Search

Bu çalışmada modern Alman edebiyatının önde gelen isimlerinden Thomas Mann’ın Buddenbrooks ve Türkiye’ninMilli Edebiyat akımı yazarı Reşat Nuri Güntekin’in Yaprak Dökümü adlı romanları 20. Yüzyılın modernleşme sorunsalıekseninde karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Türkiye’de özellikle Tanzimat Fermanı (1839) sonrasında batılılaşma etkilerioldukça yoğun biçimde gözlenmektedir. Yeni eğitim ve hukuk reformlarıyla birlikte kadınlar geleneksel ev hanımıkimliğini geride bırakmıştır ve hem eğitim hem de sosyal yaşamda entelektüel açıdan erkeklerle eşit haklara kavuşmuştur.Bunun neticesinde hayata bakışları ve dünya görüşleri de farklılaşmış ve gittikçe daha dışa dönük bir nitelik kazanmıştır.Ailenin temelini oluşturan ve ev içi düzenini sağlayan kadının sosyal açıdan daha faal olmaya başlaması, moda açısındanalafranga giyim tarzını benimsemesi, bekâr kadın ve erkek arasındaki sosyal iletişimin artması batılılaşmanın etkilerinigöstermektedir. Bu şekilde önceden sosyal yaşamı kısıtlı olan Osmanlı Kadını, batılılaşmanın etkisinde daha dışa dönükbir hayat yasamaya başlamıştır. Aile içerisinde özellikle nesil çatışmalarına sebep olan modernleşme sorunsalı, değer venormları yeniden şekillendirilmeye zorlamaktadır. Almanya’da yeni yüzyılın başlangıcıyla birlikte sanayileşme ve bilimingelişmesi sonucunda eski aile yapısı modern öznenin yeni dünya görüşü ile uyuşmamaktadır. Önceden geleneksel değerleredayanan aile kurumu, gittikçe artan öznenin iç dünyasını sorgulamasıyla birlikte yıpranmaktadır. Bunun sonucundaAlmanya’nın üst tabakasına dahil olan burjuva kesimi modern değer ve normların etkisinde hem gücünü kaybetmektedirhem de riyakâr olarak ifşa edilmektedir. Her iki romanın ana çerçevesini aile motifi ve modernleşme sürecinde değişentoplumsal değer ve normlar oluşturmaktadır; bu kapsamda aile içi değişimler ve nesil çatışmalarına yoğunlaşılacaktır. Heriki romanda gittikçe gücünü yitiren aile değerleri, kadınların dışa dönük yaşam tarzını benimsemeleri ve eski gelenekseldeğerlerin gücünün azalması, aile üyelerinin dağılmasına hatta felaketine sebep olmaktadır. Bu çalışmada başat olarakKarşılaştırmalı Edebiyat Biliminin karşılaştırma metotlarından yararlanılarak, ayrıca tarihsel ve sosyal eleştiri yöntemlerinide kapsayan bir metodoloji izlenecektir. Çalışmanın amacı, iki farklı kültür ve dil ürünü olan eserlerde saptadığımızana izlek olan ailelerin modernleşme sürecinde yaşadığı çöküş olgusunu analiz etmektir. Bu bağlamda çalışmada, her ikieserin merkezinde yer alan ailelerin, hızla modernleşen bir dünyada katı ahlak kurallarının zayıflayarak yerini, yeni/ modern dünya görüşü ve yaşam tarzına bırakması karşısında yaşadığı dönüşümlerin benzeşen ve ayrışan noktaları aydınlatılacaktır.Birbirinden farklı kültürlerin edebiyatlarında modernleşme olgusu karşısında aile fertlerinin ortak yaşamsaldeneyimlerini ve geçirdikleri dönüşümleri ortaya koyarak, edebiyatlar ve kültürler arasındaki ortaklığa dikkat çekmekhedeflenmiştir.

Bu çalışmada, 20. Yüzyıl Avusturya yazınının en önemli kadın yazarlarından sayılan Barbara Frischmuth’un “Kai unddie Liebe zu den Modellen” (1979) adlı romanı feminist eleştiri açısından analiz edilmiştir. Dilimize Gürsel Aytaç tarafından“Pembe ve Avrupalılar” olarak aktarılan bu roman, “Die Mystifikationen der Sophie Silber” (1976) ve “Amy oderdie Methamorphose” (1978) romanlarıyla birlikte bir üçleme oluşturur. Feminizm dalgasının ivme kazandığı 1970’lerinortalarında kaleme alınan bu üçleme, Almanca edebiyatta kadın sorunsalını işleyen eserler arasında dönemin öncü kadınromanlarından biri olarak kabul edilir. Barbara Frischmuth’un üçlemesinin son ayağını oluşturan ve çalışmamızınaraştırma konusu olan “Kai und die Liebe zu den Modellen” adlı bu roman, modern dünyada yaşayan kadının kimlik veözgürleşme sorunsalını odak noktasına alır. Frischmuth roman kahramanı olan kadın figürlerininkine benzer sorunlarıbizzat yaşayan bir kadın yazar olarak, tıpkı bu romanına olduğu gibi, eserlerine kendi yaşam deneyimlerini de yansıtmıştır.Eleştirel bakış açısı ve gözlemleriyle beslediği bu deneyimleri, türlü yazınsallaştırma teknikleriyle dolaylı yollardanyazının kurmaca dünyasına kanalize etmeyi başarmıştır. Bu çalışmada, otobiyografik özellikler taşıyan romanın temelizleği olan kadın sorunsalını çözümlemeye en elverişli yöntem olmasından dolayı feminist eleştiri yönteminden ve ayrıcametin içi eleştiri (werkimmanente Kritik) yönteminden yararlanılmıştır. Çalışmanın amacı, yazının kurmaca dünyasındanhareketle kadınların gerçek dünyada maruz kaldığı çeşitli haksızlık ve zorbalıklara dikkat çekmek, kadınların özgürleşimmücadelelerini desteklemek ve bu konuda bir farkındalık sağlamaktır.

This article aims to reveal what the concept of untranslatability is, what its conceptual and theoretical implications are, and how important postmodern translation approaches are, as holding a dominant position in the translation history of the millennium in terms of translation practice. In this article, in the light of Derrida’s deconstructionist/deconstructionist translation approach, which is the representative of the postmodern/poststructuralist discourse that determines today's translation theories, the idea of the indeterminacy of meaning and therefore the (im)possibilities of translation are discussed. For postmodern discourse, which emphasizes uncertainty/indefiniteness, difference/otherness and pluralism in every sense, the content in the Babylonian myth and the theme of languages being confounded emerge as a privileged site; as of yet, Babylon is an extension of both the realisability and destructibility of human/inter-communal communication and cultural exchange as well as a location that reveals the antagonistic nature of relations between texts, languages, traditions and cultures. Translation, like postmodern discourse, is faced with this antagonistic situation of "in-betweenness” and indeterminacy, thereby mediating the meaning between the source text and the target text so that one can recognize the other. Translation is always a “hybrid” by character and both translation and postmodernism produce discourse on the instability and inscrutability of signification in language and therefore of translation. In their discourses, the emphasis is placed on the intertextual context and it is underlined that the translated texts, which are claimed to always carry the traces of other texts and contexts, are actually autonomous formations. Translation has thus come to be conceptualized within the contemporary postmodern discourse as a rewriting, not as a reproduction of the "original. According to this situation, which means reading the texts from new perspectives, as predicted by the Derridean deconstruction strategy, there emerges a state of infinity of meaning and new layers of meaning are constantly appearing. Every effort to resolve the impasse in the transfer of the emerging layers of meaning also corresponds to a situation of untranslatability. In this study, which aims to illuminate the place of the concept of untranslatability in postmodern discourse, the concept of postmodernism is firstly discussed and then the effect of postmodern discourse on translation is tried to be determined. At the end of the study, it is revealed that the concept of untranslatability is in close relationship with the postmodern discourse, which reveals that the meaning is postponed forever, that it never remains fixed, and that it is redefined and reconstructed in each reading according to different political and cognitive backgrounds., Bu makale, çevrilemezlik kavramının ne’liğini, kavramsal ve kuramsal açınımını ve milenyumun çeviri tarihi içinde başat konumdaki postmodern çeviri yaklaşımlarının çeviri pratiği açısından nasıl bir öneme sahip olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu makalede, günümüzün çeviri kuramlarını belirleyen postmodern/ postyapısalcı söylemin temsilcisi konumundaki, Derrida’nın yapıbozumcu/yapısökümcü çeviri yaklaşımı ışığında, anlamın belirsizliği ve dolayısıyla çevirinin imkan(sızlık)ları fikri tartışılmaktadır. Belirsizliğe/ kesinsizliğe, farklılığa/ ötekiliğe ve her anlamda çoğulculuğa vurgu yapan postmodern söylem için, Babil söylencesindeki içerik ve dillerin karışıklığı teması, ayrıcalıklı bir mekân olarak ortaya çıkmaktadır; çünkü Babil, hem insanlar/ toplumlar arası iletişimin, kültürel alış-verişin gerçekleşebilirliğine hem de altüst olup yıkılabilirliğine sahne olan; metinler, diller, gelenekler ve kültürler arasındaki ilişkilerin antagonistik yapısını ortaya koyan bir uzamdır. Çeviri de postmodern söylem gibi, bu antagonistik arada kalma ve belirsizlik durumuyla karşı karşıyadır: kaynak metinle erek metin arasında, birinin diğerini tanıması adına, anlama aracılık etmektedir; her ikisi de anlamın, dolayısıyla çevirinin istikrarsızlığı üzerinden söylem üretmektedirler. Söylemlerinde metinlerarası bağlama vurgu yapılmakta ve her zaman başka metinlerin ve bağlamların izlerini taşıdıkları iddia edilen çeviri metinlerin özerk oluşumlar olduklarının altı çizilmektedir. Çağa egemen postmodern söylem içinde çeviri bu nedenle, orijinalin yeniden üretimi değil, yeniden inşası olarak kavramsallaştırılma aşamasına gelmiştir. Metinlerin yeni bakış açılarıyla okunması anlamına gelen bu duruma göre, Derridacı yapıbozum stratejisinin öngördüğü gibi, anlamın sınırsızlık hali ortaya çıkmakta ve daimî olarak yeni anlam katmanları belirmektedir. Beliren anlam katmanlarının aktarılmasındaki açmaza yönelik her çözüm çabası da bir çevrilemezlik durumuna karşılık gelmektedir. Çevrilemezlik kavramının postmodern söylem içindeki yerini aydınlatmayı hedefleyen bu çalışmada, öncelikle postmodernizm kavramı ele alınmış ve daha sonra postmodern söylemin çeviri üzerindeki etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda, çevrilemezlik kavramının, anlamın sonsuza kadar ertelendiğini, sabit kalmadığını ve farklı siyasal ve bilişsel arka plana göre her okumada yeniden belirlenip inşa edildiğini açığa çıkaran postmodern söylem ile yakın bir ilişki içinde olduğu ortaya konulmuştur.

Comparison method, which is used to determine the value of literary works from antiquity to the Renaissance, has gained importance today when studies that do not extend beyond national philologies have lost their popularity and focused on cultural studies by moving away from Eurocentricity. This situation has also moved away from the intimacy of the national philology departments and prepared the ground for supranational studies. As a result of the necessity of getting to know the other's world, which has become indispensable in today's global age, the competitive position in the academic community was achieved for the first time in 1996 at Istanbul Bilgi University and then at Eskişehir Osmangazi University, Selçuk University, Dokuz Eylül University and Mersin University. It was not limited to the work of these chairs, but also found a place in the field of national philology.In this study that deals with the historical development of Comparative Literature in the world and in Turkey, its scope, representatives and theoretical basis, comparative literature studies completed in the graduate programs of Germanistic departments of Turkish Universities from the last two decades to the present day were scanned in order to determine the place of comparative literature in the field of Germanistics. This screening of postgraduate theses registered in the Higher Education Council Thesis Center has concluded that comparative literature limited to İstanbul Bilgi University, Eskişehir Osmangazi University, Selçuk University, Dokuz Eylül University and Mersin University in Turkey has become widespread in the field of German philology, which tends to become supranationalized since the last two decades and has begun to evolve into "National and Comparative Literature" that synthesizes the national with non-national even getting rid of the role of "General and Comparative Literature Science. This study, which presents a chronological bibliography of the comparative studies completed in master's and doctoral programs within Turkish Germanism, reveals the development of comparative literature in the field of Germanistics between 2000-2021 and will serve as a basis for further studies on the determination of the place and importance of comparative literature in the field of Germanistics between 2000-2020 and in national philologies, Antik dönemden Rönesans’a kadar edebi eserlerin değerini belirlemek amacıyla başvurulan karşılaştırma yöntemi, ulusal filolojilerin ötesine uzanmayan çalışmaların popülerliğini yitirdiği günümüzde önem kazanmıştır ve Avrupa-merkezlilikten uzaklaşarak kültürel çalışmalara odaklanmıştır. Bu durum ulusal filoloji bölümlerinin de kendi içlerini kapalılıklarından uzaklaşıp ulusalüstü çalışmalarına zemin hazırlamıştır. Nitekim günümüz küresel çağında elzem hale gelen ötekinin dünyasını tanıma zorunluluğunun bir sonucu olarak akademik camiadaki kürsüsünü geç de olsa ilk kez 1996 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde, ardından sırasıyla Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Mersin Üniversitesinde elde eden komparatistik, sadece bu kürsülerin çalışmalarına sınırlı kalmamış, ulusal filolojilerin çalışma alanında da kendine yer bulmuştur. Bu çalışmada, komparatistiğin dünyada ve Türkiye’de tarihsel gelişimini, kapsamını, temsilcilerini, kuramsal temelini ele alan bu çalışmada komparatistiğin Germanistik alanındaki yerini tespit etmek amacıyla milenyuma girdiğimiz son yirmi bir yıldan günümüze kadar Türk Üniversiteleri bünyesindeki Germanistik bölümlerinin lisansüstü programlarında tamamlanan karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları taranmıştır. Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nde kayıtlı lisansüstü tezlere ilişkin gerçekleştirilen bu tarama sonucunda dünyadaki hızlı gelişimine rağmen Türkiye’de sadece İstanbul Bilgi Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Mersin Üniversitesi ile sınırlı kalan komparatistiğin, son yirmi yıldan itibaren ulusalüstüleşmeye meyleden Alman filolojisi alanında yaygınlık kazandığı, hatta Germanistiğin ulusalı ulusal olmayanla sentezleyen “Ulusal ve Karşılaştırmalı Edebiyat” olmaya doğru evrilmeye başladığı sonucuna ulaşılmıştır. Türk Germanistiği bünyesindeki yüksek lisans ve doktora programlarda tamamlanan karşılaştırmalı çalışmalara ilişkin bir kronolojik bir bibliyografya sunan bu çalışma, 2000-2020 yılları arasında komparatistiğin Germanistik alanındaki gelişimini gözler önüne sermesi nedeniyle komparatistiğin ulusal filolojilerdeki yeri ve öneminin tespitine ilişkin ileride yapılacak başka çalışmalara temel oluşturacak niteliktedir.

“Küresel köy”e dönüşen çokkültürlü, çokdilli postmodern dünyamızda, ulusal filolojilerdeki akademik çalışmaların bile karşılaştırmalı yazın çalışmalarına dönüştüğü gözlenmektedir. Özellikle milenyuma girilmesiyle birlikte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de komparatistik ve onun alt dalı olan imgebilim çalışmaları, daha çok tek ulus, tek dil, tek kültür ve tek yazın odaklı monolojik çalışmalar yürüten ulusal filolojik incelemelerin önüne geçerek dikkat çekici bir ivme kazanmıştır. Bu karşılaştırmalı çalışma da yazınlar, kültürler ve disiplinlerarası bir araştırma alanı olan komparatistiğin alanına girer. Bu çalışmada ünlü Avusturyalı şair Rainer M. Rilke’nin (1875-1926) Das Stundenbuch(1899-1903) adlı şiir kitabındaki “Das Buch Vom mönchischen Leben”in 36. şiiri, modern Türkçe şiirinin en önemli şairlerinden biri olan Necip F. Kısakürek’in (1904-1983) Çile (1962) adlı şiir kitabındaki “Allah ve İnsan” başlıklı şiiri ve son olarak, postmodern dönem Türkçe şiirinin öncü şairlerinden olan Hilmi Yavuz’un (1936-) Çöl Şiirleri’ndeki “çöl, yollar, hırka” adlı şiirleri karşılaştırılmıştır. Çalışmanın amacı; farklı zaman ve uzamlarda, farklı şairler tarafından, farklı dillerde (biri Almanca diğerleri Türkçe) kaleme alınmış olan bu şiirlerin İbn’ül Arabî’nin (1165-1240) tasavvuf felsefesiyle olan bağlantılarını açığa çıkarmaktır. Yapılan literatür araştırmasının sonucuna göre, dünya yazınından seçilmiş üç ayrı şiirde İbn’ül Arabî’nin “vahdet-i vücûd” öğretisinin izlerini sürmeyi hedefleyen bu çalışma, özgün bir komparatistik çalışmasıdır ve tematolojik karşılaştırma türüne girmektedir. Çalışmada temel olarak karşılaştırma, yorumbilgisi ve metinlerarasılık yöntemleri kullanılmıştır., In our multicultural and multilingual postmodern world which turns into a “global village”, it has been observed that even the academic studies in national philologies around the world have been changed into the comparatistic. Comparatistic studies and its subbranch imagology studies in our country have gained a remarkable momentum by getting ahead of national philological studies, which mostly focus on one nation, one language, one culture, and one literature. This comparative work also falls under comparatistic, which is an interliterary, intercultural and interdisciplinary research area. In this study, the 36th poem of "Das Buch Vom mönchischen Leben" in the poetry book Das Stundenbuch (1899-1903) by the famous Austrian poet Rainer M. Rilke (1875-1926) was compared with the poem "God and Man" in the Anguish (1962) by Necip F. Kısakürek (1904-1983), one of the most competent poets of Turkish modernist poetry and with "desert, roads, cardigan" in the Desert Poems (1996) by Hilmi Yavuz (1936-), one of the pioneers of postmodern Turkish poetry. The purpose of this study is to reveal the connections of these poems, written in different times and spaces, by different poets, in different languages (in German and in Turkish), with the philosophy of Sufism of Ibn al-Arabî (1165-1240). According to the results of the literature research, this study, which aims to trace the "wahdat al-wujud" teaching of Ibn al-Arabi’s in three different poems selected from world literature, is an original comparatistic study and falls under the thematological comparison type. Comparison, hermeneutic and intertextuality methods were used in the study.

Bumakalede 20. yüzyıl postmodern Alman yazınının önde gelen temsilcilerindenPatrick Süskind’in Drei Geschichten undeine Betrachtung adlı öykü kitabında “…Ve Bir İnceleme” üst başlığı altındayer alan “Amnesie in litteris” (“Yazınsal Bellek Kaybı”) adlı metni postmodernyazın bağlamında analiz edilecektir. Bu makalenin amacı; Patrick Süskind’in bumetninin postmodern yazınla bağlantılarını açığa çıkarmaktır. Bu amaçdoğrultusunda makalede öncelikli olarak metnin türü ve öykü kitabındakiişleviyle rolü sorgulanacaktır. Bu çalışmada, incelenen metnin çoğul okumalaraaçık yapısını göz önüne alarak metin, yazar ve okur odaklı eleştiri gibi farklıyöntemlerini dengeli biçimde birbirine harmanlayan eklektik bir yöntemdenyararlanılacaktır.Çalışma kapsamında; postmodern bir yazın evreninde yazar,metin, okur, okuma edimi, yazınsal üretim, gerçek, kurmaca vb. yazınbilimselkavramlara değinilecek ve bunların incelenen bu metinde nasıl anlamlandırıldığısaptanacak ve özellikle ironi, metakurmaca ve metinlerarasılık gibi postmodernanlatı tekniklerinin Süskind tarafından metinde nasıl alımlanıp kullanıldığıortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.

İzlek bilim (Tematoloji) ağırlıklı ikili karşılaştırma yapacağımız bu çalışmamızda; Theodor Storm'un Der Schimmelreiter (1888) novelindeki bent (set) ile Ahmet Üstel'in yazdığı ve yönetmenliğini Şerif Gören'in yaptığı Köprü (1975) adlı filmde bahsi geçen köprü motifleri karşılaştırmalı olarak irdelenecektir. Çalışmamıza konu olan eserler zaman ve yaşanılan coğrafya açısından farklılıklar teşkil etse de, tematik açıdan benzerlikler taşıdığı göze çarpmaktadır. Bu bağlamda adı geçen eserlerde benzer işlevlere sahip olması nedeniyle "ortak motif" olarak tespit ettiğimiz "bent" ve "Köprü" motifleri aracılığıyla aktarılmak istenen geleneksel ile modern toplum çatışması, toplum çıkarlarıyla bireysel çıkarların ters düşmesi gibi temalar karşılaştırmalı edebiyat biliminin ışığında inceleyeceğiz.

In diesem Artikel wird erstens der Begriff “Imagologie” definiert und der Forschungsgegenstand der Imagologie festgestellt, dann wird die Komparatistik beschrieben und die Beziehung zwischen der vergleichenden Literaturwissenschaft (Komparatistik) und Imagologie erforscht, indem die Entstehung und Entwicklung der Imagologie in Anlehnung an die Arbeite und Behauptungen von Carré, Wellek, Dyserinck ausführlich erlaeutert werden, und schliesslich werden die Ziele, Aufgaben, Bedeutung und die zu einer besseren Völkerverstaendigung beizutragende Möglichkeit der (komparatistisch-) imagologischen Arbeite behandelt., As a first step, in this article the term “imagology” is defined and determined the object of research about imagology. Then the comparative literature is characterized and the relationship between imagology and Comparative Literature is investigated by explaining the emergence and development of imagology in dependence on the work and assertions of Carre, Wellek and Dyserinck in detail. Finally the purposes, tasks, importance and the possibility of a imagological (comparative) study which makes a contribution to a better compromise between nations are discussed.