ÖZET SON DÖNEM OSMANLI İMPARATORLUĞU'NDA POLİTİK AKIMLAR VE ENVER PAŞA Özmen, Ayşe Gülru Yüksek Lisans, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Tez Yöneticisi: Ass. Prof. Dr. Ömer Faruk Gençkaya Eylül 2000 Bu çalışma, yirminci yüzyılın hemen başında Osmanlı İmparatorluğu 'ndaki en etkin politik akımları- Pan- Türkizm, Pan- İslamizm ve Osmanlıcılık- incelemekte ve Enver Paşa'nın bunlardan hangisini en fazla vurguladığını belirlemeye çalışmaktadır. Bu bağlamda, pan hareketlerin doğuşu, geç Osmanlı döneminde birbiriyle çelişen ideolojiler, Enver Paşa'nın İ.T.C içindeki yeri ve bu ideolojiler ile ilişkilendirilebileeek faaliyetleri ve açıklamaları tartışılacaktır. Bu çalışma ayrıca tarihçiler tarafından yapılan Enver Paşa'nın politik tercihleri konusundaki değişik iddiaları da inceleyecektir. Bu ideolojilerin hangilerinin Enver Paşa tarafından birlikte kullanıldığı, konumunu belirleyen iç ve dış faktörlerin ne olduğu ve onun politik seçimleri hakkında neden bu kadar çelişen iddialar bulunduğu gibi sorulara da cevap arayacaktır. Anahtar kelimeler: Enver Paşa, Pan Hareketler, İ.T.C, Pan- Türkizm, Pan islamizm, Osmanlıcılık ABSTRACT ENVER PASHA AND THE POLITICAL CURRENTS IN THE LATE OTTOMAN PERIOD Özmen, Ayşe Gülru MA, Department of Political Science and Public Administration Supervisor: Ass. Prof. Dr. Ömer Faruk Gençkaya September 2000 This thesis analyzes the dominant political currents in the Ottoman Empire at the turn of the twentieth century- namely Pan- Turkism, Pan- Islamism, Ottomanism- and aims to figure out which of these currents that Enver Pasha mostly emphasized. Within this context, the emergence of the Pan- movements, competing ideologies in the late Ottoman period, the role of Enver Pasha within the CUP and his activities and statements which can be incorporated with these ideologies will be discussed. The thesis also trace the different arguments made by historians regarding the political preferences of Enver Pasha. It will seek to answer questions such as, which of these ideologies Enver Pasha used interchangebly, what were the external and internal circumstances that influenced his position and why there are many divergent arguments about his political preferences. Keywords: Enver Pasha, Pan- movements, CUP, Pan- Turkism, Pan- Islamism, Ottomanism 106