while the industrial sector is making a self-criticism that they do notprovide adequate support to the university, they also point out that they donot have enough knowledge about what kind of contributions university can offerthem.

Economicgrowth is one of the important goals of the countries. The main objective ofeconomic growth and development is to increase resource utilization efficiency.Indeed, resource efficiency is one of the most important components of sustainabledevelopment. In order to observe the economic growth of OECD countries for the2005-2010 period, Data Envelopment Analysis (VZA) and panel VZA models wereestablished based on Neo-Classical production function variables. Thus, Takinginto consideration the 2008 global crisis, it is being investigated thatcountries are ineffective in resource usage because of their ineffectiveadministrative activity or being in disadvantageous situations. In addition,before and after the 2008 crisis, the impact of the crisis on economic growthis discussed separately., Ekonomikbüyüme ülkelerin önemli amaçlarından biridir. Kaynak kullanım etkinliğinin temel hedefi ise ekonomik büyüme vekalkınmadır. Nitekim kaynak kullanımındaetkinlik, sürdürülebilir kalkınmanın en önemli bileşenlerinden biridir.Çalışmada, 2006-2016 dönemleri arasında OECD ülkelerinin ekonomik büyümeetkinliklerini gözlemleyebilmek için Neo-Klasik üretim fonksiyon değişkenleribaz alınarak, statik veri zarflama analizi (VZA) ve panel VZA modellerikurulmuştur. Böylece 2008 küresel krizi de göz önüne alınarak, ülkelerinetkinsiz yönetimsel faaliyet göstermesinden mi yoksa dezavantajlı durum içerisindeolmalarından dolayı mı kaynak kullanımında etkinsiz olduklarıaraştırılmaktadır. Bunun yanısıra, 2008 krizi öncesi ve sonrası ayrı ayrıdeğerlendirilerek krizin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi tartışılmaktadır.

Lojistik firmaların temel elamanlarından biri olan yük taşıma araçlarının alınması veya araç filosunun tamamen yenilenmesi söz konusu olduğunda araç seçim problemleri; çok fazla ölçüte bağlı olarak değerlendirilmesi nedeniyle bu durum karar verici konumundaki yöneticiler için zor bir problemdir. Bu nedenle çalışmada, lojistik firmalarının araç filosuna katmayı planladıkları yeni yük araçları alımı ile ilgili olarak literatür taraması ve uzman görüşleri sonucunda ortaya çıkan kriterlere göre; Türkiye’de en yüksek Pazar payına sahip 8 firmanın öncü modeller içerisinden en iyi aracın seçilmesi amaçlanmıştır. Ancak söz konusu amaca ulaşmak için ele alınan analizde verilerin kesin olmaması ve herhangi bir dağılıma uymaması nedeniyle aralık parametreler olarak ifade edilen gri sayıların hesaplamada kullanıldığı COPRAS-G metodu ile sonuca ulaşılmıştır. Bulgulara göre, çekici araç satış payında %53 oranla açık ara birinci sırada olan Mercedes markasının 1844LS modeli sıralamada en kötü olarak çıkmıştır. Diğer alternatifler içerisinde sıralamada kötü çıkmasına rağmen bu denli tercih edilmesinin marka bilinirliği ve alışkanlığa bağlı olduğu düşünülmektedir. Vehicle choice is a problematic issue for decision makers of logistics firms, namely managers, when vehicle purchase for freight or vehicle fleet renovation are considered since the corresponding choice necessitates a multi-criteria decision-making process. For this reason, in the study, it was aimed to select the best vehicle among the leading models of 8 firms with the highest market share in Turkey, according to criteria of determined by literature review and expert opinions on the purchase of new freight vehicles that logistics companies plan to add to their vehicle fleet. However, to achieve the said objective, the result is achieved by the COPRAS-G method, which is used to calculate the gray numbers expressed as interval parameters because the data is not accurate at the point of arrival and does not comply with any distribution. According to findings, the 1844LS model of the Mercedes brand, which is clearly in first place with 53% of the freight vehicles sales share, is the last in the sequence. According to others, although it is bad in the order, it is thought that the choice of this kind depends on brand awareness and habit.

Sosyal, çevresel, yapısal, politik v.b. soyut faktörlerin olduğu ve kısıtlı bütçenin en iyi şekilde kullanılmasının zorunlu olduğu kamu hizmet sektöründe ihtiyaca göre seçim yapılması problemiyle sık sık karşılaşılır. Çok kriterli karar verme tekniklerinden, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), birden çok kriter içeren bu tür problemlerin çözümünde kullanılan bir karar verme yöntemidir. Bu çalışmada belediyelerin toplu taşıma araç seçim problemi ele alınarak ikili karşılaştırma yargılarındaki sözel belirsizliği daha iyi ifade etmek amacıyla Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi tekniklerinden biri olan Chang’in Mertebe Analiz Yöntemi kullanılmıştır. Bulanık sayıları sıralamak için ise Kareli Ortalama ve Kwong-Bai yöntemi kullanılarak alternatifler arasında sıralama yapılmıştır.

Enerji, ülkelerin en temel gereksinimlerinden biri olmakla beraber ekonomik ve sosyal gelişimlerin de sürükleyici bir unsurudur. Bu nedenle politik karar alıcılar, enerjiyi kesintisiz, güvenilir, temiz ve ucuz yollardan bulmak ve kaynakları çeşitlendirmek zorundadır. Bunu optimum bir şekilde gerçekleştirebilmenin temel unsuru ise planlamadır. Gelişmiş toplumlarda yalnızca enerji üretimi ve kaynak teminini temel alan planlamanın yerini, kaynak çeşitliliği ve jeopolitik gerçekleri dikkate alarak enerji-ekonomi-çevre dengesini gözeten planlama anlayışı almıştır. Bu Tez çalışmasında da, Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın `Enerji kaynaklarının tüm tüketicilere yeterli, kaliteli, düşük maliyetli, güvenli ve çevreci bir şekilde sunulmasını` temel amaç olarak benimseyen 2010-2014 stratejik planlaması dikkate alınarak Türkiye'nin 2000-2011 yıllarındaki toplam enerji talebini karşılayacak biçimde dışa bağımlılığın minimizasyonu ve ihracatta artışı hedefleyen kâr maksimizasyonu senaryoları altında enerji sistemi kaynak planlaması yoluyla elde edilen bulguları devlet politikaları sonucu yapılan kaynak dağıtımı verileri ile karşılaştırıp geleceğe yönelik önerilerde bulunmaktadır. Bunun için, kaynak temininde dışa bağımlılığın azaltılarak, sürdürülebilir ve çevreci kaynakların bulunup, kesintisiz, verimli, çevreye duyarlı ve düşük maliyetli enerji üretimi ve bu kaynakların optimal dağıtımının yapılmasını zorunlu kılan matematiksel modelleme yapılmıştır. Energy is also an immersive element of economic and social development as well as being one of the most basic requirements of the countries. Therefore, political decision makers have to find energy the uninterrupted, reliable, clean and from cheapest ways, and to diversify sources. The main element to the achieve this in an optimum way is the planning. In developed countries, the planning approach that considers the balance of energy-economy-environment taking into account the diversity of sources and geopolitical realities has taken place of planning based on only energy production and sources of supply. This thesis aims to make future suggestions and compare the governmental resource allocation data and the present analysis results which were obtained by energy system resource allocation under the scenarios of the external dependency minimization and increasing export-oriented profit maximization and considering the 2010-2014 Strategic Plan reported by the Ministry of Energy and Natural Resources with the main purpose of `providing energy resources to all consumers in a sufficient, quality, low-cost, secured and environmental-friendly way`. For this purpose, the mathematical modeling mandating the continuous, efficient, environmentally sensitive and cost-effective energy production and the optimal distribution of these resources, by finding of the sustainable and environmentally friendly resources by reducing dependence on foreign sources of supply has been made. 196

In today’s so fast dynamic business environment, accounting has to make assesment not only about the transactions and events within the entity but business environment, competitors, legal regulations moreover potential customers and business network in the world as well, and it has to present these assesments as digital information to decision makers. Traditional management accounting has focused on subjects as break-even point, target profit, safety margin and optimal product mix. However the existence of the entities is not only related to their cost control systems but closely related to the ability determining sales, cash balances monthly even weekly in order to take adjusting activities and realize the preventive operations if possible. System dynamics is an interdisciplinary approach and uses the tools and models employed by the related disciplines. As a dynamic simulation method system dynamics can be used in solution of dynamic problems that management accounting fails to respond and development of business strategies. In this study, a production firm model is established, the model is run under different scenarios and the results are compared., Ticari hayatın çok yüksek dinamizme sahip olduğu günümüzde muhasebenin sadece işletme içindeki işlem ve olayları değil, işletme çevresi, rakipler, yasal mevzuat ve hatta tüm dünyadaki potansiyel müşteriler ve iş çevreleriyle ilgili değerlendirmeler yapabilmesi, bu değerlendirmeleri de sayısal bilgiler halinde karar alıcılara sunabilmesi gerekmektedir. Geleneksel yönetim muhasebesi işletmelerle ilgili olarak başa baş noktası, hedef kar, güvenlik payı ve en uygun mamul karmasının belirlenmesi gibi konulara odaklanmıştır. Oysa günümüzde işletmelerin ayakta kalabilmeleri, maliyetlerini kontrol edebilmelerinin yanı sıra faaliyetlerin her ayı ve hatta her haftasına ilişkin satış gelirlerini ve nakit durumlarını hesaplayarak gerekli düzeltmeleri yapmalarına ve varsa önleyici işlemleri gerçekleştirebilmelerine sıkı bir biçimde bağlıdır. Sistem dinamiği yönetim muhasebesinin cevap vermekte zorlandığı dinamik problemlerin çözümünde ve işletme stratejilerinin geliştirilmesinde kullanılabilen dinamik bir simülasyon yöntemidir. Sistem dinamiği disiplinler arası bir yaklaşımdır ve ilgili disiplinlerin model ve araçlarını kullanır. Çalışmada sistem dinamiği yaklaşımı ile bir üretim işletmesinin modeli oluşturulmuş, farklı senaryolar denenmiş ve sonuçlar karşılaştırılmıştır.

In this study, it is examined that the economics of the efficient of level 2 regions according to criterion of Statistical Regional Units Classification or Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS) in Turkey the period between 2007-2008. A measurement method to find the parameters of economic activities in the provinces with Data Envelopment Analysis(DEA) is used. In the analysis for each regions is taken per capita public investment, incentive certificates investment, total bank loans as an input and the gross value added, employed, a number of opened business and foreign trade balance as output. To deliver reasonable results a Tobit model is considered in a second stage to examine the degree to which “input-output variables” impact on the economics of the efficient of level 2 regions. The present findings are described in detail, Çalışmada 2007-2008 yılları arasındaki dönemde İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına (İBBS) ya da Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS) kriterlerine göre,Türkiye’dekiDüzey 2 bölgelerinin ekonomik etkinlikleri incelenmiştir. Bölgelerin ekonomik etkinliklerini bulmak için parametrik olmayan bir ölçüm metodu olan Veri Zarflama Analizi (VZA)kullanılmıştır. Analizde her bir bölge için girdi olarak; kişi başı kamu yatırım gerçekleşmeleri, teşvik belgeli yatırımlar, toplam banka kredileri, çıktı olarak; Gayri Safi Katma Değer (GSKD), teşvik belgeleri ile yaratılan istihdam, açılan işyeri sayısı ve dış ticaret dengesi alınmıştır. İkinci aşamada “girdi-çıktı değişkenlerinin” ekonomik etkinlik üzerindeki etkisinin incelemek için Tobit model kullanılmıştır. Çalışma bulguları ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır

Efficient use of resources is of great importance for continuous growth which is one of countries the largest macro goal. Efficient use while the input data, it can be defined as access to maksimum output. In this study, by reference to the neo-classical growth model, GDP datas for the period 2005-2010 of OECD countries the output, and capital, labor and exports data is an add-in to GDP is the identified as input. Efficiency of this countries and the effects ontheseeffiencyofthe globalcrisis in 2008 is investigated. During the period under the study,it was found to be significant deterioration in the source efficiency of countries with the outbreak of the global crisis of 2008This condition was interpreted in the form that would create decline in the efficiency of the resources as a result of populist use to troubleshoot impact of the short-term shocks of monetary and fiscal policies combined with the 2008 global crisis.

Bu çalışmanın amacı ülkelerin gelişmişlik düzeylerine etki eden faktörleri incelemektir. Böylece Türkiye'nin de aralarında bulunduğu gelişmiş ülkeler grubundaki bir ülkenin çok gelişmiş statüsüne ulaşabilmesi için nasıl bir yol izleyeceği belirlenmiştir. Bu analiz farklı yöntemlerle yapılabilirse de bu çalışmada iki seçenekli bağımlı nitel değişkenli modeller ve sınırlı değişkenli modeller ile inceleme yapılmıştır.Ekonometride yaygın olarak kullanılan regresyon modellerinde özel durumlarda özel değişkenler kullanılması gerekmektedir. Bu değişkenlerden biri de nitel değişkenlerdir. Nitel değişkenler modellerde bağımlı değişken olarak yer alabilirler. Bu tür modeller söz konusu olduğunda doğrusal olasılık, logit ve probit modelleri kullanılmaktadır. Ayrıca bağımlı değişkenin sınırlı olduğu durumlarda da tobit modeli tercih edilmektedir. Kavram birliği sağlamak için bu modeller çalışmanın birinci bölümünü oluşturmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise yapılan uygulama ile ülkelerin gelişmişlik durumunu etkileyen faktörler iki seçenekli logit, probit ve alttan sansürlü tobit modelleri ile incelenerek bulunan sonuçlar birbirleri ile kıyaslanmıştır. Buna göre her model için etkin faktörler; doğumda yaşam beklentisi, eğitim çağındaki nüfusun öğrenim görme oranı, kadınların işgücüne katılım oranının erkeklerin katılım oranına göre yüzdesi, kişi başına düşen Gayrisafi Milli Hasıla olarak belirlenmiştir. The aim of this study is to investigate the factors affecting the development levels of countries. From the results of the study, road map of developed countries for reaching at very developed level was determined. Even if such analyses might have been conducted using various methods, models with bounded quantitative variables and limited bounded variables were used in the present study.It is a requirement to use special variables for special conditions in regression models used commonly in econometrics. Quantitative variables are among such variables. Quantitative variables can be used in such models as bounded variables. Linear probability, logit and probit models can be used in addition to Tobit model when bounded variable is limited. These models are mentioned at the first stage of the study in order to have a conceptual harmony. At the second stage of the study, factors affecting the development levels of the countries were investigated using two ? option logit, probit and bottom censored Tobit model and the results were compared to each other. It was found from the results of the study that effective factors for each model are life expectancy at birth, rate of educated population at the age of education, percentage of labour force participation rate of women to men and GDP. 81

2001 yılı Afganistan ekonomisi için ekonomik anlamda yeni bir sayfa adlandırılmıştır. 2001 yılın sonrasından Afganistan ekonomisi hızlı bir şekilde dış yardımlarıyla birlikte büyümüştür. 2001-2018 döneminde yıllık ortalama yüzde 9 civarında büyüme kaydetmiştir. Halı ürünü Afganistan ihracatında en önemli aktörlerinden olan Afganistan ekonomisinde önem taşımaktadır. Halı ihracatı döviz kazancı olarak Afganistan 'ın ekonomisinde önemli bir kaynaktır. Bu ürün yıllar içerisinde (2002-2016) en fazla ihraç edilen ürün olarak diğer ihraç edilen ürünler arasında yer almıştır. Bu nedenle tezin temel amacı da, Afganistan 'ın toplam ihracatında büyük paya sahip olan halı ürünün ihracatını etkileyen faktörleri analiz etmektir.Çalışmanın birinci bölümünde, Afganistan 'ın genel ekonomisi 2002 yılından bu yana, ticaret tarihi, dış ticaret hacmi, ihracat-ithalat partnerleri ve istatistik rakamları açıklanmıştır. Bu alanda özellikle ülkenin genel ihracat-ithalat rakamları 2008-2018 yılları arası incelenmiştir.Çalışmanın ikinci bölümünde, el sanatları ve halı endüstrisi zaman içerisinde değinilmiş ve çeşitli kaynaklardan ekonomik boyutlu çalışmaları yapılmıştır.Çalışmanın üçüncü bölümünde tezin temel amacı olarak, Afganistan 'ın toplam halı ürün ihracatını etkileyen faktörler analiz edilmiştir. Model kapsamında Afganistan 'ın halı ürünün ihracatını gerçekleştirdiği 41 ülkeye ilişkin 2008-2018 yıllarını kapsayan veriler kullanılmıştır. Halı ürün ihracatını etkileyen faktörler, Çekim modeli analizleri yardımıyla incelenmesi hedeflenmiştir. Belirtilen hedef doğrultusunda Çekim Modeli yaklaşımı ile çok değişkenli bir zaman serisi regresyon analizi kullanılmıştır.Bu çalışmanın bağımlı değişkeni, Afganistan 'ın halı ihracatının toplam tutarı ve bağımsız değişkenler ise partner ülkelerin kişi başına gayri safi yurt içi hasıla-GSYİH (Gross Domestic Product-GDP), coğrafi mesafe, nüfus ve reel döviz kuru seçilmiştir. Yapılan tahminin sonuçlarına göre, halı ihracatı yapıl ülkelerin kişi başına GSYİH, nüfus ve reel döviz kuru değişkeni halı ihracatı ile pozitif ilişkiliyken, Afganistan 'ın başkenti Kabil ile partner ülkelerin başkenti arasındaki uzaklığı halı ihracatı ile negatif ilişkilidir. Ayrıca, kişi başına düşen GSYİH, nüfus ve mesafe değişkenleri % 0,01 anlamlılık düzeyine halı ihracatını etkilemekte ve reel döviz kuru ise bu çalışmada halı ihracatı üzerinde anlamlılık etkisi bulunmamaktadır. Dolaysıyla politika yapıcıları halı ihracat stratejisinde söz konusu tespitleri dikkate almaları önem taşımaktadır.Anahtar Sözcükler: Afganistan'ın halı sektörü, ihracat, Çekim Modeli, Panel regresyon analizi The year 2001 is defined as a new chapter in terms of economics for the Afghan economy. After 2001, the Afghanistan economy grew rapidly with foreign aid. In the 2001-2018 period, the average annual growth rate was around 9 percent. Carpet product is one of the most important factors in the export of Afghanistan. Carpet exports are an important source in the economy of Afghanistan as a foreign exchange gain. This product has been among the most exported products over the years (2002-2016). Therefore, as the main aim of the thesis, the factors affecting the exports of carpet products which have a large share in Afghanistan's total exports.In the first part of the study, besides the general economy of Afghanistan since 2002, trade history, foreign trade volume, export-import partners and statistical figures are also explained. In this area, especially the general export-import figures between 2008-2018 of the country are examined.In the second part of the study, handicrafts and carpet industry are mentioned in time and economic dimension studies are made from various sources.In the third part of the study, as the main aim of the thesis, the factors affecting the total carpet product exports of Afghanistan are analyzed. The model includes data between the years 2008-2018 covering 41 countries in which Afghanistan exports carpet products. It is aimed to examine the factors affecting the export of carpet products with the help of Gravity model analysis. A multivariate time series regression analysis was used with the Gravity Model approach in line with the stated objective.The dependent variable of this study is the total amount of carpet exports of Afghanistan and the independent variables are GDP per capita, geographical distance, population and the real exchange rate of partner countries. According to the results of the estimation, GDP per Capita, real exchange rate and population variable of the carpet export countries are positively correlated with carpet exports, while the distance between the capital of the partner countries is negatively correlated with carpet exports. In addition, GDP per capita, population, and distance affect carpet exports to a significance level at 0.01 % and the reel exchange rate does not significantly affect carpet exports. Therefore, it is important for policymakers to consider these determinations in the carpet export strategy.Keywords: Carpet sector in Afghanistan, Export, Gravity model, Panel regression analysis 81

Kalkınma, ekonomik açıdan büyümenin yanı sıra söz konusu olan yerin refah seviyesi ve yaşam kalitesi ile de ilişkilidir. Eğitim, sağlık, iş imkânları, gelir, çevresel etmenler, vb. bileşenlerin kalkınma üzerinde etkisi bulunmaktadır. Bu yüzden, bir yerin gelişmişliği tartışılırken sadece ekonomik büyüme üzerinden ilerlemek yeterli olmamaktadır. Bu anlamda Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (United Nation Development Programme-UNDP) ülkelerin gelişmişlik seviyelerini ölçmek üzere bir araç geliştirmiştir. Ancak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının 2010 yılında İnsani Gelişme Endeksinin hesaplama yönteminde önemli değişiklikler yaptığı gözlemlenmektedir. UNDP 2009 yılına kadar eğitim bileşeni için kullandığı yetişkinlerde okur-yazar oranı ile ortalama okullaşma yılı değişkenlerini artık kullanmayacağını belirtmiştir. UNDP 2010 yılından itibaren bu değişkenlerin yerine Beklenen Okullaşma Yılı ve Ortalama Okullaşma Yılı değişkenlerini kullanmaya başlamıştır.Bu tez konusu kapsamında, Türkiye'nin 81 ili için İnsani Gelişme Endeksini (Human Development Index-HDI) hesaplanmıştır. Bu nedenle bu çalışmada bu köklü değişikliğin yapıldığı 2010 yılındaki metodolojiye bağlı olarak 2017 yılındaki veriler kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Türkiye'nin batısında bulunan illerin doğusunda bulunan illere göre çok daha yüksek HDI değerlerine sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca UNDP tarafından revize edilen son metodolojiye göre Türkiye'nin 81 ilinin HDI verileri 3 sınıfa ayrılmaktadır ( çok yüksek gelişmiş iller, yüksek gelişmiş iller ve orta düzeyi gelişmiş iller). Ancak daha hassas ve hatayı minimize edecek bir sınıflama yapmak için model temeli kumeleme yöntemini uygulanmış ve illerin iki kümeye ayrılması ( gelişmiş iller ve gelişmemiş iller) uygun bulunmuştur. Buna göre Türkiye'nin doğusunda bulunan ve gelişmemiş olarak sınıflandırılan 13 il hariç diğer iller gelişmiş iller olarak tespit edilmiştir. İki yöntemini karşılaştırma yapıldığında ise doğruluk açısından model temeli yönteminin daha gerçeği yakın bir sonuç olduğunu ortaya çıkarılmıştır.Anahtar Sözcükler: İnsani Gelişme, Gayri Safi Yurt içi Hasıla, Kümeleme analızı In addition to economic growth, development is also related to the welfare and quality of life. Education, health, job opportunities, income, environmental factors, etc. components have an impact on development. Therefore, when discussing the development , it is not enough to proceed only through economic growth. In this sense, the United Nations Development Program has developed a tool to measure the development levels of countries.This thesis under Turkey 81 province data applied to model based clustering method and we divided HDI two groups (advanced provinces and undeveloped provinces). different then UNDP wich divided three classes (very high developed provinces, high advanced provinces and moderately advanced provinces). Accordingly, except 13 provinces classified as undeveloped wich located in Eastern Turkey other provinces identified as developed provinces.When the two methods were compared, it was found out that the model basis method was more accurate in terms of accuracy. Key Words: Human development index, Gross domestic product (GDP) ,Clustering analysis 53

Ekonomik büyüme ülkelerin önemli amaçlarından biridir. Kaynak kullanım etkinliğinin temel hedefi ise ekonomik büyüme ve kalkınmadır. Nitekim kaynak kullanımında etkinlik, sürdürülebilir kalkınmanın en önemli bileşenlerinden biridir. Çalışmada, 2006-2016 dönemleri arasında OECD ülkelerinin ekonomik büyüme etkinliklerini gözlemleyebilmek için Neo-Klasik üretim fonksiyon değişkenleri baz alınarak, statik veri zarflama analizi (VZA) ve panel VZA modelleri kurulmuştur. Böylece 2008 küresel krizi de göz önüne alınarak, ülkelerin etkinsiz yönetimsel faaliyet göstermesinden mi yoksa dezavantajlı durum içerisinde olmalarından dolayı mı kaynak kullanımında etkinsiz oldukları araştırılmaktadır. Bunun yanısıra, 2008 krizi öncesi ve sonrası ayrı ayrı değerlendirilerek krizin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Küresel Kriz, Panel Veri Zarflama Analizi, OECD, Ekonomik Büyüme.JELSınıflandırması:O4,C44,H12 Economic growth is one of the important goals of the countries. The main objective of economic growth and development is to increase resource utilization efficiency. Indeed, resource efficiency is one of the most important components of sustainable development. In order to observe the economic growth of OECD countries for the 2005-2010 period, Data Envelopment Analysis (VZA) and panel VZA models were established based on Neo-Classical production function variables. Thus, Taking into consideration the 2008 global crisis, it is being investigated that countries are ineffective in resource usage because of their ineffective administrative activity or being in disadvantageous situations. In addition, before and after the 2008 crisis, the impact of the crisis on economic growth is discussed separately.Keywords: Global Crisis, Panel Data Envelopment Analysis, OECD, Economic Growth.JEL Classification: O4, C44, H12 104

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2018 Libra Kayıt No: 122725 …