Search

De land- en tuinbouw ontwikkelt zich in de richting van steeds intensievere en complexere bedrijfssystemen. Vanuit de sector groeit het besef dat de chemische benadering van ziekten en plagen haar grenzen begint te bereiken. Ook de consument verlangt van de producent dat de inzet van chemische middelen gereduceerd wordt en gezocht wordt naar andere, meer duurzame oplossingen. Een van de oplossingsrichtingen is het creëren van een gezonde, veerkrachtige en weerbare bodem. Op zulke bodems groeit een gezond gewas met een goede opbrengst die minder gevoelig is voor ziekten en plagen en efficiënter omgaat met nutriënten waardoor er minder verliezen optreden. Hierdoor hoeven telers minder gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten te gebruiken en kunnen ze, met een beter inkomen, milieuvriendelijker telen. De doelstelling van het project was om, samen met ondernemers, na te gaan of er een relatie te leggen was tussen bodemweerbaarheid en wat er in de praktijk gebeurt. Verder is ook nagegaan of er uit het onderzoek maatregelen te destilleren waren die voor de praktijk interessant kunnen zijn.

De land- en tuinbouw ontwikkelt zich in de richting van steeds intensievere en complexere bedrijfssystemen. Vanuit de sector groeit het besef dat de chemische benadering van ziekten en plagen haar grenzen begint te bereiken. Ook de consument verlangt van de producent dat de inzet van chemische middelen gereduceerd wordt en gezocht wordt naar andere, meer duurzame oplossingen. Een van de oplossingsrichtingen is het creëren van een gezonde, veerkrachtige en weerbare bodem. Op zulke bodems groeit een gezond gewas met een goede opbrengst die minder gevoelig is voor ziekten en plagen en efficiënter omgaat met nutriënten waardoor er minder verliezen optreden. Hierdoor hoeven telers minder gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten te gebruiken en kunnen ze, met een beter inkomen, milieuvriendelijker telen. Aardbei is een voorbeeld van een zeer intensieve teelt, die erg gevoelig is voor ziekten en plagen. In de teelt worden relatief veel gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, en er is een sterke behoefte aan kennis die de inzet van deze middelen kan beperken. Aardbei is ook een heel geschikt toetsgewas, omdat het sterk reageert op de bodemgezondheid van een perceel. Is deze goed dan ligt de aardbeienproductie veel hoger dan op percelen waarop de bodemgezondheid matig of slecht is. Opbrengstverschillen kunnen oplopen tot meer dan 50%. De verkregen resultaten bij aardbei kunnen ook vertaald worden naar andere vollegronds gewassen.

De land- en tuinbouw ontwikkelt zich in de richting van steeds intensievere en complexere bedrijfssystemen. Vanuit de sector groeit het besef dat de chemische benadering van ziekten en plagen haar grenzen begint te bereiken. Ook de consument verlangt van de producent dat de inzet van chemische middelen gereduceerd wordt en gezocht wordt naar andere, meer duurzame oplossingen. Een van de oplossingsrichtingen is het creëren van een gezonde, veerkrachtige en weerbare bodem. Op zulke bodems groeit een gezond gewas met een goede opbrengst die minder gevoelig is voor ziekten en plagen en efficiënter omgaat met nutriënten waardoor er minder verliezen optreden. Hierdoor hoeven telers minder gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten te gebruiken en kunnen ze, met een beter inkomen, milieuvriendelijker telen.

De invloed van de ingezette experimentele middelen op het optreden van cavity spot en zwarte vlekken. Cavity spot werd in de proef op Vredepeel alleen betrouwbaar teruggedrongen door de eenmalige inzet van experimenteel middel 1. In de proef in de omgeving van Reusel was er geen effect te constateren van de eenmalige toepassing van experimenteel middel 1. Dit komt overeen met de resultaten van de proef in 2012, waarin een eenmalige toepassing van middel 1 niet en een tweemalige toepassing wel tot een betrouwbare verlaging leidde. De proef te Reusel gaf wel effecten te zien van enkele objecten waarin experimenteel middel 2 of middel 4 tijdens het groeiseizoen waren toegepast, op het optreden van zwarte vlekken na de bewaring. Deze middelen gaven een verlaging te zien van de zwarte vlekkenindex of het zwarte vlekken percentage. Niet alle objecten met deze middelen gaven een betrouwbare verlaging te zien, wellicht als gevolg van het feit dat de verschillen op de grens van betrouwbaarheid lagen. Daarom zijn de effecten van middel 2 en 4 op het terugdringen van de zwarte vlekken te beschouwen als goede aanwijzingen. De belangrijkste veroorzaker van de zwarte vlekken was Mycocentrospora acerina.

De problemen met Sclerotinia (rattenkeutelziekte), veroorzaakt door de schimmel Sclerotinia sclerotiorum, nemen de laatste jaren steeds meer toe. In diverse vollegrondsgroenten is Sclerotinia een van de belangrijkste ziekten. Om te komen tot een integrale aanpak van de problematiek is er door de Productschappen Tuinbouw en Akkerbouw voor 2012 gekozen voor een gezamenlijke financiering van een aantal onderzoeksthema's die ondergebracht zijn bij de onderzoeksinstellingen DLV Plant, PPO-AGV en Proeftuin Zwaagdijk. Deze thema’s waren: speuren naar sporen; aantal sclerotiën; beslissingsondersteunende systemen (BOS); spuittechniek.

Dit project betreft het ontsluiten van kennis via een internetapplicatie over de invloed van waardplant, plantgevoeligheid en bodemtype op bodemgerelateerde plagen en schimmels. Het schema bevat vijftien belangrijke bodemschimmels in zowel akkerbouw- als vollegrondsgroentegewassen, beschreven in aparte hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit een algemene beschrijving, de levenscyclus, waardplanten en vermeerdering en de schade van de plaag. Voor iedere plaag is een bodemplagenschema gemaakt met een semi-kwantitatieve beschrijving van de schade en vermeerdering van de plaag op 40 landbouwgewassen, zoveel mogelijk gevolgd door een referentie.

De aantasting van een gewas door Sclerotinia sclerotiorum hangt af van de aanwezigheid van ascosporen van deze schimmel in de lucht. In dit onderzoek dat gefinancierd wordt door PT en PA werd nagegaan in hoeverre de ascosporen van het eigen perceel afkomstig zijn of ook van een naburig perceel kunnen aanwaaien. In het eerste jaar van het onderzoek zijn aanwijzingen verkregen dat ascosporen in grote mate in de lucht aanwezig kunnen zijn zonder dat er duidelijk paddenstoelen in de omgeving aanwezig waren. Dat er niveauverschillen tussen percelen optreden wijst erop dat er per perceel toch meer of minder paddenstoelen aanwezig zijn. Afhankelijk van de situatie lijken er veel ascosporen van buiten het perceel te kunnen komen.

Cavity spot is een groot probleem in de teelt van peen in het algemeen en de industrieteelten in het bijzonder. De aantasting veroorzaakt onacceptabel kwaliteitsverlies doordat donkere plekken op de peen ontstaan die na schrappen of schillen zelfs nog duidelijker naar voren komen. Aantastingpercentages tot 60 % komen voor, terwijl maximaal 5 % is toegestaan. Bij waspeen is het probleem zo groot dat teeltgebieden worden verlaten (NOP). De transportkosten kunnen door de grotere afstanden hoog oplopen om de peen naar de fabriek te vervoeren. In de praktijk zijn er geen mogelijkheden om cavity spot te bestrijden. Wel kan het optreden van cavity spot vermeden worden door - niet te telen op percelen waar eerder cavity spot is opgetreden en - niet te telen op percelen waar wateroverlast (structuur, drainage) kan optreden, - te kiezen voor kortere peenteelten zoals de teelt van Parijse wortelen, - door regelmatig penen op te rooien kan de besmetting gemonitord worden zodat de oogst kan plaats vinden voordat de aantasting te hoog wordt - zo mogelijk de teelt van minder vatbare rassen, die evenwel minder gewilt zijn. Vanwege het ontbreken van afdoende bestrijdingsmogelijkheden is de literatuur onderzocht op nieuwe mogelijkheden.

Naast witrot of stengelalen is in uien ook fusarium een probleem geworden. PPO onderzocht bestrijdingsopties en ziet heil in biologische grondontsmetting

Dit is een inventarisatie van beschikbare kennis over bodemziekten, die een mogelijke verklaring kunnen zijn voor het achterblijven van de opbrengsten van erwten. Uit dit onderzoek blijkt dat een goed ontwaterd perceel met een goede bodemstructuur, bemesting en verzorging, nog altijd belangrijke voorwaarden voor een goede opbrengst zijn. Verder blijkt dat een belangrijk deel van de opbrengstreducties in erwten samenhangt met het optreden van voetziekten. Voetziekten verklaren 25-40% van de variatie in opbrengst. Overige teeltaspecten kunnen maximaal 12% van de variatie in opbrengst verklaren.

In veel gewassen is het voorkomen of bestrijden van een aantasting door de bodemgebonden schimmelziekte Sclerotinia een toenemend probleem. Door DLV Plant en PPO AGV Lelystad is een deskstudie uitgevoerd in opdracht van de Productschappen Tuinbouw en Akkerbouw om de problematiek verder in beeld te brengen en kennis omtrent oplossingsrichtingen te inventariseren. De jaarlijkse schadepost voor telers wordt geschat op ongeveer 10 miljoen euro. Er zijn in potentie veel maatregelen die de ziekte beheersbaar kunnen maken, zoals bijvoorbeeld het mechanisch bestrijden van de Sclerotinia. Bij het kiezen van de juiste aanpak is het voor een teler van belang om te weten of besmetting vooral uit het eigen perceel komt of dat sporen die aan komen waaien een grote infectiedruk leveren.

In dit rapport wordt het effect van UVC-behandelingen op slakken onderzocht, toegepast in proefveldverband bij het gewas wintertarwe en uitgevoerd in het najaar van 2010.

Uit drie jaar onderzoek op PPO Vredepeel blijkt dat biofumigatiegewassen bodempathogenen beperkt actief bestrijden. Sommige biofumigatiegewassen vermeerderen zelfs wortellesieaaltjes. Gedroogde gewasresten als zaadmeel bieden mogelijkheden van bestrijding van Verticillium dahliae zonder risico op vermeerdering van pathogenen.

In een potproef zijn de composten en middelen getest op ziektewering verhogende eigenschappen. Daarom werd grond gepasteuriseerd of extra besmet met Foc-inoculum en werden twee doseringen van de composten en middelen getest. De grond werd een week na pasteurisatie besmet met Foc. Daarmee werd een al te sterke opbloei van Fusarium meteen na pasteurisatie tegengegaan. De composten werden een week na besmetting met Foc aangebracht. De uien werden nog een week later gezaaid. De aantasting van de uien begint pas later na de ontwikkeling van de bolstoel. In de praktijk is de besmetting ook aanwezig, wanneer de composten in het najaar worden toegepast en de uien in het voorjaar gezaaid worden.

UV-bestrijding van schimmels in aardappelen werkt niet. Dat concludeert PPO Lelystad na jaren onderzoek. De uitvinder van 'clean light' ziet nog lichtpuntjes

Sclerotinia (rattenkeutelziekte) wordt veroorzaakt door de schimmel Sclerotinia sclerotiorum. Deze komt voor op zeer veel gewassen en overleeft lang in de bodem. Onder veelal vochtige omstandigheden na droogte ontstaan vruchtlichamen (paddestoelen) van waaruit sporen zich verspreiden. Ze infecteren de plant via beschadigd weefsel. Als natuurlijke bestrijder is er de schimmel Coniothyrium minitans beschikbaar, deze parasiteert op de sclerotiën. Maar om Sclerotinia goed te beheersen is vooral preventie een must.

De toepassing van chemische grondontsmettingsmiddelen is in Nederland aan banden gelegd. Hierdoor groeit de noodzaak om niet-chemische middelen te ontwikkelen. Voor buitenteelten zijn er voor de praktijk momenteel twee mogelijkheden, die allebei hun beperkingen kennen: inundatie en biologische grondontsmetting. Voor het ontsmetten van de grond in kassen is momenteel stomen de enige optie. Tot nu toe is in onderzoek voornamelijk gekeken naar het bestrijdende effect van BGO tegen bodemorganismen maar kon dat niet of nauwelijks worden gekoppeld aan de processen die zich in de grond afspelen tijdens deze ontsmetting. Door het ontbreken van die kennis over het werkingsmechanisme kon en kan niet worden verklaard waarom de resultaten meestal heel goed zijn maar soms tegenvallen. Mede daardoor stagneert de doorontwikkeling van BGO in de praktijk. PPO-AGV, als onderdeel van Wageningen UR, voert in opdracht van het ministerie van LNV een driejarig onderzoek (2009-2011) uit naar het werkingsmechanisme van BGO.

De schade als gevolg van Rhizoctonia-aantasting vanuit de grond neemt de laatste jaren toe. Gedurende de jaren 2008 en 2009 is een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden van een rijenbehandeling tegen Rhizoctonia solani in zetmeelaardappelen. Doelstellingen van het onderzoek waren om vast te stellen of bij de zetmeelaardappelteelt de aantasting door Rhizoctonia vanuit de grond effectief voorkomen kan worden met de toepassing van Rhizoctonia-middelen in een verlaagde dosering in de rij, en vast te stellen of behandelingen in de rij met het middel Amistar en een nieuw middel van Bayer minder snel hun effectiviteit verliezen bij hogere percentages organische stof dan het (standaard) middel Moncereen.

reactie op artikel over Phytophtora op p. 41-42

Uit eerder PPO-onderzoek was naar voren gekomen dat de sporen van valse meeldauw gevoelig zijn voor UV-C licht. In een veldproef werd nagegaan of hiermee de uitbreiding van valse meeldauw in een gewas uien kon worden tegengegaan. Een nieuwe belichtingsmachine voor het belichten van uien en aardappelen met UV-C licht brengt teveel beschadiging met zich mee. Dit verhevigt waarschijnlijk de aantasting. De machine zal verder aangepast moeten worden om beschadiging te voorkomen. Het belichten ’s ochtends volgens het advies gaf dezelfde aantasting te zien als een tweedagelijkse of dagelijkse belichting. Een middagbehandeling bleek effectiever dan een ochtendbehandeling, waarbij nieuwe op het gewas gelande sporen van buiten het veld werden bestreden. De middagbehandeling was echter niet effectiever dan de onbehandelde controle.

Sinds 2002 wordt de Nederlandse akkerbouwmatige peterselieteelt bedreigd door aantasting van valse meeldauw, Plasmopara petroselina. In veldonderzoek uitgevoerd in 2007 en 2008 werd de invloed van zaaidichtheden beproefd en werd nagegaan of er chemische middelen waren die de aantasting konden beperken of volledig tegengaan. Hierbij werden de bestaande toegelaten middelen getest in de volle dosering kort na de oogst en werd een split-up dosering beproefd met de helft van het middel kort na de voorafgaande oogst en de andere helft ongeveer een week na de oogst. In 2007 werd een verschil geconstateerd in de grootte van valse meeldauw sporen afkomstig van platte- en krulpeterselie. Het onderscheid is dusdanig dat er mogelijk van verschillende valse meeldauw soorten moet worden gesproken. De zaaidichtheid had geen invloed op de valse meeldauw aantasting. In de eerste oogst was er sprake van een opbrengsteffect, maar in de totaalopbrengst over het jaar waren er geen betrouwbare verschillen. Toepassing van Daconil (vol en split-up) en Middel 1 (vol) gaf in 2007 een verminderde valse meeldauw (VDM) score. In 2008 gaven beide middelen alleen in de split-up toepassing een duidelijke initiële bescherming. De volle dosering van Paraat had geen betrouwbaar effect op de aantasting in 2007 en 2008. De Paraat split-up toepassing werkte beter en leek in 2008 enige bescherming te bieden bij aanvang van de besmetting. Hetzelfde gold voor de in dat jaar beproefde volle dosering van Middel 2. Fosfiet bladbemesting was in beide jaren weinig effectief. De toepassing van het fungicide Middel 3 bleek in 2008 het meest effectief in de bescherming van peterselie tegen valse meeldauw, tot werkelijk aan het eind van het seizoen toe. De bespuitingen hadden geen (fytotoxisch) effect op de fysieke opbrengst aan krul- of platte peterselie.

In deze studie is op een rij gezet wat er voor de akkerbouw in de literatuur bekend is over de mogelijkheden van UV-C licht voor de bestrijding van ziekten en plagen. Het bleek dat er over de toepassing in de akkerbouw met lage doseringen UV-C licht en met korte blootstellingstijden, weinig relevante literatuur beschikbaar is. Daarom is ook naar andere literatuur gezocht om eventuele perspectieven voor de akkerbouw op te kunnen sporen. Het blijkt dat bacteriën relatief makkelijk gedood worden door UV-C straling. Het DNA van deze micro-organismen wordt snel beschadigd met minder reproductie of afsterving tot gevolg. De schimmels blijken sterk te verschillen in gevoeligheid voor UV-C. Door UV-C belichting van geoogste producten kunnen aanwezige pathogenen op de producten worden gedood (direct effect) of het product kan fysiologisch veranderen waardoor de pathogenen minder kans maken (geïnduceerde resistentie). De perspectieven voor de akkerbouw zijn beperkt.

Uitbreiding van een biotoets voor Phytophthora cactorum in aardbei naar een toets voor ziektewering

De algemene conclusie is dat een aantal objecten in verschillende jaren een positieve invloed hebben gehad op de verlaging van de Verticilliumbesmetting in de grond in het voorjaar en op verlaging van diepe schurftaantasting. In deze proef konden echter maar weinig verschillen betrouwbaar worden aangetoond en als er al effecten waren, dan waren de effecten tussen beide jaren vaak ongelijk. Daarom zijn meer proefresultaten nodig om hierover meer duidelijkheid te geven.

Door alleen een rijenbehandeling uit te voeren lukt het om stengelrot te bestrijden op een productieveld aardbeien, dat is de conclusie na proeven die PPO-agv in Vredepeel uitvoerde in samenwerking met Telen met toekomst

D-karvon wordt uit karwijzaadolie verkregen verkregen. Het middel heeft een toelating voor toepassing als kiemremmer in de bewaring van pootgoed, consumptie- en zetmeelaardappelen. Van 2004-2006 zijn bewaar- en veldproeven uitgevoerd om na te gaan of er naast een remming van de spruitgroei ook een vermindering van de Rhizoctonia-verliezen optreedt

Zelfs na zes jaar blijkt er nog een productievehogend effect van biologische grondontsmetting te zijn, dit effect kan oplopen tot 60 procent. En op korte termijn betere weggroei en minder onkruid

In 2007 is bij telers onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden van rijenbehandeling in plaats van grondbehandeling tegen stengelbasisrot (Phytophthora cactorum) in aardbei. Op basis van deze kunstmatig besmette veldproef kan in plaats van een volveldsbehandeling ook een rijenbehandeling worden uitgevoerd met een derde van de hoeveelheid middel

De bodemschimmel Rhizoctonia solani veroorzaakt afsterving van kiemplanten, zwarte wortelrot en wortel- en koprot in suikerbieten. De ziekte treedt pleksgewijs op in suikerbieten en is zowel in Duitsland als Nederland een toenemend probleem. De teelt van tarwe en groenbemestingsgewassen voorafgaand aan de suikerbietenteelt vermindert de kans op schade door rhizoctonia. Maïs verhoogt de kans op en de mate van schade door rhizoctonia. Verdichting in het voorjaar leidde tot schade door rhizoctonia. Verdichting in het najaar leidde niet tot meer rhizoctoniaschade, mits de aangebrachte verdichting in het voorjaar volledig opgeheven werd met een diepe grondbewerking. Door het in de bovenlaag houden van gewasresten (mulchen) wordt het bodemleven geactiveerd en kan door competitie schade door rhizoctonia in suikerbieten verminderen. Dit effect is echter nog niet eenduidig vastgesteld.

Bij de bepaling van de populatiedichtheid van een bodemgebonden organisme hangt de betrouwbaarheid van de uiteindelijk aangebonden aantallen af van twee belangrijke foutenbronnen, namelijk, het verzamelen van het te onderzoeken monster van het perceel en de verwerking van het monster in het laboratorium. Momenteel is er niets of weinig bekend van de verdeling in het veld van de veroorzaker van wratziekte behalve dat er indicaties zijn dat ook dit organisme in het veld opduikt met patronen die op hotspots lijken. Ook wat betreft de betrouwbaarheid van de gehanteerde opspoeltechniek is nog te weinig bekend. Het onderzoek in onderhavig project spitst zich dan ook toe op twee onderdelen: 1- Aanzet tot bepaling van de laboratoriumfout; 2- Een eerste aanzet voor bepaling van de kleinschalige verdeling