Search

Διδακτορική Διατριβή που υποβλήθηκε στην σχολή Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης για την λήψη Διδακτορικού Διπλώματος Περίληψη: Η διατριβή έχει ως αντικείμενο την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της πόλης της Λευκάδας επί Αγγλοκρατίας μέσα από σχέδια, έγγραφα και λοιπό εικονογραφικό υλικό που θα προκύψει κυρίως από αδημοσίευτες αρχειακές πηγές και θα συμβάλλει στην γενικότερη ιστορία με ερμηνευτικό εργαλείο τον χώρο. Η περίοδος της Αγγλοκρατίας στην Λευκάδα (1810-1864), καθορίζει την πορεία του νησιού μετά την 100ετή Βενετοκρατία (1684-1796), την Γαλλική κυριαρχία και την βραχύβια, κάτω από την Ρωσοτουρκική προστασία, Επτάνησο Πολιτεία (1800-1807). Κατά την περίοδο αυτή υπάρχουν θετικές και αρνητικές επιπτώσεις από την ώσμωση των ορθολογστών Βρετανών που πρεσβεύουν τις Ευρωπαϊκές καινοτομίες του 19ου αιώνα στον τομέα της νομοθεσίας με την θέσπιση νόμων και κανονισμών, για τη πολεοδομία και την υγιεινή των πόλεων και των οικοδομών, στον τομέα της οικονομίας με την ίδρυση τραπεζών και την ενίσχυση της ντόπιας παραγωγής, η οποία συνδέεται με τις αγορές της Ευρώπης, στον τομέα της εκπαίδευσης με την ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας πρωτοποριακού ευρωπαϊκού επιπέδου εκπαιδευτικού ιδρύματος. Στόχοι της παρούσας διατριβής είναι: 1) Η συμβολή στην γενικότερη ιστορία, μιας μονογραφίας για την εποχή της Αγγλοκρατίας στο Ιόνιο με ερμηνευτικό εργαλείο τη διαχείριση του χώρου 2) Η συνεισφορά στην Ιστορία της Αρχιτεκτονικής και της Πολεοδομίας στην Ελλάδα των Νεότερων χρόνων, μιας μονογραφίας με θέμα την τεκμηρίωση, καταγραφή και ερμηνεία της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής εξέλιξης της πόλης της Λευκάδας σε μια εποχή - την Αγγλοκρατία (1810-1864) - όπου εντοπίζεται μεγάλο ερευνητικό κενό όχι μόνο στο εν λόγω νησί αλλά ευρύτερα στα Επτάνησα. 3) Η διερεύνηση της σχέσης ηγεμονεύοντος (Βρετανία) και ηγεμονευόμενου (Ιόνιο Κράτος), όπως αυτή αποτυπώνεται στον μηχανισμό παραγωγής του αστικού χώρου και στον τρόπο αντιμετώπισης του αρχιτεκτονικού αποθέματος μνημειακού ή μη που αποτελούσε κατάλοιπο προγενέστερων εποχών, από την Βρετανία η οποία οργανώνει το Ιόνιο Κράτος στο πλαίσιο ενός ημιαυτόνομου πολιτειακού μορφώματος. 4) Η διερεύνηση τυχόν ιδιαιτεροτήτων της αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας της Λευκάδας επί Αγγλοκρατίας μέσα από τη σύγκριση με ανάλογες περιπτώσεις στο αγγλοκρατούμενο Ιόνιο (Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά και Ιθάκη), στη Μάλτα και στο Γιβραλτάρ, με μια προσπάθεια ερμηνείας τους. 5) Η διερεύνηση της αποτύπωσης στο χώρο μιας ιδιάζουσας για τα ελληνικά δεδομένα κοινωνικής διαστρωμάτωσης έτσι όπως αυτή αποδίδεται από τη χωροθέτηση και τους τύπους των κατοικιών μαζί με μια προσπάθεια ερμηνείας τους. 6) Η διερεύνηση του τρόπου διαχείρισης από την Βρετανική Διοίκηση μιας μείζονος κρίσης, όπως αυτής του σεισμού του 1825 που άφησε πολλές φθορές και καταστροφές στις κατασκευές 7) Η διερεύνηση του ρόλου της οικοδομικής τεχνολογίας (κατασκευής) στη σχέση ηγεμονεύοντος ηγεμονευόμενου στη περίπτωση της Αγγλοκρατίας στη Λευκάδα και του ρόλου των μηχανικών, Ελλήνων και Βρετανών. Αντικείμενο της διατριβής είναι η πόλη και η αρχιτεκτονική της Λευκάδας επί Αγγλοκρατίας μέσα από κτίρια και πολεοδομικές χαράξεις της εποχής αλλά κυρίως μέσα από σχέδια πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά, έγγραφα, φωτογραφίες και λοιπό ερευνητικό υλικό προερχόμενο πρωτίστως από αρχειακές πηγές συχνά δυσπρόσιτες. Η αρχιτεκτονική αφορά δημόσια (πολιτικά και στρατιωτικά) και ιδιωτικά έργα (κατοικίες, επαγγελματικούς χώρους καθώς και εκκλησιαστικά κτίρια της πόλης. Η συλλογή του ερευνητικού υλικού της διατριβής βασίστηκε σε εκτεταμένη αρχειακή έρευνα σε πρωτογενείς πηγές. Πιο συγκεκριμένα : Αρχειακή έρευνα στην Ελλάδα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους Νομού Λευκάδας και το εξωτερικό στα NATIONAL ARCHIVES UK –PUBLIC RECORD OFFICE KEW LONDOΝ Βάση της υπόθεσης εργασίας αποτελεί η θεώρηση ότι η διαχείριση του αστικού χώρου συνιστά διοικητικό εργαλείο ελέγχου του ηγεμονευόμενου Ιονίου Κράτους από την ηγεμονεύουσα προστάτιδα δύναμη Βρετανία. Η διατριβή συγκροτείται από : Την ΕΙΣΑΓΩΓΗ, το ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ, το οποίο χωρίζεται σε δύο υποκεφάλαια. 1. σύντομο ιστορικό της Λευκάδας από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι την Βενετοκρατία. 2. αναλυτική περιγραφή της υπό εξέταση περιόδου, δηλαδή από το 1810 έως το 1864, όταν η Λευκάδα τελεί υπό βρετανική κυριαρχία και περιλαμβάνεται στα υπό βρετανική προστασία Επτάνησα ως τμήμα του Ιονίου Κράτους από το 1814 έως το 1864. Το Α Μέρος, Η ΠΟΛΗ αφορά στην μετασχηματισμό της πόλης επί Αγγλοκρατίας (Συνοικίες-Οδικό δίκτυο-Πλατείες-Εμπορικούς δρόμους- Στοές –Φωτισμό), από το 1810, όταν η Λευκάδα, μετά από σύντομες πολεμικές επιχειρήσεις περιέρχεται από τους Γάλλους στους Βρετανούς, μέχρι το 1864 όταν τα νησιά του Ιονίου ενσωματώνονται στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος. Στην διατριβή μελετάται το δομημένο περιβάλλον που παρέλαβαν οι Βρετανοί από τους Βενετούς και η εξέλιξη της πολεοδομικής οργάνωσης του, κατά την υπό εξέταση περίοδο (1810-1864). Το Β’ Μέρος, ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ περιλαμβάνει στοιχεία της οργάνωσης των δημόσιων τεχνικών υπηρεσιών, καθώς και των δημοσίων έργων για την κατασκευή (σχέδια, έγγραφα) 1. πολιτικών έργων (διώρυγα, λιμάνι, οδικό δίκτυο, τοποτηρητήριο, νοσοκομείο υγειονομείο, 2. στρατιωτικών έργων, που επιλέχθηκαν να εκτελεστούν, στο φρούριο της Αγίας Μαύρας Το Γ’ Μέρος, ΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ περιλαμβάνει 1. τα κοσμικά κτίρια (επαγγελματικά και κατοικίες καθώς και κτίρια μεικτών χρήσεων 2. τα εκκλησιαστικά κτίρια εκκλησίες, συνοδά κτίρια και νεκροταφεία Η κάθε κατηγορία χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες με τον σεισμό του 1825 να συνιστά χρονολογική τομή. α) κτίσματα που είχαν κατασκευαστεί πριν τον σεισμό του 1825 και «επισκευάζονται» ή «ανακατασκευάζονται σύμφωνα με το παλαιό σχέδιο» μετά από το γεγονός αυτό, και β) τα νέα κτίσματα που ανεγέρθηκαν μετά το 1825. Στο ίδιο κεφάλαιο διερευνάται τόσο ο τρόπος αδειοδότησης όσο και ο συσχετισμός των μορφολογικών και κατασκευαστικών χαρακτηριστικών με κτίσματα στα άλλα νησιά του Ιονίου Κράτους. Επίσης, στο ίδιο κεφάλαιο περιλαμβάνεται ξεχωριστό υποκεφάλαιο με τα στοιχεία που προέκυψαν τόσο από την διερεύνηση των οικοδομικών αδειών, όσο και από την βιβλιογραφία σχετικά με τους σχεδιαστές, μηχανικούς Έλληνες και Βρετανούς, η εμπειροτέχνες σχεδιαστές που εκπόνησαν μέρος των σχεδίων που αποτελούν το ερευνητικό υλικό. Στα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ παρατίθενται όλες οι παρατηρήσεις που προέκυψαν από την ανάλυση των ευρημάτων με κυριότερη το γεγονός ότι η πόλη της Λευκάδας πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν χώρος οργανωμένης πολεοδόμησης και κατασκευής κτηρίων βάσει σχεδίων και σε καμία περίπτωση σαν αποτέλεσμα τυχαίας ανώνυμης λαϊκής αρχιτεκτονικής. Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ περιλαμβάνονται όλες οι εγγραφές οικοδομικών αδειών δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων της πόλης μεταξύ 1825 και 1864. Summarization: This thesis, is concerned with the history of the town and architecture of Lefkada while the island was under British Rule, during a particular period of time where a research gap has been detected. At the same time, the research investigates urban space management focusing on governmental practices especially in urban design in the Ionian state, using Lefkada as a case study. The first British Commissioner was Sir Thomas Maitland. Under British rule a privileged group of Ionians challenged British protection. In 1818 the central government in Corfu decided to construct a canal between Lefkada and the opposite shores. Increased taxation for the canal pushed Lefkadia villagers to revolt. Infrastructure works, such as ports, administrative and military buildings, hospitals were part of the developmental project many colonial governors and modernizing Ionians promoted. The design and execution of public works projects is at the heart of debates on colonialism and development across time and space. Public works are also central in histories of the relationship between colonizers and colonized -the colonial encounter- and between any regime and its subjects as they can either generate legitimacy, discontent or both. This thesis will not only attempt to study the architectural reconstruction of the town of Lefkada during the period of time from 1825 to 1864, -after 1825 earthquake- but will also compare it to similar town cases throughout the Ionian state and Mediterranean cities, while all these were under British Rule. The primary material sources are derived not only from archival research in Greece and London (building permit archives, notarial, photographical and newspapers archives), but also from extensive bibliography and field research. Some of the research questions that this thesis includes are the following: - What is the selected morphology and structure space policy during British Rule compared to the residential policy derived from the Venetian dominion and how it is interpreted? - What is the relationship between the type of houses constructed during this particular period under the British Rule and the previous architecture of Lefkada? - Which public buildings does England decide to build so that they can enforce their presence on the island? - Is the policy of the dominated state, distinguished in the selected constructions of the island during this period or not? - What are the actions of the British administrative organization after major crises such as the earthquake on 1825, which caused significant damage in the existing constructions of the 18th century?