Search

Les Archives françaises du Centre national de la cinématographie (CNC) rassemblent près de 64000 titres de films produits depuis la naissance du cinéma en 1895 jusqu’à nos jours. Les films de fiction, longs et courts métrages, y sont représentés à part égale avec l’ensemble des documentaires qui incluent aussi quelques films d’actualités et de propagande. Sur les 2 700 films scientifiques et pédagogiques produits en France entre 1910 et 1950, 1 800 sont présents dans les collections et 50 % d...

Étudier l’évolution des partis pris filmiques et pédagogiques dans les films de géographie depuis le début du siècle permet de se poser de nombreuses questions : certaines relèvent directement de la didactique de la discipline, mais les plus nombreuses relèvent de l’histoire, à construire, du cinéma éducateur. C’est dans le cadre d’une thèse de géographie et de sciences de l’éducation, portant sur les rapports entre « les images animées et l’enseignement de la géographie » que la réflexion a ...

Les contributions substantielles à cet ouvrage encourageront les lecteurs de diverses disciplines à s’intéresser davantage aux pratiques audiovisuelles anciennes, quelque peu délaissées avec la fascination qu’exercent aujourd’hui Internet et la télévision numérique. L’enjeu est d’importance : il s’agit en effet de distinguer dans les faits sociaux de communication au cours de l’histoire, d’une part les invariants, d’autre part les instanciations avec les technologies disponibles, donc de cont...

À mon père Si l’on en croit Georges-Michel Coissac, militant catholique et prosélyte de l’éducation par le cinéma dès le début du siècle, la première séance de « cinéma éducateur » eut lieu le 25 mars 1899 dans le cadre de l’Œuvre française des conférences populaires cinématographiques, dans le 2earrondissement de Paris. Le programme était composé de sept films, introduits par Constant Verlet, vice-président de l’Œuvre. Il s’agissait de L’industrie de la bouteille, Nos amis les chiens,...

Rappel historique : du projet à la réalité La cinémathèque Robert-Lynen de la Ville de Paris offre une entrée privilégiée pour qui entreprend une histoire du cinéma pédagogique et de la pédagogie par l’image. Elle fut en ce domaine un lieu d’expérimentation, de création, de formation, en rapport étroit avec le ministère de l’Instruction publique, puis de l’Éducation nationale, et le milieu associatif, tout en gardant son indépendance. Et si bien peu de lignes lui sont en général consacrées da...

Introduction Les premiers emplois du cinéma scolaire en France au début du xxe siècle, auxquels Christophe Gauthier consacre un article dans cet ouvrage, ont suscité de nombreux et féconds débats sur les contenus, les usages, la portée et les limites de ce nouvel outil pédagogique. Dès décembre 1915, en pleine guerre, la Commission de l’enseignement et des beaux-arts à la Chambre des députés invitait le ministre de l’Instruction publique Paul Painlevé, sur un projet de Jean-Louis Breton, à co...

L’année passée, je travaillais chez Pathé. Je regardais leurs films tournés en Indochine avant 1940. Cela permet de s’apercevoir que la classification traditionnelle entre archives officielles et archives privées est souvent fictive. Tous ces documents, muets pour la plupart, mis bout à bout faisaient une cinquantaine de minutes. Ils étaient intéressants, en tant que révélateur de la façon dont un cinéaste d’une firme, Pathé en l’occurrence, peut s’imaginer qu’il doit filmer ceci plutôt que c...

Du centre audiovisuel de l’ENS de Saint-Cloud, que l’on appelait le CAV de Saint-Cloud, beaucoup, surtout des anciens, ont entendu parler. Ses activités et ses missions ont été multiples. Il a laissé des traces importantes dans l’histoire de l’innovation technologique en pédagogie à partir des années 50 : conception des premières méthodes audiovisuelles de langues et des premiers laboratoires de langues en France, expérimentation de l’utilisation de films en classe, conception de maquettes de...

L’utilisation de l’image à des fins d’instruction militaire est avérée depuis plusieurs siècles : à l’appui de manuels manuscrits ou imprimés, l’illustration permettait de visualiser la composition des rangs ou le fonctionnement d’armements spécifiques. C’est dans cette tradition que s’insère le cinéma d’instruction, témoin au xxe siècle de la volonté pédagogique de l’armée française. Il faut tout d’abord insister sur le fait que les films d’instruction ne sont pas les seuls films produits pa...

Apprendre avec des images et du son : depuis longtemps déjà le cinéma, puis la vidéo et le multimédia, ont investi l’enseignement. Le développement de ces pratiques suit un parcours complexe qu’infléchissent de nombreux facteurs : innovations techniques, histoire du cinéma, évolution des savoirs et de leur didactique, décisions politiques et passions individuelles... Dans ce domaine, le travail des pionniers est parfois méconnu, sinon oublié, et l’accumulation des savoirs et des expériences se fait difficilement. L’histoire des fonds d’archives de films pédagogiques et scientifiques, qui datent quasiment des débuts du cinéma, l’histoire des personnes et des institutions, à l’origine de ces productions d’images et de sons, restent à écrire. Parallèlement, on constate un intérêt grandissant pour les images et les films d’archives. Des cinémathèques spécialisées s’organisent et se développent, leurs fonds intéressent les producteurs et les diffuseurs de films ainsi que les chercheurs. Réfléchir sur ce que nous apprennent les documents anciens, prendre en compte la richesse des fonds d’archives filmées, dans les domaines scientifique et pédagogique, s’interroger sur les usages actuels et futurs, les raisons des oublis et les enjeux de la mémoire, tel est l’enjeu de ce recueil.

O tym, że motywy poczęcia dziecka, porodu i rodzicielstwa w sztuce mogą stać się synonimami aktu twórczego, przekonują między innymi takie filmy, jak Window Water Baby Moving (1959) czy Thigh Line Lyre Triangular (1961) Stana Brakhage’a, ukazujące chwile narodzin dzieci artysty. W samych filmach, a także w kontrowersjach związanych z ich odbiorem, widać napięcia wytwarzające się między sztuką i życiem, aktem cielesnym i aktem mentalnym, a także między płciami – szczególnie silnie w sytuacji, ...

Peter Greenaway powrócił do postaci Tulse’a Lupera w pierwszych latach dwudziestego pierwszego wieku. Wspominany już w poprzednich częściach tej pracy projekt Walizki Tulse’a Lupera był w samym zamierzeniu niezwykle ambitny, wielopiętrowy i wieloaspektowy: miał stanowić odpowiedź reżysera na nieustannie przez niego podkreślany kryzys tradycyjnego kina i na pojawienie się mediów elektronicznych, które pozwalają na stworzenie nowego języka wizualnego. Miał odpowiadać potrzebom współczesnego, ak...

Jednym z elementów strategii, która wyróżnia praktykę twórczą Petera Greenawaya i Mike’a Figgisa, jest zabieg rozbicia kadru na kilka symultanicznie pokazywanych obrazów. Stał się on wyznacznikiem estetyki dużej grupy filmów obu artystów, choć żaden z nich (co zapewne korzystne) nie trzyma się jej niewolniczo. Jest on też jednym z najbardziej wyrazistych wizualnych sygnałów – mających znaczenie dla odbiorcy i konsekwencje dla ukazanych narracji filmowych – niejednolitości obrazu filmowego w k...

Filmy Hotel i Timecode sprawiły, że nazwisko Figgisa wymieniane jest niemal zawsze obok nazwiska Petera Greenawaya w kontekście zabiegu dzielenia kadru na mniejsze okna. Reżyser zastosował go już we fragmentach Panny Julii, a potem wielokrotnie powracał do tego rozwiązania. W obu przypadkach są to filmy, których akcja rozgrywa się w środowisku filmowym – Hotel opowiada wprost o kręceniu filmu. W przypadku Timecode, wcześniejszego z dwóch, powstałych na przełomie wieków utworów, struktura obra...

Wyprawę kina "w stronę wirtualności" - w stronę nowych sposobów jego tworzenia, rozumienia i egzystencji w czasach przemian technologii medialnych - śledzić będziemy przede wszystkim przez pryzmat wybranych praktyk artystycznych trojga twórców: Petera Greenawaya (wielokrotnie powtarzającego tezę o "śmierci" tradycyjnego kina i o narodzinach nowego sposobów obrazowania), Lynn Hershman Leeson (amerykańskiej artystki "kina rozszerzonego") i Mike’a Figgisa, który w swoich autotematycznych filmach snuł refleksję o różnych rodzajach obrazów filmowych i o kinie epoki cyfrowej. Dyskusję nad kinem wprowadzimy także na szersze obszary refleksji kulturowej. Pytania o "wirtualizację" kultury wymagać będą próby zdefiniowania pojęcia "wirtualności", prześledzenia jego wędrówki przez różne poziomy kulturowych dyskursów i odniesienia go do analizowanych prac. W stronę wirtualności... to książka o kinie (o jego twórcach, dziełach i bohaterach) zanurzonym w technologicznych, filozoficznych, naukowych i, najszerzej, kulturowych przemianach współczesności. We will be following the departure of cinema ‘towards virtuality’ (towards new ways of creating, understanding and existence of cinema in the times of transformations of media technology) primarily from the perspective of selected artistic practices of three artists: Peter Greenaway (who often repeats the argument about the ‘death’ of traditional cinema and the birth of new ways of depiction), Lynn Hershman Leeson (American artist of the ‘wider cinema’) and Mike Figgis, who reflected on various types of cinematic image and the cinema of the digital age in his autothematic films. The authors will also discuss cinema in the wider context of cultural reflection. Questions on the ‘virtualisation’ of culture will require an attempt at defining the notion of ‘virtuality’, and a tracing of its journey through different levels of cultural discourses, as well as linking it back to the analysed works. Towards Virtuality… is a book about cinema (its creators, works and characters), steeped in technological, philosophical, scientific and, more generally, cultural transformations of modernity.

W 1982 roku, podczas festiwalu filmowego w Cannes, niemiecki reżyser Wim Wenders nakręcił film dokumentalny Pokój 666, w którym stawia pytanie o przyszłość kina jako „języka, który za chwilę zniknie, sztuki na wymarciu”. Do tytułowego pokoju w jednym z hoteli w Cannes po kolei wchodzą reżyserowie – między innymi Jean-Luc Godard, Michelangelo Antonioni, Steven Spielberg i Werner Herzog – i zasiadając obok włączonego magnetofonu, przed 16-milimetrową kamerą filmową, przedstawiają swoje refleksj...

Mike Figgis „pozostaje jednym z najbardziej nieklasyfikowalnych współczesnych brytyjskich reżyserów” – pisze Robert Shail w książce British Film Directors: A Critical Guide. Tym samym ujawnia interpretacyjną bezradność, jakiej doznaje badacz twórczości Mike’a Figgisa rozpiętej (od samego początku) między Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi i między komercyjnym systemem hollywoodzkich studiów filmowych a niezależnym kinem eksperymentalnym. Sprawia to, że filmy Figgisa, przywoływane często ...

Kiedy Jaron Lanier mówił o „magicznej sile” terminu „rzeczywistość wirtualna”, pokazywał tym samym, że to właśnie dyskursy, porównania i metafory kształtują nasze rozumienie rzeczywistości, pragnienia, nadzieje i wizje przyszłości. Sposób, w jaki termin „wirtualność” funkcjonuje w refleksji filozoficznej, ma ważne przełożenie na skądinąd splecione ze zmianami technicznymi wyobrażenia cyberkultury. Postaram się teraz przywołać najbardziej wpływowe z filozoficzno-kulturowych sposobów rozumienia...

„Termin «rzeczywistość wirtualna» nie jest terminem dobrym. Wprowadziłem go, bo ma w sobie rodzaj magicznej siły, a czułem, że ta dziedzina tego potrzebuje” – mówi w pracy wideo Lynn Hershman Leeson Wirtualna miłość (1993) Jaron Lanier, amerykański muzyk, wizjoner i geniusz komputerowy. W tym cytacie Lanier bezpośrednio wskazuje na zanurzenie terminu – a zarazem fenomenu – rzeczywistości wirtualnej w praktykach językowych, w tworzeniu pewnej wizji świata „magicznego”, w którym zdarzają się rz...

Śledząc losy kina i przyglądając się w poprzedniej części pracy kinowym historiom „kryzysowym”, wielokrotnie ujawniłam jednego z głównych bohaterów moich dalszych rozważań. Jest nim artysta: rozumiany jednak już teraz nie jako autor (rzeczywisty) badanych utworów, lecz przede wszystkim jako ich bohater. Oznacza to, że zająwszy się pozycją interesujących mnie twórców na tle zmieniającego się pejzażu „kina po kinie”, teraz badać będę filmowe narracje – historie, które opowiadają ich utwory. Są ...

Prospera portret zwielokrotniony Jedną z najbardziej charakterystycznych dla refleksji nad epoką elektroniczną Greenawayowskich postaci artysty, ukazanych w jego filmach, jest, paradoksalnie, bohater bardzo klasyczny : Szekspirowski Prospero, grany przez Johna Gielguda bohater Ksiąg Prospera z 1991 roku. Księgi Prospera mają już, w chwili pisania tych słów, ponad dwadzieścia lat, jednak w czasie swojej premiery zadziwiały odbiorców barokowym bogactwem manipulacji obrazem i sposobem wykorzysta...

Strumień „nowości”, którym zalewane jest kino epoki cyfrowej, skłania jednak do ponawiania refleksji nad tym, czym „jest” współczesne kino – jaka jest tożsamość medium. Czy wideo jest kinem? Czy kino w telefonie komórkowym, w telewizji, na komputerze, w galerii jest kinem? Ponownie przyjdzie mi odwołać się do przytoczonej przez Andrzeja Gwoździa opinii Thomasa Elsaessera – że pytać nie należy o to, co jest kinem, lecz co nim bywa, a także – co i dlaczego chcielibyśmy tym mianem określać. Gwóź...

Rozważania na temat postaci artysty w filmach Mike’a Figgisa wypada zacząć od Utraty niewinności seksualnej – jedenastego z kolei filmu brytyjskiego reżysera, jednak niewątpliwie pierwszego, w którym zawarta jest tak jednoznaczna refleksja nad wizualnością, pracą twórczą, kinem jako medium ruchomego obrazu. Bohaterem nakręconego jeszcze na taśmie światłoczułej filmu jest reżyser Nicholas (dorosłego bohatera gra Julian Sands), którego życie przedstawione zostało w nielinearny, labiryntowy spos...

Pojawienie się nowych mediów oznacza zwykle pojawienie się nowych lęków i obaw, w kontekście których „stare” media jawią się jako bezpieczne i oswojone. Organicznie związane ze światłem, z porządkiem widzenia i odkrywania tego, co było, kino wydawało się tradycyjne i bezpieczne w obliczu wideo, które z kolei jawiło się jako osobliwie „ślepe”. Andrzej Gwóźdź mówi w tym kontekście o „widzeniu bez patrzenia” oraz – cytując Wima Wendersa – o „chorobie obrazów”. Badacz następująco opisuje zderzeni...

„Przyszłość kina była obiektem zainteresowania mojej pracy przez ostatnie dwadzieścia cztery lata” – napisała Lynn Hershman Leeson w roku 2003, w artykule katalogowym Future Cinema. Interesowało mnie zwłaszcza wyjście poza ekran, użycie nowych technologii, by ożywić widzów i dać im większe możliwości; zaprojektowanie doświadczenia, w którym ruchome obrazy wykorzystane zostaną do przeciwstawienia się konwencjonalnej strukturze [narracyjnego kina], czy będzie to wykorzystanie alternatywnych zak...

Na koniec rozważań o filmach poświęconych postaci Tulse’a Lupera warto, jak sądzę, skonfrontować tę postać z Robertą Breitmore, bohaterką szczególnego projektu Lynn Hershman Leeson z lat 1974–1978. Roberta została powołana do życia, jeszcze zanim Lynn Hershman zaczęła na większą skalę pracować z ruchomym obrazem, zachowały się jednak filmy i prace wideo dokumentujące szczególny performans: przemiany Lynn Hershman w Robertę oraz dwuminutowe wideo ACommercial for Myself, w którym wykorzystuje o...

W listopadzie 2007 roku, po premierze filmu Nightwatching, przeprowadzałam dla miesięcznika „Kino” wywiad z jego reżyserem, Peterem Greenawayem „Opinia o śmierci kina to jeden z najczęściej powtarzanych pańskich sądów” – stwierdziłam w pewnym momencie. „Powtarzam to od piętnastu lat, ale teraz mnie to dogoniło – bo kino rzeczywiście umiera, ludzie nie chodzą już do kina… Zwykły telefon komórkowy jest teraz o wiele ważniejszy. Nie wydaje mi się, by zginęła idea ekranu. Ale idea kina tak” – odp...

Quinze jours avant sa mort, Maria Casarès décide de léguer son domaine de La Vergne à la commune d’Alloue, au cœur de la campagne charentaise. Cependant, elle ne laisse aucune indication sur le projet qu’elle désire voir naître dans une maison achetée en 1961. Cet entretien avec Johanna Silberstein et Matthieu Roy, codirecteurs de La Maison Maria Casarès, retrace la genèse et l’essor d’un projet culturel associant une résidence d’artistes, un Festival d’été et une action forte en faveur du développement local. Devenue lieu de référence de la création contemporaine, la Maison donne la parole aux artistes et garde en mémoire celle de Maria Casarès.

Pytając o zmiany w kinie, zachodzące pod wpływem pojawienia się nowych mediów i o zmieniające się role artysty i odbiorcy, z konieczności dochodzi się do pytania o fenomen, jakim jest kino interaktywne. Ryszard W. Kluszczyński w artykule Kino interaktywne – porządkowanie pola pokazuje, że „rozsadzające” klasyczne uwarunkowania kina (takie jak unieruchomienie grupowego odbiorcy przed ekranem w ciemnej sali czy opowiadanie linearnej historii, na której przebieg widz z konieczności nie ma wpływu...

W krakowskim Lupercyclopedia vj Show Peter Greenaway przedstawił charakterystyczne dla swojej twórczości połączenie praktyki artystycznej z refleksją teoretyczną. Projekt Walizki Tulse’a Lupera został zaprezentowany jako realizacja postulatów odnowy kina, „wynalezienia go na nowo”, wobec z jednej strony przemian technologicznych, z drugiej zaś wyczerpania się, a może nawet nieustającego braku interesującego języka sztuki kinowej. To pragnienie – aby uczynić dzieło filmowe odkrywczym na poziom...

To medialne rozproszenie jest bardzo dobrze widoczne w przestrzeni internetu, która w epoce konwergencji bardzo często stanowi obszar działań związanych z kinem. Również tam najczęściej dochodzi do sproblematyzowania instancji narracyjnych. W pewnym sensie tu także dochodzi do rozproszenia i multiplikowania, w istocie jednak są to procesy bardziej złożone. W 2008 roku Figgis zgodził się wziąć udział w projekcie producenta urządzeń elektronicznych Sony Ericsson (który promował właśnie nowy tel...

Dla moich rozważań szczególne znaczenie ma jednak konstatacja, że to właśnie technologie cyfrowe stają się w kinie nowym obiektem lęków, nadziei i metafor kulturowych. Zdaniem Rodowicka następuje tu wręcz przeciwstawienie technologii analogowych i cyfrowych, gdzie te pierwsze „poręczałyby” rzeczywistość, te drugie zaś stanowiły jej złudną alternatywę. Trudno tutaj do końca zgodzić się z Rodowickiem, bowiem kino, zwłaszcza komercyjne, rzadko poważnie i konsekwentnie próbuje przeciwstawić obraz...

Jakkolwiek Peter Greenaway wielokrotnie powraca w swoich filmach do tych samych motywów : wydarzeń, nazwisk, figur wizualnych i narracyjnych – Tulse Luper jest nawet w kontekście jego twórczości postacią wyjątkową. Po pierwsze, od samego początku umieszczony jest niejako na metapoziomie (pojawia się na przykład w napisach końcowych do filmu Katalog wypadków jako jeden z konsultantów), ponadto zaś jego portret nosi zawsze znamiona pewnej konsekwencji psychologicznej, tak skądinąd rzadkiej w pr...

Przedmiotem mojej refleksji w tej książce była wyprawa kina (a wraz z nim i innych dziedzin współczesnej kultury) „w stronę wirtualności”, rozumianej tyleż jako pojawienie się nowych technologii, co jako szczególne przekształcenie naszego myślenia o świecie i – w wielu aspektach – naszego w nim funkcjonowania. W wielkich projektach „rzeczywistości wirtualnych”, manipulacji genetycznych, swobodnego nawigowania między obrazami-światami, erozji ulegają dotychczasowe opozycje i wyznaczniki kultur...

„Śnię o maszynie, takiej jak Babbage’a… która pewnego dnia pozwoli nam przewidzieć nieskończoną serię wyników numerycznych… Nieskończoną liczbę snów, tak głęboko w naszych duszach, że nawet ich jeszcze nie pamiętamy” – mówi Ada Augusta Byron King, hrabina Lovelace, bohaterka filmu Lynn Hershman Conceiving Ada. Komputer jako istniejące urządzenie, technologia, projekt, a wreszcie metonimia cyberprzestrzeni i rzeczywistości wirtualnej jest jednym z najważniejszych elementów w filmach Conceiving...

A Ziegfeld Follies headliner who starred in two iconic Broadway musicals of the Jazz Age, a pioneering radio and television funnyman, a recording artist who introduced a plethora of popular hits, and one of the most bankable Hollywood stars of the Great Depression, Eddie Cantor was a singing comedian who spent over four decades prancing across media borders to the delight of millions. The full implications of why Cantor has, in the words of his biographer, “become the most forgotten star of t...

Obsession Le cinéma muet italien, en particulier durant l’âge d’or des années 1910, est obsédé par la profondeur de champ. Peu enclin à morceler l’espace à travers le montage et très attaché au plan dit « autarcique », il mit un point d’honneur, dès ses débuts, à offrir aux regards des spectateurs des espaces de plus en plus vastes, tridimensionnels et susceptibles d’être organisés selon les constructions de la perspective. Cette tendance atteignit son apogée entre 1911 et 1914, lorsque le lo...

In 1983, choreographer Jerome Robbins premiered a new ballet titled I’m Old-Fashioned (The Astaire Variations). The thirty-minute work opens with a screening of Fred Astaire and Rita Hayworth’s dance routine to the song “I’m Old-Fashioned” from You Were Never Lovelier (William A. Seiter, Columbia, 1942). The colossal image of Astaire and Hayworth dancing on a huge screen at the back of the expansive stage of the New York State Theatre is followed by a series of solo, couple, and small group d...

More than any other film genre, the musical of Hollywood’s Golden Age depended on the presence of performers on the bill: these personalities met the expectations of the star system and, in addition, their dancing and/or singing skills gave them a special place in a context where star images were foregrounded. This book studies what makes musical stars so specific from the 1930s on: their performances, especially solo, which also reveal how film musicals tackle highbrow and popular culture. Acts by Fred Astaire, Cyd Charisse, Rita Hayworth, Barbra Streisand, Carmen Miranda, Eleanor Powell, Bing Crosby, Bob Hope, Eddie Cantor, Doris Day and the Nicholas Brothers are analyzed according to four main issues: the role of technology in cinema-made performances (editing, dubbing…); ethnicity issues and the distinctive place that the musical genre granted - or not - to “non-white” artists; the importance of stars specialized in comedy who developed a carnivalesque dimension in films; and the process of star construction itself within the Hollywood system, in relation to other forms of performance or cultural industries.

Typically when scholars or fans discuss male stars of the musical, they focus on the great dancers, turning most often to Fred Astaire and Gene Kelly. Or they look at the enduring singers, such as Frank Sinatra and Bing Crosby. Rarely do they examine the work of the major comedians who starred in musicals: Eddie Cantor, Danny Kaye, Red Skelton, and the subject of this essay, Bob Hope. In particular, I examine how Hope’s often-inept trickster persona, a signature of his comedy roles, works in ...

Le film Cabiria (Itala Film, 1914), superproduction de Giovanni Pastrone, est souvent considéré comme l’apogée du genre historique dans le cinéma italien des débuts. Ce long métrage, produit par la compagnie turinoise Itala Film, se déroule en Sicile, à Carthage et à Cirta, pendant la période de la Seconde Guerre punique (218-202 av. J.-C.). Le film mélange de grandes scènes d’action, comme la traversée des Alpes par Hannibal, la destruction de la flotte romaine à Syracuse par Archimède, ou e...

Introduction On sait que dès le tout début des années 1910, en Italie, les développements du film d’art ont entraîné l’implication massive de personnalités venues du monde de la culture officielle et des beaux-arts dans la production cinématographique nationale. Cela fut rendu possible d’abord et avant tout parce que le vate (prophète) de la culture italienne sous toutes ses formes, Gabriele D’Annunzio, avait manifesté très tôt son soutien à ce nouveau moyen d’expression, au point d’accepter ...

A Brazilian radio, music and film star, Carmen Miranda made a name for herself almost as soon as she set foot on U.S. soil, both in a Broadway revue and on nightclub stages. Over the first half of the 1940s, from Down Argentine Way (Irving Cummings, 1940) to Something for the Boys (Lewis Seiler, 1944), she became one of the main stars of the musicals produced by Twentieth Century-Fox. These popular musicals were travelogues aiming at seizing the continent’s emerging markets. They also meant t...

L’influence de Richard Wagner est perceptible dans les conceptions du « spectaculaire » (Roger, 1997 ; Moindrot, 2006 ; Sorbonne, 2011 ; Cheyronnaud & Pedler, 2018) qui marquent la production cinématographique italienne des années 1910, se faisant ainsi l’écho particulier d’un courant de pensée qui a plus largement innervé l’esprit de renouvellement artistique propre au début du xxe siècle. Ce wagnérisme particulier ne repose pas uniquement sur la renommée acquise par les drames musicaux à tr...

Discussions of African-American performance in the Hollywood musical have largely circulated around ideas of exclusion, positioning black performers as either displaced within the black cast musical or marginalized as featured performers in mainstream musicals governed by white stars and white narratives. While Richard Dyer contends that narrative exclusion eliminates from the black experience the utopian possibility of “bursting from the confines of life,” Sean Griffin pointedly notes that “...

The 1939 film Honolulu (Edward Buzzell, MGM, 1939) takes advantage of a cruise-ship tradition of passenger talent shows to add numbers to its shipbound second act. The talent show with the theme “Come As Your Favorite Movie Star” features Gracie Allen as Mae West, Robert Young as Leopold Stokowski, and a full complement of faux Marx Brothers (including multiple Grouchos). But the star turn, internally to the film and externally, is Eleanor Powell performing Bill Robinson’s “stair dance”[CLIP ...

L’histoire du cinéma possède encore des continents mystérieux. Parmi ceux-là, une Atlantide oubliée depuis trop longtemps : le cinéma muet italien. Il a pourtant bénéficié, dès les années qui succédèrent son invention, d’une renommée internationale, fascinant les foules, les intellectuels et les artistes de l’Europe entière. Ces films tournés en Italie entre 1896 et 1930 deviennent désormais accessibles grâce aux campagnes de restauration, de digitalisation et de mise en ligne qui offrent enfin la possibilité de poser un nouveau regard sur ce patrimoine culturel. L’ouvrage plonge au cœur de ce qui fonde l’esthétique du cinéma muet italien dans le rapport intrinsèque qu’il entretient avec les autres arts. Danse, théâtre, opéra, littérature, arts figuratifs : le cinéma s’invente aussi bien à partir des grandes œuvres classiques que celles les plus en vogue circulant à travers des médias alors en pleine expansion. Des premières vues documentaires, immortalisant les paysages et monuments italiens, aux péplums monumentaux, en passant par les mélodrames qui révélèrent les premières stars, ou encore les adaptations littéraires de la Film d’Arte Italiana, le cinéma naît avec cette faculté insolite et merveilleuse à absorber, revisiter et transformer une multitude de formes et de disciplines artistiques. L’ensemble des textes sont traversés par une forte volonté d’insister sur la portée innovante du septième art dans sa capacité de réemploi.

Rita Hayworth is “the perfect example of the fabricated Hollywood star,” not only because of the physical metamorphosis that she underwent as she changed her name from Margarita Carmen Cansino, but also because she is the perfect embodiment of the Hollywood technological miracle: that of cosmetics, camerawork and sound synchronization. Her initial transformation was followed by others: Her blazing hair varied with hair dyes and color movies and the dubbings of her voice changed for singing nu...

More than any other classical Hollywood genre, the musical depended heavily on the presence of and, at times, the number of stars in the cast, thus becoming the epitome of the Hollywood system. For example, in 1930s series such as The Big Broadcast (1932-1938) from Paramount, and Broadway Melody (1935-1940) from MGM, studios tried to stand out from the competition by emphasizing their extensive roster of stars and their respective specialties. These stars represented a distinct group. While s...

Over a period of more than 50 years, Doris Day was a prominent figure of the American cultural stage. She was “the queen of juke-box” in the late 1940s and reigned over the box-office throughout the 1950s and 1960s. Between 1951 and 1966, she was featured more than 10 times amongst the top 10 money-making stars. Her recordings of “Sentimental Journey” (1945), “Secret Love” (1945) and “Que Sera, Sera (Whatever Will Be, Will Be)” (1954) all reached the Grammy Hall of Fame and are only a few of ...