Search

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publication Niniejszy artykuł stanowi dopełnienie poprzedniej pracy poświęconej relacjom między społecznością Knyszyna, miasta królewskiego w województwie podlaskim, a wojskiem koronnym cudzoziemskiego autoramentu w latach 1650–1651 (Ł. Gołaszewski, Żołnierze a mieszczanie w siedemnastowiecznej Polsce – obrazki ze stosunków mieszkańców Knyszyna z wojskiem koronnym w latach 1650–1651, [w:] Na z góry upatrzonych pozycjach, red. B. Międzybrodzki et al., Warszawa–Zabrze 2011, s. 155–164) i opisuje sprawy poprzednio świadomie pominięte bądź z uwagi na mniej spektakularny charakter wydarzeń, bądź ze względu na skromniejszy zasób informacji o stronach procesowych. Podstawę źródłową stanowią fragmenty księgi wójtowskiej miasta Knyszyna, wchodzące obecnie w skład księgi nr 1 w zespole „Księgi miejskie Knyszyn” AGAD, jako karty 138–151 (wpisy od 20 maja do 30 sierpnia 1650 r.) i 152–163 (wpisy od 14 października 1650 do 14 stycznia 1651 r.). Szkic omawia stosunki między mieszkańcami miasta Knyszyna a stacjonującymi tam w latach 1650–1651 żołnierzami na podstawie zachowanych fragmentów ksiąg wójtowskich. Księgi te zawierają szereg spraw przeciwko mieszczanom, którzy w różnorodny sposób (zawsze związany jednak z przemocą fizyczną) posiłkowali się żołnierzami w sporach z sąsiadami. Ponadto obecność wojska pozwalała na nawiązywanie przez mieszczan relacji handlowych z żołnierzami i ich pachołkami, a także wysuwanie przeciwko sąsiadkom zarzutów natury obyczajowej. Z uwagi na trudności natury prawnej do sądów miejskich pozywano nie samych żołnierzy, ale sąsiadów, którzy ich przemoc mieli inspirować. The article discusses the relationships between the residents of the town Knyszyn in the Polish-Lithuanian Commonwealth and the soldiers of the state army quartered in the town in 1650–51. Th e surviving excerpts from the records of the municipal court contain a wide array of cases (albeit always making use of physical violence) against the townspeople, who made use of soldiers in confl icts with their neighbours. On the other hand, the presence of soldiers let the townspeople trade with soldiers and their servants, and also level certain moral charges against the neighbours. Due to legal complexities, these were not the soldiers who were summoned to the municipal courts but rather the neighbours who supposedly inspired violent soldier behaviours.