Search

In order to get a comprehensive overview of the effect of land use on soil physical properties, this study was conducted on the selected representative soil samples collected at the territory of Autonomous Province of Vojvodina and included 6 types of soil present in this area. Undisturbed soil samples were taken from 61 localities, from the surface horizon (0 -30 cm) using the Kopetzky cylinders in three replications. The rate of water flow through soil was determined by the constant flow rate method. The velocities of water flow and filtration coefficients were calculated (K-Darcy), while statistical analysis confirmed a positive correlation between soil use and soil permeability. The results showed that soils used for agricultural production have lower permeability compared to soils in forests, meadows, and pastures., U cilju sagledavanja uticaja načina korišćenja zemljišta na vodno-fizička svojstva, izvršeno je istraživanje u odabranim reprezentativnim uzorcima zemljišta koji su uzeti na teritoriji Autonomne Pokrajine Vojvodine i koji obuhvataju 6 tipova zemljišta na ovom području. Za potrebe istraživanja uzorci su uzeti sa različitih lokaliteta (61 lokalitet) iz površinskog horizonta (0-30 cm) u nenarušenom stanju cilindrima po Kopeckom u 3 ponavljanja. Brzina proceđivanja vode kroz uzorak zemljišta određena je metodom stalnog pritiska vodenog stuba. Matematičkim putem dobijeni su podaci o brzini vodopropustljivosti ili koeficijentu filtracije (K-Darcy). Statističkom analizom ovih podataka utvrđena je pozitivna korelacija između načina korišćenja zemljišta i brzine vodopropustljivosti. Rezultati su pokazali da zemljišta koja se koriste za poljoprivrednu proizvodnju imaju manju vodopropustljivost u odnosu na zemljišta pod šumama, livadama i pašnjacima.

The colloidal complex of soil consists of humus and clay, the most important acidoids which are able to create the bonds between oppositely charged ions (cations) through the forces strong enough to provide protection from leaching, and also weak enough to enable absorption through the plant root. This ability becomes more pronounced if the degree of dispersity is higher, i.e. if particles have smaller diameters. Total of 435 soil samples were collected from the surface horizon in 2011, for the purpose of soil fertility control in Vojvodina and prevention of its possible degradation in broader terms. This paper presents a part of study through selected representative soil samples, related to the research results of mechanical composition, basic chemical properties, and cation-exchange capacity in the most frequent types of soils in North Bačka and Banat (chernozem, fluvisol, semiglay, humoglay, solonchak, solonetz), due to the fact that soil fertility and its ecological function in environment protection largely depend on the studied properties. The average content of clay was 25.26%, ranging from 5.76 to 49.44%, the average content of humus was 3.10%, ranging between 1.02 and 4.30%, while the average value of CEC was 27.30 cmol/kg, ranging between 12.03 and 46.06 cmol/kg. Soils with higher content of clay and humus have greater cation-exchange capacity. According to the established average values of CEC in cmol/kg, the order of soil types is as follows: solonetz (40.06), semiglay (31.98), humoglay (30.98), solonchak (26.62), chernozem (22.72), and fluvisol (22.40). Research results have shown that cation-exchange capacity depends on clay fraction and humus content. Higher correlation coefficient between CEC and clay, compared to CEC and humus, indicates that clay content compared to humus content has greater effect on cation-exchange capacity., Koloidni kompleks zemljišta sadrži humus i glinu kao najvažnije acidoide putem kojih ima sposobnost vezivanja jona suprotnog naelektrisanja (katjoni) silama dovoljno snažnim za zaštitu od ispiranja, a istovremeno dovoljno slabim za prijem putem korena biljke. Ova sposobnost je utoliko jače izražena ukoliko je stepen disperznosti veći, tj. ukoliko je prečnik čestica manji. U cilju kontrole plodnosti zemljišta Vojvodine i sprečavanja njihove eventualne degradacije u širem smislu, u toku 2011. prikupljeno je 435 uzoraka zemljišta iz površinskog horizonta. U ovom radu je prikazan deo istraživanja u izabranim reprezentativnim uzorcima, koja se odnose na rezultate istraživanja mehaničkog sastava, osnovnih hemijskih svojstava kao i kapaciteta adsorpcije katjona u najzastupljenijim tipovima zemljišta sa područja severne Bačke i Banata (černozem, fluvisol, semiglej, humoglej, solončak, solonjec), s obzirom da plodnost zemljišta kao i njegova ekološka funkcija u zaštiti životne sredine u velikoj meri zavise od ispitivanih osobina. Srednji sadržaj gline iznosio je 25,26% i kretao se u granicama od 5,76 do 49,44%, srednji sadržaj humusa 3,10% i kretao se u granicama od 1,02 do 4,30%, dok je srednja vrednost CEC -a iznosila 27,30 cmol/kg i kretala se u granicama od 12,03 do 46,06 cmol/kg. Većim kapacitetom adsorpcije katjona odlikuju se zemljišta koja sadrže više gline i humusa. Prema utvrđenim srednjim vrednostima CEC-a u cmol/kg, redosled ispitivanih tipova zemljišta je sledeći: solonjec (40,06), semiglej (31,98), humoglej (30,98), solončak (26,62), černozem (22,72) i fluvisol (22,40). Rezultati istraživanja u celini su pokazali da kapacitet adsorpcije katjona zavisi od sadržaja frakcije gline i sadržaja humusa. Veći koeficijent korelacije između CEC-a i gline nego između CEC-a i humusa ukazuje da sadržaj gline ima veći uticaj na kapacitet adsorpcije katjona od sadržaja humusa.