Search

Coğrafi konumu nedeniyle önemli bir yerleşim yeri olan ve 1359’da Osmanlı topraklarına katılan Babaeski’de yer alan Semiz Cedid Ali Paşa Külliyesi, Mimar Sinan tarafından 1562 yılında yapılmıştır. Külliye cami, medrese, hamam, kervansaray ve dükkanlardan oluşmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde uğradığı istila ve savaşlarla birlikte, imar faaliyetleri ve bilinçsiz müdahaleler sebebiyle külliyeden günümüze sadece cami ve hamam kalabilmiştir. Çalışmada, Semiz Ali Paşa Külliyesi’nin belgelere göre değerlendirilmesi yapılmış; mevcut cami ve hamamın geçirdiği onarımlar ve günümüzdeki durumu ortaya konulmuştur. Yazılı kaynaklar, mevcut kalıntılar ve karşılaştırmalı çalışma yapılarak Medrese ve “Çifte Hamam” olması muhtemel hamam için restitüsyon önerisi geliştirilmiştir. Bu bağlamda külliyenin bütüncül, evrensel koruma ilkeleri doğrultusunda korunması irdelenmiştir., Semiz Cedid Ali Paşa Complex is located in Babaeski, on the historical road from Istanbul to Belgrad, was included within the Ottoman territory in 1359. The complex was built in 1562 by Mimar Sinan. The complex consists of the mosque, madrasah, hamam, caravanserai and shops. Due to the wars and invasions the complex was faced with throughout the history, as well as various construction activities and unconscious interventions, today only the mosque and bath survive from the whole complex

Doktora Organik bir malzeme olan ahşap, zamanla biyolojik bozulmalara maruz kalmaktadır. Ahşabın kullanım yerinde mantar ve böcekler tarafından tahrip edilerek çürütülmesi, geleneksel ahşap yapıların sayısının her geçen yıl azalmasına neden olmaktadır. Bu araştırma ile yeni ahşap malzeme üzerinde başarıyla uygulanan çağdaş emprenye tekniklerinin, tarihi yapılardaki eski ahşap malzeme üzerindeki etkinliği belirlenerek, bu yapıların restorasyonunda yerinde emprenye tekniklerinin uygulanabilirliğinin araştırılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda Geleneksel Tekirdağ Evleri üzerinden alınan çam ve meşe numuneler ebatlanarak kendi aralarında sınıflandırılmıştır. Numuneler organik solventli ve suda çözünen iki tip emprenye maddesi kullanılarak, sürme ve enjeksiyon yöntemleriyle emprenye edilmiştir. Emprenye edilen numuneler ve emprenye edilmemiş kontrol numuneleri mekanik testlerden geçirilerek, emprenye işleminin, ahşabın mekanik özelliklerine etkisi incelenmiştir. Emprenyeli numuneler eskitilmiş ve kontrol numuneleriyle birlikte böcek ve mantar sorunu bulunan Tekirdağ Ertuğrul Mahallesi, İskele Caddesi 70 pafta, 263 ada, 14 parsel kadastral tanımlı eski yapıya bırakılmıştır. Numuneler yapıda 20 hafta süreyle bekletildikten sonra, bozulma dereceleri bakımından karşılaştırılmıştır. Eski ahşap malzemeye uygulanan emprenye işleminin mekanik özelliklere etkisi, kimyasalların absorbsiyon miktarları ve her bir yöntemin biyolojik bozulmalara karşı etkinliği birlikte değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, yerinde emprenye işlemlerinin koruyucu etkisi kadar olumsuz etkileri de vardır. Bu nedenle uygulama öncesi, emprenye edilecek ahşap malzemenin mekanik değerleri ölçülmeli; emprenye işlemi, malzemeye getirileri ve götürüleri irdelendikten sonra uygulanmalıdır. Anahtar Kelimeler: Ahşap, biyolojik bozulma, restorasyon, koruma, emprenye Wood as an organic material is exposed to biodegradation over time. Since wood is damaged by fungus and insects, the number of traditional wooden structures decreases every coming year. In this study, the effectiveness of modern treatment techniques which was applied successfully on new wooden material will be determined over old wooden material and the applicability of treatment-in-place techniques in restoration of these constructions will be investigated. For that purpose, pine and oak samples gathered from traditional Tekirdağ Houses were sized and classified among each other. By using two types of treatment materials, organic solvent and water soluble, samples were treated through application and injection methods. Treated samples and control samples which were not impregnated were mechanically tested and the effects of treatment procedure on mechanical features of wood were checked. Treated samples alongside with old samples and control samples were left to the old structure on Tekirdağ Ertuğrul Square, İskele Street 70 map section, 263 city block, 14 parcel cadastral defined where there was insect and fungus problem. These samples after being left in the structure for 20 weeks were compared with each other in terms of their deterioration level. The effects of treatment procedure applied over old wooden material on mechanical features, absorption amounts of chemicals and effectiveness of every single method against biodegradation were evaluated together. According to research results, treatment-in-place methods are protective but at the same time it has negative effects as well. Because of that reason, in pre-application process, mechanical values of wooden structure to be treated should be measured; treatment procedure should be applied after analyzing the costs and benefits. Key Words: Wood, biodegradation, restoration, preservation, treatment

Doktora Bu çalısmada, Vize-Pınarhisar (Kırklareli) yöresindeki Soğucak formasyonu kalkerlerinin; jeolojik, mineralojik, fiziksel, mekanik, teknolojik, kimyasal özellikleri belirlenerek restorasyonda kullanılabilirliği ve uygunluğunun irdelenmesi amaçlanmıstır. Soğucak formasyonu, Orta Eosen'de baslayan ve Oligosen baslarına kadar süren bir transgresyon (denizlerin karaya ilerlemesi) sonucunda self ortamında depolanan resif-kıyı karmasığı karbonatlarından kurulmustur. Zaman asmalı olarak ilerleyen transgresyon sürecinde (Orta Eosen ? Oligosen) kıyı morfolojisi, hidroliği ve deniz seviyesi değisimleri farklı resif tipleri ile birlikte genis bir kıyı karbonat kompleksinin bir arada toplanmasına yol açmıstır. Vize-Pınarhisar bölgesi kalkerlerinin ve Küçük Ayasofya Kilise Camii, Vize Antik Tiyatro (Odeon), Serbetdar Hasan Bey Camii gibi Vize dolaylarındaki tarihi eserlerin restorasyonları sırasında örnekler alınarak yapı taslarının ve ocak taslarının tüm içyapı özellikleri irdelenmistir. Özellikle Trakya bölgesi ve ?stanbul'un tarihi yapılarında yoğun olarak kullanılan Pınarhisar ve Vize bölgesi yapı taslarının tüm yapısal özellikleri ele alınarak restorasyonlarda kullanılabilirliğini amaçlayan TS 699'daki deneyler yapılmıstır. Deney sonuçları karsılastırılarak bölge kalkerlerinin restorasyonda kullanımı açısından olumlu ve olumsuz etkileri ortaya konmustur. The aim of this study is to investigate the geological, mineralogical, physcial, mechanical and technological properties of the limestone Soğucak formation with regard to proper and beneficial usage in building restorations. Soğucak formation is characterized by a complex deposition of the refal and coastal carbonates on shelf during transgression ranging from middle Eocene to early Oligocene. It is consequently developed as time-transgressive, and its deposition period is not unique. Also, coastal morphology, hydrology and sea-level changes caused formation of various refal types and coastal depositions during the long-stage transgression. Limestones samples collected from the Vize-Pınarhisar region as well as from the Vize Küçük Ayasofya Church-Mosque (Gazi Süleyman Pasa Church-Mosque), Serbetdar Hasan Bey Mosque, Vize Antique Theatre and the internal structures of the collected limestones have been studied. The stones of the Pınarhisar and Vize region were widely used especially in the historical buildings of the Thrace and Istanbul. In order to determine the usage of those building stones for restoration purposes, the experiments were carried out on the basis specified in TS- 699. By making comparison for the experimental outcome, usability as well as pros and cons of the region limestone for restoration purposes has been evaluated.

Eyüp bölgesi, tarihi boyunca dini ve mistik karakteri ile öne çıkmıştır. Özellikle Osmanlı dönemi, Eyüp bölgesi için bir altın çağı niteliğindedir. Eyüp kıyı şeridinde başlayan Endüstrileşme sürecine rağmen, Eyüp bünyesinde barındırdığı Eyüp Sultan Türbesi sayesinde kutsal topraklardan sonra en kutsal dini merkez haline gelmiştir.Bektaşi Tarikatı da, Eyüp'te faaliyet göstermiş tarikatlardan biridir. Kökeni 13. Yüzyıla dayanan Bektaşilik, Hacı Bektaş Veli öğretileri ışığında ilerlemiş bir tarikattır. Özellikle II. Beyazıt dönemi ile birlikte tarikat, Osmanlı devletinin fetih politikasının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. İlerleyen dönemlerde Yeniçeri Ocağı'nın manevi eğitimini üstlenmiş ve devlet himayesine girmiştir. 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılmış, tüm Bektaşi tekkeleri de kapatılmıştır. Abdülmecid döneminde, Bektaşi tekkeleri yeniden kurulmuş ve faaliyete geçirilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra bir kez daha kapatılan Bektaşi tekkelerinin yalnızca bir kısmı günümüze ulaşabilmiş; bir kısmı günümüze ulaşamamış ve yıkılmışlardır.Genel olarak tekkeler ayin birimi, konaklama birimi ve hazire/türbe olarak üç ana başlık altında şekillenmektedir. Tekkelerin mimarisi ve tipolojisi incelendiğinde, tarikatlara göre bir tekke tipolojisi oluşturmak mümkün değildir. Tekkelerin dönemler içerisinde farklı tarikatlar tarafından da kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda, dönemler içerisinde tarikatların kendi inanış ve ritüellerine göre tekkelerde ekleme ve çıkarmalar yaptığı görülmüştür. Ayrıca tekke terminolojisi de tarikatlar arasında farklılık göstermektedir. Bektaşi tarikatının da bu bağlamda faklı mekan kurgusu ve terminolojisi (Aşevi, Kiler Evi, vb.) bulunmaktadır. Eyüp region has come to the fore with its religious and mystical character throughout its history. Especially the Ottoman period is a golden age for the Eyüp region. Despite industrialization process, Eyüp region is still the most important visiting center after the holy lands due to the Eyüp Sultan Tomb.The Bektashi Sect is one of the sects had been active in Eyüp. Bektashism, which originated in the 13th century, advanced in the light of the teachings of Haji Bektaş Veli. Bektashi sect, became an indispensable part of the Ottoman state's conquest policy in Beyazıt II period. They had assumed the spiritual education of the Janissary Quarry and had become state- mandated. In 1826, Bektashism was abolsihed and Bektashi tekkes were closed. In Abdülmecid period, Bektashi tekkes were re-established and put into operation. However, the Bektashi tekkes demolished once more in republican era. Despite being idle, some of the tekke structures could survived. However some of them could not survived and destroyed.Generally, tekkes are formed under three main headings; ritual unit, accommodation unit and treasury / mausoleum. When the architectural typologies of the tekkes are examined, it is not possible to create a tekke typology according to the religious sects. Considering that dervish tekkes were used by different sects during the periods, it was observed that the sects made additions and subtractions in the tekkes according to their beliefs and rituals. In addition, tekke terminology also differs among the sects. Also, Bektashi sect has different spaces and terminologies (Aşevi, Kiler evi, etc.).Within the scope of this study, the Karyağdı Baba Bektashi Tekke which established in Eyüp, was researched and conservation concepts had been examined as a 200 years old Bektashi structure. Tekke complex was examined on-site and surveys were taken. Literature studies have been made and similar examples have been examined. As a result of the researches, a two-term restitution project was made for the building and three conservation concepts have been prepared for the preservation of tekke ruins. 157

Doktora Tezi Taş malzemenin görünümünü değiştiren ve bozulmasına yol açan yüzeydeki her türlü birikim kirlilik olarak adlandırılmakta; bu birikimin yoğunluğuna ve türüne göre de taşlarda görülen bozulmalar farklı şiddette ve biçimde gerçekleşmektedir. Yapı taşlarında kirli kabuk oluşumu taşın bünyesel yapısı ve dış etkilere bağlı olarak gelişmektedir. Bozulmaların niteliği, çevre koşullarına, bunların etkinliklerine ve malzeme özelliklerine göre faklılaşmaktadır. Kalker esaslı yapı taşları üzerinde kirli kabuk oluşumu, bileşiminde kalsit mineralinin bulunmadığı veya az miktarlarda bulunduğu granit ve kumtaşı gibi taşlara kıyasla çok daha hızlı ve belirgin bir şekilde gerçekleşmektedir. Bu çalışma ile Edirne, İstanbul ve Kırklareli'ndeki kalker esaslı yapı taşlarının yüzeylerinde gelişen kirli kabuk oluşumları görsel, deneysel ve mikroskobik olarak incelenmiş; bu kabuğun gelişimine neden olan faktörler ve ayrışma üzerindeki etkileri belirlenerek, kirli kabuk örneklerinin sağlam taş örnekleri ile karşılaştırmalı analizleri yapılmıştır. Ayrıca, kalker esaslı yapı taşlarında çeşitli faktörlere bağlı olarak zamanla oluşan kirli kabuğun morfolojisinin, kimyasal yapısının, mineralojik bileşiminin ve taşa verdiği zararların sınıflandırılması yapılarak; taş yüzeyinde ve kabuk arkasında yüzeysel bozulmalara neden olan kimyasal ve fiziksel ayrışmalar irdelenmiştir. Deneysel çalışmalar fiziksel (Schmidt çekici), mineralojik petrografik (XRD ve polarizan mikroskobu), kimyasal (ICP-ES, ICP-MS, FTIR) ve içyapı analizleri (SEM-EDS) olmak üzere dört adımda yürütülmüştür. Deney sonuçlarına göre, taş malzeme yüzeyindeki kirli kabuk oluşumunun önemli oranda jips mineralinin gelişmesine bağlı olduğu belirlenmiştir. Atmosferdeki diğer kirleticiler bu kirlilik oluşumuna katalizör olarak etki etmekte ve kabuk oluşumunu hızlandırmaktadır. İçyapı analizlerinde kirli kabuğun taşa oranla daha fazla boşluklu bir yapıya sahip olduğu tespit edilmiş; bunun yanında kirli kabuk yüzeylerinden elde edilen Schmidt çekici değerleri de sağlam taş yüzeyinden alınan sertlik değerlerinin altında kalmıştır. Buna bağlı olarak taş yüzeyinde zayıf karakterde bir tabakanın geliştiği saptanmıştır. Kimyasal analizlerden elde edilen verilerin karşılaştırılması neticesinde; sağlam taşın yapısındaki CaO değerleri kirli kabuk kısmında azalırken; Si2O, Al2O3, Fe2O3, Na2O, K2O, TiO2, P2O5, MnO, Cr2O3, C (NCC), S, Ni, Cu, Sn, Co, Zn, V, Ba, Pb, Zr, As ve Hg değerleri ise kirli kabukta artış göstermiştir. Abstract Soiling is attributed to all kinds of accumulation on the surface changing the appearance of stone material and leading to deterioration, which are observed on stones according to the density and type of accumulation and occur in various severities and forms. Black crust formation on building stones varies according to the constitutional structure of stone and external effects. Characteristic of deterioration differs in accordance with the environmental conditions, their effects and material features. Black crust formation on calcareous building stones occurs much more rapidly and apparently than stones such as granite and sandstone, which involves little or no calcite mineral. The present study visually, experimentally and microscopically examined black crust formation on the surfaces of calcareous building stones in Edirne, İstanbul and Kırklareli, determined the factors causing formation of the crust and its effects on weathering and conducted comparative analysis between black crust samples and solid stone samples. Moreover, chemical and physical weathering causing surface deteriorations on stone surface and behind crust were examined through classifying morphology, chemical structure, mineralogical composition and damages of the black crust depending on different factors in calcareous building stones. Experimental studies were conducted in four steps as physical (Schmidt hammer), mineralogical-petrographical (XRD and polarizing microscope), chemical (ICP-ES, ICP-MS, FTIR) and microstructural analysis (SEM-EDS). The experiment results determined that black crust formation on stone material surface mainly depended on the development of gypsum mineral. Other contaminants in the atmosphere catalyze this contamination and accelerate crust formation. It was determined in the microstructural analysis that black crust had more cellular structure than stone; in addition, Schmidt hammer values obtained from black crust surfaces were below hardness values obtained from solid stone surface. Accordingly, a weak layer was detected to develop on the stone surface. The results of data comparison obtained from chemical analysis indicated that Si2O, Al2O3, Fe2O3, Na2O, K2O, TiO2, P2O5, MnO, Cr2O3, C (NCC), S, Ni, Cu, Sn, Co, Zn, V, Ba, Pb, Zr, As and Hg values increased in black crust while CaO values in the structure of solid stone decreased in part of black crust.

Bu çalışmanın amacı İstanbul'a Roma İmparatorluğu'ndan kalan büyük bir miras olan Hipodrom'un tarihi gelişimleri ile birlikte mimarlık tarihi için önemini irdelemektir. Bu tezde İstanbul hipodromu ile Anadolu Hipodromlarının karşılaştırmaları ile İstanbul Hipodrom'unun Roma, Bizans ve Osmanlı döneminde geçirdiği evreler, şahit olduğu mühim olaylar ve mimari açıdan değişimleri gelişimleri irdelenecektir. Aynı zamanda yazar ve sanatçıların gözüyle örneklere yer verilecektir. Çalışmada; Hipodromun sahip olduğu tinsel ve mimari ruhu tespit etmek, bu ruhun gün ışığına tekrar çıkarılmasının mimari açıdan çok büyük kazanç olacağı düşünerek, konular derinlemesine irdelenecektir.Anahtar Sözcükler; Hipodrom, Bizans, İstanbul, At Meydanı, Sultan Ahmet Meydanı The aim of this work remains a major legacy of the Roman Empire to Istanbul, the Hippodrome's historical importance for the development of architecture in conjunction with analyzing the ore that lies beneath the earth and how important that is to be analyzed. In this thesis contain with comparisons of Istanbul hippodrome and Anatolia hippodrome; and the Roman, Byzantine and Ottoman period of Istanbul Hippodrome, its phases, has witnessed important events and developments will examine changes in their architecture. Same time, writers and artists through the eyes of the examples given in the thesis purpose of the hippodrome has spiritual and architectural spirit, to determine also the soul the light of day again, the removal architecturally very large profit would be to emphasize.Key words; Hippodrome, Byzantine, Constantinopol, At Meydanı, Sultan Ahmet Meydanı 159

Bu çalışmada, Keşan, Yenimuhacir ve Danışmen formasyonlarına ait kumtaşlarının; jeolojik, mineralojik, petrografik, kimyasal, fiziksel, mekanik ve teknolojik özellikleri belirlenerek, yapı taşı olarak kullanılabilirliği tespit edilmeye çalışılmıştırKeşan formasyonunu oluşturan kumtaşları, açık gri, kirli yeşil, sert, çok kalın ve orta-kalın katmanlıdır. Denizaltı yelpaze ortamı özellikleri gösteren formasyon, üst Eosen yaşta ve 1500 m kalınlıktadır. Yenimuhacir formasyonu, genel olarak ince taneli, ince tabakalı kumtaşlarından oluşmaktadır. Delta ilerisi, delta yamacı ortamında çökelen formasyon, üst Eosen yaşta ve 600 m kalınlıktadır. Danışmen formasyonu, çakıltaşı bantları ve değişik düzeylerde linyitler içeren kumtaşlarından oluşmaktadır. Delta düzlüğü ve akarsu ortamlarında meydana gelen formasyon orta Oligosen yaştadır ve yer yer 1000 m kalınlık göstermektedir.Deneysel çalışmalar ile belirlenen, mineralojik, petrografik, kimyasal, fiziksel ve mekanik özelliklere göre, Keşan ve Danışmen kumtaşlarının yapı taşı olarak kullanılabileceği tespit edilmiştir. Yenimuhacir kumtaşının fiziksel özelliklerinin yeterli olmadığı, atmosferik koşullara karşı dayanıklılık göstermediği belirlenmiştir. Bu nedenlerle, Yenimuhacir kumtaşının yapı taşı olarak kullanılamayacağı saptanmıştır.Tarihi Rektörlük Binası kumtaşlarında görülen bozulmaların en önemli sebeplerinin; kumtaşı bünyesinde bağlayıcı olarak bulunan karbonat çimentonun çözünerek boşalması, feldispat minerallerinin ayrışması sonucu oluşan killeşme ve getirdiği alterasyonlar olarak belirlenmiştir. In this study, geological, mineralogical, petrographic, physical, chemical, mechanical and technological properties of the sandstones of Keşan, Yenimuhacir and Danışmen formations are determined and they are also studied as building stone.The sandstones of Keşan formation are light grey, dirty green, hard, very thick and medium layered. The upper formation that displays undersea fan environment specifications is at the age of upper Eosen and 1500 m thick. Yenimuhacir formation, in general is consist of fine grid, fine layer sandstones. The settled formation at the shoulder and front of delta is at the age of upper Eosen and 600 m thick. Danışmen formation is made out of pebble bands and sandstones that contain various levels of coal. The formation at the plateau of delta and the river beds are at the age of Oligosen and 1000 m thick.It has been determined, by experimental studies toward geological, mineralogical, petrographic, physical, chemical, mechanical and technological properties, that Kesan and Danismen sandstones can be used as building stone. It is determined that Yenimuhacir sandstones physical properties are not adequate and they are not strong enough against atmospheric conditions. Therefore Yenimuhacir sandstone can not be used as building stone.Sandstones used in the historical building which is being used as rectorship of the university building, has some deteriorations. Some of the most important reasons for these deteriorations are as follows: carbonate cement as a binging agent in the sandstone are being solved away and leaving empty spaces behind, the separation of the feldspar causing clay formation and therefore altering the sandstone. 178

Demiryolları tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizdeki ulaşım sisteminin de başlangıç noktasını oluşturur. Osmanlı yöneticileri kurulacak demiryolu ağı ile askeri ve siyasi yönden güçlenmeyi hedeflerken ekonomik olarak da kalkınma sağlanacağına inanmışlar ve bu nedenle demiryolu yatırımlarına büyük önem vermişlerdir.İstasyon yapıları yapım tekniği ve malzemesinin yanında farklı bir mimariye de sahiptir. Çok küçük istasyon noktaları dışında, bütün istasyon alanlarında değişik amaçlara hizmet eden yapılar inşa edilmiştir. Ancak demiryolu teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak buharlı lokomotiflerin yerini dizel ve elektrikli lokomotifler almış; bununla birlikte karayolu taşımacılığındaki gelişmeler demiryollarına verilen önemi azaltmıştır. Neticede birçok demiryolu hattı ulaşıma kapanırken, bu hatlar üzerindeki istasyon yapıları da kullanım dışı kalmıştır. Halen ulaşımın sağlandığı hatlar üzerindeki istasyon yapılarının bir kısmı ise teknolojik gelişmelere bağlı olarak ya işlevlerini tümüyle kaybetmiş ya da yapılan yeni eklerle kullanımına devam edilmiştir. Bu istasyon yapıları yardımcı tesisleri ile birlikte bir dönemin demiryolu teknolojisini yansıtmaktadır. Dolayısıyla istasyon alanları korunarak gelecek nesillere en iyi şekilde aktarılmalıdır.Bu çalışma ile son yıllarda demiryolu taşımacılığının yok denecek kadar azaldığı Büyük Mandıra - Kırklareli demiryolu hattının uç noktasında bulunan Kırklareli istasyon yapılarının mevcut durumlarını ortaya koymak ve alandaki en önemli yapılardan birisi olan lokomotif deposuna yeni işlev önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Like in the entire world, railways are the starting point of our country's communication system. Ottoman Empire administrators believed that economic development will be achieved through railway communication systems, besides gaining military and political power, and gave much importance to railway investments.Railway stations have a different architecture besides building technique and material. Exept for very small stations, buildings with various purposes have always been built in railway stations. Howewer, along with the developments in railway technology, steam locomotives were replaced by diesel and electrical ones. On the other hand, the developments in highway industry decreased the importance given to railways. As a result, many railways were closed and the stations on these lines were put out of use. Some of the stations that were still on the line have lost their function as a result of technological advancements, and some continued to be used after a series of new improvements. These station buildings, along with their adjunct facilities, reflect the railway technology of a certain period. Thus, station areas must be well protected and passed on the next generations.The aim of this study is to expose existing status of Kirklareli station buildings, lying on the frontier of Buyuk Mandira - Kirklareli railway line, which has lost its share of railway transportation in the recent years to a level of nearly nothing, and develop function suggestions for locomotive depot, one of the most important structures in the area. 241

Dolomitik kalker esaslı yapı kayaçlarında Mg elementinin miktarının fazlaolması yapı kayaçlarının erken bozulmasına neden olmaktadır ve bu sebeple dolomitkayaçlar iyi tanınmalıdır. Bu çalışma da amaç, dolomitik kalker esaslı yapı kayaçlarınıntanınması, en uygun koruma ve kurtarma çalışmalarının belirlenmesidir. Dolomit esaslıkalker kayaçları boşluklu olduğundan, bünyelerinde nemi fazlasıyla barındırırlar vetarihi yapılarda kullanılan dolomitik esaslı kalkerler çabuk bozulmaktadırlar.Edirne'deki tarihi yapılardan alınan sağlam ve bozuk kayaç örneklerin kimyasalözellikleri irdelenerek, özellikle Mg, Ca, K, Pb, Na, Mn, Cu, Zn elementlerin oranlarınaAtomik Absorpsiyon Spektroskopi (AAS) ile bakılarak bozulmaya olan etkileriaraştırılıp, tahrip şekilleri farklı (yüzeysel erozyon, parça kayıpları, oyuk-çatlaklar) olankayaçlara en uygun restorasyon yöntemleri (temizleme, kuvvetlendirme, yama tedavi,parça takviye) irdelenecektir.Anahtar Sözcükler: Dolomitik kayaç CaMg(CO3)2, Mg, kalker, bozulma, restorasyon. High Mg concentration in dolomitic rocks cause early damage of dolomiticlimestone in construction and therefore these rocks should be identified well. The aimof this study is to identify dolomitic limestone and to determine appropriate protectionsystem. Dolomitic limestones contain high amount of moisture due to their empty andthese rocks in the historical building decompose fast. The deteriorationed and non-deteriorationed samples from construction of Edirne buildings were chemicallyinvestigated. Particularly, Mg, Ca, K, Pb, Na, Mn, Cu, Zn contents were analysed byAtomic Absorption Specroscopy (AAS). By investigating their effect on decomposition,the most suitable restoration method will be developed for the rocks which havedifferent type disturbutions.Keywords : Dolomitic limestone CaMg(CO3)2, Mg, limestone, deterioration,restoration 130

ÖZET İnsanlar yapı malzemesi olarak taşı daima kullanmışlardır. Yer yüzünün çatlaklarından lav olarak çıkarak bazı tabakalarda donar, sertleşir ve granit, tüf gibi mağmatik taşlan oluşturur. Su ve rüzgar ile minerallerin taşınması ve yerleşmesi ile kalkerleşme ve traverten gibi tortul taşlar oluşur. Metamorfizmaya uğrayarak daha önceden şekillenmiş taşlar tekrar değişir ve mermer gibi metamorfik taşlan oluştururlar. Patina ve crust çok önemli kavramlardır. Patinanın taş üzerinde koruyucu bir tabaka olarak anlaşılmasından beri, bazı bilim adamlan patinanın kaldırılmasına karşı çıkmaktadırlar. Crust ise kirliliğin daha kaim bir formudur ve kaldınlmalıdır. Kirlilik tozdan başlar ve kaim siyah kabuğa kadar yayılır. Taşla beraber kullanılan bazı metaller paslanmaya sebep olurlar. Yosun, liken, mantar ve bakteriler taşa yapışırlar, enzimleriyle taşa zarar verirler. Bitkiler taş içinde büyür ve kökleriyle taşı çatlatabilirler. Zeminden yükselen su çiçeklenmeye sebep olabilir. Ve diğer bazı sebeplerden dolayı taş kirlenmeye ve deforme olmaya başlar. Kirliliğe sebep olan faktörler bazı test ve analizler yardımıyla bulunabilir. SEM, XRD, TGA, XRF, FTIR bu testlerden bazılandır. Taştan örnek alınır, taşm ve kirliliğin bütün karakteristiklerini bulmak için bazı teknikler kullanarak incelenir ve en uygun temizleme tekniğine karar verilir. Temizleme mekanik, kimyasal ve lazer gibi olan tipleri kapsar. Taşm zarar gören kısmı operatör tarafindan çeşitli el ve püskürtme aletleri kullanarak kaldırılır fakat taşa çok zarar verebilir. Bazı kimyasallar, kanşık lapalar kimyasal temizlikte taşa sürülür ve beklenir. Kimyasal temizlikte taşa zarar verebileceğinden uygulamadan sonra taş iyice yıkanmalıdır. Lazer ile temizleme modern bir tekniktir ve profesyonellik gerektirir. SUMMARY The stone has been used as a construction material since the oldest time. Lava is frozen and hardened on some levels to getting out from cracks of the earth and causes occurance of magmatic stones such as granit. Carrying and settling the minerals by the wind and water, creates sedimanter stones as travertine. The stones which formed previously, under methamorphic conditions, changes and brings out methamorfic stones such as marble. Patina and crust are most importants concepts. Since patina is a preserved layer on the stone, some scientists refused to remove it. Crust is a thick soiling form and must be removed. Soiling extands from the dust to the dendritic black crust. Some metals which are used with the stones together cause staining. Algea, lichen, microorganisms and fungi may adhere on stones, effecting them with their enzyms. Plants can grow up in stones and crack it. Increasing water from the ground can cause efflorescense. And because of some other effects, stone can start to soil and deforme. The factors which cause the soiling, may be found by using some tests and analitical tools. Some of them are SEM, XRD, TGA, FTIR. Samples that are removed from stones are, investigated using these techniques to find all the characteristics of stones or soilings and help to decide the most appropriate cleaning technique. Cleaning techniques consist of mechanical, chemical and laser ones. The damaged part of stone may be removed using hand and blasting tools by operators but this can cause damage to the stone. Some chemicals, poultices use in chemical method. These mix poultuces spread on stone and wait. Chemical cleaning can cause the damage to the stone so stone must washed carefully later. Laser cleaning is a modern technique and need professionalism. Some consolidants must be used after the cleaning for a long life of stone. 11 127

ÖZET Bu çalışmada Alaşehir'de bulunan Kurşunlu Han'a ait belgeleme çatışmaları yapılmış ve restorasyon önerileri geliştirilmiştir. Birinci bölümde han ve kervansarayların tarihi gelişimleri anlatılmıştır, öncelikle han, kervansaray ve benzeri kuruluşlar tanımlanmıştır. Ardından han ve kervansarayların tarih içindeki gelişimleri Anadolu öncesi Türk hanlarından başlayarak sırasıyla Büyük Selçuklu Hanları, Anadolu Selçuklu Harılan ve Osmanlı Hanları olarak ele alınmıştır. Anlatımlar sırasında zaman zaman örneklere yer verilmiş mimari ve yapısal analizleri dikkatle değerlendirilirken özellikle Osmanlı devri hanları ve bu hanların gösterdiği gelişim çizgisi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Hellenistic, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı kültür dönemlerinin yaşandığı Alaşehir kenti tarih gelişimi anlatılmış, bu uygarlıkların Alaşehir'e yaptığı kültürel katkılardan sözedilmiştir. Ardından çalışmanın esasım oluşturan Alaşehir Kurşunlu Han analitik incelemesine geçilmiş ve genel olarak tanıtılıp tarihçesi verilen Han'ın mevcut durum analizi yapılmıştır. Üçüncü bölümde koruma kavramı Kurşunlu Han örneğinde irdelenirken tarihsel süreçte koruma ve Türkiye'de tarihi çevre koruma çalışmaları kısaca özetlenmiştir. Koruma değerleri saptanmış ve değerlendirme ölçütleri tek tek Alaşehir Kurşunlu Han örneğinde irdelenmiştir. Uygulamaya geçmeden önceki önemli basamaklardan birini oluşturan restitusyon projesi binanın kendi verileri, tarihi araştırma, aynı tip ve devreye ait binalarla yapılan mukayeseli analiz çalışmalarının sonucu oluşturulmuştur. Köklü tarihi geçmişe Akşehir merkezde bulunan bu yapıya kültür turizmine katkıda bulunması amacıyla müze işlevi verilerek hazırlanan restorasyon önerileri ve kriterleriyle tez sonuçlandırılmıştır. III ABSTRACT In this research, the documentation works of Alaşehir ` Kurşunlu Han ` has been done and restoration proposals have been developed. In the first section; the historical developments of hans and caravanserais are told. First of all, hans and caravanserais and such establishments are defined. After this, the developments of the hans and caravanserais through history, beginning with the pre- Anatolian Hans, Great Seljukian Hans, Anatolian Seljuk Hans and Ottoman Hans are told respectively. When the explanations are made sometimes examples are given. Particularly the hans of the Ottoman Period and the development of the Ottoman Hans are stated while the afehiteetural at id structurel analyses are determined. After all these some information is given about caravan and caravan roads. In the second section; the historical development of Alaşehir, where Hellenistic, Roman, Byzantium, Seljuk and Ottoman civilizations lived, and cultural attributions of these civilizations to Alaşehir are told. Following these, the analytical examination of Alaşehir `Kurşunlu Han`, which is the main part of these work, is done and after describing and giving a brief historical background of the han the present condition analyse of it is made. In the third section; while the protection concept of the Kurşunlu Han is studied, the protection studies through history, and historical protection studies of the environment in Turkey are summarized briefly. Protection values are found and the evaluation values are studied one by one on the example of Kurşunlu Han. Restitution project, which forms the important stage before putting up to the practice, has been formed at a result of the comparative analytical studies of the constructions belonging to the same period and the same type, historical researches and the own data of the constructions.IV The thesis is ended with the restoration proposals and critics which are prepared after the construction, which is at the center of ALaşdtir lıaving a deep historical background, was given a museum function in order to attribute to the cultural tourism. 110

ÖZET Bu çalışmada eski eserlerden günümüz yapıtlarına, lahitlerden mezar taşlarına, müzedeki heykellerden büstlere kadar kullandığımız mermerin tanıtımı, tahribi ve korunması ele alınmıştır. Çünkü mermer, doğanın tarafımızdan oluşturulan mekanlardaki işlevsel ve sanatsal yansımasıdır. Yerküreye sağlam basışı, sadeliği, temizliği, doğallığı, güçlülüğü, kalıcılığı, uyumu, yaratıcılığı simgeler. Birinci bolümde, öncelikle mermerin kayaçlar içerisindeki yeri dikkate aünarak, kökeni iyi bir şekilde irdelenmek istenmiştir. Bu bölüm altında sırasıyla mermer türleri, özellikleri, ocaktan çıkarılması, Akdeniz ve ülkemizdeki mermer yatakları ele alınarak genel tanımlamalar yapılmıştır. İkinci bölümde mermerin restorasyonunun bilinçli bir şekilde yapılabilmesi için bozulma şekiUerinini nedenleri araştırılmıştır. Btünyesel ve dış etkilerle oluşan tahrip nedenleri olarak iki bölümde incelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise Anadolu'da ve tüm Türkiyemizde mermer kültür ve geleneğinin biraz olsun korunabilmesi için onun ileri kültür düzeyi ve hele hele uygarlık göstergesi olma niteliği çabasıyla restorasyonuna önem verilmiştir. Bu amaçla çeşitli tekniklerle bakımı, onarımı, temizliği gibi konular ele alınmıştır. ABSTRACT In tMs thesis marble, that is used in antique works as well as in today's buldings, in tombs of yesterday as well as on grave sones of present and in sculptures of yesterday exhibited at the museums as well as in busts of day with great importance and care is defined and its deterioration reasons and conservation methods are evaluated. Marble is the artistic and functional reflection of nature on spaces created by us. It symbolizes solid step on Üıe earth, simplicitiy, clearness, naturality, infiıüty, conformity and creativity. * hi chapter I, the place of marble among rocks is evaluaded in detail. Types of marbles, their specifications, minings and beds in, Mediteranean and in Turkey are described in general. The causes of deterioration for a concious restoration of marble are given in this chapter II. They are studied in two sections as structural and environmental. The restoration of marble to conserve marble culture and tradition in Anatolia because of its high cultural level and civilization indicator property is provided in chapter III. Maintanence, repair and cleaning of marble with different techniques are studied because of this. 95