Search

Wetterskip Fryslân, Hogeschool Van Hall Larenstein en Indymo voeren onderzoek uit naar de toepassingsmogelijkheden van onderwaterdrones. Er zijn veel toepassingen mogelijk, zoals waterkwaliteitsmonitoring en inspectie van kunstwerken. Met drones kan het watersysteem beter in beeld worden gebracht, wat uiteindelijk de waterkwaliteit ten goede zal komen. Een beeld van de huidige inzetbaarheid van onderwaterdrones en toekomstige ontwikkelingen.

2014 en 2015 zullen de geschiedenis in gaan als jaren met een uitzonderlijk grote veldmuizenplaag in Fryslân en op beperkte schaal elders in Nederland. In de loop van de zomer van 2014 meldden agrariërs schade aan graslanden. De werkelijke omvang bleek pas in het najaar en de winter van 2014-2015 en was zonder precedent. Ook uit andere provincies kwamen dergelijke meldingen. De economische schade werd door LTO Noord berekend op 73 miljoen euro (de Boer 2015). Uit een schouw van Wetterskip Fryslân bleek dat ook veel waterkeringen te maken hadden met muizenschade. Daarnaast was het waterschap beducht op een mogelijk verhoogde uitspoeling van meststoffen vanuit polders naar het oppervlaktewater. Bovengenoemde zaken waren aanleiding voor verschillende organisaties om in samenwerking met LTO Noord en het Actiecomité een onderzoek te starten naar de achtergronden van de terugkerende muizenplagen en de mogelijke maatregelen om die te beheersen. Ook de STOWA - Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer – richtte haar vizier op de muizenplaag, om uit te zoeken in hoeverre de recente muizenplaag voor waterschappen relevant was. De overkoepelende doelstelling van beide onderzoeken was om kennis en bouwstenen te leveren voor een strategie om in de toekomst muizenplagen vroegtijdig te signaleren en de schade te beheersen.

Waterschap Groot Salland heeft de afgelopen jaren een aantal waterbergingen ingericht, waarvan sommige ook voor de landbouw in gebruik zijn. Uit onderzoek blijkt dat het effect van de combinatie landbouw en waterberging – een zogenaamde landbouwberging – op de waterkwaliteit gering is. De verwachting is dat onder normale omstandigheden er zelfs sprake zal zijn van een afname van de stikstof, omdat een deel ervan in de landbouwberging opgeslagen wordt.

In opdracht van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier zijn voor 42 deelgebieden theoretische achtergrondconcentraties afgeleid van stikstof en fosfor in het oppervlaktewater. De resultaten zijn per deelgebied in 42 achtergrondrapporten vastgelegd. In dit hoofdrapport wordt een overzicht gegeven van de toegepaste methodiek, wordt een samenvatting gegeven van de resultaten en wordt aandacht besteed aan de plausibiliteit van de nutriëntenbalansen. De theoretische achtergrondconcentraties zijn afgeleid op basis van water- en stofbalansen. De waterbalans is opgesteld op dagbasis met meetgegevens (neerslag, verdamping en lozingen) en modelresultaten (kwel en afvoer naar de RWZI) als balansposten. Het inlaatvolume is als ontbrekende balanspost ingeschat door de gemeten en berekende gebiedsafvoer te vergelijken. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO, waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). De herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater is in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rioolwaterzuiveringsinrichtingen of RWZI’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.).

Waterbedrijf Groningen gebruikt het water van de Drentsche Aa voor drinkwaterbereiding. Ter hoogte van het innamepunt worden regelmatig bestrijdingsmiddelen aangetroffen in normoverschrijdende concentraties. Het oppervlaktewater in het stroomgebied is intensief bemonsterd in de periode 2011- 2013. Vijf stoffen zijn geselecteerd voor een analyse van de oorzaken van het aantreffen in het oppervlaktewater. Voor de meeste stoffen is drainage en mogelijk ook afspoeling de belangrijkste emissieroute. Het probleem valt niet op te lossen door alleen naar het gebruik in de landbouw te kijken, of door uitsluitend maatregelen te nemen die gericht zijn op het beperken van drift. Maatregelen dienen genomen te worden op de meest kwetsbare locaties of percelen, waar deze in termen van emissiereductie en kosten het meest effectief zijn. Er zijn aanknopingspunten om deze locaties op voorhand te selecteren.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Castricummerpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Castricummerpolder bedraagt 21% voor stikstof en 19% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Anna Paulownapolder Hoog afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Anna Paulownapolder Hoog bedraagt ca. 11% voor stikstof en ca. 1,4% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Eijerland (Texel) afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Eijerland bedraagt ca. 21% voor stikstof en ca. 17% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Vier Noorderkoggen Laag afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Vier Noorderkoggen Laag bedraagt 24% voor stikstof en 30% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in Polder Assendelft afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in polder Assendelft bedraagt 38% voor stikstof en 46% voor fosfor.

Een van de mogelijkheden om tijdens intensieve regenbuien het water tijdelijk te bergen is het aanleggen van waterbergingsgebieden. Waterschap Groot Salland heeft de afgelopen jaren een aantal waterbergingen ingericht, waarvan sommige ook voor de landbouw in gebruik zijn. Uit onderzoek in 2012 en 2013 blijkt dat het effect van de combinatie landbouw en waterberging – een zogenaamde landbouwberging – op de waterkwaliteit gering is. Per hoogwatersituatie werd per hectare landbouwberging een maximale bijdrage van 0,20% voor stikstof en 0,34% voor fosfor op het oppervlaktewater vastgesteld. Deze toename is niet significant (

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Wormer- en Jisperveld afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Wormer- en Jisperveld bedraagt ca. 58% voor stikstof en ca. 66% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Oosterzijpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Oosterzijpolder bedraagt 25% voor stikstof en 14% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Verenigde Polders afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Verenigde Polders bedraagt 19% voor stikstof en 25% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Sammerspolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Sammerspolder bedraagt 17% voor stikstof en 6,1% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Egmondermeer afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Egmondermeer bedraagt 19% voor stikstof en 10% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied ‘t Twiske afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied ‘t Twiske bedraagt 59% voor stikstof en 20% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in de Hargerpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentartium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi's, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.)De brijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Hargerpolder bedraagt ca. 40% voor stikstof en ca. 60% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Grootslag afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Grootslag bedraagt 26% voor stikstof en 37% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Vier Noorderkoggen Hoog afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Vier Noorderkoggen Hoog bedraagt ca. 24% voor stikstof en ca. 54% voor fosfor.

Nederland staat de komende jaren voor forse opgaven op het gebied van waterveiligheid, zoetwatervoorziening, waterkwaliteit en natuur. Daarbij is het belangrijk bij deze investeringen ambities te laten ‘meekoppelen’ om zo meer maatschappelijk rendement te halen. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken heeft Alterra een onderzoek uitgevoerd naar de succesfactoren en belemmeringen van het mee-koppelen van water- en natuuropgaven. Op basis van interviews met diverse vertegenwoordigers van rijksoverheid, provincies, waterschappen, bedrijfsleven en natuurorganisaties zijn de belangrijkste succesfactoren en belemmeringen in beeld gebracht, die zijn vertaald naar aanbevelingen om het meekoppelen van water- en natuuropgaven te stimuleren.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Ursem afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Ursem bedraagt 30% voor stikstof en 34% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Groot Limmerpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Groot Limmerpolder bedraagt 25% voor stikstof en 23% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in polder Westzaan afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in polder Westzaan bedraagt 34% voor stikstof en 53% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Uitgeester-en Heemskerkerbroekpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Uitgeester- en Heemskerkerbroekpolder bedraagt 27% voor stikstof en 25% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in polder Drieban afgeleid op basis van wateren nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in polder Drieban bedraagt ca. 26% voor stikstof en ca. 40% voor fosfor.

In een eerdere studie werd verkend in hoeverre het economische en milieutechnisch haalbaar zou zijn om in regio De Peel krachtvoervervangers regionaal te verbouwen. In de in dit rapport beschreven studie stelden we ons de vraag of ruimtelijke optimalisatie wel tot milieuwinst zou kunnen leiden en vervolgens hoe regionale voercentra kunnen bijdragen en op welke locatie deze zouden moeten liggen.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in polder Zeevang afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in polder Zeevang bedraagt ca. 53% voor stikstof en ca. 65% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Waal en Burg en Het Noorden (Texel) afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Waal en Burg en Het Noorden bedraagt ca. 24% voor stikstof en ca. 25% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Anna Paulownapolder Laag afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Anna Paulownapolder Laag bedraagt ca. 26% voor stikstof en ca. 10% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Oosterpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Oosterpolder bedraagt ca. 13% voor stikstof en ca. 15% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Bergermeer afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Bergermeer bedraagt 24% voor stikstof en 19% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Wieringermeer West afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Wieringermeer West bedraagt 28% voor stikstof en 25% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Waterland afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Waterland bedraagt ca. 54% voor stikstof en ca. 69% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Krommenieer Woudpolder afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Krommenieer Woudpolder bedraagt 33% voor stikstof en 39% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Wieringermeer Oost afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Wieringermeer Oost bedraagt 27% voor stikstof en 28% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Gemeenschappelijke Polders (Texel) afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Gemeenschappelijke Polders bedraagt ca. 31% voor stikstof en ca. 27% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Oosterdel afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Oosterdel bedraagt ca. 30% voor stikstof en ca. 13% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Wieringen afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Wieringen bedraagt 32% voor stikstof en 28% voor fosfor.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in deelgebied Geestmerambacht afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Geestmerambacht bedraagt ca. 20% voor stikstof en ca. 17% voor fosfor.

The nitrate concentrations measured in drainage water and groundwater at LMM farms (farms participating in the National Manure Policy Effects Measurement Network (LLM)) in marine clay areas have decreased with 50% since the mid-nineties. The nitrate concentrations in marine clay areas are on average below 50 mg/L EU target value. A geographical analysis of the monitoring results shows, however, that the nitrate concentrations in 22% of the measurements, mainly taken in the south-western and central marine clay areas, exceed the EU target. The Ministry of Economic Affairs (EZ) commissioned a study to investigate the possible causes of the differences in nitrate concentrations between clay regions. This study shows that the differences in nitrate concentrations are largely due to the specific form of land use combined with the volume of seepage water occurring at LMM farms. This accounts for 43% to 62% of the variation in nitrate concentrations in samples taken from drain pipes at LMM farms from 2006 to 2008. Statistical analysis shows that the average nitrogen surplus of the soil balance of the LMM farms in marine clay areas does not explain the differences in measured (average) nitrate concentrations between these farms. However, the number of farms on clay soils of the LMM-dataset is limited (83 farms in total).

Verduurzaming van de landbouw en de ontwikkeling van het landelijk gebied vragen om data en kennis. Doel van dit KB12-onderzoek is een beeld te krijgen van de toepasbaarheid en generieke inzetbaarheid van bestaande data en methodieken, zoals CBS-gegevens over mest en mineralen, CRV-gegevens, de GIAB- en BRP-database, het PR-gewasgroeimodel, het Melkveemodel, het Koemodel en het modelinstrumentarium STONE voor nutriëntenuitspoeling. Hiervoor is één van de alternatieven uitgewerkt uit een vorige studie naar intensieve landbouw in de Peel, waarin op basis van regio-specifieke indicatoren verschillende scenario’s onderling beoordeeld werden op duurzaamheidsprestaties. Centraal staat de vraag hoe een clustering van voerstromen in de Peel via centrale voercentra het landgebruik, het inkomen van agrariërs en de nutriëntenuitspoeling in de regio zal beïnvloeden.

Naar aanleiding van een tweetal zogenaamde huiskamerbijeenkomsten met grondgebruikers in het pilotgebied de Sloot zijn een aantal kennisvragen geformuleerd. Deze kennisvragen zijn via LTO aangeboden aan Alterra. Het pilotgebied de Sloot is een hydrologisch goed afgebakend stroomgebied van ruim 400 ha en ligt ten oosten van Meijel. Het gebied wordt gekenmerkt door een diversiteit aan flankerende gronden en bedrijven en het behoort tot de bovenloop van de Roggelsebeek.

De gemeten nitraatconcentraties in drain- en grondwater op de LMM-bedrijven in kleigebieden zijn sinds medio jaren 90 gehalveerd. Gemiddeld liggen de nitraatconcentraties in de kleigebieden onder de nitraatnorm van 50mg/L. Uit de geografische verdeling van de monitoringsresultaten blijkt echter dat 22% van de metingen een overschrijding laten zien en dat deze voornamelijk in het Zuidwestelijk en Centraal zeekleigebied liggen. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) is onderzocht wat de mogelijke oorzaken hiervan zijn. Uit deze studie blijkt dat de verschillen in nitraatconcentraties voor een belangrijk deel verklaard worden door het landgebruik in combinatie met de hoeveelheid kwelwater op de LMM-bedrijven. Hiermee kan voor de meetjaren 2006-2008 tussen de 43% en 62% van de variatie in waargenomen nitraatconcentraties uit de drainbuizen worden verklaard. Uit de statistische analyse blijkt dat het stikstofbodemoverschot van de LMM-bedrijven in het zeekleigebied niet de gemeten gemiddelde nitraatconcentratie bij deze bedrijven verklaart.

In dit technisch wetenschappelijk onderzoeksrapport zijn de theoretische stikstof- en fosforconcentraties van het oppervlaktewater in de Beemster afgeleid op basis van water- en nutriëntenbalansen. De waterbalans is opgebouwd in een waterbalansapplicatie die is ontwikkeld voor HHNK en Waternet waarin de waterbalans elke dag geactualiseerd wordt met de nieuwste meetgegevens van gemaalafvoer, verdamping en neerslag. De nutriëntenbalans is opgesteld met behulp van het modelinstrumentarium ECHO waarin beschikbare metingen, data en kennis zijn gecombineerd met regionale informatie (landgebruik, bodemtype, Gt-klasse). Daarnaast is de herkomst van de nutriënten in het oppervlaktewater in beeld gebracht en opgesplitst naar antropogeen (rwzi’s, bemesting, etc.) of natuurlijk (kwel, veenoxidatie, etc.). De bijdrage van de natuurlijke bronnen aan de nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater in deelgebied Beemster bedraagt ca. 32% voor stikstof en ca. 46% voor fosfor.